Bài giảng Rủi ro kiểm toán: Đánh giá và đối phó có nội dung trình bày khái niệm, mô hình rủi ro tài chính, mô hình rủi ro kinh doanh, giới thiệu ISA 315 và ISA 330. Bài giảng là tài liệu tham khảo hữu ích cho sinh viên ngành Kiểm toán, kế toán và những ai quan tâm đến vấn đề trên.
8/25/2012
T R Ì N H B À Y : VŨ H Ữ U Đ Ứ C 2 0 1 2
NOÄI DUNG
2
• Khaùi nieäm • Moâ hình ruûi ro taøi chính • Moâ hình ruûi ro kinh doanh • Giôùi thieäu ISA 315 vaø ISA 330
1
KHAÙI NIEÄM RRKT
8/25/2012
“… ruûi ro do kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieåm toaùn ñöa ra yù kieán nhaän xeùt khoâng thích hôïp khi baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc kieåm toaùn coøn coù nhöõng sai soùt troïng yeáu.”
3
Nhaän daïng caùc nhaân toá vaø caùc bieåu hieän ruûi ro
Heä thoáng hoùa caùc nhaân toá vaø moái quan heä giöõa chuùng
Nhaán maïnh aûnh höôûng cuûa moâi tröøông kinh doanh
Ruûi ro Kieåm toaùn
Ñoä tin caäy
Moâ hình Ruûi ro kinh doanh
Moâ hình Ruûi ro taøi chính
KSNB
Laáy maãu Kieåm toaùn
Troïng yeáu
4
2
TAÏI SAO LAÏI KIEÅM TOAÙN DÖÏA TREÂN RUÛI RO?
8/25/2012
Tieáp caän kieåm toaùn döïa treân ruûi ro cho pheùp KTV ñaûm baûo ñöôïc tính höõu hieäu vaø hieäu quaû cuûa cuoäc kieåm toaùn. Khoái löôïng vaø quy moâ cuûa caùc giao dòch ngaøy caøng lôùn
5
Söï tieán boä cuûa khoa hoïc vaø coâng ngheä taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng kinh doanh cuûa caû coâng ty kieåm toaùn vaø khaùch haøng Söï caïnh tranh giöõa caùc coâng ty kieåm toaùn daãn ñeán yeâu caàu phaûi giaûm phí kieåm toaùn
Thöû nghieäm cô baûn
3
CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG RRTT
8/25/2012
Sai soùt ôû caùc cuoäc kieåm toaùn
tröôùc
Tính nhaïy caûm cuûa khoaûn muïc
ÔÛ möùc ñoä töøng CSDL
vôùi tham oâ, troäm caép
nghieäm, kieán thöùc cuûa BGÑ
…
Khoái löôïng nghieäp vuï phaùt sinh Tính phöùc taïp cuûa nghieäp vuï Caùc höôùng daãn môùi veà xöû lyù
nghieäp vuï
Söï phuï thuoäc vaøo caùc xeùt ñoùn Nghieäp vuï khoâng thöôøng
xuyeân
....
7
CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG RRKS
Moâi tröôøng kieåm soaùt cuûa ñôn vò
Söï hieän dieän cuûa caùc thuû tuïc kieåm soaùt
höõu hieäu
Caùc hoaït ñoäng giaùm saùt
8
ÔÛ möùc ñoä BCTC Caïnh tranh Tình hình kinh teá Baûn chaát cuûa ngaønh ngheà Tính lieâm chính, kinh
4
CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG RRPH
Noäi dung, phaïm vi vaø thôøi gian cuûa caùc TNCB
Ruûi ro choïn maãu: ruûi ro maãu khoâng ñaïi dieän ñöôïc cho toång theå
Ruûi ro ngoaøi choïn maãu: ruûi ro KTV ñöa ra keát luaän sai döïa treân nhöõng baèng chöùng coù saün
9
MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA RRPH VAØ TNCB
RRPH thaáp
RRPH cao
Noäi dung Taêng TN chi tieát
Giaûm TN chi tieát
Thôøi gian Thöïc hieän taïi thôøi
ñieåm keát thuùc nieân ñoä
Coù theå thöïc hieän tröôùc ngaøy keát thuùc nieân ñoä
Phaïm vi
Nhieàu TN hôn
Ít TN hôn
10
8/25/2012
5
8/25/2012
11
12
• RRKT = RRTT x RRKS x RRPH • RRPH = RRKT / (RRTT x RRKS)
6
8/25/2012
KTV chæ coù theå ÑAÙNH GIAÙ chöù khoâng theå taùc ñoäng ñeán RRTT vaø RRKS. Trong tröôøng hôïp khoâng ñaùnh giaù ñöôïc thì chaáp nhaän ôû möùc toái ña
KTV chuû ñoäng RRPH baèng caùch ñieàu chænh noäi dung, phaïm vi vaø thôøi gian cuûa caùc TNCB
RRPH tyû leä nghòch vôùi RRTT vaø RRKS
RRPH tyû leä nghòch vôùi soá löôïng vaø chaát löôïng cuûa baèng chöùng kieåm toaùn
13
HAÏN CHEÁ CUÛA MOÂ HÌNH TRUYEÀN THOÁNG
Ruûi ro khoâng bao giôø baèng khoâng
• Tieáp caän moái quan heä ôû traïng thaùi tónh, trong khi caùc ruûi ro thay ñoåi chuû yeáu theo moâi tröôøng.
• Ruûi ro tieàm taøng vaø ruûi ro kieåm soaùt khoù taùch bieät roõ raøng
14
• Nhaán maïnh ñeán ruûi ro veà maët taøi chính neân tö vaán keùm hieäu quaû.
7
YEÂU CAÀU TÌM MOÄT CAÙCH TIEÁP CAÄN MÔÙI
8/25/2012
o AÙp löïc caïnh tranh / thò tröôøng baõo hoøa o Yeâu caàu gia taêng giaù trò cuûa kieåm toaùn o AÙp löïc caét giaûm thöû nghieäm cô baûn o Chi phí ngaøy caøng taêng cuûa vieäc huaán luyeän, kieän tuïng …
15
• Caàn moät kyõ thuaät môùi
Ruûi ro kinh doanh laø ruûi ro ñôn vò khoâng ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu kinh doanh do aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá vaø aùp löïc töø beân trong hay beân ngoaøi.
16
8
QUY TRÌNH VAÄN DUÏNG MOÂ HÌNH RRKD
Tìm hieåu chieán löôïc kinh doanh cuûa khaùch haøng
Ñònh höôùng caùc thuû tuïc kieåm toaùn theo höôùng noã löïc nhieàu hôn ôû nhöõng khu vöïc coù ruûi ro cao
Tìm hieåu keá hoaïch phaûn öùng hoaëc kieåm soaùt nhöõngthay ñoåi trong moâi trôôøng kinh doanh cuûa khaùch haøng
Xem xeùt aûnh höôûng cuûa ruûi ro kinh doanh ñeán RRKT
Ñaùnh giaù nhöõng ruûi ro kinh doanh maø khaùch haøng ñang phaûi ñoái maët
Xem xeùt khaû naêng coù GL,SS do ruûi ro kinh doanh mang laïi
17
QUY TRÌNH VAÄN DUÏNG MOÂ HÌNH RRKD
Ñaùnh giaù ruûi ro kinh doanh cuûa khaùch haøng
Ñaùnh giaù ruûi ro coù sai leäch troïng yeáu do sai soùt, gian laän hoaëc haønh vi khoâng tuaân thuû
Caùc nhaân toá aûnh höôûng Ruûi ro tieàm taøng
Caùc nhaân toá aûnh höôûng Ruûi ro kieåm soaùt
Ruûi ro Phaùt hieän
Ruûi ro Tieàm taøng
Ruûi ro Kieåm soaùt
18
8/25/2012
9
8/25/2012
19
• Moâ hình PEST • Moâ hình 5 F • Moâ hình 7 S • Moâ hình chuoãi giaù trò
• Yếu tố chính trị - Political influences • Yếu tố về kinh tế - Economic influences • Yếu tố về xã hội – Social influences • Yếu tố về kỹ thuật – Technological influences
20
• Mô hình PEST
10
8/25/2012
21
• Tình traïng oån ñònh chính trò • Luaät phaùp vaø caùc chính saùch • Vai troø chính phuû • Caùc xu höôùng chính trò…
• Tình traïng phaùt trieån cuûa neàn kinh teá • Caùc chính saùch veà laõi suaát, tyû giaù, laïm phaùt…
• Veà maët vó moâ
• Moâi tröôøng caïnh tranh
22
• Veà maët vi moâ
11
8/25/2012
23
• Quan ñieåm veà ñaïo ñöùc, thaåm myõ • Phong tuïc, taäp quaùn • Söï quan taâm cuûa xaõ hoäi • Trình ñoä hoïc vaán chung
24
• Coâng ngheä môùi • AÛnh höôûng cuûa coâng ngheä thoâng tin
12
8/25/2012
influences
• Yếu tố về kinh tế - Economic
influences
• Yếu tố về xã hội – Social
influences
• Yếu tố về kỹ thuật –
• Ngaønh cheá bieán xuaát khaåu toâm Vieät Nam – PEST • Yếu tố chính trị - Political
25
Các đối thủ tiềm năng
Nhà cung cấp Khách hàng Cạnh tranh của đối thủ trong ngành
26
Sản phẩm thay thế
13
8/25/2012
• Ñôn vò chæ chieám moät tyû troïng nhoû trong saûn löôïng cuûa nhaø
cung caáp
• Saûn phaåm cuûa nhaø cung caáp quaù quan troïng ñoái vôùi hoaït
ñoäng ñôn vò
• Saûn phaåm cuûa nhaø cung caáp ñaëc bieät vaø ñöôïc khaùch haøng tín
nhieäm
• Chi phí ñeå thay ñoåi nhaø cung caáp raát lôùn …
27
• Caùc nhaân toá
• Khoâng coù lôïi theá theo quy moâ • Saûn phaåm ít khaùc bieät • Yeâu caàu ñaàu tö thaáp • Chi phí chuyeån ñoåi nhaø cung caáp cuûa khaùch haøng thaáp • Khaû naêng tieáp caän keânh phaân phoái deã daøng
28
• Caùc nhaân toá
14
8/25/2012
• Caùc saûn phaåm giaù reû • Saûn phaåm ñang coù tyû suaát sinh lôïi cao • Nhu caàu xaõ hoäi thay ñoåi • Tieán boä kyõ thuaät…
29
• Caùc nhaân toá
• Thò tröôøng chöa oån ñònh • Toác ñoä taêng tröôûng chaäm • Chi phí coá ñònh cao • Naêng löïc dö thöøa • Saûn phaåm ít coù khaùc bieät …
30
• Caùc nhaân toá
15
8/25/2012
• Soá löôïng khaùch haøng ít • Khaùch haøng chieám tyû troïng quan troïng trong doanh thu • Saûn phaåm ít tính khaùc bieät • Saûn phaåm khoâng aûnh höôûng ñaùng keå ñeán chaát löôïng saûn
phaåm cuûa khaùch haøng…
31
• Caùc nhaân toá
• Ngaønh cheá bieán xuaát khaåu
32
toâm Vieät Nam – 5F • Nhaø cung caáp • Ñoái thuû tieàm naêng • Saûn phaåm thay theá • Khaùch haøng • Caïnh tranh trong ngaønh
16
8/25/2012
• Mô hình 7S đánh giá các yếu tố bên trong:
33
• Chiến lược kinh doanh – Strategy • Hệ thống – System • Cơ cấu– Structure • Nhân viên– Staff • Các giá trị chia sẻ - Shared values • Các kỹ năng – Skills • Cung cách kinh doanh - Styles
• Caùc hoaït ñoäng chính
• Caùc hoaït ñoäng hoã trôï
• Ñaàu vaøo • Saûn xuaát, cheá bieán • Baùn haøng • Dòch vuï hoã trôï vaø haäu maõi
34
• Haønh chính • Nhaân söï • Coâng ngheä thoâng tin • Keá toaùn, taøi chính
17
8/25/2012
• Ñaùnh giaù tình traïng caïnh tranh cuûa ñôn vò, nhaèm xem xeùt söùc
eùp vôùi keát quaû taøi chính vaø giaû ñònh hoaït ñoäng lieân tuïc
• Ñaùnh giaù khaû naêng sai leäch treân BCTC do thieáu phaûn öùng caàn
thieát ñoái vôùi caùc aûnh höôûng töø beân ngoaøi/beân trong
• AÛnh höôûng cuûa caùc thaát baïi töø caùc giaûi phaùp cuïc boä cuûa ñôn
vò.
35
• Bao goàm:
Ruûi ro kinh doanh
Caùch thöùc vaø khaû naêng öùng phoù ruûi ro
Khaû naêng sai leäch treân baùo caùo taøi chính
36
18
8/25/2012
• Coâng ty cheá bieán xuaát
khaåu thuûy saûn TOMex – Phaân tích ruûi ro kinh doanh qua moâ hình 7S vaø chuoãi giaù trò
• Ñaùnh giaù nhöõng aûnh
37
MOÂ HÌNH RUÛI RO KINH DOANH – SÖÏ MÔÛ ROÄNG CUÛA MOÂ HÌNH RUÛI RO TAØI CHÍNH
höôûng ñeán khaû naêng sai leäch cuûa BCTC
Moâ hình ruûi ro kinh doanh giuùp vieäc kieåm toaùn ñaït hieäu quaû cao hôn.
38
Tuy nhieân ñaây khoâng phaûi laø moät moâ hình môùi maø chæ laø phaàn môû roäng hôn cuûa moâ hình ruûi ro taøi chính.
19
8/25/2012
• Báo cáo COSO 1992 định hình Khuôn mẫu của Kiểm soát nội bộ
• Phương pháp tiếp cận dựa trên rủi ro kinh doanh (BAR –
Business Audit Risk) được phát triển từ KPMG từ thập niên 1990 lan rộng sang Big4.
40
• Dự án chuẩn mực về rủi ro kiểm toán do IAASB và ASB (AICPA) tiến hành từ năm 2002 và hoàn thành năm 2003.
20
8/25/2012
• ISA 315 và các chuẩn mực liên quan ra đời năm 2004
chính thức tích hợp BAR mặc dù còn nhiều tranh luận về mô hình này. Chuẩn mực tương ứng của ASB là SAS 109 (2006)
41
• Năm 2009, ISA 315 và ISA 330 được biên tập lại trong dự án Clarity. Không có thay đổi đáng kể về nội dung.
42
21
8/25/2012
• Tích hợp ISA 310, ISA 400 và ISA 401 • KTV phải đạt được sự hiểu về về đơn vị và môi trường hoạt động của nó (bao gồm cả KSNB) đủ để nhận dạng và đánh giá rủi ro có sai lệch trọng yếu do sai sót/gian lận, đủ để thiết kế và thực hiện các thủ tục kiểm toán bổ sung.
• Các thủ tục kiểm toán để hiểu biết về đơn vị và môi trường • Các hiểu biết về đơn vị và môi trường • Đánh giá rủi ro có sai lệch trọng yếu • Thông tin với cấp quản trị đơn vị • Ghi chép trong hồ sơ kiểm toán
43
CÁC THỦ TỤC ĐỂ TÌM HIỂU VỀ ĐƠN VỊ
• Các quy định về:
• Nhóm kiểm toán phải thảo luận về khả năng có sai lệch trọng yếu trong báo cáo tài chính của đơn vị
• Phỏng vấn nhà quản lý và các đối tượng khác trong đơn vị; • Thực hiện thủ tục phân tích • Quan sát và điều tra.
44
22
8/25/2012
45
HIỂU BIẾT VỀ ĐƠN VỊ ĐƯỢC KIỂM TOÁN
• Phaân tích baùo caùo taøi chính coâng ty TOMex, ñaùnh giaù cuï theå caùc khoaûn muïc coù ruûi ro cao
• Các nhân tố bên ngoài: ngành nghề, quy định pháp lý, hệ thống kế toán…
• Tính chất và đặc điểm đơn vị • Mục tiêu, chiến lược và các rủi ro kinh doanh liên quan
46
• Đo lường và soát xét kết quả hoạt động • Hệ thống KSNB (bao gồm cả KSNB trong môi trường ứng dụng công nghệ thông tin)
23
MỤC TIÊU, CHIẾN LƯỢC VÀ RỦI RO KINH DOANH
Sự thay đổi
8/25/2012
Sự phức tạp
47
ĐO LƯỜNG, SOÁT XÉT KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG
KTV đánh giá khả năng gian lận trên BCTC
Nhà quản lý không đạt được tiêu thức đo lường kết quả
So sánh tiêu thức đo lường kết quả nội bộ với thực tế
KTV đánh giá khả năng gian lận/sai sót trên BCTC
48
24
8/25/2012
49
C Nhaän daïng Ruûi ro Xem xeùt aûnh höôûng cuûa RR ñeán BCTC
50
K Lieân heä ruûi ro vôùi caùc CSDL Xem xeùt khaû naêng xaûy ra ruûi ro
25
8/25/2012
C Xem xeùt caùc thuû tuïc kieåm soaùt cuûa ñôn vò
Xem xeùt khaû naêng thöïc hieän thöû nghieäm kieåm soaùt
51
Duyeät laïi möùc RR
52
• Ñaùnh giaù ruûi ro coù sai leäch troïng yeáu treân BCTC cuûa coâng ty TOMex
26
8/25/2012
• Hai caáp quaûn lyù doanh nghieäp • Governance (HÑQT, UBKT…) • Management (CEO, CFO …)
53
• Thoâng baùo cho caáp quaûn lyù thích hôïp ngay khi coù theå caùc yeáu keùm troïng yeáu trong KSNB ñaõ bieát.
• Không có khác biệt lớn, ngoại trừ bổ sung một số yêu
• KTV viên phải đánh giá rủi ro ở mức độ BCTC và ở mức độ • Lưu ý về những rủi ro phải xem xét đặc biệt • Lưu ý những trường hợp một mình thử nghiệm cơ bản không đủ
để thu thập bằng chứng kiểm toán đầy đủ và thích hợp
54
cầu và giải thích: • Lưu ý việc hiểu biết về quy trình đánh giá rủi ro của doanh nghiệp (một phần của KSNB nhưng liên quan đến đánh giá rủi ro của KTV)
27
8/25/2012
• Là một phần của ISA 400 được tách ra và bổ sung các yêu cầu và hướng dẫn của thử nghiệm kiểm toán
• Xem xét thời gian, nội dung và phạm vi của thử nghiệm bổ sung • Thử nghiệm kiểm soát • Thử nghiệm cơ bản • Xem xét sự đầy đủ của việc trình bày và công bố
• Các thủ tục ứng phó với rủi ro bao gồm:
• Một vài điểm cần lưu ý như sử dụng kết quả thử nghiệm năm trước hoặc trường hợp một mình thử nghiệm cơ bản không đủ để cung cấp bằng chứng
55
• ISA 330 (redrafted 2009) không có khác biệt đáng kể
Ñoái phoù ruûi ro toång theå
Thöû nghieäm Kieåm soaùt
Ñaùnh giaù Baèng chöùng Ñoái phoù ruûi ro CSDL
56
Thöû nghieäm Cô baûn
28
8/25/2012
hoaït ñoäng
• Nhöõng ñoøi hoûi môùi ôû ngöôøi keá toaùn chuyeân nghieäp.
57
• Söï phaùt trieån cuûa moâ hình ruûi ro: • Quaù trình phaùt trieån veà nhaän thöùc • Quaù trình naâng cao tính caïnh tranh trong ngheà nghieäp • Quaù trình chuyeån töø kieåm toaùn ñôn thuaàn veà taøi chính sang
nghiệp…
• Deã ngaû sang tö vaán (nhaát laø sau söï kieän Enron).
58
• Moâ hình söû duïng ruûi ro kinh doanh bò pheâ phaùn vì: • Khoâng roõ raøng veà quy trình vaø baèng chöùng thu thaäp, • Khoù khaên veà nhaân söï vaø huaán luyeän. • Caùc vaán ñeà veà töông taùc giöõa KTV vôùi nhau vaø vôùi doanh
29
8/25/2012
• Richard W. Houston, Michael F. Peters and Jamie H. Pratt (1999). The Audit Risk Model, Business Risk and Audit-Planning Decisions. The Accounting Review, Vol. 74, No. 3.
• Natalia Kochetova-Kozloski and William F. Messier,
59
Jr. (2011) Strategic Analysis and Auditor Risk Judgments. Auditing: A Journal of Practice & Theory: November 2011, Vol. 30, No. 4.
30
