Bài giảng Sinh học người và động vật: Sinh lý hệ tuần hoàn - TS. Trần Thị Bình Nguyên

Ệ Ọ Ệ Ệ

̀

Ọ Ệ H C VI N NÔNG NGHI P VI T NAM KHOA CÔNG NGH  SINH H C

̀ ƯƠ

I VA  ĐÔNG VÂT

NG Biology of Human and Animal

̣ ̣

SINH HOC̣

ả ị ầ Gi ng viên: TS. Tr n Th  Bình Nguyên

https://www.facebook.com/binhnguyencnsh

f g+

binhnguyencnsh@gmail.com  094 466 1010

SINH LÝ

̀

̣

HÊ TUÂ N  HOA Ǹ

́ Ự

̀ ̉ ̣ ́ S  TIÊ N HO A  ̀ cua hê tuâ n hoa n

̀ ̣ Ơ ƯỢ C S  L ̀ ̀ vê  hê tuâ n hoa n

̣ ̣ ̉ TIM &  HOAT ĐÔNG CUA TIM

̣ ̣

̣ ̣ HÊ MACH & ́ SINH LY  HÊ MACH

̣ ̣ HÊ BACH HUYÊ T́

́ ̀ Ự ̉ ̣

ệ ầ ư ậ ơ ộ đ ng  v t  đ n  bào ́ S  TIÊ N HO A CUA HÊ TUÂ N  HOA Ǹ § Ch a  có  h   tu n  hoàn:

ộ ố ộ ậ và m t s  đ ng v t đa bào

ệ ầ § Có h  tu n hoàn:

ệ ầ ề ớ ở chân kh p, chân m m. ­ H  tu n hoàn h :

ệ ầ ­ H  tu n hoàn kín:

ệ ầ ơ cá H  tu n hoàn đ n:

ệ ầ ưỡ ư l ng c , bò sát, H  tu n hoàn kép:

chim và thú

§ S   ti n  hóa  c a  tim:

ự ế ủ 2  ngăn  ­  3  ngăn  ­  4

ngăn

̀ ̀ Ở ̣ HÊ TUÂ N HOA N H

ượ ấ ạ ừ

ố ị

ơ ữ ở, co   các  Đ c c u t o t ng h ể ẩ ị bóp  nh p  nhàng  đ y  d ch  th   qua  ố ỗ ở  h  ­ n i các  ng xuyên vào  các l không gian gi a các mô.

ổ ể ạ ồ ố Sau  khi  đ   vào  mô  và  các  gian  ị bào, d ch th  l ề i d n v  các  ng.

̀ ́ ̀ ̣ HÊ TUÂ N HOA N KI N

ư ượ

ạ

ạ ạ

ơ Máu đ c b m đi l u thông trong  ộ  ừ đ ng  m ch  qua  ạ ,  t m ch  kín mao m ch, tĩnh m ch và sau đó  ề v  tim.

̀

̀

̀ ̀ ́ ̀ ̀ Ơ ̣ ̣ HÊ TUÂ N HOA N Đ N & HÊ TUÂ N HOA N KE P

̀ HÊ TUÂ N HOA N  Đ NƠ

̀ HÊ TUÂ N HOA N  KE Ṕ

̣ ̣

̀ ̀ ́ ̀ ̀ Ơ ̣ ̣ HÊ TUÂ N HOA N Đ N & HÊ TUÂ N HOA N KE P

ưỡ

ư

a: cá; b: l

ng c ; c: bò sát; d: chim và thú

̀ ̀ ̀ Ơ ƯỢ ̣ S  L C VÊ  HÊ TUÂ N HOA N

ầ ệ ố ồ

̀ ̀ ̣

§ H  th ng tu n hoàn g m:    ­ Dich tuâ n hoa n    ­ Tim    ­ H  th ng m ch máu

ệ ố ạ

ứ ệ ầ

ổ ưỡ ấ ng

§ Ch c năng h  tu n hoàn:    ­ Trao đ i khí, cung c p dinh d ạ ỏ    ­ Thu và lo i b  các ch t th i ra ngoài ề    ­ Tham gia đi u hòa ho t đ ng s ng c a c  th    ­ Duy trì thân nhi

ấ ả ạ ộ ố ủ ơ ể

tệ

̀ ̀ ̀ Ơ S  ĐÔ  VO NG TUÂ N HOA N

̀ NG ÌƯƠ

̀

TIM VA  HOAT ĐÔNG CUA TIM

2

1

̣ ̣ ̉

TIM

HOAT ĐÔNG CUA TIM

§

§

́

̣ ̣ ̉

§

§

̀

́

̣ ̣ ̣

§

§

̀

̣ ̣ ̉ ̣ ̣

§

§

̉ ̣ ̉ ̉ ̉

§

§

̀ ̀ ́

̀

̉ ̉

̉ ơ Đăc ti nh hoat đông cua c  tim Chu ky  hoat đông cua tim ̃ ư Nh ng biêu hiên bên ngoa i cua chu chuyên tim ́ ư ượ ng tim – thê ti ch co tim L u l ̀ ̀ ̀ Điê u ho a tuâ n hoa n

§

́

ự

̣

đông

Tim Vi tri  & truc tim ̀ Hi nh thê ngoa i Hi nh thê trong Câ u tao tim ́ Hê thô ng nu t t

̣ ̣

1

TIM

ư ỗ

ạ ộ ắ ơ ể ạ ẩ TIM:  là  1  t ng  r ng,  ho t  đ ng  nh   1  cái  ơ b m hút và đ y máu đi kh p c  th

́ ̣ ̣ ̉

ồ ữ

ươ ứ ̀ ự ằ n m  trong  l ng  ng c,  gi a  hai  lá  ổ ề ướ i  n n  c ,  sau  ướ ố ố c đ t s ng  n, tr ng s

ướ ướ ố ng xu ng d i, ra tr c và ướ h

1

VI TRI  VA  TRUC CUA TIM: ị § V   trí:  ơ ổ ph i,  trên  c   hoành,  d ườ ươ x ng  c và x ng c.ự ụ § Tr c tim:  sang trái.

1

TIM

̀ ̉ ̀ HI NH THÊ NGOA I

̣ ươ

2

Tim (măt tr

c)́

1

TIM

3

̀ ̉ ̀ HI NH THÊ NGOA I

Tim (măt sau)

̣

1

TIM

4

̀ ̉ HI NH THÊ TRONG

1

TIM

́ ̣ ̉ CÂ U TAO CUA TIM

ữ ằ

ử

ử

§ Van tim:    ­ Van nhĩ th t: ấ n m gi a tâm nhĩ  và  tâm  th t,  n a  trái  là  van  2  lá  (mũ  ni), n a ph i là van 3 lá; có ch c năng  ngăn máu v  tâm nhĩ khi tâm th t co.

ấ ả ề ứ ấ

ổ chim:

ằ n m  ả ạ ở ầ ượ đ u  các  ề c v

5

­  Van  t ộ đ ng m ch ngăn máu ch y ng tim.

1

TIM

́ ̣ ̉ CÂ U TAO CUA TIM

ợ ơ ứ ợ ơ § C  tim:

ề ấ ấ ơ ư ừ  các s i. V  c u trúc – ch c năng, s i c  tim v a  ằ ở ầ  g n

có tính ch t c  tr n, v a có tính ch t c  vân, nh ng nhân không n m  màng mà n m gi a s i c ượ ấ ạ ừ Đ c c u t o t ấ ơ ơ ừ ằ ở ữ ợ ơ.

ế ệ ớ ơ ­ Hai t bào c  liên h  v i nhau qua đi m ể (nexus).

ợ ơ ữ ủ ả ạ ở ­ Kho ng cách gi a 2 màng c a 2 s i c  tim t i đây là 15 – 20nm, hai bên

ủ ứ ề ố ị c a màng nexus có dung d ch gi ng nhau, ch a nhi u K và ít Ca.

ư ấ ượ ề ườ ệ ­ Qua các nexus, h ng ph n đ ằ c truy n b ng con đ ng ọ , ho c  ặ đi n h c

b ngằ

6

ừ ợ ơ ế ợ ơ s i c  này đ n s i c  khác. hóa h c ọ t

1

TIM

C  TIMƠ

7

́ ̣ ̉ CÂ U TAO CUA TIM

1

TIM

́ ́ Ự ̣ ̣ ̉ HÊ THÔ NG NU T T  ĐÔNG CUA TIM

§ Nút  xoang  (ket­flac):

thành  tâm

ầ ỗ ở ủ ả nhĩ ph i, g n l TM ch  bên

ở ơ c   tâm ấ § Nút  nhĩ  th t  (Tawara):

ỗ ả ạ nhĩ ph i c nh l xoang TM vành

§ Bó  His:  đi  t

ạ ấ ừ

ọ ấ

ả

ọ

ấ ề ố

ỏ ỏ ỏ ợ ơ

8

ướ nhĩ  th t  ch y  d c  ế ớ theo vách liên k t v i van nhĩ th t  thì  chia  thành  2  nhánh  His  ph i  và  His  trái  d c  theo  vách  liên  th t  xu ng  m m  tim  chia  thành  nhi u  ắ nhánh nh  t a kh p các s i c  tim  ạ t o ạ m ng l i Purkinje.

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

TI NH́ H NG Ư PHÂ Ń

́ TI NH  TR  Ơ CÓ CHU  KỲ

́ ̉ Ơ ̣ ̣ ̣ ĐĂC TI NH HOAT ĐÔNG CUA C  TIM

̣

TI NH́ TỰ ĐÔNG̣

TI NH́ DÂ Ñ TRUYÊ Ǹ

9

4 ĐĂC  TI NH́

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

́ ̉ Ơ ̣ ̣ ̣

Ư

ể ệ

ấ ủ ư ụ ứ ạ ễ ế ấ bi u hi n h ng ph n c a c  tìm là phát sinh đi n th   ủ ơ ệ ậ i tác d ng c a kích thích và di n ra theo quy lu t

ho t đ ng khi đáp  ng l “t t c  ho c không có gì”.

ơ tim không co ố ng­c   ơ i ng ưỡ ĐĂC TI NH HOAT ĐÔNG CUA C  TIM ́ TI NH H NG  PHÂ Ń ư § Tính h ng ph n:  ạ ộ ấ ả ặ ướ    ­ Kích thích d ớ    ­ Kích thích t i ng ưỡ ng­c  tim co t i đa

ặ ệ ủ ơ ế ạ ộ ộ

ộ ủ ụ ở ở ơ ậ c   vân  là

ự ả ạ ộ ệ ế ấ

10

ệ ượ ử ự ự ứ ơ c ch c năng b m máu.. ể § Đ c đi m đi n th  ho t đ ng c a c  tim ph  thu c vào: ạ       ­  Ho t  đ ng  c a  kênh  Calci­  Natri  ch m  (m   van  1/10s,  1/10.000s).    ­ Khi phát sinh đi n th  ho t đ ng là s  gi m tính th m cúa các ion K+ qua ơ      màng c  tim. ờ ờ => nh  th i gian kh  c c kéo dài mà tim th c hi n đ

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

́ ̉ Ơ ̣ ̣ ̣

Ư

ưỡ ướ ơ ng ­ c i ng

ĐĂC TI NH HOAT ĐÔNG CUA C  TIM ́ TI NH H NG  PHÂ Ń Kích thích d tim không co

ưỡ i ng ơ ng ­ c

11

ớ Kích thích t i đaố tim co t

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

́ ̉ Ơ ̣ ̣ ̣

Ư

12

ĐĂC TI NH HOAT ĐÔNG CUA C  TIM ́ TI NH H NG  PHÂ Ń

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

́ ̉ Ơ ̣ ̣ ̣

́

ớ t ng giai đo n c a c  tim. không đáp  ng ứ v i kích thích

ạ ơ ĐĂC TI NH HOAT ĐÔNG CUA C  TIM ́ Ơ TI NH TR  CO  CHU  KỲ ở ừ ả Là kh  năng  ế § N u kích thích vào giai đo n c  tim đang co ạ ủ ơ ơ (gđ tâm thu) thì c  tim không

co thêm n a.ữ

ế ươ ơ ẽ thì  c   tim  s (gđ  tâm  tr ng)

§ N u  kích  thích  vào  giai  đo n  c   tim  giãn  ạ

13

ạ ơ ụ ọ ứ ằ ộ đáp  ng b ng m t co bóp ph  g i là . ngo i tâm thu

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

́ ̉ Ơ ̣ ̣ ̣

́

ệ ố ư ề ẫ

ả ạ ộ ướ ề

14

ể ĐĂC TI NH HOAT ĐÔNG CUA C  TIM ̀ ̃ TI NH DÂ N TRUYÊ N ơ § C   và  h   th ng  d n  truy n  h ng  ấ ph n  trong  tim  (các  nút,  bó  His  và  ạ i  Purkinje)  có  kh   năng  m ng  l ế ệ ẫ d n truy n các đi n th  ho t đ ng  ộ theo ki u xung đ ng.

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

́ ̉ Ơ ̣ ̣ ̣

́ ĐĂC TI NH HOAT ĐÔNG CUA C  TIM ̀ ̃ TI NH DÂ N TRUYÊ N

ớ ể ư ề ừ nút xoang t i tâm nhĩ theo ki u nan hoa, kéo dài 10­

ế ả ậ ớ ơ

ả tâm nhĩ truy n t

§ H ng ph n truy n đ n tâm nhĩ trái ch m h n so v i tâm nhĩ ph i 20­ 30ms i nút nhĩ ­ th t kéo dài kho ng 12­ 13ms,  § H ng ph n t ấ ấ i  nút nhĩ­ th t 90­100ms,

ề ớ ư ấ ữ ạ   l

ư ư ớ ố v i  t c  đ   0.1­ 0.2  m/s. H ng  ph n  đ sau đó đ

ừ ở ố ấ § H ng ph n truy n t ố ộ 20ms, t c đ  1m/s ề ấ ấ ừ ộ ượ ộ ẫ § T c đ  d n truy n ượ c  gi ợ ế c truy n theo bó His đ n các s i Purkinje  thân bó His là 2m/s, nhánh bó His là t 3­ 4m/s, ở

ề ề ở các s i Pukinje là 5m/s

§ Khi t

15

ợ ớ ợ ơ ố ộ ỉ i các s i c  tim t c đ  ch  còn 0.3­ 0.4m/s

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

́ ̉ Ơ ̣ ̣ ̣

́ ̣

ả ự ộ ị ủ ổ ứ ch c  nút.  Xung

ồ ộ   đ ng  c a  t ắ ở  nút xoang r i truy n đi kh p tim

ấ ấ ự ộ ị đ ng phát xung nh p

́

́

́

́

ĐĂC TI NH HOAT ĐÔNG CUA C  TIM Ự TI NH T  ĐÔNG Là  kh   năng  phát  xung  đ ng  nh p  nhàng  và  t ề ộ đ ng gây cho tim co bóp  § Nút nhĩ­ th t, tâm nhĩ, tâm th t, bó His có kh  năng t ế ậ ượ nhàng khi chúng không ti p nh n đ ả ừ c xung t xoang.

ự

̀  đông cua ca c phâ n kha c nhau cua

̀ Tâ n sô  pha t xung t tim:

ị

70­80 nh p/phút

ị

Nút xoang Nút nhĩ­th tấ

40­60 nh p/phút

ị

Bó His

30­40 nh p/phút

ợ

ị

Các s i purkinje

15­40 nh p/phút

ơ

C  tâm nhĩ

ị 40      nh p/phút

ơ

ị

ấ C  tâm th t

20­40 nh p/phút

16

̣ ̉ ̉

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

̀ ̣ ̣ ̉ CHU KY  HOAT ĐÔNG CUA TIM

ầ ế ể ấ ẩ ộ ầ t đ  tim hoàn thành m t l n đ y máu đi và l y

Pha nhi  cõ

̃ Pha gia n chung

́

Pha thâ t co

17

ờ ả Là kho ng th i gian c n thi ề máu v  (0,8s).

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

̀ ̣ ̣ ̉ CHU KY  HOAT ĐÔNG CUA TIM

§ Giai đo n tâm nhĩ thu: (0,1s)  ở ẵ

ạ ừ ấ tâm nhĩ co, máu đi t ố  tâm nhĩ xu ng tâm th t

qua van 2 lá và 3 lá đang m  s n.

ấ

ạ ờ ỳ ấ ạ ấ ấ ơ c  tâm th t co, vãn nhĩ th t đóng l i làm áp su t

ờ ỳ ố ơ ở ộ ấ ở ấ áp su t ạ  đ ng m ch làm

§ Giai đo n tâm th t thu: (0,3s)    ­ Th i k  tăng áp (0,05s):  ở ồ                                                bu ng tâm tăng lên nhanh chóng.  tâm th t cao h n     ­ Th i k  t ng máu (0,25s):  van ạ                                                   đ ng m ch m  ra, máu phun vào đ ng m ch.

ạ ộ ở ộ

ộ ng toàn b  (0,4s):

18

ạ ấ ạ ượ ấ ở ấ ấ i, van nhĩ th t m  ra, máu đ ơ c  tâm th t giãn, áp su t trong tâm  ừ c hút t

ấ ươ ạ § Giai đo n tâm tr ộ ả th t gi m, van đ ng m ch đóng l ố tâm nhĩ xu ng tâm th t.

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

19

́

̀

́

̀ ̣ ̣ ̉ CHU KY  HOAT ĐÔNG CUA TIM

Nhip tim (Nhip/phu t) cua 1 sô  loa i đông vât

̣ ̣ ̉ ̣ ̣

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

̃ ̀ Ư ̉ ̣ ̉ ̉ NH NG BIÊU HIÊN BÊN NGOA I CUA CHU CHUYÊN TIM

§ M m  tim  đ p:

ữ ể ườ ớ ườ ữ ậ là  đi m  giao  gi a  khoang  liên  s n  V  v i  đ ng  gi a

x

§ Ti ng tim:

ng đòn trái. ế ở ỏ Ti ng T1 “bùm” tr m và dài, rõ

ỏ ươ ế ấ ế ở m m tim (do đóng van nhĩ  ộ ặ th t); ti ng T2 “t c” cao và ng n, rõ đáy tim (do đóng van đ ng m ch)

§ Điên tim: đ

ể ệ ệ ằ ồ ườ ạ ạ ệ ầ ắ c th  hi n b ng đi n tâm đ  (là đ ng ghi dòng đi n ho t

§ M t s  bi u hi n khác

20

ượ ủ ộ đ ng c a tim) ộ ố ể ệ

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

21

́ Ư ƯỢ ̉ L U L NG TIM − THÊ TI CH TIM

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

̀ ̀ ̀

̀

ả ả ự

ộ ầ ề ủ ị ơ ọ

ự

ầ ơ ọ ố truy n xung đ ng c a th n kinh c  tim nên g i là dây gia t c tim.

̀ ĐIÊ U HO A TUÂ N HOA N TIM ́ Ơ C   CHÊ   THÂ N  KINH ệ ầ ố ậ ả § H  th n kinh phó giao c m: làm ch m nh p tim, gi m l c co tim, gi m t c  ố ả ộ ẫ đ  d n truy n xung đ ng c a th n kinh c  tim nên g i là dây gi m t c tim. ố ộ ẫ ị ệ ầ § H  th n kinh giao c m: làm tăng nh p tim, tăng l c co tim, tăng t c đ  d n  ề ộ ố ả ả ả ả

22

ủ ả ớ ị ả ộ ủ ạ ề ả § M t s  ph n x  đi u hòa tim: ạ ả    ­ Ph n x  gi m áp ạ ắ    ­ Ph n x  m t – tim ạ    ­ Ph n x  Goltz ạ    ­ Ph n x  tim­tim(Bainbridge) ưở Ả    ­  nh h ng c a c m xúc t i nh p tim.

2

̣ ̣ ̉ HOAT ĐÔNG CUA TIM

̀ ̀ ̀

́ Ơ ̉ ̣ ̀ ĐIÊ U HO A TUÂ N HOA N TIM C  CHÊ  THÊ DICH

§ Hormon  t y  th

ủ ượ ậ ậ ng  th n:  adrenalin  và  noradrenalin  làm  tim  đ p  nhanh,

m nh.ạ

2    tăng  và  n ng  đ   O

ậ ả ộ ồ ồ ừ ậ ả ộ 2  gi m v a  ph i  trong  máu làm  tim  đ p

§ N ng  đ   ion  canxi  tăng  cao  trong  máu  làm  tim  ng ng  đ p

ế § Hormon tuy n giáp: thyroxin làm tim đ p nhanh § N ng  đ  CO nhanh và ng ượ ạ i c l

thì  tâm  thu,

ng.

23

ừ ệ ộ ả ộ ộ ệ ộ ồ ồ n ng đ  ion kali tăng cao trong máu làm tim ng ng đ p  ầ ố § Nhi ậ ở ừ ươ ậ ở  thì tâm tr ị ả t đ  gi m làm gi m nh p tim. t đ  tăng làm tăng t n s  tim, nhi

́

HÊ MACH & SINH LY  HÊ MACH

2

2

2

1

̃

̣ ̣ ̣ ̣

ĐÔNG MACH

MAO MACḤ

VÂN

§

§

§

̣ ̣ ̣ ̣

§

§

̣ ̉ ̉ ̉

TI NH MACH Tông quan ́ Câ u tao

Tông quan ́ Câ u tao

§

́

̣ ̣

Ự S   CHUYÊN  ́ MA U  TRONG  HÊ MACH

̀ Tha nh đông  macḥ Đăc ti nh

̣ ̣ ̣

1

̣ ̣ ĐÔNG MACH

ẫ ả

ấ ơ ấ ổ ừ   tâm  th t  ph i  lên  ế  tâm th t trái đ n các c  quan, các

ệ ố Là  h   th ng  d n  máu  t ừ ph i và t ủ ơ ể mô c a c  th .

ớ ồ

ộ ộ ế ẹ trong  cùng  các  t bào  d t

ế ỏ

ơ

ạ Thành đ ng m ch g m 3 l p: ở ớ § L p  n i  mô  ắ g n trên màng liên k t m ng. ở ữ ớ ơ ơ § L p c  tr n  ơ ọ ở ớ  trong, l p c  d c ớ ồ  gi a g m có l p c  vòng  ợ ơ  ngoài và các s i c

ở đàn h i.ồ

§ L p mô liên k t

24

ở ớ ế  ngoài.

1

̣ ̣ ĐÔNG MACH

ạ ặ

ị ạ ế ụ ủ ộ ự ở ạ ầ i trang thái ban đ u khi

ự

ợ ở ố ừ ắ ộ ủ ụ ạ g c đ ng m ch ch  mà liên t c,

.ả

ư ượ ứ ả ế ệ ượ ng máu, ti t ki m năng l ng cho

25

ượ ế ệ ế ầ ủ ộ Đ c tính c a đ ng m ch § Tính đàn h iồ    ­ Bi n d ng khi ch u tác d ng c a m t l c và tr  l h tế ụ      l c tác d ng    ­ Ý nghĩa:      Dòng máu không ng t quãng t ng đ t  êm  ả      Làm gi m s c c n và làm tăng l u l § Tính co th tắ tim.    ­ Ý nghĩa: ổ      Thay đ i thi ể ề t di n đ  đi u hòa l ơ ng máu đ n các c  quan theo nhu c u.

2

̃ ̣ TI NH MACH

̉

ệ ố ạ ẫ ừ ổ ơ Tông quan § Là  h   th ng  m ch  d n  máu  t ủ ơ ể ề   ph i,  các  c   quan,  các  mô  c a  c   th   v

tim.

§ Tĩnh m ch b t ngu n t

ồ ừ ệ ạ ấ ở ắ ầ  mao m ch b t  đ u xu t hi n

ạ  mao m ch: Khi  ể ạ

§ Thi

các s i c  tr n thì đó là ti u tĩnh m ch. ỗ ư ế ổ ớ ế ắ ạ ợ ơ ơ ề ầ ệ ủ t di n c a m i tĩnh m ch càng v  g n tim càng l n, nh ng t ng thi t

ầ

ơ ạ ạ ộ ớ ạ ả di n c a c  h  tĩnh m ch thì gi m đi khi g n tim h n. t di n c a h  tĩnh m ch l n h n đ ng m ch.

ơ ạ ườ ng có 2 tĩnh m ch đi kèm

ạ ề ả

ớ ng máu ch y theo chi u v  tim. ứ ớ ổ ệ ủ ả ệ ạ ệ ủ ệ ế ổ § T ng thi ớ ạ ỗ ộ § M i đ ng m ch l n th Tính ch tấ ệ ướ § Lòng tĩnh m ch có van bán nguy t h ể § Tĩnh giãn phình l n: khi giãn có th  ch a t ề ủ ơ ượ ng máu c a c i 60% t ng l

26

th .ể

2

̃ ̣ TI NH MACH

ấ ạ

ơ ộ

ạ

ở ộ ở ừ

ế ạ ệ

ạ

ạ C u t o tĩnh m ch ỏ ạ Thành  tĩnh  m ch  m ng  h n  thành  đ ng  ớ ồ m ch, g m 3 l p ạ § L p  n i  m c  ữ ữ ộ ớ

ớ ạ ạ  t ng đo n l ệ ữ ấ

ạ

ớ   t ng  đo n    trong  cùng,  ấ ạ l i nhô ra nh ng n p g p hình bán nguy t,  làm thành nh ng van tĩnh m ch.  L p trong  ạ ở ừ i nhô  cùng là l p n i m c,  ế ra  nh ng  n p  g p  hình  bán  nguy t,  làm  thành nh ng van tĩnh m ch ồ ế

ớ ơ

ữ ợ ơ ợ ữ g m  các  s i  liên  k t  và  s i  c   § L p  gi a  ơ ọ ợ ơ tr n,  trong  đó  các  s i  c   vòng  và  c   d c  ế ớ ợ đan l n v i s i liên k t. ồ ỏ ợ m ng,  g m  toàn  các  s i  liên ẫ § L p  ngoài

27

ớ k t. ế

3

28

MAO MACḤ

3

MAO MACḤ

ạ ấ ạ

ạ ả ỏ

ướ

ạ C u t o mao m ch § Là các m ch máu nh  có ĐK kho ng  ả 7,5  micromet,  dài  kho ng  0,3  mm,  ữ ạ ố ớ i gi a  n i v i nhau thành 1 m ng l ộ đ ng m ch và tĩnh m ch.

ạ ượ ấ ạ ừ c c u t o t 2

ạ § Thành mao m ch đ  bào: ộ ạ

ạ ế lo i t ế ế

ạ

ế

29

ễ ạ ­ T  bào n i m c  ạ    ­ T  bào quanh m c ỏ ấ § Thành  mao  m ch  r t  m ng  nên  quá  ấ ậ trình  khu ch  tán  v t  ch t  qua  thành  ấ ễ mao m ch di n ra r t d  dàng.

4

Ự ̣ ̉ ̣ ̣ ́ S  VÂN CHUYÊN MA U TRONG HÊ MACH

ậ Quy lu t chung

ủ ộ ệ ạ ự ậ ể ậ ọ S  v n chuy n máu trong h  m ch tuân theo quy lu t th y đ ng h c

ộ ơ ị ờ ng ch t l ng Q ch y trong m t  ng d n trong m t đ n v  th i gian

ấ ỏ ự ượ ụ ả ệ ộ ở ự ẫ ầ ố “L ph  thu c vào s  chênh l ch áp su t hai đ u  ng và tr  l c”

ộ ố ấ ở Q= (Pa –Pv)/W

ướ ng n

30

ự ả Trong đó: ố ượ ả Q       : kh i l c ch y qua ố ự ầ Pa, Pv: áp l c đ u và cu i ở ự W       : l c c n hat tr  l c

4

Ự ̣ ̉ ̣ ̣ ́ S  VÂN CHUYÊN MA U TRONG HÊ MACH

ậ Quy lu t chung

ự ả ụ ộ ế ố ượ ệ ể đ c bi u hi n

ệ ố ươ Trong h  th ng m ch máu, l c c n ph  thu c vào các y u t ằ b ng ph ạ ng trình:

W=k.hI/D4

ớ ủ

ạ

l Trong đó: ộ h  : đ  nh t c a máu ề I   : chi u dài m ch ạ ườ ng kính m ch D  : đ ệ ố ỷ ệ . K  : h  s  t

ạ ộ ộ

31

ủ ấ ở  cung đ ng m ch ch  > đ ng m ch l n >  ớ ạ ấ ớ ạ ạ ạ ạ ạ ạ ớ Trong m ch máu, áp su t l n nh t  ủ ộ đ ng m ch bé > mao m ch > tĩnh m ch bé > tĩnh m ch l n > tĩnh m ch ch .

HÊ BACH HUYÊ T́

2

3

4

5

̀

1 ́Ư

Ơ

̣ ̣

I  THIÊU

̣ ̣ ̣ ̉

S   ĐÔ   HÊ  BACH HUYÊ T́

̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣

CH C NĂNG  MACH BACH  HUYÊ T́

̀ THA NH  ̀ PHÂ N  BACH  HUYÊ T́

ĐĂC  ĐIÊM  HACH  BACH  HUYÊ T́

́Ơ GI CHUNG  MACH  BACH  HUYÊ T́

̣ ̣

1

́ ́ Ư ̣ ̣ CH C NĂNG HACH BACH HUYÊ T

Mao mach  ma ú

̣

Khoang kẽ

̉

Mao mach BH

̣

Mach BH

́

Ô ng BH

TM l ńơ

Tim

̣

ứ

ị ở ể

ậ ấ ấ ớ Ch c năng chính ự § Duy trì áp l c, th  tích d ch  ể § V n  chuy n  các  ch t  có  phân  t ả  kho ng k ử ượ   l ẽ ng  l n  vào  máu:  protein,  ch t  béo,

32

hormon, enzyme. ệ ố ễ ả ị ệ ơ ể § Tham gia h  th ng mi n d ch b o v  c  th .

2

́ ́ Ơ ̣ ̣ ̣ GI I THIÊU CHUNG HACH BACH HUYÊ T

ạ

ộ ớ ế ế ẹ ộ ạ M ch b ch huy t: ạ § Mao  m ch  b ch  huy t:  g m  m t  l p  t bào  n i  mô  d t,  không  có  màng

§ Mao m ch huy t: thành m ng, khó phân bi

ế ồ ạ ơ đáy, nhóm x  nh  5 – 10nm. ỏ ỏ ế ệ ề ớ ậ ộ t 3 l p áo, m t đ  van nhi u

§

ạ

ệ ạ ơ h n tĩnh m ch. ế ạ Ố ng b ch huy t: khó phân bi ớ t 3 l p áo

ạ

ắ ẽ ằ ổ ườ ủ ạ ng đi c a m ch máu và

ố

§

ể ờ ấ ượ ị ấ ớ ị ẹ § Các h ch vùng b n có th  s  l y đ c, v  trí khác thì khi phì đ a m i th y

33

ạ ỗ ế ượ ế ạ H ch b ch huy t ạ § Hình d ng màu s c thay đ i, n m riêng r  theo đ ng tiêu hóa. ạ c.ượ đ Ở ườ  ng ả i, m i ngày có kho ng 3 lít b ch huy t đ c hình thành.

2

́ ́ Ơ ̣ ̣ ̣ GI I THIÊU CHUNG HACH BACH HUYÊ T

ỏ ầ ế

ệ ạ ơ ế có  ầ ừ

ươ ủ

34

h u  h t  H   b ch  huy t  các c  quan, tr : th n kinh trung  ươ ng,  t y  ươ x ụ ng,  mô  s n,  mô  x ế ứ ng, tuy n  c, răng, rau.

2

́ ́ Ơ ̣ ̣ ̣ GI I THIÊU CHUNG HACH BACH HUYÊ T

35

ạ ạ ế Mao m ch b ch huy t trong không gian mô

3

́ ̀ ̀ ̣ THA NH PHÂ N BACH HUYÊ T

ạ ế ể

ả ả ộ ị B ch huy t là m t d ch th  không màu: § Có pH ki mề § 3­4% protein (kho ng 2g/dl) g m: albumin, globulin, fibrinogen, kho ng

ủ ế

ộ ế ớ ủ ạ ớ ộ ớ ủ

ị ạ

ầ ổ ị

ế ế ế ươ ượ ổ ừ ộ ộ ố ấ ấ ng th m t

ạ ạ ố

ơ c  n đ nh, thay đ i ph  thu c vào c   ạ  mao m ch máu ra và m t s  ch t trao  ổ ạ   bào)  đi  vào  các  mao  m ch  b ch  huy t,  đ   vào  các  ng  b ch  ự ỏ ồ ổ ề ế ả ế ạ ố

ạ ạ

§ Các  m ch  b ch  huy t  luôn  đi  xung  quanh  m ch  máu,  n u  b   viêm  thành    nông

ế ọ ị ạ ườ ở ồ ố 0,1% glucose, 0,8­0,9% các mu i khoáng, ch  y u là NaCl ỏ ơ § Đ  nh t c a b ch huy t nh  h n so v i đ  nh t c a máu  § Trong d ch b ch huy t còn có các lymphocyte và momocyt ụ ạ § Thành ph n b ch huy t không đ quan. ẽ (do huy t t ị § D ch k   ổ ủ ế đ i  c a  t ế huy t nh  r i đ  v  hai  ng b ch huy t ng c ph i và trái.  ế ủ ng  đi  c a  m ch,

36

ạ ườ ạ ế ạ m ch  thì  đám  mao  m ch  b   xung  huy t  d c  đ ấ th ị ỏ ng đau và nhìn th y đ .

4

́ ̀ Ơ ̣ ̣ S  ĐÔ  HÊ BACH HUYÊ T

ạ ế

ổ ng  b ch  huy t  ph i:  ầ

ắ

ố ể

37

Ố ả thu  b ch ạ ế ử huy t  n a  đ u,  c   và  tay  bên  ả ph i(vùng tr ng). ạ ậ ự Ố  là  ng  nh n  b ch  ng  ng c  trái: ạ ơ ế ủ huy t  c a  ¾  c   th   còn  l i(vùng  đen).

4

̣ ̉ ̣ ̣ ĐĂC ĐIÊM HÊ BACH HUYÊ T́

ề ế ả ạ ờ ở ạ ạ ộ B ch  huy t  ch y  theo  m t  chi u  nh   có  các  van mao  m ch  và  các  m ch

ế ạ b ch huy t.

ả ạ ượ ờ ự ế ạ ạ ị ế B ch  huy t  ch y  đ c  trong  các  m ch  b ch  huy t  là  nh   s   co  bóp  nh p

ủ ầ ạ nhàng c a thành m ch ( 10­ 20 l n/phút ).

ả ấ ế ế ạ ậ ạ ạ ỉ ố ộ ả Dòng b ch huy t ch y r t ch m, t c đ  ch y trong các m ch b ch huy t ch

ả kho ng 0,25­0,3mm/phút

ư ượ ế ố ế ạ ộ ấ ị ứ ẽ L u l ng b ch huy t phu thu c vào hai y u t ộ  áp su t d ch k  và m c đ

38

ạ ộ ủ ế ạ ơ ho t đ ng c a các b m b ch huy t.

THANKS YOU …

̀

̀

́

̉ Ơ

CAM  N THÂ Y CÔ VA  CA C BAN !

̣