Chương 4: Lợi nhuận và rủi ro

L I NHU N VÀ R I RO

Ợ

Ủ

Ậ

GV: Nguy n Thanh Lâm (MBA)

ễ

i nhu n

Khái ni m v l ệ

ề ợ

ậ

 L i nhu n (return) là k t qu đ u t vào ả ầ ư ế

ậ m t tài s n tài chính ả

 Đ u năm 2011, gi s b n đ u t ợ ộ ầ ả ử ạ

ế

ạ ậ

vào c ổ ầ ư phi u X v i giá 30.000 đ. Đ n cu i năm ố ế ớ c c t c 1.000 đ, và giá c b n nh n đ ổ ổ ứ ượ phi u tăng lên 32.000 đ. ế

Đo l

ng l

i nhu n

ườ

ợ

ậ

 L i nhu n = 1.000 + (32.000 -30.000)

ậ

ợ

= 3.000 đ

%10

 T l

ỷ ệ ợ

i nhu n = ậ

.3 .30

000 000

ườ

ng b ng s tuy t đ i ố

ệ ố

ằ

 L i nhu n đ ợ và s t

ậ ố ươ

c đo l ượ ng đ i. ố

L i nhu n kỳ v ng ậ

ọ

ợ

Xem xét m t c phi u v i kh năng sinh l ế

ộ ổ

ả

ớ

ợ

i nh sau ư

ng h p

L i nhu n

ườ

ợ

Xác su tấ

ậ

ợ

30%

20%

ế

ho t đ ng ạ ộ

Kinh t tố t

bình

40%

10%

Kinh th

t ế ngườ

Kinh t

x u

30%

-10%

ế ấ

100%

L i nhu n kỳ v ng ậ

ọ

ợ

ề

 L i nhu n kỳ v ng là bình quân gia quy n c a ủ ớ ọ

ậ

ọ ậ ợ các tr ng h p l ợ ợ ườ s là xác su t c a t ng tr ấ ủ ừ ố

i nhu n có th x y ra v i tr ng ể ả ng h p. ợ

ườ

= 30%.20% + 40%.10% + 30%.(-10%) = 7%

R i roủ

i nhu n th c t khác ả ự ế ậ

ợ i nhu n kỳ v ng  R i ro là kh năng l ọ ậ

 R i ro cao nghĩa là xác su t x y ra l ủ v i l ớ ợ ủ i ợ

ơ ậ ấ ả ẽ

ậ ọ ợ

nhu n th p h n kỳ v ng s cao, và vì v y ọ ấ xác su t x y ra l i nhu n cao h n kỳ v ng ậ ấ ả ơ cũng cao.  R i ro và l i nhu n song ậ ợ ủ ng x ng v i r i ro. i nhu n ph i t hành, l ớ ủ ứ ả ươ ậ ợ

R i roủ

Xem xét 2 c phi u X và Y v i l

ớ ợ

ế

ổ

i nhu n kỳ v ng nh sau ọ

ậ

ng h p

L i nhu n X

L i nhu n Y

ườ

ợ

Xác su tấ

ậ

ợ

ậ

ợ

Kinh t

30%

20%

40%

tế ố t

bình

40%

10%

Kinh th

t ế ngườ

Kinh t

x u

30%

-10%

-30%

ế ấ

100%

Đo l

ườ

ng r i ro ủ

ướ

ẩ

c đo s ự ượ

ớ

Ph ng sai và đ l ch chu n là th ươ ộ ệ bi n đ ng c a giá tr so v i bình quân và đ ủ ộ ị ế ng r i ro. dùng đ đo l ủ ườ ể

)

 Ph

ng sai

ươ

- (cid:229)

( RRp i i

= 1

s =

 Đ l ch chu n

ộ ệ

ẩ

ng sai và đ l ch chu n càng l n thì l

ộ ệ

i ợ

Ph nhu n th c t

ớ càng xa giá tr kỳ v ng

ươ ậ

ự ế

ẩ ị

ọ r i ro cao ủ

Đo l

ườ

ng r i ro ủ

ớ

ợ

 V i các ch ng khoán có l ứ

ậ ủ

i nhu n kỳ v ng ọ khác nhau, đ có th so sánh r i ro ph i s ả ử ể ể d ng h s bi n đ i ổ ệ ố ế ụ  H s bi n đ i ổ ệ ố ế

H s bi n đ i-ví d

ệ ố ế

ổ

ụ

i nhu n kỳ v ng 15%, đ l ch ợ ậ ọ

 CP X có l ẩ ộ ệ i nhu n kỳ ậ ế ợ

chu n 5%. C phi u Y có l ổ v ng 30%, đ l ch chu n 8%. ộ ệ ọ ẩ

ấ ơ

ư ơ ậ

ẩ ộ ệ r i ro trên t ng đ n v l ị ợ ơ ừ ủ nghĩa là so v i Y, CP X r i ro h n. CVX = 5%/15% = 0.33 CVY = 8%/30% = 0.27 CP X tuy có đ l ch chu n th p h n, nh ng i nhu n cao h n, ủ ớ ơ

R i roủ

ủ ượ ướ

i 2 góc đ : ộ ứ

ế ợ ứ

ụ ứ

R i ro đ c xem xét d  R i ro v n có c a t ng ch ng khoán ủ ừ ố ủ  R i ro c a ch ng khoán khi k t h p v i ớ ủ ủ các ch ng khoán khác trong danh m c đ u tầ ư

L i nhu n-r i ro c a danh m c đ u t ủ

ậ ủ

ầ ư

ụ

ợ

Xét danh m c đ u t

g m 2 ch ng khoán sau (50%-50%):

ầ ư ồ

ụ

ứ

ng h p

L i nhu n A

L i nhu n B

ườ

ợ

Xác su tấ

ậ

ợ

ậ

ợ

Danh m cụ

Kinh t

x u

30%

20%

-30%

-5%

ế ấ

bình

50%

12%

10%

Kinh t th

ế ngườ

Kinh t

20%

-10%

40%

15%

tế ố t

100%

6.5%

L i nhu n-r i ro c a danh m c đ u t ủ

ậ ủ

ầ ư

ụ

ợ

ủ

ậ

ợ pR

 L i nhu n kỳ v ng c a danh m c ụ ọ = 50%.8% + 50%.5%= 6.5%

 R i ro c a danh m c ụ ủ

ủ

2 p

= 0.3 .(-5%-6.5%)2 + 0.5 . (10%-6.5%)2 + 0.2 .(15%-6.5%)2 = 0.006

006 0.077 = 7.7%

R i ro c a danh m c đ u t

ầ ư

ủ

ụ

ả

không ph i b ng

ủ

ụ

ừ ế ủ

ả ằ

T k t qu tính toán cho th y:  R i ro c a danh m c đ u t ủ

 R i ro t ng h p c a danh m c đ u t

ầ ư

ụ

ủ

ợ

ổ

ấ ầ ư bình quân r i ro các ch ng khoán có trong danh ứ m cụ nh h n ỏ ơ ủ r i ro bình quân các ch ng khoán có trong danh ứ ủ m cụ

 r i ro danh m c đ u t

ng quan

ầ ư

ụ

ươ

ph thu c vào t ủ ộ gi a các ch ng khoán v i nhau

ứ

ữ

ớ

H s t

ng quan

ệ ố ươ

ng quan

ng quan bi u hi n m i t ể

ệ

ố ươ

ρ: H s t gi a s bi n đ ng c a 2 c phi u

ệ ố ươ ự ế

ữ

ủ

ế

ộ

ổ

ng quan

ế

ươ

ρ= 0 : 2 c phi u không t ρ>0: t ρ<0: t

ổ ng quan thu n ng quan ngh ch

ươ ươ

ậ ị

ρ= 1: 2 c phi u t ổ

ế ươ

ng quan thu n hoàn toàn ậ

ρ= -1: 2 c phi u t ổ

ế ươ

ng quan ngh ch hoàn toàn ị

ươ

ng sai c a danh m c 2 ch ng khoán ụ

ủ

ứ

+

s 2

+

r

s

2 1

w 2

2 2

s 2 ww 1 2

s 1

= s 2 2 wP 1 H s

ệ ố ρ càng nh h n 1 thì

ỏ ơ

σp càng gi m ả

N u ế ρ =1 :

(

)

s ww 2 1

s 1

s w 1

s w 2

2 p >-

s 2 w 1 =

s 2 w 2 +

ạ

2 1 s w 1

2 2 s w 2

 Đa d ng hóa không làm gi m r i ro

ủ

ả

L i ích đa d ng hóa

ạ

ợ

 Đa d ng hóa đ u t

ạ

ầ ư ầ ư

ứ

vào nhi u ch ng ề ủ ủ

ầ ư

ủ

ứ

ớ

ố

(đ u t khoán khác nhau) làm gi m r i ro c a danh m c ụ ả xu ng so v i bình quân r i ro các ch ng đ u t khoán có trong danh m cụ

ứ

ụ

ủ

ụ

ủ ủ ộ ng quan c a các ch ng khoán có

 M c đ gi m c a r i ro c a danh m c ph thu c ủ

ứ

ộ ả vào h s t ệ ố ươ trong danh m cụ

ng quan âm đem l

i tác d ng đa d ng

ạ

ụ

ạ

 H s t hóa t

t h n

ệ ố ươ ố ơ

L i ích c a đa d ng hóa

ủ

ạ

ợ

R i ro có th đa d ng hóa ể

ủ

ạ

R i ro th tr

ị ườ

ủ

S l

ng ch ng khoán

ố ượ

ứ

L i ích đa d ng hóa

ạ

ợ

ng ch ng khoán trong danh m c càng nhi u, r i ủ

ụ

ề

ố ượ

S l ứ ro danh m c càng gi m ụ

ả

R i ro bao g m 2 ph n: ồ

ủ

ầ

ể

ủ

ạ

ầ ư

ụ

ạ

R i ro có th đa d ng hóa (r i ro h th ng) có th ể . Đây là tri nh ng r i ro riêng bi

ủ ệ ố t tiêu qua đa d ng hóa danh m c đ u t ệ t c a ch ng khoán. ứ ệ ủ ữ

ủ

ọ

ủ

ữ

ớ

ủ ế ố ủ

ể ệ ố ấ

ế

t c ch ng khoán trên th tr

ng.

R i ro không th đa d ng hóa còn g i là r i ro th ủ ị ạ vĩ mô nh ng, r i ro h th ng g n v i nh ng y u t tr ư ắ ườ l m phát, lãi su t, thiên tai, chi n tranh… R i ro h ệ ạ th ng tác đ ng đ n t ị ườ

ế ấ ả

ứ

ố

ộ

Thái đ v i r i ro

ộ ớ ủ

 B n l a ch n nh th nào gi a 2 kho n ư ế ữ ả

ọ sau:

 Ch ng khoán X ch c ch n đem l ắ ắ i l i ạ ợ

nhu n 10%

 Ch ng khoán Y có th l i 30% ho c l ạ ự đ u t ầ ư ứ ậ ứ ể ờ ặ ỗ

10% v i xác su t ngang nhau ấ ớ

Thái đ v i r i ro

ộ ớ ủ

 N u ch n X ọ  b n là ng ạ ườ i không thích r i ủ

t gi a X và Y  ấ

i trung l p v i r i ro ậ

 N u không th y khác bi b n là ng ườ  N u ch n Y i thích r i ro ọ b n là ng ạ ữ ệ ớ ủ ườ ủ ế ro ế ạ ế

i nhu n và r i ro c a

ệ ữ ợ

ủ

ậ

M i quan h gi a l m t ch ng khoán

ố ộ

ứ

 Nhà đ u t s t i thi u hóa r i ro b ng ầ ư ẽ ố ủ ể ằ

vi c đa d ng hóa đ u t ầ ư ệ ạ

 Ch có r i ro h th ng c a ch ng khoán là ệ ố ủ ứ ủ ỉ

đ i nhu n ượ c bù đ p b ng l ắ ằ ợ ậ

Mô hình CAPM

ậ

ộ

ị

ủ ệ ố

ầ ớ ủ

ứ

 CAPM xác đ nh l i nhu n c n ph i có c a m t ả ợ ch ng khoán t ng x ng v i r i ro h th ng c a ủ ươ ch ng khoán y ấ

ứ ứ  Công th c:ứ

r = rf + β.(rm – rf) ứ

ậ ậ

i nhu n th tr ậ

ị ườ

i nhu n đòi h i c a ch ng khoán r: l ỏ ủ ợ rf : l i nhu n phi r i ro ủ ợ β: h s beta ệ ố rm: l ợ

Mô hình CAPM

i nhu n c a ch ng khoán phi r i ro ợ ủ ủ  rf : l

ế

ứ ậ (trái phi u chính ph ) ủ i nhu n t n ợ ị ườ danh m c th tr ụ

ng ị ườ ủ

ộ ế ủ ứ

ng m c đ bi n đ ng c a ả ộ ứ ớ

 rm : l ậ ừ  (rm – rf) : ph n bù r i ro th tr ầ  H s ệ ố β đo l ườ ứ nh r i ro h th ng c a ch ng khoán ch ng khoán so v i th tr ả ng, t c là ph n ị ườ ứ ủ ệ ố ủ

H s beta

ệ ố

 β = 1: ch ng khoán có r i ro gi ng nh r i ư ủ ứ ố

ro c a danh m c th tr ng ụ ủ

ủ ị ườ ủ ơ ứ

ị ườ

ủ ứ ơ

 β > 1: ch ng khoán có r i ro cao h n m c ng  β < 1: ch ng khoán có r i ro cao h n m c ng

ị ườ  β < 0: ch ng khoán bi n đ ng ng c chi u ượ ề ế ộ

ng ứ chung c a th tr ủ ứ chung c a th tr ủ ứ ị ườ v i th tr ớ

Ví d xác đ nh r b ng CAPM

ụ

ằ

ị

ổ

 C phi u HighNet ế phi r i ro 5%, l ủ có beta 1.2, l ị ườ ợ

i nhu n th tr ậ i đòi h i c a nhà đ u t ỏ ủ i nhu n ậ ợ ng 12%. đ i v i ầ ư ố ớ  M c sinh l ứ

ợ HighNet là ?

Đ ng SML

ườ

ng SML  Đ th bi u di n CAPM g i là đ ễ ồ ị ể ọ ườ

SML

(Security Market Line)

Đ ng SML

ườ

 Các ch ng khoán n m trên SML có l i ợ

ng x ng v i r i ro h th ng c a ệ ố ứ ủ ằ ớ ủ

ứ nhu n t ậ ươ ch ng khoán ứ

 Các ch ng khoán n m bên ngoài SML ứ

ằ đang có giá đ t ho c r khi so v i r i ro ặ ẻ ớ ủ ắ

 C phi u FAS có beta 1.3, l i nhu n phi ậ ng 12%. D i nhu n th tr ự ậ i nhu n 15% trong năm i l ạ ợ ợ ị ườ ậ

ế ổ r i ro là 6%, l ợ ủ ki n FAS đem l ế i. ớ t

Cho ý ki n v vi c đ u t vào FAS ? ề ệ ầ ư ế

Đo l

ng beta

ườ

(cid:246) (cid:230)

, Mi

(cid:247) (cid:231)

s s

(cid:247) (cid:231)

ệ ố ươ

ng quan gi a ch ng khoán i và th ị ứ

ữ

 ρi,M : h s t ngườ

ộ ệ

ẩ

i nhu n ch ng khoán I ứ

ậ

ộ ệ

ủ ợ

ẩ

i nhu n th tr ậ

ị ườ

 σi : đ l ch chu n c a l ủ ợ  σM : đ l ch chu n c a l

ł Ł

Tính beta trong th c tự ế

ồ

ậ

ng pháp h i quy d a trên d ự ữ i nhu n c a ch ng khoán i ứ ng

ng th ng thu đ c là  Dùng ph ươ li u l ch s l ử ợ ệ ị theo l ủ ậ ợ  H s góc c a đ ườ ủ ệ ố ủ i nhu n c a th tr ị ườ ẳ ượ

beta

Ví d tính beta c a ASI

ụ

ủ

Năm

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Th tr ị ườ 25.7% 8.0% -11.0% 15.0% 32.5% 13.7% 40.0% 10.0% -10.8% -13.1%

ASI 40.0% -15.0% -15.0% 35.0% 10.0% 30.0% 42.0% -10.0% -25.0% 25.0%

Tính beta c a ASI

ủ

r ASI

40%

20%

r M

0%

-40% -20%

20% 40%

-20%

-40%

r ASI = 0.83r M + 0.03 R2 = 0.36

Tính beta trong th c tự ế

ọ ứ ệ ạ

ng và tính r  Ch n ch s ch ng khoán (index) đ i di n ị ườ ỉ ố cho danh m c th tr ụ

ọ ườ

ả

 N u d li u quá kh ng n, có th ch n 52 ứ ữ ệ ể ắ ọ

 Thông th ng ch n kỳ th ng kê là tháng ố v i đ dài kho ng 4-5 năm ớ ộ ế tu nầ

c đi m c a mô hình CAPM

ượ

ủ

ể

 D a trên nhi u gi đ nh mang tính lý ề ả ị

ự thuy tế ị ơ ố

ố

i nhu n và r i ệ ữ ợ ủ ro không ph i là m i quan h tuy n tính ệ ố ậ ế

 Có m t s y u t ư

i nhu n đòi h i c a ng đ n l khác nh quy mô doanh ệ ố ậ ả ế ợ ỏ ủ

 Xác đ nh các tham s không đ n gi n ả  Đôi khi m i quan h gi a l ả ộ ố ế ố nghi p, tính thanh kho n, h s P/B… ệ cũng nh h ưở ả ch ng khoán ứ

u đi m c a mô hình CAPM

Ư ể

ủ

ỉ ử ụ ễ ử ụ  Đ n gi n, d s d ng do ch s d ng m t ộ

ậ ợ ợ

i nhu n d a trên r i ro là h p lý ng pháp i ợ

ả ơ chính là beta nhân t ố  Xác đ nh l ủ ự ị  Trên 40 năm qua, CAPM là ph ươ đ c s d ng ph bi n nh t đ tính l ấ ể ổ ế ượ nhu n kỳ v ng c a ch ng khoán ủ ậ ử ụ ọ ứ