1
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
BỘ MÔN KẾ HOẠCH VÀ ĐẨ TƯ
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ RỦI RO VÀ
QUẢN LÝ RỦI RO TRONG ĐẦU TƯ
Hồ Ngọc Ninh
GIỚI THIỆU CHUNG
Giảng viên:
TS. HỒ NGỌC NINH
Bộ môn Kế hoạch và Đầu tư
Khoa Kinh tế & PTNT
Phone: 0989454296
Email: hongocninh@gmail.com
Website: http://hongocninh.weebly.com
Nội dung
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.2. Rủi ro và phân loại rủi ro trong dự án đầu tư
1.3. Khái niệm quản lý rủi ro trong đầu tư
1.4. Quy trình quản lý rủi ro trong đầu tư
1.5. Vai trò của quản lý rủi ro trong đầu tư
2
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.1. Khái niện rủi ro
Rủi ro gắn với khả năng xảy ra một biến cố không thể lường
trước, biến cố mà ta hoàn toàn không biết chắc.
Rủi ro ứng với sai lệch giữa dự kiến và thực tế hoặc là rủi ro
là sự không thể đoán trước được nguyên nhân dẫn đến kết
quả thực tế khác với kết quả dự đoán.
Thông thường, “rủi ro” dùng để chỉ một hay nhiều sự việc
chưa nhưng có khả năng xảy ra trong tương lai có tác động
đến dự án, và khi sự việc đó xảy ra thường sẽ gây ảnh
hưởng xấu, thậm chí là “tai nạn” cho dự án, cản trở dự án
đạt được mục tiêu của mình. Rủi ro thường được nhận biết
dựa vào một số dấu hiệu báo trước, đôi khi dựa vào kinh
nghiệm của các dự án tương tự trước đây.
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.1. Khái niện rủi ro
Rủi ro và Không chắc chắn?
Frank Knight là người đầu tiên phân biệt giữa rủi ro và
không chắc chắn.
-Trong môi trường rủi ro, ta có thể đoán biết trước điều
gì sẽ xảy ra, kết quả và hậu quả và xác suất xảy ra của
nó như thế nào.
-Trong điều kiện môi trường không chắc chắn, chúng
ta không biết được điều gì sẽ xảy ra, kết quả và hậu quả
của nó và xác suất xảy ra các sự kiện như thế nào.
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.1. Khái niện rủi ro
Rủi ro và Không chắc chắn?
Rủi ro và không chắc chắn là những sự kiện bất thường xảy
ra với người sản xuất thường gây những tác động không
mong đợi.
Rủi ro và không chắc chắn có thể được xem như một quá
trình liên tục. Ở một đầu của quá trình là các sự kiện rủi
ro với xác suất xảy ra và hậu quả của nó có thể biết
trước. Ở đầu còn lại của quá trình là các sự kiện không
chắc chắn với xác suất xảy ra và hậu quả của nó không
thể biết trước. Nhiều sự kiện xảy ra ở khoảng giữa rủi ro
và không chắc chắn.
Rủi ro Không chắc chắn
3
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.2. Một số quan niệm về rủi ro đầu tư
Khi nói đến rủi ro người ta thường có hai quan niệm:
• Rủi ro chỉ liên quan đến các thiệt hại – rủi ro không
đối xứng
Rủi ro là toàn bộ biến cố ngẫu nhiên tiêu cực
tác động lên quá trình đầu tư làm thay đổi kết quả
theo chiều hướng bất lợi, rủi ro là khả năng xảy ra
một sự cố không may hoặc rủi ro là sự kết hợp của
nguy cơ hoặc rủi ro là khả năng xảy ra tổn thất. Vì
vậy, thông thường chúng ta coi rủi ro là sự kiện ngẫu
nhiên, là sự cố gây tổn thất và là sự kiện ngoài mong
muốn.
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.2. Một số quan niệm về rủi ro
• Rủi ro liên quan đến cả thiệt hại và may mắn
– rủi ro đối xứng
Đây là cách nhìn nhận rủi ro một cách khách
quan hơn, theo đó các khái niệm ban đầu về
rủi ro của chúng ta đã thể hiện rõ quan niệm
này và chúng ta coi rủi ro là khả năng sai lệch
xảy ra giữa giá trị thực tế và kỳ vọng kết quả;
sai lệch lớn, rủi ro càng nhiều.
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.3. Đặc trưng của rủi ro
Rủi ro có hai đặc trưng chính:
• Tần số xảy ra (rủi ro có hay xảy ra hay
không?): được thể hiện bằng xác suất hoặc
khả năng xuất hiện của biến cố.
• Biên độ (Mỗi lần xảy ra có lớn hay không?
Lớn bao nhiêu?): được thể hiện bằng giá trị
của các biến cố hoặc tác động của các biến
cố.
4
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.3. Khái niệm về rủi ro đầu tư
Thị trường đầu tư có hai loại rủi ro chính: rủi ro hệ
thống và rủi ro cụ thể.
Rủi ro hệ thống. Còn được gọi là rủi ro thị trường. Rủi
ro hệ thống liên quan đến các yếu tố ảnh hưởng đến nền
kinh tế hay đến phân khúc thị trường chứng khoán. Rủi
ro này ảnh hưởng đến tất cả các công ty bất kể tình trạng
tài chính hoặc quản lý của công ty. Tùy thuộc vào phạm
vi đầu tư, nó có thể liên quan đến yếu tố quốc tế cũng
như là các yếu tố nội địa.
Ví dụ, rủi ro hệ thống bao gồm rủi ro lãi suất, rủi ro lạm
phát, rủi ro tiền tệ và rủi ro chính trị xã hội.
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.3. Khái niệm về rủi ro đầu tư
Thị trường đầu tư có hai loại rủi ro chính: rủi ro hệ thống và rủi ro cụ thể.
Rủi ro hệ thống.
• Rủi ro hệ thống có thể được giảm nhẹ bằng chiến lược gọi là phân
bổ tài sản. Điều này liên quan đến việc tạo ra một danh mục đầu
tư gồm những tài sản không tương quan.
• Trong một danh mục đầu tư gồm những tài sản có sự tương quan,
khi có sự kiện hệ thống xảy ra, tất cả chứng khoán sẽ cùng lúc
tăng hoặc giảm giá. Khi một danh mục đầu tư được phân bổ trên
những tài sản không tương quan, một sự kiện hệ thống có thể làm
một số tài sản mất giá, trong khi những tài sản khác có thể không
bị ảnh hưởng, hoặc thậm chí còn tăng giá.
• Phân bổ tài sản giúp giảm rủi ro và dàn trải trên toàn danh mục
của bạn.
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.3. Khái niệm về rủi ro đầu tư
Thị trường đầu tư có hai loại rủi ro chính: rủi ro hệ
thống và rủi ro cụ thể.
Rủi ro cụ thể. Cũng được gọi là rủi ro phi hệ thống, rủi ro
cụ thể làm ảnh hưởng đến ít số lượng công ty hoặc đầu tư
hơn. Nhìn chung, rủi ro cụ thể liên quan đến khoản đầu tư
vào một sản phẩm, công ty hay ngành công nghiệp đặc thù.
Ví dụ rủi ro cụ thể bao gồm rủi ro quản lý, rủi ro pháp lý,
rủi ro của bên thứ ba và rủi ro tín dụng.
5
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.3. Khái niệm về rủi ro đầu tư
Rủi ro lạm phát là gì?
• Rủi ro lạm phát là rủi ro khi sự tăng giá hàng hóa và dịch
vụ mà sẽ dẫn đến mất khả năng mua sắm. Khi nói đến lạm
phát, ai cũng bị ảnh hưởng.
• Ví dụ, nếu bạn là người hoàn toàn sợ rủi ro, thay vì đi đầu
tư, bạn giấu tiền dưới gối nằm, bạn vẫn bị rủi ro lạm phát.
Giá của những gì bạn mua sẽ đắt lên. Chúng ta không thể
chạy trốn, nhưng chúng ta có thể thực hiện các biện pháp
để giảm ảnh hưởng của lạm phát.
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.4. Phân loại rủi ro đầu tư
1.1.4.1. Theo các giai đoạn của quyết định đầu tư:
•Rủi ro trước khi ra quyết định (rủi ro thông tin): đây là
loại rủi ro xảy ra khi thu thập các thông tin không đầy đủ,
không chính xác dẫn đến nhận diện sai về bản chất của
các yếu tố liên quan đến phương án đầu tư, điều này
dẫn tới ra các quyết định đầu tư sai.
•Rủi ro khi ra quyết định (rủi ro cơ hội): rủi ro này xảy
ra khi chúng ta lựa chọn các phương án không tối ưu
•Rủi ro sau quyết định: là loại rủi ro thể hiện ở sự sai
lệch giữa dự kiến và thực tế.
1.1. Khái niện rủi ro và phân loại rủi ro đầu tư
1.1.4. Phân loại rủi ro đầu tư
1.1.4.2. Theo phạm vi:
•Rủi ro theo ngành dọc (rủi ro cá biệt): là rủi ro ảnh
hưởng đến từng khâu, từng bộ phận riêng biệt trong
hoạt động đầu tư.
•Rủi ro chung: là rủi ro ảnh hưởng đến tất cả các khâu,
các bộ phận trong hoạt động đầu tư.