TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KHOA HỌC – BỘ MÔN SINH HỌC
CHƯƠNG 7
HỆ NỘI TIẾT Ở ĐỘNG VẬT HỮU NHŨ
GIẢNG VIÊN: NGÔ THANH PHONG
1
NỘI DUNG CHƯƠNG 7
I. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT VÀ HORMONE
II. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT CHÍNH Ở NGƯỜI
III. PHƯƠNG THỨC TÁC ĐỘNG CỦA CÁC
2
HORMONE
I. TUYẾN NỘI TIẾT VÀ HORMONE
3
I. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT VÀ HORMONE
BIỂU MÔ
TUYẾN
NỘI TIẾT
NGOẠI TIẾT
TIẾT VÀO ỐNG DẪN
TIẾT HORMONE VÀO DỊCH CƠ THỂ (MÁU)
4
I. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT VÀ HORMONE (tt)
HORMONE (KÍCH THÍCH TỐ, CÓ BẢN CHẤT HÓA HỌC)
Hormone steroid
Hormone non- steroid
Bản chất lipid
5
Dẫn xuất aa, chuỗi peptit và protein
I. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT VÀ HORMONE (tt)
ĐẶC ĐIỂM CỦA HORMONE
- Tác động chuyên biệt đến 1 nhóm hay 1 mô - Có tính tương đồng giữa các loài
MỘT SỐ KHÁI NIỆM
- Tế bào đáp ứng (Tế bào đích) - Thụ thể (Thể tiếp nhận) - Liệu pháp thay thế (ghép, ăn, tiêm, nghiền) - Bệnh nhược năng/ưu năng
6
4 TÁC DỤNG SINH LÝ CỦA HORMONE
KIỂM SOÁT SỰ TĂNG TRƯỞNG CỦA CƠ THỂ
11
ĐIỀU HÒA SỰ SINH SẢN, SINH DỤC THỨ CẤP
22
DUY TRÌ SỰ CÂN BẰNG NỘI MÔI
33
CÙNG HTK ĐIỀU PHỐI HOẠT ĐỘNG CƠ THỂ
7
44
II. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT CHÍNH Ở NGƯỜI
8
9
II. CÁC TUYẾN NỘI TIẾT CHÍNH Ở NGƯỜI
1. TUYẾN YÊN
10
11
1. TUYẾN YÊN
12
1. TUYẾN YÊN (tt)
2. TUYẾN GIÁP
13
14
2. TUYẾN GIÁP
2. TUYẾN GIÁP (tt)
TUYẾN GIÁP→ TH (Thyroxine hormone)
→ KIỂM SOÁT:
15
► SỰ BIẾN DƯỠNG ► GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN PHÔI ► GIAI ĐOẠN CÒN NON
16
2. TUYẾN GIÁP (tt)
3. TUYẾN CẬN GIÁP
17
18
3. TUYẾN CẬN GIÁP
3. TUYẾN CẬN GIÁP (tt)
TUYẾN CẬN GIÁP→ PTH (Parathyroid hormone)
→ KIỂM SOÁT Ca++ huyết
► KÍCH THÍCH PHÓNG THÍCH Ca++
TỪ XƯƠNG
► ỨC CHẾ THẢI Ca++ TỪ THẬN VÀ
RUỘT GIÀ
19
20
3. TUYẾN CẬN GIÁP (tt)
4. TUYẾN THƯỢNG THẬN
21
4. TUYẾN THƯỢNG THẬN
TUYẾN THƯỢNG THẬN
PHẦN VỎ
PHẦN TỦY
Glucocorticoids Mineralocorticoids
Epinephrine Norepinephrine
Điều hòa:
Báo động sẵn sàng
►Biến dưỡng đường và đạm
►Cân bằng nước và chất điện ly
22
Đáp ứng tình trạng khẩn cấp
23
4. TUYẾN THƯỢNG THẬN (tt)
5. TUYẾN SINH DỤC
24
5. TUYẾN SINH DỤC
TUYẾN SINH DỤC → QUYẾT ĐỊNH SỰ KHÁC BIỆT GIỚI TÍNH VÀ NHỮNG ĐẶC TÍNH SINH DỤC THỨ CẤP
DỊCH HOÀN → Testosterone BUỒNG TRỨNG → Estrogen (Estradiol)
Thể vàng → Progesterone → duy trì
sự mang thai
Lưu ý: Tuyến sinh dục vừa là tuyến nội tiết (hormone), vừa là tuyến ngoại tiết (trứng và tinh trùng)
25
6. TUYẾN TỤY
26
6. TUYẾN TỤY
TUYẾN TỤY
NỘI TIẾT
NGOẠI TIẾT
Các men tiêu hóa trong dịch tụy
Tiểu đảo Langerhans
Ruột non
Glucagon và Insulin
27
28
6. TUYẾN TỤY (tt)
29
CHÚ Ý BẢNG TÓM TẮT HORMONE
30
CHÚ Ý BẢNG TÓM TẮT HORMONE (tt)
III. PHƯƠNG THỨC TÁC ĐỘNG CỦA CÁC HORMONE
31
III. PHƯƠNG THỨC TÁC ĐỘNG CỦA HORMONE
HORMONE → TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP → TẾ BÀO ĐÍCH
HORMONE + THỤ THỂ → PHỨC HỆ H/TT → VÀO TẾ BÀO (Nhờ kênh ion, kênh đóng mở), TÁC ĐỘNG ADN → thay đổi những hoạt động sẳn có trong tế bào
HORMONE → QUA KÊNH → VÀO TẾ BÀO
HORMONE → VẬN CHUYỂN TÍCH CỰC → TẾ BÀO
HORMONE + THỤ THỂ → TÁC ĐỘNG ĐẾN ENZIM TRONG TẾ BÀO (Chất truyền tin thứ hai)
32
III. PHƯƠNG THỨC TÁC ĐỘNG CỦA HORMONE
1. TÁC ĐỘNG CỦA HORMONE NON-STEROID
Tác động theo kiểu mô hình chất truyền tin thứ hai (cAMP)
33
2. TÁC ĐỘNG CỦA HORMONE STEROID Hormone steroid qua màng → gắn
vào phân tử tiếp nhận thành phức hệ → di chuyển vào trong nhân → gắn vào ADN → điều hòa hoạt động của các gen chuyên biệt
