HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
VIỆN TÔN GIÁO VÀ TÍN NGƯỠNG
BÀI THU HOẠCH
MÔN: TÔN GIÁO VÀ TÍN NGƯỠNG
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC “ĐẠO
HIẾU” CỦA ĐẠO PHẬT TRONG ĐỜI
SỐNG THỰC TIỄN HIỆN NAY”
Họ và tên học viên: Phan Trọng Đông
Mã số học viên: AF211240
Lớp: A22
Khóa: K72
NGHỆ AN - 2021
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
VIỆN TÔN GIÁO VÀ TÍN NGƯỠNG
BÀI THU HOẠCH
MÔN: TÔN GIÁO VÀ TÍN NGƯỠNG
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC “ĐẠO
HIẾU” CỦA ĐẠO PHẬT TRONG ĐỜI
SỐNG THỰC TIỄN HIỆN NAY”
Họ và tên học viên: Phan Trọng Đông
Mã số học viên: AF211240
Lớp: A22
Khóa: K72
NGHỆ AN - 2021
1
Phần một. Mở đầu
Đạo Hiếu vốn là truyền thống quý báu tốt đẹp của dân tộc ta, tinh thần
ấy được giữ gìn, bảo tồn, phát huy qua bao thế hệ. Đạo Hiếu được bắt nguồn từ
tấm lòng tri ân, là sự bày tỏ, đền đáp công lao dưỡng dục của mẹ cha - người
đã đem lại cho ta sự sống, nâng đỡ ta từ bước đi đầu tiên. Đạo làm con phụng
dưỡng cha mẹ là để báo đền ân đức nhưng không có nghĩa là chỉ phụng dưỡng
cha mẹ về vật chất mà còn về tinh thần, không để cha mẹ lo lắng, phiền muộn.
Cũng như thế, Phật giáo với triết lý nhân sinh cao cả mang trong mình giá trị
nhân văn sâu sắc khi luôn hướng về cội nguồn. Phật giáo gần gũi với Hiếu đạo
trong truyền thống dân gian vì gia đình được xây dựng trên nền tảng của luân
lý thành kính, tấm lòng biết ơn của con cháu đối với cha mẹ, ông bà tổ tiên.
Người Việt Nam vốn coi trọng các giá trị đạo đức truyền thống, coi các
chuẩn mực đạo đức là thước đo nhân cách con người. Cách ứng xử trong gia đình
cũng như ngoài xã hội đều trong vòng luân thường đạo lí, trong đó mối quan hệ
gia đình được đề cao vì đó là nguồn gốc, nền tảng cho các mối quan hệ khác.
Trong quan hệ gia đình chữ Hiếu đóng vai trò vô cùng quan trọng, Hiếu không
đơn thuần chỉ là hành vi ứng xử đạo đức của con cái đối với cha mẹ mà hơn thế
nữa, suy rộng ra chữ Hiếu còn bao gồm các mối quan hệ giữa các thế hệ trong gia
đình dòng tộc, là sự ghi nhận, tưởng nhớ của con của thế hệ sau đối với thế hệ
trước. Đạo Hiếu không chỉ là Hiếu với cha mẹ mình như người xưa vẫn nói, trong
thời đại ngày nay, Hiếu còn là Hiếu với nhân dân, với toàn dân tộc. Đây là điều
mà các nhà tư tưởng đạo đức hướng đến, chính cái nhìn từ bi của Phật giáo đã
tiếp thêm sức sống cho dân tộc và khơi nguồn thêm cho dòng thác nhân đạo
của dân tộc Việt Nam chảy mạnh vào nghĩa sống vô cùng, đó là lòng hiếu thảo.
Chúng ta đang thực hiện nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà
nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh những mặt tích cực, kinh tế
thị trường cũng gây ra những tác động tiêu cực đến đời sống đạo đức, tinh thần
của thế hệ trẻ - chủ nhân tương lai đất nước. Thực trạng đó đã gióng lên hồi
chuông cảnh báo cho toàn xã hội, đòi hỏi cộng đồng phải dành sự quan tâm,
2
nghiên cứu nhiều hơn đến đạo đức - vấn đề cần được quan tâm trong bối cảnh
hội nhập quốc tế hiện nay.
Tình hình đạo đức ở Việt Nam hiện nay đặt ra vần đề muốn giữ gìn, phát
huy các giá trị đạo đức của dân tộc cần nghiên cứu tư tưởng đạo Hiếu trong
Phật giáo, bởi đạo Hiếu trong Phật giáo có tầm ảnh hưởng rộng lớn tới nếp
sống, phong tục, tập quán người Việt, là tư tưởng mang giá trị nhân văn sâu
sắc. Với những lý do trên, tôi lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp giáo dục Đạo
Hiếu của Phật giáo trong đời sống thực tiễn hiện nay” làm bài thu hoạch môn
Tôn giáo và Tín ngưỡng của Lớp cao cấp lý luận chính trị.
Thông qua đề tài, tác giả muốn góp phần làm rõ vai trò, ý nghĩa tôn giáo
nói chung và Phật giáo nói riêng, trên cơ sở đó vận dụng linh hoạt vào công tác
giáo dục đạo hiếu trong đời sống xã hội hiện nay.
Bài viết chắc chắn còn nhiều thiếu sót, em rất mong nhận được sự góp ý
của quý thầy cô. Em xin chân thành cảm ơn!
3
Phần hai. NỘI DUNG
1. MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ “ĐẠO HIẾU” TRONG PHẬT
GIÁO VIỆT NAM
1.1. Tư tưởng về “Đạo Hiếu” trong Phật giáo
Trong kinh tạng Nguyên Thủy đức Phật thường dạy rằng một trong những
cách hành xử căn bản của con người đó là việc biết ơn và đền ơn. Kinh Tăng
Chi I có nói rằng biết ơn là phẩm chất của một người cao thượng, người biết ơn
là một trong ba hạng người hy hữu trên thế gian này. Phật giáo thường nói đến
bốn ân căn bản mà một người Phật tử thường phải ghi nhớ và đền đáp là: ân
cha mẹ, ân Tam bảo, ân quốc gia và ân chúng sinh. Bốn ân này được xem trọng
vì theo giáo lý Nghiệp và Duyên Khởi của Phật giáo trong vô lượng kiếp trước
cho đến đời hiện tại mỗi người đều đã tạo ra vô số nhân duyên khác nhau, đã
thọ ân của vô số chúng sinh và đến đời này lại thọ ân của cha mẹ đã sinh thành
nuôi nấng, ân Tam bảo đã soi sáng và dẫn bước trên đường tu học và ân quốc
gia đã bảo bọc, chăm lo cho cuộc sống mình được bình an, hạnh phúc. Trong
bốn ân nói trên, ân cha mẹ là ân căn bản và phổ biến nhất.
Nói cách khác, theo đức Phật, người con có hiếu thảo không phải là người
con “cha mẹ đặt đâu thì ngồi đó” hay chỉ biết “vâng dạ nuông chiều” Trái lại,
người con hiếu phải đầy đủ bản lĩnh, sẵn sàng và khéo léo hướng dẫn cha mẹ
trở về con đường chân chính, lợi ích, để cha mẹ thật sự an lạc: “Nếu cha mẹ
ương ngạnh, si mê tà kiến, không tin Tam Bảo, hung hiểm bạo ngược, tàn ác
bất nhân, gây nhiều nghiệp dữ, người con có hiếu phải biết khuyên can cha mẹ,
khiến sinh tín tâm, quay về chính đạo, gần gũi bạn lành, mở lòng bồ-đề, tu thiền
niệm Phật, làm cho cha mẹ thường được an ổn” [1]. Như vậy, Hiếu theo thế
gian chỉ trong một đời, đó là sự báo ân trong hiện tại đối với ông bà, cha mẹ
còn Hiếu theo Phật giáo theo thời gian không thể tính hết, nhờ vậy cha mẹ được
phước thọ vô cùng, đó là đại hiếu.
Hiếu thảo không chỉ là mến yêu, cung kính, vâng lời, phụng dưỡng khi
cha mẹ còn sống và thờ phụng, tưởng nhớ khi cha mẹ đã qua đời, mà còn là