Báo cáo: "Các xu hướng phát triển của báo chí thế giới"

DAPANDETHI.BLOGSPOT.COM

Đ I H C QU C GIA HÀ N I Ộ Ố Ạ Ọ

TR NG Đ I H C KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN VĂN ƯỜ Ạ Ọ Ọ Ộ

KHOA BÁO CHÍ

BÀI T P CU I KỲ Ố Ậ

MÔN: L CH S BÁO CHÍ TH GI I Ế Ớ Ử Ị

Đ bài: Các xu h ng phát tri n c a báo chí th gi ề ướ ể ủ i ế ớ

Gi ng viên : Th.S Bùi Ti n Dũng ế ả

L p: K50 Báo chí (h chính quy) ớ ệ

Nhóm: 6

Ụ Ụ

NG C TH V I T NG LO I HÌNH

Ể Ớ Ừ

Ụ

Ạ

NG II – XU H ƯƠ Ệ

M C L C KHÁI QUÁT CHUNG..........................................................................................................................3 ..................................................30 CH ƯỚ Ả ...................................................................................................................94 TÀI LI U THAM KH O .......................................................95 DANH SÁCH NHÓM 6 L P K50 BÁO CHÍ – ĐH KHXHNV

Ớ

2

KHÁI QUÁT CHUNG

Theo t t (Vi n khoa h c xã h i Vi t Nam năm 1992 - trang ừ ể đi n ti ng Vi ế ệ ệ ọ ộ ệ

1135), “Xu h ng” có nghĩa là xu th thiên v m t chi u nào đó. S thiên v ướ ề ộ ự ế ề ề

ộ nh ng ho t đ ng nào đó nh m m t m c tiêu có ý nghĩa đ i v i b n thân trong m t ố ớ ả ạ ộ ụ ữ ằ ộ

th i gian lâu dài. ờ

T đ nh nghĩa đó, ta có th hi u ng báo chí đó là xu th thiên v ể ể Xu h ừ ị ướ ế ề

m t chi u h ng nào đó c a báo chí, có m c tiêu, ý nghĩa và nh h ng trong ề ướ ộ ủ ụ ả ưở

th i gian dài. Tác đ ng đ n h th ng báo chí c a th gi i. ệ ố ế ớ ủ ờ ộ ế

Báo chí t ngày đ u ra đ i đã liên t c có nh ng thay đ i đ ti n xa h n. T ừ ổ ể ế ụ ữ ầ ờ ơ ừ

t ờ ể báo ch là nh ng b n chép tay r i đ n nh ng b n báo in đ u tiên và phát tri n ồ ế ữ ữ ả ả ầ ỉ

cho t i đa ph ớ ươ ng ti n nh ngày nay, t ư ệ ấ ả ề t c đi u đó đ u là k t qu c a quá trình ế ả ủ ề

phát tri n lâu dài v i nhi u thách th c. Tùy theo đi u ki n l ch s và xu h ứ ệ ị ử ề ể ề ớ ướ ủ ng c a

công chúng, h th ng báo chí có nh ng b c đi riêng c a mình đ đáp ng l ệ ố ữ ướ ủ ứ ể ạ i

ả nh ng đi u đó. Trong b i c nh toàn c u hóa, báo chí cũng ch u ph n nào nh ầ ố ả ữ ề ầ ị

h ng. ưở

Vi c nghiên c u các xu h ng c a báo chí th gi ứ ệ ướ ế ớ ẽ ơ i s góp ph n hi u rõ h n ủ ể ầ

đ c đi m, th c tr ng c a n n báo chí toàn c u hi n nay. Qua đó có cách th c, gi ặ ủ ề ự ứ ệ ể ạ ầ ả i

pháp cho phù h p v i tình hình chung. ớ ợ

Đ c giao tìm hi u v các xu h ng phát tri n c a báo chí th gi i, nhóm 6 ượ ể ề ướ ể ủ ế ớ

ng tìm hi u chung v các xu h phát tri n đ tài theo h ề ể ướ ể ề ướ ng đang di n ra trên th ễ ế

gi i, r i đi c th vào t ng lo i hình báo chí. Trong quá trình tìm hi u, nhóm c ớ ồ ụ ể ừ ể ạ ố

i nguyên nhân và đi u ki n d n t i các xu h ng đó và d đoán h g ng lý gi ắ ả ẫ ớ ề ệ ướ ự ướ ng

ng lai. So sánh các xu h i n n báo chí Vi phát tri n trong t ể ươ ướ ng đó v i th c t ớ ự ạ ề ệ t

Nam.

ậ Trong quá trình tìm hi u s không tránh kh i nh ng thi u xót, mong nh n ữ ể ẽ ế ỏ

đ c s góp ý c a th y và các b n. ượ ự ủ ầ ạ

3

CH NG I – XU H NG CHUNG C A BÁO CHÍ TH GI ƯƠ ƯỚ I Ế Ớ Ủ

1. Toàn c u hóa thông tin ầ

là khái ni m dùng đ miêu t các thay đ i trong Toàn c u hóa ầ ệ ể ả ổ xã h iộ và

trong n n ề kinh tế th gi ế ớ ạ ữ i, t o ra b i m i liên k t và trao đ i ngày càng tăng gi a ế ở ố ổ

, các t ch c hay các cá nhân góc đ văn hoá, kinh t , v.v. trên quy các qu c gia ố ổ ứ ở ộ ế

mô toàn c u.ầ

Toàn c u hóa thông tin đó là quá trình thông tin ầ ở kh p m i n i trên th ọ ơ ắ ế

gi c truy n t i liên t c, nhi u chi u và d dàng t i cho công chúng. i đ ớ ượ ề ả ụ ề ề ễ ớ

Ngày nay, b t kì đâu b n cũng đ u có th n m b t đ ở ấ ể ắ ắ ượ ề ạ c toàn b thông tin ộ

i trong ngày qua. Đó là k t qu c a quá trình toàn c u hóa thông tin. c a th gi ủ ế ớ ả ủ ế ầ

Thông tin t i m i ngóc ngách c a trái đ t đ ạ ấ ượ ủ ọ ấ c các hãng truy n thông cung c p ề

m t cách nhanh chóng và chính xác t i cho m i công dân. B n đang ng i nhà và ộ ớ ồ ở ạ ỗ

có th theo dõi tình hình đang di n ra Iraq hay Mĩ, hay nh tình hình giá xăng ễ ể ở ở ư

i hi n nay… đi u s nh h ng t i cu c s ng c a b n d u trên th gi ầ ế ớ ề ẽ ả ệ ưở ớ ủ ạ ộ ố

1.1 Đi u ki n hình thành toàn c u hóa thông tin ề ệ ầ

Nh ng thành t u c a cu c cách m ng khoa h c kĩ thu t ậ trong các lĩnh v cự ữ ự ủ ạ ộ ọ

đăng t i, in n t p chí, báo, s phát tri n các công ngh phát thanh truy n hình và ả ấ ạ ự ể ệ ề

t là internet đã cho phép nh ng thông tin t m t qu c gia có th đ c bi đ c bi ặ ệ ữ ừ ộ ể ượ ố ế t

c g n v i nh ng thành đ n trên toàn th gi ế ế ớ i. Quá trình toàn c u hóa thông tin đ ầ ượ ữ ắ ớ

t u m i nh t trong k thu t thông tin liên l c và đi n t ậ ự ệ ử ấ ạ ớ ỹ ả . Thông tin trong kho nh

kh c đ c truy n t i t c th i t i cho ng i xem và ng i đ c. Đi u đó cho phép ắ ượ ề ả ứ ờ ớ ườ ườ ọ ề

hàng tri u ng c ch ng ki n và tham gia vào các s ki n. ệ i đ ườ ượ ự ệ ứ ế

M ng internet i s d ng có kh năng ạ bao ph toàn c u, nh đó mà ng ầ ủ ờ ườ ử ụ ả

c thông tin c n thi nh n đ ậ ượ ầ t t ế ừ ậ ủ các hãng tin m t cách d dàng. S xâm nh p c a ễ ự ộ

ậ ti n b khoa h c kĩ thu t vào các ho t đ ng báo chí là đi u rõ ràng và d nh n ạ ộ ề ế ễ ậ ộ ọ

, truy n t i d li u xuyên biên gi th y. Vi c áp d ng r ng rãi k thu t đi n t ộ ệ ử ụ ệ ấ ậ ỹ ề ả ữ ệ ớ i,

vi c hình thành m ng l i thông tin toàn c u đã góp ph n đ a tin t c nhanh chóng ệ ạ ướ ư ứ ầ ầ

t t cho m t xã h i đang phát tri n nhanh. ớ i công chúng. Đi u đó là c n thi ề ầ ế ể ộ ộ

4

M t đi u ki n thúc đ y quá trình toàn c u hóa n a là nhu c u thông tin ữ ề ệ ẩ ầ ộ ầ c aủ

công chúng ngày m t gia tăng. Các c quan báo chí mu n đáp ng nhu c u đó thì ứ ầ ộ ơ ố

ẹ c n ph i đ y m nh vi c khai thác s đa d ng c a thông tin, không th bó h p ầ ả ẩ ự ủ ệ ể ạ ạ

thông tin trong ph m vi m t qu c gia hay m t khu v c. ộ ự ạ ộ ố

1.2 Bi u hi n c a toàn c u hóa thông tin ệ ủ ể ầ

Bi u hi n rõ nh t là vi c ệ hình thành r t nhi u hãng thông t n ấ , hãng tin ệ ề ể ấ ấ

chuyên khai thác tin t c trên kh p th gi i r i bán l ế ớ ồ ứ ắ ạ ấ i cho các c quan thông t n ơ

trên th gi i. V i s chuyên bi t này, các c quan báo chí ch c n mua l i tin t các ế ớ ớ ự ệ ỉ ầ ơ ạ ừ

hãng thông t n đó là có th có đ tin t c trên th gi ể ế ớ ứ ủ ấ ủ i cung c p cho công chúng c a ấ

mình.

Bi u hi n th hai đó là thông tin m i n i đ ứ ệ ể ở ọ ơ ượ ậ ề c c p nh t liên t c và nhi u ụ ậ

c kia, ch nh ng thông tin quan tr ng và có nh h chi uề . N u nh tr ế ư ướ ỉ ữ ả ọ ưở ớ ng l n m i ớ

đ c đ c p, thì ngày nay nh ng thông tin v nh ng con ng i bình th ng ượ ề ậ ề ữ ữ ườ ườ ở ọ m i

c nh c t i. Thông tin v nh ng nhân v t n i ti ng không còn n i đ u có th đ ơ ề ể ượ ắ ớ ậ ổ ế ữ ề

ch là thông tin riêng c a m t qu c gia mà đã tr ủ ộ ố ỉ ở ữ nên ngu n tin nóng cho nh ng ồ

ng i quan tâm trên th gi i. ườ ế ớ

Tuy nhiên m t v n đ đ t ra là li u các thông tin đ ộ ấ ề ặ ệ ượ ệ c toàn c u hóa đó li u ầ

có trung th c? Các chuyên gia đã nh n xét, qu c gia nào làm ch đ c thông tin thì ủ ượ ự ậ ố

qu c gia đó s giành chi n th ng. Không ai dám ch c nh ng thông tin mà các hãng ữ ẽ ế ắ ắ ố

ộ ề tin đ a ra không mang màu s c chính tr , ph c v cho m t đ ng phái, m t n n ị ộ ả ụ ụ ư ắ

ọ chính tr nào đó. Đi u đó là d hi u trong th i đ i thông tin có vai trò quan tr ng ễ ể ờ ạ ề ị

nh ngày nay. Các chính ph ph i đi u ti t các dòng thông tin trong t m ki m soát ư ủ ề ả ế ể ầ

i và theo nh ng m u đ chính tr đ c tính toán c a h , đ a ra nh ng tin t c có l ủ ọ ư ữ ứ ợ ị ượ ữ ư ồ

kĩ.

Không th ph nh n nh ng thành t u c a công cu c toàn c u hóa thông tin ự ủ ữ ủ ể ậ ầ ộ

đem l ạ ả i. Truy n hình, phát thanh, internet, báo chí đã và đang tác đ ng v tình c m, ề ề ộ

t ng c a công chúng ti p nh n thông tin, b t k kho ng cách t t ư ưở ấ ể ủ ế ậ ả h t ừ ọ ớ ồ i ngu n

thông tin là bao nhiêu. S k t h p gi a thông tin toàn c u và l i ích khu v c làm ự ế ợ ữ ầ ợ ự

5

cho ho t đ ng c a các ph ạ ộ ủ ươ ế ng ti n thông tin đ i chúng tr nên h u hi u h n n u ữ ệ ệ ạ ở ơ

xét t góc đ c hình thành và thao túng công lu n. ừ ậ ộ

2. Qu c t hóa báo chí ố ế

Trong b i c nh thông tin toàn c u đang phát tri n, các t p đoàn truy n thông, ố ả ề ể ậ ầ

các c quan báo chí đ u mu n đ y m nh nh h ng c a mình t ề ả ạ ẩ ơ ố ưở ủ ở các qu c gia ố

khác. Chính vì v y mà h c g ng đ a t ọ ố ắ ư ờ ậ ộ báo c a mình ra kh i khuôn kh c a m t ỏ ổ ủ ủ

qu c gia. ố

Qu c t hóa báo chí là hình th c mà m t t c phát ố ế ộ ờ ứ báo, n ph m báo chí đ ẩ ấ ượ

hành nhi u qu c gia, ho c phát hành qu c gia này nh ng đ c bán ở ề ặ ố ở ư ố ượ ở qu c gia ố

khác.

2.1 Bi u hi n c a qu c t hóa trong lĩnh v c báo in ệ ủ ố ế ể ự

• Báo chí in n

c này, nh ng l c phát hành c trên th n ấ ở ướ ư i đ ạ ượ ở nhi u n ề ướ ế

gi i.ớ

• Báo chí in n ấ ở nhi u n ề ướ ủ c cùng m t lúc (thí d Nhân dân Nh t báo c a ụ ậ ộ

Trung qu c, t p chí Tuy n t p (Readers Digest) ể ậ ạ ố

• Hai n c liên k t v i nhau xu t b n m t s báo ướ ế ớ ấ ả ộ ố

• C quan báo chí m nhi u chi nhánh c ngoài ề ơ ở n ở ướ

• Các t p đoàn báo chí phát tri n nh ng t

báo cho khu v c riêng v i ngôn ng ữ ể ậ ờ ự ớ ữ

c a khu v c đó. ủ ự

2.2 Bi u hi n c a qu c t

hóa báo chí trong lĩnh v c phát thanh ệ ủ ố ế ể ự

• Bi u hi n l n nh t trong lĩnh v c phát thanh đó là xu h

ng phát sóng ra ệ ớ ự ể ấ ướ

n c ngoài c a các t ướ ủ ổ ợ h p truy n thông. ề

• Có t ng s : 80 đài phát thanh ra n

c ngoài, phát thanh t i 20.000 gi trong ố ổ ướ ớ ờ

tu n, b ng 48 th ti ng, ph sóng toàn c u. ứ ế ủ ằ ầ ầ

• M t s đài tiêu bi u nh : ộ ố ư ể

/ tu n v i 40 th ti ng - VOA c a M phát 2001 gi ỹ ủ ờ ứ ế ầ ớ

- BBC c a Anh phát kho ng 120 gi / ngày v i 38 th ti ng ủ ả ờ ứ ế ớ

/ ngày, v i 40 th ti ng - Làn sóng Đ c phát 100 gi ứ ờ ứ ế ớ

6

/ngày v i 43 th ti ng - Đài CRI (Trung qu c) phát sóng 680 gi ố ờ ứ ế ớ

• Nh ng đi m c n chú ý v n i dung

: ề ộ ữ ể ầ

- Đài phát thanh ra n c không có l i cho n ướ c ngoài c a các n ủ ướ ợ ướ c ch nhà ủ

nh ng quan tr ng v m t chính tr nên đ c nhà n c quan tâm v m t kinh t ề ặ ế ư ề ặ ọ ị ượ ướ

- V c c u t ch c có nét đ c bi t (có phòng PR - nghiên c u nhu c u công ề ơ ấ ổ ứ ặ ệ ứ ầ

chúng, ban d y ti ng n c ngoài) ế ạ ướ

- Nh ng n i dung c n chú ý trong thông tin c a các n b n qua đài phát ủ ữ ầ ộ c t ướ ư ả

thanh:

• Mô t các n b n giàu có thanh bình, là mô hình c a nhi u n ả c t ướ ư ả ủ ề ướ ươ n c v

t i.ớ

• Không đ a ra đ y đ nh ng m t trái, m t tiêu c c c a xh TBCN đ công ự ủ ư ữ ủ ể ầ ặ ặ

chúng phê phán

b n ch nghĩa v i ch nghĩa c ng s n • Đ ng nh t m c tiêu ch đ t ụ ế ộ ư ả ủ ủ ấ ả ồ ớ ộ

• Phê phán ch nghĩa Mác , ch ng phá các n

c XHCN, tăng c ủ ố ướ ườ ế ng các chi n

l ượ c di n bi n hòa bình ế ễ

2.3 Bi u hi n qu c t

hóa báo chí trong lĩnh v c truy n hình ố ế ể ệ ự ề

• L i th c a thông tin trong lĩnh v c truy n hình đó là s d ng hình nh ự

ử ụ ế ủ ề ả ợ

• Xu th nhi u đài truy n hình trên th gi i phát các ch ng trình truy n hình ế ớ ế ề ề ươ ề

đ i ngo i ạ ố

• Tăng c ng các ch ườ ươ ng trình phát hình g n v i l ng ti ng ho c có ch d ch ớ ồ ữ ị ế ặ ắ

hi n trên màn hình ệ

ụ • Hình thành nhi u đài truy n hình c a khu v c, đài truy n hình cho châu l c, ự ủ ề ề ề

hoăc đài c a các t p đoàn báo chí dành riêng cho khu v c. ự ủ ậ

2.4 Bi u hi n c a qu c t

hóa báo chí trong lĩnh v c thông t n ệ ủ ố ế ể ự ấ

• Thu th p thông tin n ậ ướ ệ c ngoài đ y đ , chính xác là nghĩa v và trách nhi m ủ ụ ầ

c a các hãng thông t n ủ ấ

• Đa d ng hóa các lo i hình thông tin: hình nh, âm thanh, các văn b n... ạ ạ ả ả

• S l ố ượ ng n ph m báo nh càng ngày càng phát tri n ể ấ ả ẩ

7

• Liên k t các hãng thông t n qu c t ố ế ế ấ

2.5 Bi u hi n c a qu c t

hóa báo chí trong lĩnh v c báo m ng ệ ủ ố ế ể ự ạ

• Hình thành nh ng trang web c a các c quan báo chí. ủ ữ ơ

• Các phiên b n c a báo in đ c c p nh t thông tin nhanh chóng ả ủ ượ ậ ậ

• Hình thành nh ng d ch v thông tin m i nh chat, th đi n t

, đi n tho i qua ư ệ ử ụ ư ữ ớ ị ệ ạ

m ngạ

• Thông tin nhanh chóng, v t qua m i tr ng i v không gian và th i gian, ượ ọ ở ạ ề ờ

• C n có trình đ cao đ có th lo i b thông tin nhi u, thông tin không có đ ể ạ ỏ ễ ể ầ ộ ộ

tin c y, thông tin rác r i. ậ ưở

3. Th ng m i hóa báo chí ươ ạ

Khái ni m th ng m i hóa báo chí hi n nay v n còn có nhi u tranh cãi. Có ệ ươ ề ệ ạ ẫ

i cho r ng không nên dùng t nhi u ng ề ườ ằ th ừ ươ ề ng m i hóa đ i v i báo chí, vì đi u ố ớ ạ

đó có th gây hi u sai là các t báo đang “lá c i hóa” ể ể ờ ả

Tuy nhiên nhóm cũng xin t ự ư đ a ra cách hi u c a mình v “th ể ủ ề ươ ng m i hóa ạ

báo chí”. Đó là m t quá trình mà các c quan báo chí tìm cách tăng thu nh p cho ậ ộ ơ

mình b ng các ho t đ ng kinh t khác bên c nh vi c kinh doanh các lo i hình báo ạ ộ ằ ế ệ ạ ạ

chí thông th ng. ườ Đó có th là các ho t đ ng qu ng cáo cho các s n ph m, thâu ả ạ ộ ể ả ẩ

tóm các khâu trong quá trình làm báo: in n, phát hành… phát tri n thêm các d ch v ấ ể ị ụ

giá tr gia tăng trên t báo ho c cũng có th tham gia và các lĩnh v c kinh t khác. ị ờ ự ể ặ ế

3.1 Đi u ki n hình thành th ng m i hóa báo chí ề ệ ươ ạ

Sau cu c “cách m ng th ng m i” nh ng năm 1830 – 1840, các ph ạ ộ ươ ữ ạ ươ ệ ng ti n

thông tin đ i chúng tr thành nh ng doanh nghi p t b n sinh l i, vì v y b n thân ệ ư ả ữ ạ ở ờ ậ ả

t c các quy lu t c a ho t đ ng kinh doanh: chúng cũng ch u s tác đ ng c a t ị ự ủ ấ ả ạ ộ ậ ủ ộ

c nh tranh và h n ch c nh tranh, t p trung hóa, đ c quy n hóa và nh ng lu t l ạ ế ạ ậ ệ ữ ề ạ ậ ộ

i d u n trong ho t đ ng báo chí h ng ngày và khác. T t c nh ng đi u đó đ l ữ ấ ả ể ạ ấ ấ ạ ộ ề ằ

ho t đ ng c a nh ng t ch c h u quan. Chính vì sau “cu c cách m ng th ạ ộ ủ ữ ổ ữ ứ ạ ộ ươ ng

m i”, nh ng ngu n thu c a báo chí đ nh kỳ ch y u đ n t qu ng cáo ch không ủ ế ế ừ ữ ủ ạ ồ ị ứ ả

ph i t ng phát hành nên nh ng t s l ả ừ ố ượ ữ ổ ch c đ t in qu ng cáo b t đ u h ả ắ ầ ứ ặ ướ ng

8

đ n nh ng n ph m có s l ế ố ượ ữ ấ ẩ ng phát hành cao nh t. Đi u đó làm cho các nhà báo ề ấ

ph i thay đ i n i dung và cách trình bày n ph m. ổ ộ ả ấ ẩ

Trong lĩnh v c kinh t ng và trong b i c nh t ự th tr ế ị ườ ố ả ươ ầ ng m i hóa toàn c u, ạ

ng c a l i ích v qu ng cáo h u nh m i lĩnh v c ngh nghi p đ u ch u nh h ầ ư ọ ị ả ự ề ệ ề ưở ủ ợ ề ả

và th ng m i. H nh n ra vai trò c a qu ng cáo trên báo chí đ i v i t ươ ố ớ ư ủ ạ ậ ả ọ ủ duy c a

khách hàng. Báo chí cũng nh n ra đi u đó. Nhà tài phi t truy n thông nh Rupert ề ậ ệ ư ề

Murdoch đã cho chúng ta th y kinh doanh t các lo i hình truy n thông đem l ấ ừ ề ạ ạ ợ i l i

nhu n kh ng l nh th nào. Ho t đ ng t ch c c a m i ph ng ti n thông tin ậ ổ ồ ư ế ạ ộ ổ ứ ủ ọ ươ ệ

ng di n kinh t - tài chính, đ i chúng đ u nh m đ t đ ề ạ ạ ượ ằ c hi u qu cao v ph ả ệ ề ươ ệ ế

ng di n t t ng di n kinh t cũng nh các ph ư ươ ệ ư ưở ng. N u ch xét v ph ỉ ế ề ươ ệ ế ủ ấ c a v n

c m c sinh l i cao khâu qu n lý đ thì c n nêu rõ r ng đ đ t đ ề ể ạ ượ ằ ầ ứ ờ ả ở ạ các báo và t p

chí, các đài phát thanh truy n hình cũng ph i đ ả ượ ề ắ c xây d ng theo nh ng nguyên t c ự ữ

gi ng nh nh ng nguyên t c trong đi u hành các doanh nghi p. ư ữ ề ệ ắ ố

3.2 Bi u hi n c a th ng m i hóa báo chí ệ ủ ể ươ ạ

Hi n nay nh ng ngu n thu ch y u c a m i n ph m đ u g m: ủ ế ủ ề ồ ọ ấ ữ ồ ệ ẩ

qu ng cáo - Nh ng kho n thu tài chính t ả ữ ừ ả

- Nh ng kho n thu nh bán báo, phát sóng…

ữ ả ờ

- Nh ng kho n thu t ng m i d i các hình th c khác ữ ả ừ các ho t đ ng th ạ ộ ươ ạ ướ ứ

- Nh ng kho n ti n đóng góp t bên ngoài. ữ ề ả ừ

Và n n t ng cho nh ng kho n thu b ng ti n này là kho n thu t qu ng cáo ề ả ữ ề ả ằ ả ừ ả

đem l i.ạ

T khi khai sinh, m c đích th ng m i c a báo in đã r t rõ r ng. T ừ ụ ươ ạ ủ ấ ằ ờ

Anzeiger (ng i qu ng cáo) xu t b n Dresden (Đ c) năm 1730, theo nhà nghiên ườ ấ ả ở ả ứ

cho mình là ph c v t t c nh ng ai trong hay ngoài c u Anthony Smith, đã t ứ ự ụ ấ ả ụ ữ

thành ph mu n mua bán, cho thuê hay đi thuê, cho vay hay đi vay. M , trong ố ố Ở ỹ

th i gian thu c đ a, th ng m i đó là m t y u t ờ ộ ị ươ ộ ế ố ạ ầ tiên quy t c a báo chí. Nhu c u ế ủ

t thông tin v nh ng tuy n tàu ch hàng t v buôn bán hàng hóa tiêu dùng, đ c bi ề ặ ệ ữ ề ế ở ừ

9

bên kia đ i d ng đã đ l ạ ươ ể ạ ế i k t qu là các t ả ờ báo ban đ u h u h t g n v i t ầ ế ắ ớ ừ ầ

“ng i qu ng cáo” (Advertiser) trên vi-nhét. ườ ả

B t kì m t t ộ ờ ấ báo nào, m t t p chí ho c m t n ph m niên giám nào cũng ộ ấ ộ ạ ặ ẩ

ủ ế ủ dành m t vài trang cho qu ng cáo. Hi n chính qu ng cáo là ngu n thu ch y u c a ệ ả ả ộ ồ

n ph m. Tùy thu c vào đi u ki n phát hành, truy n th ng dân t c và tình hình ấ ề ề ệ ẩ ộ ộ ố

kinh t t ng n , c các kho n thu t qu ng cáo c a các ph ế ở ừ ướ ả ừ ả ủ ươ ạ ng ti n thông tin đ i ệ

chúng có khác nhau. Tây Ban Nha là kho ng 80%, M là 75% và Pháp là Ở ả ở ỹ ở

kho ng 60% ả

S c ép v kinh t ứ ề ế đã bu c các c quan báo chí b ơ ộ ướ c vào cu c c nh tranh d ộ ạ ữ

, thay đ i trong cách thu hút qu ng cáo. Nhi u c quan đã d i đ thu hút đ c gi ộ ể ộ ả ề ả ổ ơ

ti n hành hàng lo t chi n l c đ th ế ượ ế ạ ể ươ ệ ng m i hóa sâu xa h n ngành công nghi p ơ ạ

này, khi n cho các m i quan tâm th ế ố ươ ấ ng m i ngang v i ho c quan tr ng h n ch t ặ ạ ơ ớ ọ

l ng c a xã lu n hay trách nhi m v i xã h i. Riêng ngành công nghi p báo in ượ ủ ệ ệ ậ ớ ộ

M : thu nh p tăng t 12,2 t y đô la M vào năm 1975 lên 54,4 t đô la năm 2000. ậ ỹ ừ ủ ỹ ỷ

Nói cách khác, báo in đã thu nh p tăng g p 2,5 l n t ầ ừ ậ ấ ớ qu ng cáo năm 2000 so v i ả

năm 1950. Trong vòng 30 năm qua, l ng n i dung qu ng cáo trong báo in M v ượ ỹ ượ t ả ộ

trên 60% (Báo chí & tuyên truy n 6/2006 trang 43) ề

Vi c các t báo hi n nay coi tr ng tin t c th ng m i h n và ph thu c vào ệ ờ ứ ệ ọ ươ ạ ơ ụ ộ

qu ng cáo đ tăng thu nh p đã khi n cho đ tin c y vào các tin bài b gi m xu ng, ị ả ể ế ậ ả ậ ộ ố

s tin c y c a công chúng v i các nhà báo b t n h i nhi u. ớ ự ậ ủ ị ổ ề ạ

Th t ủ ướ ng Vajpayee c a n Đ , trong cu c ph ng v n v i BBC năm 2003 ộ ủ Ấ ấ ộ ỏ ớ

đã nói lên m i lo ng i v s gia tăng tính th ng m i và tính gi t gân trong báo chí. ạ ề ự ố ươ ạ ậ

ằ Ông nh n m nh các lo i hình báo chí ph i th vai trò quan tr ng c a mình b ng ả ủ ể ạ ạ ấ ọ

tính có t ng, báo chí s tr thành hàng hóa t ư ưở ng và giá tr : “N u không có lý t ế ị ưở ẽ ở

và không th tác đ ng đ n suy nghĩ c a đ c gi Đài Loan, giáo s báo chí ủ ộ ể ế ộ n a”. ả ữ Ở ư

Kuan Chung-Hsiang, Đ i h c Shih Hsin đã tiên đoán r ng trong t ạ ọ ằ ươ ng lai g n các ầ

lo i hình báo chí Đài Loan s ti p t c xu ng c p vì nh h ng c a các nhóm l ẽ ế ụ ạ ấ ả ố ưở ủ ợ i

ích chính tr và th ng m i. Úc, khi các nhà báo m i b coi là “ng i kinh doanh ị ươ ạ Ở ớ ị ườ

10

nh hi u qu ” đang cung c p s n ph m c a h cho ng ấ ỏ ệ ủ ả ả ẩ ọ ườ ứ i dân, nhà nghiên c u

Katrina Mandy Oakham tin vào s đ i thay l n mà các nhà báo không còn là ng ự ổ ớ ườ i

giám sát xã h i hay các thành viên u tiên c a “quy n l c th t ” n a mà “ ề ự ứ ư ư ủ ữ ộ h làọ

ng”. Nhà báo Michelle nh ng doanh nhân s n xu t hàng hóa ph c v th tr ấ ụ ị ườ ụ ữ ả

Grattan th m chí cho r ng “tính th ậ ằ ươ ủ ng m i” đã n i lên nh là “giá tr c t lõi” c a ư ị ố ạ ổ

báo chí. Nh v y, đi u m i ng i lo ng i có th đã thành hi n th c: báo chí đ ư ậ ề ọ ườ ự ể ệ ạ ượ c

xem nh là hàng hóa. ư

Vai trò c a nhà báo đã thay đ i sâu s c n u chúng ta đ ng ý v i ý t ắ ế ủ ổ ồ ớ ưở ủ ng c a

Simon Canning trên t The Autrailian: “M i th có th s thay đ i và nhà báo s ờ ể ẽ ứ ọ ổ ẽ

s m th y công vi c c a h không ch là ph n ánh s ki n, mà chính là ph ỉ ớ ệ ủ ọ ự ệ ấ ả ươ ệ ng ti n

mà các nhà qu ng cáo phát tán thông đi p c a mình”. Th m chí báo chí và th ệ ủ ả ậ ươ ng

m i luôn sát cánh k vai, Canning cũng ch ra r ng qu ng cáo đã ki m đ ề ế ạ ằ ả ỉ ượ ấ c r t

nhi u l ề ợ i nhu n b ng cách đ t các thông đi p qu ng cáo c a h c nh tin t c. Nh ệ ủ ọ ạ ứ ậ ằ ặ ả ư

th , các nhà báo đã “b ép” đ cho ra nh ng tin t c th ng m i gi ng nh th tr ữ ứ ể ế ị ươ ư ế ở ạ ố

thành tin t c”.ứ

ng tuy t v i cho ngành qu ng cáo và do đó Internet cung c p m t môi tr ấ ộ ườ ệ ờ ả

báo chí đi n t dù mu n hay không cũng b nh h ệ ử ị ả ố ưở ư ng. M t ví d mà Canning đ a ụ ộ

ế ra là ph n m m qu ng cáo có tên là IntelliTXT c a công ty qu ng cáo tr c tuy n ủ ự ề ả ầ ả

Vibrant Media ở ỹ ể ế M . Khi các nhà qu ng cáo s d ng h th ng này, h có th bi n ệ ố ử ụ ả ọ

hàng trăm t ừ ạ trong bài báo có ti m năng gây thu hút v s n ph m c a h mà b n ề ả ủ ề ẩ ọ

i v đ c có th đ c sang d ng có k t n i đ n qu ng cáo. Và ch c n di con chu t t ọ ế ố ế ể ọ ỉ ầ ộ ớ ị ạ ả

trí t i đ c nh n vào trang ừ đó, m t màn hình nh s hi n ngay ra m i g i ng ỏ ẽ ệ ờ ọ ộ ườ ọ ấ

qu ng cáo chính th c. ng d ng này khi n các chuyên gia báo chí M lo ng i v ứ Ứ ạ ề ụ ế ả ỹ

vi c nhà báo ch n t khi vi t, b i h s h ng t ọ ừ ệ ế ở ọ ẽ ướ ớ i nh ng t ữ d đ ừ ễ ượ c chuy n sang ể

i trang qu ng cáo. S can thi p khá sâu c v n i dung và hình th c này k t n i t ế ố ớ ả ề ộ ự ứ ệ ả

rõ ràng đã nh h ng đ n tính chính xác, s công b ng và đ o đ c báo chí. ả ưở ạ ứ ự ế ằ

ng m i hóa v i báo chí 3.3 nh h Ả ưở ng c a th ủ ươ ớ ạ

11

Trong b i c nh th ng m i hóa báo chí, Lynette Sheridan Burns cho r ng các ố ả ươ ằ ạ

nhà báo ngày nay luôn ph i tìm cách dung hòa gi a c nh tranh ngh nghi p, quan ữ ạ ề ệ ả

tâm th ng m i và trách nhi m đ o đ c liên quan đ n vi c khai thác thông tin và ươ ứ ệ ệ ế ạ ạ

th hi n thông tin. Bà cho r ng “báo chí là m t công vi c ph c t p – c g ng làm ể ệ ứ ạ ố ắ ệ ằ ộ

hài lòng t ng biên t p – ông ch c a b n, b n thân b n và toàn b đ c gi ” ả ủ ủ ạ ộ ộ ậ ả ạ ổ

Vì các c quan báo chí là các doanh nghi p, các nhà báo ph i làm hài lòng ông ệ ả ơ

ch mình và đ làm đi u đó, h ph i tuân th nh ng nguyên t c riêng c a phòng ủ ủ ữ ủ ể ề ả ắ ọ

tin”. Quy t c này có th là nhà báo ph i hi u c quan mình s ch n cái gì đ a tin ư ể ẽ ể ắ ả ơ ọ

và cái gì không. Nh ng y u t này không th nói là không làm khó x cho h và h ế ố ữ ử ể ọ ọ

c b o là làm gì, h n là làm đi u mình mu n. s quen v i vi c đ ớ ẽ ệ ượ ả ề ơ ố

Tuy nhiên các n c ph i pháp, đó là tách bi t các ở ướ ươ ng Tây h có m t gi ọ ộ ả ệ

ả ho t đ ng qu ng cáo v i ph n ho t đ ng báo chí đích th c. Đi u đó giúp cho b n ạ ộ ạ ộ ự ề ả ầ ớ

ch t c a tin t c s không b nh h ng, thông tin v n chính xác và đ m b o s ứ ẽ ấ ủ ị ả ưở ả ự ẫ ả

trung th c. đa s các qu c gia, ng i ta nghiêm c m hình th c qu ng cáo lén lút, ự Ở ố ố ườ ứ ấ ả

núp d i các b n tin, tin t c. M t vài n c còn đ a ra c lu t l ướ ứ ả ộ ướ ả ậ ệ ư cho vi c đó. ệ

ổ Trong báo chí, cũng nh nh ng ngành ngh khác, th i gian là ti n. Các t ng ữ ư ề ề ờ

biên t p luôn mu n có nhi u tin h n trong th i gian ng n h n, áp l c đ t lên nhà ự ề ậ ặ ắ ố ơ ờ ơ

báo. H u qu là h có th tr thành nh ng c máy đ ể ở ữ ả ậ ọ ỗ ượ ậ c l p trình đ ho t đ ng. ể ạ ộ

H thi u th i gian đ nghiên c u, đi u tra, đ tìm h t các ngóc ngách, ph ề ứ ể ể ế ế ọ ờ ươ ng

di n c a v n đ . ệ ủ ấ ề Nhi u khi các ông t ng biên t p mu n m i ph ề ậ ọ ố ổ ươ ộ ng di n c a m t ệ ủ

câu chuy n t i ph m đi quá c ph m vi giá tr thông tin câu chuy n b i h có th ệ ộ ở ọ ệ ả ạ ạ ị ể

i cũng có nh ng câu chuy n không bao gi in nhi u b n h n đ bán. Ng ơ ể ề ả c l ượ ạ ữ ệ ờ

đ c khám phá b i chi phí l n v vi c đi l i ho c chúng không giúp bán đ ượ ề ệ ớ ở ạ ặ ượ c

nhi u báo ề

ng m i là báo chí V n đ khác c a báo chí hi n nay liên quan đ n tính th ệ ủ ề ế ấ ươ ạ

tr ti n cho ngu n tin b ng các t m séc (chequebook journalism). Tuy nhiên v n đ ả ề ằ ấ ấ ồ ề

này v n con tranh cãi, nh ng cho th y báo chí dùng ti n đ mua tin là chuy n bình ư ệ ể ề ẫ ấ

th ng. Theo Hargreaves ườ ồ , checkbook journalism nghĩa là báo chí tr ti n cho ngu n ả ề

12

tin, th m chí là t i ph m đang ch xét x , đ khai thác các câu chuy n, không quan ậ ộ ử ể ệ ạ ờ

tâm t ớ ậ ủ i hi u qu c a s can thi p c a đ ng ti n có th có đ i v i tính tin c y c a ệ ủ ồ ả ủ ự ố ớ ề ệ ể

thông tin. Câu h i đ t ra là: li u nhà báo s có nh ng thông tin trung th c t ỏ ặ ự ừ ữ ẽ ệ ồ ngu n

tin hay không? N u ngu n tin đòi ti n thì đ ng c c a h là gì? ơ ủ ọ ế ề ồ ộ

Nh ng đ i v i McClellan, m t c u chuyên gia các v n đ th i s c a kênh ề ờ ự ủ ố ớ ộ ự ư ấ

truy n hình s 9 và s 7 c a Úc, các t m séc là vi c vi c c n thi ệ ầ ủ ệ ề ấ ố ố ế ự t cho vi c th c ệ

hành ngh báo. McClellan cũng cho bi t ti n đ c chi ề ế ề ượ ở ỏ Úc ch b ng ph n nh so ỉ ằ ầ

v i Anh, M và h u h t ti n đ ớ ế ề ầ ỹ ượ ấ c tr là nh h n 10.000 đô là và s ti n l n nh t ố ề ớ ỏ ơ ả

đ c tr cũng không khác m y so v i 20 năm tr c. H u h t chi phí séc Úc là ượ ấ ả ớ ướ ế ầ ở

cho nh ng câu chuy n cá nhân n i b t nh Delta Goodrem và Belinda Emmett. ổ ậ ư ữ ệ Ở

c cho Anh hay M , phí séc ngày càng cao h n và nhi u h n. Monica Lewinsky đ ơ ề ơ ỹ ượ

là đã b túi kho ng 400.000 b ng cho m t cu c ph ng v n năm 1999 sau v ả ả ấ ỏ ộ ộ ỏ ụ

scandal v i c u t ng th ng M . ỹ ớ ự ổ ố

B i c nh c a các n b n là trong n n kinh t ng, khi m i c ố ả ủ c t ướ ư ả ề th tr ế ị ườ ỗ ơ

quan báo chí là m t doanh nghi p, nó ph i nghĩ tr ệ ả ộ ướ c tiên đ n vi c làm sao đ ệ ế ể

c a mình. s ng còn, r i m i nghĩ đ n vi c truy n t ố ề ả ế ệ ồ ớ i thông tin đ n cho đ c gi ế ộ ả ủ

i kinh t Ngh ch lý là nhu c u cao v th ng l ầ ề ắ ị ợ ế khó có th đ m b o m t n n báo chí ả ộ ề ể ả

công b ng và trách nhi m. Đi u đáng lo ng i là quan tâm đ n l i ích kinh t đã ế ợ ệ ề ằ ạ ế

không ch là do s c ép bên ngoài, mà nó có th phát sinh t bên trong, ngay “tim” ứ ể ỉ ừ ở

t, vì l c a m i c quan báo chí. V y cái h a h n n n báo chí t ậ ủ ứ ẹ ỗ ơ ề ố ợ i ích xã h i th c s ộ ự ự

l i đ t lên vai các nhà báo, v i h th ng chính tr nhân b n và nh n th c riêng, ạ ặ ớ ệ ố ứ ả ậ ị

ệ n m trong ph m vi đ o đ c ngh nghi p. Đi u 6, quy đ nh đ o đ c ngh nghi p ằ ứ ứ ề ệ ề ề ạ ạ ạ ị

c a Hi p h i báo chí Úc nói: “Đ ng đ qu ng cáo hay quan tâm th ừ ủ ể ệ ả ộ ươ ng m i làm ạ

t n h i đ n tính chính xác, công b ng hay đ c l p c a báo chí”. Quy đ nh này còn ổ ộ ậ ủ ạ ế ằ ị

có th coi là l i kêu g i r t có ý nghĩa v i ng i làm báo hi n nay. ể ờ ọ ấ ớ ườ ệ

4. T p trung và đ c quy n hóa báo chí ộ

ề ậ

4.1 Khái ni mệ

13

T p trung hóa ậ ặ báo chí là quá trình sáp nh p gi a các c quan báo chí, ho c ữ ậ ơ

thôn tính, thâu tóm, bành tr ng l n nhau gi a các c quan báo chí đ hình thành ướ ữ ể ẫ ơ

nên các t p đoàn báo chí. ậ

Đ c quy n h c, đ c quy n là tr ng thái th tr ề , trong kinh t ộ ế ọ ị ườ ề ạ ộ ng ch có duy ỉ

nh t m t ng ấ ộ ườ ế ầ i bán và s n xu t ra s n ph m, không có s n ph m thay th g n ả ẩ ấ ả ẩ ả

gũi. Ti ng Anh: monopoly có ngu n g c t ti ng ố ừ ế Hy l pạ monos (nghĩa là m t) và ế ộ ồ

polein (nghĩa là bán). Đây là m t trong nh ng d ng c a ủ th t b i th tr ấ ạ ị ườ , là ng ữ ạ ộ

tr ng h p c c đoan c a th tr ng thi u tính c nh tranh. ( vi.wikipedia.org) ườ ợ ự ị ườ ủ ế ạ

Đ c quy n hóa báo chí đó là tình tr ng mà các các t p đoàn báo chí đã thâu ộ ề ậ ạ

tóm toàn b các c quan báo chí, bi n mình tr thành duy nh t trên th tr ế ị ườ ng ấ ơ ộ ở

nh m ph c v m c đích riêng c a mình. ụ ụ ụ ủ ằ

4.2 Quá trình hình thành

Quá trình t p trung và đ c quy n báo chí b t đ u đ c hình thành t năm ắ ầ ề ậ ộ ượ ừ

1892 khi mà Scripps cùng v i ng ớ ườ ạ ữ i b n là Macrê thành l p m t m i liên k t gi a ậ ế ố ộ

5 t báo c a h . M ng i ta đã tính toán r ng k t năm 1962 “các t p đoàn tài ờ ủ ọ Ở ỹ ườ ề ừ ằ ậ

chính h u quan” hàng năm đã mua l báo đ c l p. Năm 1979, s ữ ạ i kho ng 68 t ả ờ ộ ậ ố

l ng b n phát hành c a các t báo h ng ngày thu c s h u c a các t ượ ủ ả ờ ộ ở ữ ủ ằ ổ ứ ộ ch c đ c

ng b n phát hành c a t quy n chi m đ n 71% t ng s l ế ố ượ ề ế ổ ủ ấ ả ờ t c các báo. Đ ng th i, ả ồ

báo h ng ngày đã truy n v tay ng trong s 38 t ố ờ ề ể ằ ườ ủ i ch khác thì trong 7 tháng c a ủ

năm 1979 đã có 34 t báo tr thành s h u c a chính các t ch c đ c quy n. ờ ở ữ ủ ở ổ ứ ộ ề

Có m t đi u đáng l u ý là chính nh ng t p đoàn báo chí hùng m nh thì l ữ ư ề ậ ạ ộ ạ i

càng tăng c ng c a mình v c s l ng n ph m và c s l ườ ng s nh h ự ả ưở ề ả ố ượ ủ ả ố ượ ng ấ ẩ

ng các t ch c đ c quy n t b n phát hành. Năm 1979 ả M , s l ở ỹ ố ượ ổ ứ ộ ề ừ con s 11 đã ố

tăng lên 13 v i t ng s l ng b n phát hành m i l n c a các t báo đ u v t quá ớ ổ ố ượ ỗ ầ ủ ả ờ ề ượ

ch c đ c quy n đó ki m soát 42% t ng s các t báo 1 tri u b n. K t qu là 13 t ế ệ ả ả ổ ứ ộ ề ể ố ổ ờ

báo ch nh t. M t n t i 165 t p đoàn báo chí, h ng ngày và 50% t ng s các t ằ ổ ố ờ ủ ậ Ở ỹ ồ ạ ậ

trong n c. chi m 60% t ng s báo ra h ng ngày ố ế ằ ổ ở ướ

14

ng t p trung và đ c quy n hóa báo chí th hi n qua Ở ụ Th y Đi n, xu h ể ướ ể ệ ề ậ ộ

nh ng ch s phát tri n c a các ph ỉ ố ủ ữ ể ươ ấ ng ti n thông tin đ i chúng – lo i hình n ệ ạ ạ

ph m – chuy n sang h th ng “m t thành ph - m t t ng các ệ ố ộ ờ ể ẩ ố ộ báo”, b i vì s l ở ố ượ

báo c nh tranh nhau thì không ng ng gi m sút. đi m dân c có nh ng t ư ữ ể ờ ừ ạ ả

S phân b các báo ố ự ở Th y Đi n ể ụ

ờ ặ báo ho c ể ể ộ ờ ư ỉ Năm ơ

1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995

Chú thích: Nh ng s li u d n trên liên quan đ n t

Các đi m dân c có 2 t ư nhi u h n ề 51 51 39 32 23 21 20 21 24 20 20 ẫ

ố ệ

Các đi m dân c ch có m t t báo 42 42 53 56 59 65 64 62 60 63 58 báo xuát b n 3-7 l n trong m t tu n. ầ

ầ

ả

ộ

ế ờ

ữ

S đ c quy n thông tin quy t đ nh r t nhi u v n i dung thông tin. Báo chí ấ ự ộ ề ộ ế ị ề ề

ngày nay là công c m nh m , nhi u nhánh và linh ho t trong tay giai c p th ng tr ụ ạ ẽ ề ạ ấ ố ị

và báo chí đ ượ ẩ c giai c p th ng tr s d ng m t cách khéo léo nh m m c đích “t y ị ử ụ ụ ấ ằ ố ộ

não” qu n chúng, nh m lu n ch ng và bi n minh cho hành đ ng gây tâm lý quân ứ ệ ằ ậ ầ ộ

phi t, nh m b o đ m s ng h đ i v i đ ng l c thi hành. ệ ộ ố ớ ườ ự ủ ả ả ằ ố i chính tr đang đ ị ượ

Ví d , đ i công ty “Gannett company”. Năm 1966 s h u 26 t ụ ạ ở ữ ờ ằ báo h ng

ngày và 6 t ng t i 88 t báo ờ báo ch nh t. Trong nh ng năm 1980, nó có nh h ữ ủ ậ ả ưở ớ ờ

báo tu n, 13 đài phát thanh và 17 đài truy n hình. h ng ngày và 23 t ằ ờ ề ầ

ộ Theo s tính toán c a các chuyên gia M : 20 t p đoàn n m trong tay h n m t ự ủ ắ ậ ơ ỹ

báo trong n n a t ng s các t ử ổ ố ờ ướ ậ c, 4 t p đoàn ki m soát ngành truy n hình, 10 t p ể ề ậ

ể ấ ả ậ ố ị

đoàn ki m soát ngành phát thanh, 12 t p đoàn th ng tr trong ngành xu t b n sách, 4 15

t c các t p đoàn ng tr trong ngành đi n nh. Đ u nh ng năm 1980 n u nh t ậ ệ ả ự ị ư ấ ả ữ ế ầ

thành ph M đ u có nh ng t báo ngày, thì 98% trong s đó đ t d ố ỹ ề ữ ờ ặ ướ ố ể i quy n ki m ề

soát c a m t trung tâm, trong t ng s 1700 t báo h ng ngày M có h n 1000 ủ ổ ộ ố ờ ằ ở ơ ỹ

báo thu c s h u “các m ng l i”. ộ ở ữ ạ ướ

4.3 Bi u hi n c a t p trung hóa, đ c quy n hóa ệ ủ ậ ộ ề ể

- Quá trình gi m b t s l ng c a nh ng t báo đ c l p ớ ố ượ ả ủ ữ ờ ộ ậ

ẩ Ch ng khó khăn gì đ các ông trùm báo chí đóng c a b t kỳ m t n ph m ộ ấ ử ể ẳ ấ

báo chí nào có h i cho l i ích c a h . S t p trung và đ c quy n hóa lĩnh v c báo ạ ợ ủ ọ ự ậ ự ề ộ

chí d n t i m t h qu là thông tin khi đ c đ a ra đã ch u m t s chi ph i t các ẫ ớ ộ ệ ả ượ ư ộ ự ố ừ ị

ông trùm truy n thông khi n cho thông tin không còn chân th c và khách quan. Có ự ế ề

nhi u cách khác nhau đ tác đ ng lên các c quan báo chí: ề ể ộ ơ

- Thông qua vi c tham gia tài chính trong c quan báo chí. ệ ơ

- Thông quan vi c ki m soát các c quan tuyên truy n c a chính ph . ủ ơ ề ủ ệ ể

- Thông qua vi c lãnh đ o tr c ti p các t

ự ế ệ ạ ổ ề ch c thông tin – tuyên truy n ứ

ch c kinh doanh l n và trong vi c lãnh đ o nhi u t ch c xã h i. c a các t ủ ổ ứ ề ổ ứ ệ ạ ớ ộ

- Chi m lĩnh các v trí lãnh đ o trong các t ch c báo chí l n. ế ạ ị ổ ứ ớ

- Thông qua qu ng cáo có tr ti n là ho t đ ng không th thi u đ i v i s ố ớ ự ạ ộ ả ề ế ể ả

i c a các t báo, t p chí, các đài phát thanh và truy n hình v ph t n t ồ ạ ủ ờ ề ươ ề ạ ng di n tài ệ

chính.

Năm 1999, báo h ng ngày thì ch có 269 t nghĩa ở ỹ M trong t ng s 1489 t ổ ố ờ ằ ỉ ờ

là 18% là nh ng t i thì đ u thu c quy n ữ ờ báo đ c l p còn l ộ ậ ạ ề ở ữ ậ h u c a các t p ủ ề ộ

đoàn báo chí. T ng s các t báo hàng ngày cũng ti p t c gi m. Năm 1998 đã có 20 ổ ố ờ ế ụ ả

t báo h ng ngày đóng c a, tính đ n tháng 2/1999 ch còn 1489 t báo. Trong 10 ờ ử ế ằ ỉ ờ

năm tr i đây đã có 153 t báo h ng ngày ch m d t t n t l ở ạ ờ ứ ồ ạ ằ ấ ữ i.M t trong nh ng ộ

16

nguyên nhân d n đ n vi c này cũng ph i k đ n s thâu tóm c a các t p đoàn báo ả ể ế ự ủ ệ ế ẫ ậ

báo đ c l p. chí đ i v i các t ố ớ ờ ộ ậ

ề Quá trình t p trung và đ c quy n hóa di n ra m t cách nhanh chóng, nhi u ễ ề ậ ộ ộ

qu c gia đã n i l ng lu t pháp t o đi u ki n cho các t p đoàn truy n thông phát ớ ỏ ệ ề ề ậ ạ ậ ố

tri n và t p trung hóa. Vi c t p trung hóa và đ c quy n hóa gi đây không còn ch ệ ậ ề ể ậ ộ ờ ỉ

ậ di n ra trong m t qu c gia n a mà nó đã có s t p trung xuyên qu c gia. Các t p ự ậ ữ ễ ố ộ ố

đoàn truy n thông l n mu n nâng cao nh h ng c a mình đã v n xa t i các ề ả ố ớ ưở ủ ươ ớ

qu c gia khác và thâu tóm các c quan báo chí đ ph c v cho l ơ ụ ụ ể ố ợ i ích c a h . Quá ủ ọ

trình đó d n t i hình thành m t m ng l i t p đoàn báo chí Đa qu c gia. ẫ ớ ạ ộ ướ ậ ố

Ngày nay quá trình tích t b n và đ c quy n hóa các ph t ng ti n thông tin ụ ư ả ề ộ ươ ệ

đ i chúng v n ti p di n. Không ph thu c vào các hình th c s h u và các ph ạ ứ ở ữ ụ ễ ế ẫ ộ ươ ng

ề pháp đi u hành doanh nghi p. Trong đi u ki n hi n nay s t p trung và đ c quy n ự ậ ệ ệ ề ề ệ ộ

hóa các ph ng ti n thông tin đ i chúng đang di n ra theo m t lo t đ nh h ng. ươ ạ ị ễ ệ ạ ộ ướ

Nh ng t ữ ổ ứ ộ ch c đ c quy n đang t n t ề ồ ạ ằ i thì gia tăng s hùng m nh c a mình b ng ủ ự ạ

ng các ph cách không ng ng gi m s l ừ ố ượ ả ươ ng ti n thông tin đ i chúng “đ c l p”, ạ ộ ậ ệ

các ph ng ti n thông tin đ i chúng tăng c ng quan h v i các t p đoàn xuyên ươ ệ ạ ườ ệ ớ ậ

qu c gia, các c quan chính ph đóng vai trò ngày càng l n trong đ nh h ng và ủ ố ơ ớ ị ướ

thao túng các ph ươ ệ ng ti n thông tin đ i chúng. Đã xu t hi n nh ng doanh nghi p ữ ệ ệ ạ ấ

thông tin đ i chúng xuyên qu c gia v i s t b n “phân tán”, khi mà trên th c t ớ ố ư ả ự ế ạ ố

c chúng thu c s h u qu c gia nào. không th xác đ nh đ ể ị ượ ộ ở ữ ố

- S ra đ i c a hàng lo t các t p đoàn báo chí l n ạ ờ ủ ự ớ ậ

ng m nh m b ng cách Các công ty báo chí truy n thông ngày càng bành tr ề ướ ẽ ằ ạ

mua l ạ i, sáp nh p, thôn tính các công ty nh h n không đ s c c nh tranh đ thành ỏ ơ ủ ứ ạ ể ậ

l p nên các t p đoàn báo chí. V i vi c b ra hàng t ậ ệ ỏ ậ ớ ỷ ẩ đô la, các ông ch này đã đ y ủ

nhanh nh ng s t p h p m i trong lĩnh v c báo chí, truy n thông đ i chúng, t o ra ự ự ậ ữ ề ạ ạ ợ ớ

quy mô ho t đ ng, s c m nh nh h ng v t ra ngoài biên gi i qu c gia, ph m vi ạ ộ ứ ạ ả ưở ượ ớ ạ ố

khu v c. Đi u này d n đ n s ra đ i c a hàng lo t các t p đoàn báo chí l n trên ế ự ờ ủ ự ề ẫ ạ ậ ớ

toàn th gi i đ c bi t là các n c TBCN phát tri n. Theo s li u c a Công ty ế ớ ặ ệ ở ướ ố ệ ủ ể

17

i đã nghiên c u th tr ứ ị ườ ng Dialogic, trong 5 tháng đ u năm 2007, trên toàn th gi ầ ế ớ

ghi nh n 372 b n h p đ ng sáp nh p, mua l i gi a các công ty, t p đoàn báo chí ả ậ ậ ồ ợ ạ ữ ậ

truy n thông v i t ng giá tr lên đ n 93,8 t USD. Đáng chú ý nh t là h p đ ng sáp ớ ổ ế ề ị ỷ ấ ồ ợ

nh p gi a Google và Double Click, tr giá 3,1 t ữ ậ ị ỷ ồ USD h i tháng 4-2007, h p đ ng ồ ợ

sáp nh p gi a Yahoo v i Right Media tr giá 680 tri u USD. (nhóm 3) ữ ệ ậ ớ ị

Th gi i đa d ng, các quá trình t p trung t b n và đ c quy n n m gi các ế ớ ạ ậ ư ả ề ắ ộ ữ

ph ng ti n thông tin đ i chúng các n ươ ệ ạ ở ướ ữ c khác nhau đang di n ra theo nh ng ễ

cách khác nhau, tuy nhiên đó đ u đang là xu h ề ướ ề ng chung c a n n báo chí truy n ề ủ

thông th gi i. ế ớ

5. Quá trình phân hóa và chuyên môn hóa

Qúa trình phân hóa và chuyên môn hóa cũng là m t ph n không kém quan ầ ộ

tr ng c a báo chí. Đó là m t ph ủ ọ ộ ươ ỉ ậ ng th c trong đó m t n ph m báo chí ch t p ộ ấ ứ ẩ

trung vào m t lĩnh v c c th c a đ i s ng, nh m vào m t l ng đ i t ng công ự ụ ể ủ ờ ố ộ ượ ằ ộ ố ượ

chúng xác đ nh. c th . ị ụ ể Trong đi u ki n toàn c u hóa thông tin, các ph ệ ề ầ ươ ệ ng ti n

thông tin đ i chúng ngày càng th c hi n m nh h n quá trình phân hóa và chuyên ự ệ ạ ạ ơ

môn hóa, t o c h i cho nh ng t ch c y tìm đ ạ ơ ộ ữ ổ ứ ấ ượ c v trí xã h i c a mình, h ộ ủ ị ướ ng

đ n m t t ng l p dân c hoàn toàn xác đ nh, tác đ ng có hi u qu đ n ng ế ộ ầ ả ế ư ệ ớ ộ ị ườ ọ i đ c,

ng i nghe và ng i xem. ườ ườ

Thông th ng chúng ta phân các t báo căn c theo quy mô phát hành thành ườ ờ ứ

các t báo qu c gia, khu v c, đ a ph ờ ự ố ị ươ ấ ng. Xét theo tính ch t đ nh kỳ và th i gian n ấ ị ờ

hành thì ng i ta phân các t báo thành báo h ng ngày và không ra h ng ngày, báo ườ ờ ằ ằ

bu i sáng, báo bu i chi u. Xét theo tính ch t và ý nghĩa xã h i thì các t báo đ ề ấ ổ ổ ộ ờ ượ c

phân ra thành các t báo đ a chúng, có ch t l ng, các báo h n h p. ờ ấ ượ ị ỗ ợ

Có th phân chia các t p chí thành hai nhóm l n: ể ạ ớ

- Các t p chí chuyên ngành và các t p chí đáp ng đ c “l i ích chung”. ứ ạ ạ ượ ợ

Nh ng các t p chí “l i ích chung”, hay các t p chí đ i chúng l ư ạ ợ ạ ạ ạ ạ i phân thành các t p

chí thông tin, t p chí gi i trí… ạ ả

18

- M t s nhà nghiên c u l i phân chia toàn b báo ch ng Tây ra làm 4 ộ ố ứ ạ ộ ph ỉ ở ươ

nhóm n ph m. Đó là các n ph m nông nghi p, th ng m i, chuyên ngành và các ệ ấ ẩ ấ ẩ ươ ạ

ấ n ph m đ i chúng. ạ ẩ

ớ Nh ng n ph m chuyên ngành bao g m nhi u n ph m ph c v t ng l p ồ ề ấ ụ ầ ụ ữ ẩ ấ ẩ

ạ ấ dân chúng, có chung ngh nghi p và có chung hình th c lao đ ng. M i lo i n ứ ệ ề ỗ ộ

ph m đ u có nh ng đ c đi m riêng và nh ng d u hi u phân bi ữ ữ ệ ể ề ặ ẩ ấ ệ ữ t. Tuy nhiên gi a

chúng cũng có r t nhi u đi m gi ng nhau. Tr ề ể ấ ố ướ ộ c h t đó là kh năng tác đ ng m t ế ả ộ

cách có phân bi t đ n nh ng nhóm đ c gi khác nhau. ệ ế ữ ộ ả

Nh ng n ph m chuyên ngành ch y u t p trung vào nh ng v n đ khoa ủ ế ậ ữ ữ ề ấ ẩ ấ

h c và k thu t – t p trung vào m t lĩnh v c c th . Các t p chí chuyên ngành ọ ự ụ ể ậ ậ ạ ộ ỹ

trong n c mà còn phát ra n không ch phát hành ỉ ở ướ ướ c ngoài. Nhi u n ph m còn ề ấ ẩ

có chi nhánh n ở ướ c ngoài. N i dung c a các n ph m chuyên ngành này đ ấ ủ ẩ ộ ượ ậ c t p

trung vào m t ngành ngh c th do đó khu bi c đ i t t đ ng khán gi . ề ụ ể ộ ệ ượ ố ượ ả

L i ích c a quá trình phân hóa và chuyên môn hóa: Đó là nó cho phép ủ ợ

nâng cao hi u qu c a các bài v ả ủ ệ ở c a báo chí, đài phát thanh và truy n hình, s ủ ề ử

ng ti n s n có v i hi u qu cao nh t. Quá trình phân hóa giúp thi d ng ph ụ ươ ệ ẵ ệ ả ấ ớ ế ậ t l p

ra đ c các n ph m chuyên sâu vào m t lĩnh v c ượ ấ ự , giúp cho công chúng có th l aể ự ẩ ộ

ch n d dàng n ph m phù h p. Trong t ẩ ễ ấ ọ ợ ươ ng lai, vi c khu bi ệ t đ i t ệ ố ượ ự ng và l a

ch n cho mình m t lĩnh v c đ kinh doanh truy n thông là m t xu h ng t t y u. ự ể ề ọ ộ ộ ướ ấ ế

6. Gia tăng m i quan h gi a báo chí và k thu t ậ

ệ ữ ố ỹ

K thu t có m t nh h ộ ả ậ ỹ ưở ộ ng to l n đ i v i s phát tri n chung c a xã h i, ố ớ ự ủ ể ớ

ậ truy n thông cũng là m t lĩnh v c ch u s tác đ ng l n c a khoa h c k thu t. ự ự ủ ề ộ ọ ộ ớ ỹ ị

Trong quá trình phát tri n c a các ph ng ti n thông tin đ i chúng, k thu t đã và ể ủ ươ ệ ậ ạ ỹ

vai trò hàng đ u. T các hình th c truy n th ng là thông tin đang s luôn gi ẽ ữ ứ ừ ề ầ ố

truy n mi ng t m t ng i này sang ng i khác cho đ n nh ng ch vi ệ ề ừ ộ ườ ườ ữ ế ổ ầ t c đ u ữ ế

tiên đã góp ph n trao đ i thông tin gi a ng i v i ng i. Th i kì đánh d u b ữ ầ ổ ườ ớ ườ ấ ờ ướ c

ngo t c a s phát tri n báo chí đó là s ra đ i c a máy in. V i s ra đ i c a máy in ặ ủ ự ờ ủ ờ ủ ớ ự ự ể

vào vào năm 1455 do Johan Gutenberg phát minh. Đó đ c xem là châm ngòi cho ượ

19

ề n n công nghi p gi y bùng n . S ra đ i c a máy in đã đ n gi n hóa đi r t nhi u ờ ủ ề ổ ự ệ ấ ả ấ ơ

trong công đo n làm báo, góp ph n tăng l ng xu t b n, tăng ch t l ng và hình ạ ầ ượ ấ ả ấ ượ

thành m t n n công nghi p báo chí. Phát thanh – truy n hình ra đ i cũng ph i ph ộ ề ệ ề ả ờ ụ

kĩ thu t và đ phát tri n ch t l ng tin bài phát thanh thu c r t nhi u vào y u t ề ộ ấ ế ố ấ ượ ể ể ậ

truy n hình thì cũng đ ng nghĩa v i vi c nâng cao c s v t ch t kĩ thu t. Máy tính ơ ở ậ ệ ề ậ ấ ồ ớ

cùng v i m ng internet ra đ i đã đánh d u s đ t phá v i lĩnh v c truy n thông. ấ ự ộ ự ề ạ ờ ớ ớ

i thông tin nhanh chóng kéo M t lo i hình ph ạ ộ ươ ng ti n m i ra đ i có th truy n t ờ ề ả ệ ể ớ

theo s bùng n thông tin, đi u này đã d n đ n s thay đ i h t s c tri t đ trong ổ ế ứ ế ự ự ề ẫ ổ ệ ể

các ph ng ti n thông tin đ i chúng. ươ ệ ạ

Vi c áp d ng khoa h c kĩ thu t, các công ngh m i vào các ph ệ ớ ụ ệ ậ ọ ươ ệ ng ti n

ữ thông tin đ i chúng đã d n đ n nh ng h qu xã h i quan tr ng. M t trong nh ng ệ ữ ế ẫ ạ ả ộ ộ ọ

c giáo s G.V.Giêcc p nêu ra trong báo cáo khoa h c c a mình đó là h qu y đ ệ ả ấ ượ ọ ủ ư ố

hình thành nên “K nguyên thông tin” (Information Era). Các quá trình thông tin ỷ

i ngoài cái hi n đ i c a xã h i có m t trình đ trang b k thu t cho phép con ng ộ ạ ủ ị ỹ ệ ậ ộ ộ ườ

th gi i bao quanh mình – còn ki n t o cho cái cá nhân mình m t ph m vi th gi ế ớ ế ạ ế ớ i ạ ộ

t, s ng trong th gi i y theo cách mà con ng i a thích và có đ ả o đ c bi ặ ệ ế ớ ấ ố ườ ư ượ c

m t s t do l a ch n g n nh tuy t đ i, đi u mà con ng ộ ự ự ệ ố ư ự ề ầ ọ ườ ệ i ch a th c hi n ư ự

đ c.ượ

Đ đáp ng k p nhu c u thông tin c a công chúng, cũng nh thay đ i chính ủ ư ứ ể ầ ổ ị

t phát huy nh ng thành qu c a khoa h c công b n thân mình, báo chí c n ph i bi ả ả ầ ế ả ủ ữ ọ

nghiên c u các kĩ thu t m i ph c v cho quá trình ngh , đ ng th i cũng ph i t ờ ệ ồ ả ự ứ ụ ụ ậ ớ

cung c p thông tin. ấ

Ta có th nh n th y đi u đó qua các lo i hình báo chí đòi h i công ngh cao: ạ ệ ể ề ậ ấ ỏ

nh truy n hình, các thi t b đ s n xu t ra m t ch ư ề ế ị ể ả ấ ộ ươ ả ng trình truy n hình ph i ề

ng trình ch t l ng. Công ngh đ ng b , hi n đ i… n u nh mu n có m t ch ế ồ ư ệ ạ ộ ố ộ ươ ấ ượ ệ

s n xu t máy quay phim cho phép ghi l ả ấ ạ ấ i nh ng hình nh chân th c và rõ nét nh t. ữ ự ả

Công ngh phát sóng giúp truy n t i hình nh đi nhanh và gi c ch t l ng. ề ả ệ ả đ ữ ượ ấ ượ

20

Báo chí và k thu t có m i quan h ch t ch v i nhau, s phát tri n c a báo ể ủ ệ ặ ẽ ớ ự ậ ố ỹ

ể ủ chí đòi h i k thu t ph i không ng ng phát tri n đ đáp ng, còn s phát tri n c a ỏ ỹ ự ừ ứ ể ể ậ ả

t h n. k thu t s giúp cho truy n thông ph c v công chúng t ỹ ụ ụ ậ ẽ ề ố ơ

7. Xu h ng đa ph ng ti n ướ ươ ệ

7.1 Khái quát chung

Trong kho ng 10 năm tr l ở ạ ả ạ i đây, s bùng n c a internet đã tác đ ng m nh ổ ủ ự ộ

m đ n đ i s ng xã h i c a con ngu i và nh h ộ ủ ờ ố ẽ ế ả ờ ưở ể ủ ng sâu s c đ n s phát tri n c a ắ ế ự

báo chí th gi i. ế ớ

Tr ướ c đó, các lo i hình báo chí truy n th ng (báo in, phát thanh, truy n hình) ố ề ề ạ

phát tri n t ng đ i đ c l p, m i lo i hình có nh ng u th riêng không b l n át. ể ươ ố ộ ậ ị ấ ữ ư ế ạ ỗ

Nh ng internet ra đ i kéo theo s ra đ i c a báo m ng, thông tin đ ự ờ ủ ư ạ ờ ượ ấ c cung c p

cho công chúng theo hình th c đa ph ứ ươ ng ti n sinh đ ng, h p d n h n và đang là ấ ệ ẫ ộ ơ

ng t i l p công chúng s l a ch n s 1 c a l p công chúng tr và ti p t c nh h ự ự ế ụ ả ọ ố ủ ớ ẻ ưở ớ ớ

ng lai báo chí thu c v truy n thông đa ph ng ti n (đi cùng s phát ế ậ  T k c n ươ ộ ề ề ươ ự ệ

tri n c a internet) ể ủ

Có th hi u, “multimedia” hay “truy n thông đa ph ể ể ề ươ ự ế ợ ng ti n” là s k t h p ệ

t, nh, video, âm thanh, thi t k đ h a và các ph c a ngôn ng vi ủ ữ ế ả ế ế ồ ọ ươ ứ ng th c

t ng tác khác trên trang web nh m truy n t ươ ề ả ằ ề ộ i m t câu chuy n, m t v n đ m t ộ ấ ệ ộ

ụ cách đa di n, ệ m i hình th c th hi n góp ph n t o nên câu chuy n thuy t ph c ể ệ ầ ạ ứ ệ ế ỗ

nh t và đ y đ thông tin nh t. Đ i v i ngành báo chí nói riêng, đ c bi ố ớ ầ ủ ấ ấ ặ ệ ệ t là báo đi n

t và các kênh truy n hình tr c tuy n, phóng s đa ph ng ti n chính là t ng lai ử ự ự ề ế ươ ệ ươ

c a s phát tri n. ủ ự ể

Theo hình th c truy n thông thông th ng (media), thông tin đ c truy n – ứ ề ườ ượ ề

phát đi b ng cách nghe, nhìn. Ví d m t b n tin đ c đăng trên báo in, công chúng ụ ộ ả ằ ượ

đ c t ọ ờ ể ệ báo và ti p nh n thông tin y. Nh ng cũng cùng thông tin y, khi th hi n ư ế ậ ấ ấ

chúng trên Wedsite, ngoài b n text còn đính kèm hình nh, đo n video có liên quan, ả ả ạ

… Công chúng ti p nh n thông tin b ng nhi u giác quan khác nhau, v i nh ng hình ữ ế ề ậ ằ ớ

th c thông tin khác nhau, đó là truy n thông đa ph ng ti n. ứ ề ươ ệ

21

Multimedia = văn b n + hình nh + gi ng nói + âm nh c + video…= hi u qu ọ ệ ả ả ạ ả

truy n thông - www.thecommunicationsgroup.com ề

7.2 Nguyên nhân báo chí phát tri n theo h ng đa ph ể ướ ươ ệ . ng ti n

a. S phát tri n c a công ngh truy n thông ể ủ ự ề ệ

Công ngh truy n thông ( ệ ề ự Media Technology) là ngành bao g m các lĩnh v c ồ

nghiên c u công ngh , radio; ệ k thu t, ậ lo i hình thông tin (báo chí ứ ạ ỹ - truy n hình, ề

truy n s li u ng, ố ệ ; internet; di đ ngộ ; v tinh...); đánh giá và xây d ng các xu h ự ệ ề ướ

chi n l ế ượ . c phát tri n h th ng thông tin ệ ố ể

ạ Trong kho ng nh ng năm g n đây, công ngh truy n thông phát tri n m nh ữ ể ệ ề ả ầ

m v i nh ng b c đ t phá b t ng : internet xóa nhòa kho ng cách th i gian – ẽ ớ ữ ướ ả ấ ộ ờ ờ

không gian trong vi c ti p c n thông tin trên toàn th gi ế ậ ế ớ ệ ụ ạ i, h th ng d ch v m ng ị ệ ố

di đ ng tăng nhanh chóng, Ph ng ti n truy n thông k thu t s đã b t đ u phát ộ ươ ắ ầ ậ ố ề ệ ỹ

tri n và lan r ng ra toàn c u,… ể ầ ộ

22

ể ủ S phát tri n c a công ngh truy n thông chính là m t m t s phát tri n c a ể ủ ặ ự ự ề ệ ộ

báo chí th gi ế ớ ề i. Khi ch a có s ra đ i c a internet, các lo i hình báo chí truy n ờ ủ ự ư ạ

th ng (báo in, phát thanh, truy n hình) phát tri n t ng đ i đ c l p, m i lo i hình ể ươ ề ố ố ộ ậ ạ ỗ

ộ có nh ng u th riêng không b l n át. Khi internet ra đ i và phát tri n cùng m t ị ấ ữ ư ế ể ờ

ạ lo t ti n ích và s n ph m công ngh truy n thông đi kèm t o nên m t s c m nh ạ ệ ộ ứ ệ ề ẩ ả ạ

m i mà các lo i hình truy n thông truy n th ng khó c nh tranh n i. ề ề ạ ạ ớ ổ ố

Công ngh đã cho phép báo đi n t i, chính báo đi n t ệ ử ệ ra đ i và ng ờ c l ượ ạ ệ ử

ả cũng thúc đ y s phát tri n c a các công ngh m i. Nh ng trình duy t phiên b n ể ủ ẩ ự ệ ớ ữ ệ

m i liên t c đ c c i ti n đ có th tích h p các tính năng truy n thông đa ph ụ ượ ả ế ể ề ể ớ ợ ươ ng

t b di đ ng h tr cá nhân nh PDA cũng đ c nâng ti n. Đi n tho i và nh ng thi ạ ữ ệ ệ ế ị ỗ ợ ư ộ ượ

i h n và khai thác thông tin tr c tuy n. c p đ có th truy c p web ti n l ấ ệ ợ ơ ự ế ể ể ậ

ng đi S phát tri n c a công ngh truy n thông đã t o cho báo chí m t h ề ộ ướ ự ủ ệ ể ạ

m i: Tích h p các ph ng ti n truy n thông. Cái mà các nhà truy n thông đang ớ ợ ươ ề ệ ề

h ng t i là Công ngh Truy n thông H p nh t (m t quá trình mà trong đó t ướ ớ ề ệ ấ ợ ộ ấ ả t c

các ph ng ti n truy n thông, các thi ươ ề ệ ế ị ạ t b truy n thông và các kênh thông tin đ i ề

chúng đ c tích h p l i v i nhau, cho phép ng ượ ợ ạ ớ ườ ử ụ ớ ấ i s d ng có th liên l c v i b t ể ạ

b t c n i đâu, và theo th i gian th c) c ai, khi h ứ ọ ở ấ ứ ơ ự ờ

b. Nhu c u thông tin c a l p công chúng m i. ủ ớ ớ ầ

Trong m t xã h i hi n đ i v i s bùng n thông tin, công chúng ngày càng có ạ ớ ự ệ ộ ộ ổ

nh ng yêu c u cao h n đ i v i n i dung cũng nh ch t l ng thông tin. M t t ố ớ ộ ấ ượ ư ữ ầ ơ ộ ờ

t dài, nh ng ch ng trình phát thanh – truy n hình báo in toàn ch v i nh ng bài vi ữ ớ ữ ế ữ ươ ề

bu c khán - thính gi ph i ng i ch đ i… nay đã không còn phù h p. M t hình ộ ả ờ ợ ả ồ ợ ộ

th c truy n thông m i cho phép công chúng thu nh n thông tin b ng c hình nh, ứ ề ằ ả ả ậ ớ

âm thanh, văn b n là s l a ch n c a l p công chúng m i. ọ ủ ớ ự ự ả ớ

Ng ườ ọ ứ i đ c báo hôm nay đang ngày càng b phân tâm b i nhi u hình th c ề ở ị

cung c p thông tin đ ng, h p d n, ti p c n trên toàn b các giác quan, c m quan: ậ ế ấ ấ ẫ ả ộ ộ

đ c, nghe, nhìn, đ i tho i, tham gia tr c ti p... t ạ ọ ự ế ố ươ ổ ng lai c a báo chí đang thay đ i ủ

i thông tin nóng đ n ng d d i b i các kh năng khác nhau đ chuy n t ữ ộ ở ể ả ể ả ế i đ c ườ ọ

23

Xu h ng tiêu th thông tin c a ng i dân đã và đang thay đ i nhanh chóng ướ ủ ụ ườ ổ

ậ do kh năng k t n i d dàng vào m ng Internet toàn c u v i thông tin tràn ng p ế ố ễ ả ạ ầ ớ

h ng ngày, hàng trăm kênh truy n hình qu c t ằ ố ế ề ề qua cáp, hàng lo t kênh truy n ạ

thanh ti p c n ng i đ c m i ngày, m i gi … Xu h ng rõ ràng là phù h p v i xã ế ậ ườ ọ ỗ ỗ ờ ướ ợ ớ

ề h i, do v y đi theo s phát tri n này là s l a ch n đúng đ n c a các nhà truy n ộ ự ự ủ ự ể ậ ắ ọ

thông.

Đa ph ng ti n s giúp cho công chúng d dàng l a ch n h n. ươ ệ ẽ ự ễ ọ ơ

7.3 Bi u hi n c a báo chí phát tri n theo h ng đa ph ng ti n ệ ủ ể ể ướ ươ ệ

a. S phát tri n c a các t ch c truy n thông đa ph ng ti n ể ủ ự ổ ứ ề ươ ệ

Các công ty truy n thông nh vi n thông, truy n hình cáp và các kh i gi i trí ư ễ ề ề ố ả

đang tranh giành nhau đ có chân trong “th tr ị ườ ể ng” tích h p các ph ợ ươ ệ ng ti n

truy n thông m i. Ví d : ụ ề ớ

- Hãng Time Warner sát nh p v i hãng American Online - S liên doanh đó ự ậ ớ

minh h a sinh đ ng cho s k t h p các ph ng ti n truy n thông cũ và m i: báo ự ế ợ ọ ộ ươ ệ ề ớ

m ng và báo gi y ấ ạ

- Nh ng công ty phát hành báo l n bao g m New York Times Co. ớ ữ ồ

(www.nyt.com) và Tribune Co., nhà xu t b n c a t Chicago Tribune ủ ấ ả ờ

(www.tribune.com), chuy n tin ch y u qua m ng Internet. ủ ế ể ạ

- NBC (www.home.nbci.com) có m t trong nhi u trang đ y tham v ng trên ề ầ ộ ọ

Internet, và có nh ng d án chung v truy n hình và Internet v i hãng máy tính ữ ự ề ề ớ

Microsoft ( www.msnbc.com). Các hãng khác nh CBS, ESPN, FOX va kh ng l ổ ồ ư

CNN đ u có nh ng trang chính trên Internet. ữ ề

"Truy n hình trên n n Internet s tr nên ph c p - b ng c là nhi u hãng ẽ ở ổ ậ ề ề ề ằ ớ

vi n thông l n đang gia c c s h t ng cho vi n c nh đó. B n s đ c th ố ơ ở ạ ầ ạ ẽ ượ ễ ễ ả ớ ưở ng

th c t t c các d ch v trên m t n n duy nh t" ứ ấ ả ộ ề ấ - Bill Gates ụ ị

Rõ ràng các t ch c truy n thông đã có chung m t t m nhìn v t ng lai – ổ ộ ầ ề ươ ứ ề

i trí vào m t ph k t h p các ph ế ợ ươ ng ti n truy n thông và gi ề ệ ả ộ ươ ề ng th c truy n ứ

24

thông m i có kh năng cung c p s l a ch n tin t c b ng văn b n hay b ng các ấ ự ự ứ ằ ả ả ằ ớ ọ

đo n phim và nh ng b phim m i nh t b t kì khi nào đ c yêu c u. ấ ấ ữ ạ ộ ớ ượ ầ

b. Nh ng bi u hi n c th v s n ph m báo chí đa ph ng ti n ệ ụ ể ề ả ữ ể ẩ ươ ệ

- Báo gi y không th thi u s n ph m báo đi n t đi kèm. ế ả ệ ử ể ấ ẩ

- Các t báo còn có th làm đài phát thanh, kênh truy n hình và đ c bi t là ờ ề ể ặ ệ

báo mobile (g i các b n tin cho b n đ c qua đi n tho i di đ ng) ử ệ ả ạ ạ ọ ộ

- Dùng giao th c Internet đ phát ch ng trình phát thanh, truy n hình (s ứ ể ươ ề ố

hóa)

Nhà báo th i truy n thông đa ph ng ti n (multimedia journalist) ph i có kĩ ề ờ ươ ệ ả

năng c a nhi u lo i hình báo chí, có th tác nghi p nhanh nh y và s d ng thành ể ử ụ ủ ệ ề ạ ạ

th o các s n ph m công ngh h tr nh laptop, đi n tho i di đ ng có đ nh v v ư ệ ỗ ợ ị ệ ệ ả ẩ ạ ạ ộ ị

tinh, máy nh, Camera… ả

7.4 Truy n thông đa ph ng ti n t i Vi t Nam ề ươ ệ ạ ệ

Trong khi multimedia các n c Châu Âu và M đang phát tri n m nh m ở ướ ể ạ ỹ ẽ

thì Vi ng ti n còn khá m i m . Ngoài ở ệ t Nam, khái ni m v truy n thông đa ph ề ề ệ ươ ệ ẻ ớ

báo in, ph n l n các tòa báo Vi t Nam đã m thêm trang web đ c p nh t thông ầ ớ ở ệ ể ậ ậ ở

tin nhanh chóng và ph c v m t s l ng đông đ o ng i dùng internet. H cũng ụ ụ ộ ố ượ ả ườ ọ

t khai thác l đã b t đ u bi ắ ầ ế ợ i th c a internet b ng vi c phát tr c tuy n ho c phát ệ ế ủ ự ế ằ ặ

l i các các ch ng trình TV, phim, radio, hay các đo n video clip. Tiêu bi u trong ạ ươ ể ạ

www.vnntv.vn; www3.tuoitre.com.vn/ s đó có trang ố phimanh.net thu c VNExpress; ộ

Media; hay www.vtc.com.vn. Tuy nhiên t t c đ u ấ ả ề ở hình th c phát l ứ ạ ủ ế i và ch y u

mang tính gi i trí. ả

8. Báo chí công dân

ể ể Không có m t đ nh nghĩa rõ ràng nào v báo chí công dân. Ta có th hi u ộ ị ề

báo chí công dân là lo i hình báo chí mà thông tin đ c thu th p, phân tích ạ ượ ậ

và ph bi n b i nh ng ng i dân bình th ng. ổ ế ữ ở ườ ườ

8.1. S ra đ i c a “báo chí công dân” ờ ủ ự

25

Trào l u "báo chí công dân" (Citizen Journalism) n y sinh t ư ả n ừ ướ c M sau ỹ

cu c b u c t ng th ng 1988 nh m t ph n ng t ni m tin vào các ph ầ ử ổ ư ộ ả ứ ố ộ ừ ề ươ ệ ng ti n

truy n thông đã b xói mòn. Jay Rosen, giáo s báo chí ư ề ị ở ạ ọ ộ Đ i h c New York là m t

trong nh ng ng i tiên phong c xuý trào l u này. ữ ườ ư ổ

Năm 1999, nh ng nhà ho t đ ng xã h i Seattle (M ) sáng l p Trung tâm ạ ộ ộ ở ữ ậ ỹ

Truy n thông đ c l p (Independent Media Center - IMC) đ u tiên đ bày t ộ ậ ể ề ầ ỏ ả ph n

ng tr c vi c t ch c h i ngh WTO t i đây trong khi các kênh truy n thông ứ ướ ệ ổ ứ ộ ị ạ ề

chính th ng không h đ i di n cho ti ng nói và nguy n v ng c a h . T đó, IMC ủ ọ ừ ề ạ ệ ệ ế ố ọ

đã đ c thi t l p h n 2.000 thành ph kh p th gi ượ ế ậ ở ơ ế ớ i. ắ ố

ủ Cùng lúc v i s phát tri n c a các trung tâm IMC, nh ng kênh thông tin c a ể ủ ớ ự ữ

i các hình th c weblog, các "nhà báo công dân" b t đ u bùng n trên internet d ắ ầ ổ ướ ứ

chat room, forum, wikis… Hàn Qu c, website OhMyNews.com ra đ i năm 2000 Ở ờ ố

tr thành t báo tr c tuy n n i ti ng và thành công v m t th ở ờ ổ ế ề ặ ự ế ươ ẩ ng m i v i kh u ạ ớ

80% tin bài trên website này là do các th hi u: ệ "M i công dân là m t nhà báo". ỗ ộ ngườ

dân c ng tác. ộ

Năm 2001, website ThemeParkInsider.com c a M là t ủ ỹ ờ ầ báo tr c tuy n đ u ự ế

tiên giành đ i th ượ c m t gi ộ ả ưở ự ng báo chí quan tr ng c a Hi p h i Báo chí tr c ủ ệ ọ ộ

tuy n M và khoa báo chí Đ i h c. ạ ọ ế ỹ

Ý t ng c t lõi trong tri t lý và h th ng giá tr c a báo chí công dân (civic ưở ố ế ệ ố ị ủ

journalism) là ni m tin cho r ng báo chí có m t nghĩa v đ i v i đ i s ng công ụ ố ớ ờ ố ề ằ ộ

c ng.ộ

8.2 S c m nh c a báo chí công dân ủ ứ ạ

Có kh năng thông tin nhanh chóng nh ng s vi c v a x y ra. Đ a ra cái ự ệ ư ừ ữ ả ả

nhìn khách quan và không b chi ph i b i b t kì c quan nào. B t ngu n t s phát ố ở ấ ồ ừ ự ắ ơ ị

tri n c a khoa h c kĩ thu t và nhu c u đ ủ ể ậ ầ ọ ượ c nói lên chính ki n cũng hay bày t ế ỏ

quan đi m c a mình. ủ ể

Báo chí công dân (Citizen Journalism) - lo i hình báo chí m i sinh ra trong k ạ ớ ỷ

nguyên Internet, đang tr thành trào l u m nh m trên toàn th gi ế ớ ư ẽ ạ ở i. Đ i di n chính ệ ạ

26

cho báo chí công dân chính là nh ng t ữ ờ báo m ng, trang tin t c và c ng đ ng web- ứ ạ ộ ồ

blog kh ng l . M t s trang "báo chí công dân" khá n i ti ng là NowPublic.com, ổ ồ ổ ế ộ ố

3651 thành ph , OhmyNews.com, m t trong nh ng trang v i 99.214 "phóng viên" ớ ở ữ ố ộ

tin đi n t ng nh t Hàn Qu c hi n nay thu hút h n 1 tri u đ c gi ệ ử có nh h ả ưở ệ ệ ấ ố ơ ộ ả ỗ m i

ngày v iớ 50.000 "nhà báo công dân", YouWitnessNews c a Yahoo! chuyên đăng t ủ ả i

n i dung do ng ộ ườ ậ i dùng g i v , sau khi đã qua màn ch nh trang c a các biên t p ử ề ủ ỉ

viên chuyên nghi p, YouTube chuyên đăng t i các đo n video cá nhân "hút" hàng ệ ả ạ

t truy c p m i ngày..., trang tin bách khoa tr c tuy n WikiPedia tri u l ệ ượ ự ế ậ ỗ

(wikipedia.org) hi n có t i h n ch c ngàn c ng tác viên tích c c, v i hàng tri u bài ệ ớ ơ ụ ự ệ ộ ớ

vi i nhi u ngôn ng khác nhau (c ti ng Vi t). Nói đ n báo chí công dân là t d ế ướ ả ế ữ ề ệ ế

ph i nh c t i c ng đ ng web - blog. Theo th ng kê c a hãng nghiên c u Technorati ắ ớ ộ ủ ứ ả ồ ố

(M ), hi n t i trên toàn th gi i có kho ng 55 tri u blog (2006) đ n nay đã lên t ệ ạ ỹ ế ớ ệ ế ả ớ i

72 tri u blog. C 0.5 giây 1 blog ra đ i, m i ngày trên Internet l ứ ệ ờ ỗ ạ ả i có thêm kho ng

100 nghìn blog m i và kho ng 1,3 tri u đ m c đ c đăng t i. ề ụ ượ ệ ả ớ ả

V kh ng b 11/9 M năm 2001, v đánh bom tàu đi n ng m London ụ ủ ố ở ầ ở ụ ệ ỹ

năm 2005 và hàng lo t các thiên tai Đông Nam Á đ u đ ng dân ạ ở ề ượ c nh ng th ữ ườ

ch p nh, quay phim b ng máy đi n tho i di đ ng và nhanh chóng truy n tin đi ụ ả ệ ề ằ ạ ộ

kh p th gi i. Vai trò c a “nhà báo công dân” đã đ c thi t l p. ế ớ ắ ủ ượ ế ậ

V i s ph bi n c a các ph ớ ự ổ ế ủ ươ ng ti n k thu t s , vi c truy n d li u - hình ệ ề ữ ệ ậ ố ệ ỹ

nh, âm thanh và video - t ả ừ ĐTDĐ đ n ĐTDĐ hay đ a lên các website ngày càng ư ế

đ n gi n, các nhà báo công dân hoàn toàn có th phát huy năng l c c a mình. ơ ự ủ ể ả

S phát tri n nh vũ bão c a mô hình này khi n gi ủ ự ư ể ế ớ ầ i truy n thông toàn c u ề

ph i t đ t câu h i, li u đây có ph i là t ng lai c a báo chí? Báo chí công dân ả ự ặ ệ ả ỏ ươ ủ

bi n m i đi m y u c a báo in truy n th ng là t c đ , "đ t" đăng tin, ngu n tin và ố ế ủ ề ế ể ấ ọ ố ộ ồ

ph n h i c a đ c gi ồ ủ ộ ả ả ở ủ tr thành nh ng th m nh c a mình d a vào s c m nh c a ủ ế ạ ữ ự ứ ạ

công ngh . Nó khi n tin t c đã đăng trên báo không có nghĩa là k t thúc, mà th c s ự ự ứ ế ế ệ

b t đ u khi công chúng th o lu n v câu chuy n, b sung và s a ch a nó. ề ắ ầ ử ữ ệ ả ậ ổ

8.3 Nh ng h n ch c a báo chí công dân ế ủ ữ ạ

27

ẫ M c dù báo chí công dân có kh năng đem đ n nh ng thông tin đ c, h p d n ữ ế ặ ả ấ ộ

và khách quan ở ộ m t góc đ nào đó, nh ng bên c nh đó báo chí công dân cũng có ạ ư ộ

nh ng h n ch và đi m y u. Đi u đáng nói đ u tiên đó là ữ ề ế ế ể ạ ầ đ tin c y ộ ậ báo chí c aủ

t là y u t ch quan c a ng các “nhà báo công dân” r t khó ki m ch ng, đ c bi ấ ứ ể ặ ệ ế ố ủ ủ ườ i

thông tin r t cao. Vì th , vi c xã h i hoá báo chí theo ki u này đôi khi là “con dao 2 ể ệ ế ấ ộ

l i” đ i v i các t ưỡ ố ớ ờ ạ báo thi u biên t p viên và t nh táo có tay ngh cao và nh y ế ề ậ ỉ

t thông tin”. Cu i năm 2006 v a qua có m t t báo b “rút phép c m v i “th i ti ớ ả ờ ế ộ ờ ừ ố ở ị

Thông Công” vì đã quá l m d ng ý ki n ng i dân nh v y. Không ph i công dân ụ ế ạ ườ ư ậ ả

nào cũng đ a ra đ c nh ng thông tin chính xác, có th đó ch là nh ng nh n đ nh ư ượ ữ ữ ể ậ ị ỉ

ử ế ch quan vô căn c c a h , hay nh vì m t m c đích cá nhân h s n sàng g i đ n ộ ứ ủ ọ ọ ẵ ụ ư ủ

các tòa so n nh ng thông tin sai l ch… đi u đó s gây ra h u qu nghiêm tr ng khi ề ữ ẽ ệ ạ ả ậ ọ

thông tin đ c đăng và thông tin t ượ ớ i cho toàn b công chúng. ộ

Đ gi i quy t v n đ này, các c quan báo chí c n thi t ph i có m t b ể ả ế ấ ề ầ ơ ế ộ ộ ả

ộ ph n biên t p viên có đ năng l c đ xác nh n và ki m ch ng các thông tin do đ c ự ể ứ ủ ể ậ ậ ậ

gi mang t i. ả ớ

t Nam Vi Ở ệ ặ , blog phát tri n mu n nh ng t c đ phát tri n c c nhanh đ c ố ư ự ể ể ộ ộ

bi t trong năm 2006 và lôi kéo đ c 80% thanh niên s d ng m ng Internet tham ệ ượ ử ụ ạ

gia và nó cũng đã đ t ra nh ng v n đ đáng l u tâm ữ ư ề ặ ấ ở ư ậ khía c nh qu n lý, d lu n ả ạ

xã h i, văn hóa m ng… ạ ộ

Ngày nay, công chúng không ch đóng vai trò là ng ỉ ườ ế ẩ i ti p nh n s n ph m ậ ả

báo chí mà còn có th tham gia vào quá trình s n xu t thông tin. Trào l u “báo chí ư ể ấ ả

công dân” đã th hi n r ng báo chí và n n dân ch ph i k t h p v i nhau đ cùng ề ể ệ ằ ả ế ợ ủ ể ớ

i. Trong t t n t ồ ạ ươ ế ng lai, các c quan báo chí và các nhà báo công dân s s liên k t ẽ ự ơ

v i nhau đ t o nên m t xã h i thông tin đa chi u ớ ể ạ ề ộ ộ

9. Ti u k t ế ể

Qua m t vài đ c đi m c a báo chí th gi ể ế ớ ủ ặ ộ ầ i trên đây ta th y r ng toàn c u ấ ằ

hóa thông tin đã bu c ng i và hi n đ i hóa các chi n l ộ ườ i ta ph i xét l ả ạ ế ượ ệ ạ ủ c c a

i trong lĩnh v c ph bi n thông tin. Vi c k t h p thông tin toàn c ng đ ng th gi ồ ộ ế ớ ổ ế ế ợ ự ệ

28

i ích khu v c” s làm cho ho t đ ng c a các ph c u và “l ầ ợ ạ ộ ủ ự ẽ ươ ạ ng ti n thông tin đ i ệ

chúng có hi u qu h n và có hi u l c h n, xét trên góc đ hình thành công lu n và ệ ự ơ ả ơ ệ ậ ộ

đi u khi n công lu n. V n ti p t c tr nên sâu h n h ngăn cách gi a các qu c gia ế ụ ữ ề ể ậ ẫ ố ở ơ ố

“giàu” và nh ng qu c gia “nghèo”, t o ra m i đe d a th c t đ i v i các quy n c ự ế ố ớ ề ơ ữ ạ ố ọ ố

do c a con ng i, trong đó có quy n t do ngôn lu n và t do báo b n và quy n t ả ề ự ủ ườ ề ự ậ ự

chí.

Đang xu t hi n m i quan h ngày càng ch t ch gi a báo chí và kinh t ẽ ữ ệ ệ ấ ặ ố ế .

ớ Trong nh ng năm g n đây đã có s thay đ i trong c u trúc. Vai trò ngày càng l n ự ữ ầ ấ ổ

thu c v qu ng cáo – ngu n thu tài chính ch y u c a các c quan báo chí. ủ ế ủ ề ả ộ ồ ơ Ở

nhi u qu c gia, nhà n c tài tr cho các ph ề ố ướ ợ ươ ng ti n thông tin đ i chúng m t cách ạ ệ ộ

c p, các tr c ti p và gián ti p: dành cho nh ng u đãi khác nhau, các kho n tr ữ ư ự ế ế ả ợ ấ

ng ti n thông tin đ n đ t hàng v qu ng cáo cho chính ph … quá trình các ph ơ ủ ề ả ặ ươ ệ

đ i chúng sáp nh p vào các t p đoàn công nghi p – tài chính đã cho phép đ t đ ạ ạ ượ c ệ ậ ậ

ng ti n thông tin đ i chúng. s n đ nh v tài chính cho các ph ự ổ ề ị ươ ệ ạ

Quá trình phân đ nh và chuyên môn hóa báo chí t o đi u ki n nâng cao năng ề ệ ạ ị

ệ l c hi u qu c a ho t đ ng báo chí, đài phát thanh, truy n hình, s d ng có hi u ự ạ ộ ử ụ ả ủ ề ệ

qu cao nh t các ph ng ti n hi n có. ấ ả ươ ệ ệ

Trong s nh ng thay đ i trong ho t đ ng báo chí ạ ộ ữ ổ ố n ở ướ ể ể c ngoài, có th k ra

m t s khuynh h ng báo chí, trong đó có các khuynh h ng báo chí “nhân dân”, ộ ố ướ ướ

báo chí tiêu dùng, báo chí nghiên c u, báo chí đi u tra… các khuynh h ứ ề ướ ấ ng y

nh m nâng cao ch t l ấ ượ ằ ng bài v , các ch ở ươ ồ ng trình phát thanh truy n hình. Đ ng ề

th i nh ng khuynh h ng đó cũng ph n ánh các đòi h i c a th tr ng. Th tr ữ ờ ướ ỏ ủ ị ườ ả ị ườ ng

ngày càng nh h ng đ n báo chí. ả ưở ế

S phát tri n c a khoa h c k thu t có nh h ng căn b n đ n các ph ể ủ ự ả ậ ọ ỹ ưở ế ả ươ ng

ti n thông tin đ i chúng ngày nay, đ n các hình th c và ph ứ ế ệ ạ ươ ạ ộ ng pháp ho t đ ng

c tăng c ng vai trò c a mình. Chính sách c a nhà n c a các nhà báo. Nhà n ủ ướ ườ ủ ủ ướ c

cũng có nh h ng quan tr ng t ả ưở ọ ớ ự ạ i s phát tri n c a các lo i hình thông tin đ i ủ ể ạ

chúng.

29

NG II – XU H NG C TH V I T NG LO I HÌNH CH ƯỚ Ể Ớ Ừ Ụ Ạ

1. Đ i v i báo in ƯƠ ố ớ

n Trong xã h i hi n đ i, nh ng ph ệ ữ ạ ộ ươ g ti n truy n thông có l ệ ề ợ i th v tính ế ề

nhanh nh y ngày càng đ ạ ượ c công chúng quan tâm nhi u h n. Truy n hình, phát ề ề ơ

thanh v i s l ng kênh tăng lên, n i dung phong phú h n, thông tin đ ớ ố ượ ộ ơ ượ ậ ậ c c p nh t

ra có u th h n so v i báo vi v i t c đ nhanh h n và ngày càng t ớ ố ộ ơ ỏ ế ơ ư ớ ế t. Đ c bi ặ ệ ừ t t

năm 1997 n ướ ộ c ta có m ng internet thì cũng là lúc đánh d u s xu t hi n c a m t ệ ủ ấ ự ạ ấ

lo i hình truy n thông m i đó là báo m ng cho phép c p nh t thông tin nhanh ạ ề ạ ậ ậ ớ

chóng và liên t c. Lo i báo này đang thu hút m t l ng l n đ c gi , nh t là các ộ ượ ụ ạ ớ ộ ả ấ

tr . Tình hình hi n t i đã đ t ra m t câu h i l n cho báo in: đ c gi ộ ả ẻ ệ ạ ỏ ớ ặ ộ Báo in ph iả

Và câu làm gì trong công cu c c nh tranh v i các ph ộ ạ ớ ươ ng ti n truy n thông khác? ề ệ

tr i là “đ i m i”, b i không đ i m i nghĩa là s ch t. Th c ti n cho th y l ả ờ ấ ở ự ế ễ ẽ ổ ớ ở ổ ớ

báo ph i đóng c a vì ho t đ ng không hi u qu và không Trung Qu c có 667 t ố ờ ạ ộ ử ệ ả ả

đúng m c đích. Nhi u t ề ờ ụ báo đã m t đi đ c gi ấ ộ ả ồ thân thu c c a mình. T báo t n ộ ủ ờ

t c là t báo bi t thích nghi, ch u tìm tòi các con đ i đ ạ ượ ờ ế ị ườ ng hi u qu nh t đánh ả ệ ấ

vào th hi u và đ n v i trái tim đ c gi . Trên th gi ị ế ế ớ ộ ả ế ớ i ngay c nh ng t ả ữ ờ ẳ báo đ ng

l n và t ng đ i n đ nh cũng không dám lo i mình c p cao, có l ấ ượ ng đ c gi ộ ả ớ ươ ố ổ ạ ị

kh i cái gu ng quay c nh tranh – đ i m i và sàng l c t t y u c a s phát tri n đó. ọ ấ ế ủ ự ể ạ ỏ ồ ổ ớ

Và th c t báo in đang d n hình thành nh ng xu h ự ế ữ ầ ướ ạ ng m i đ thích nghi và c nh ớ ể

tranh v i các lo i hình truy n thông khác. ề ạ ớ

1.1 S thay đ i trong cách trình bày. ự ổ

Báo in c đi n tr c đây đ c đ nh d ng là m t lo i báo vi ổ ể ướ ượ ạ ạ ộ ị ế ấ t trên gi y

chuyên d ng, kh to. M t bài có tít chính, sapo, các tít ph . Khi trình bày vào trong ụ ụ ộ ổ

trang báo thì ch th y toàn ch r t ít hình nh mà n u có thì cũng ch là nh ỉ ấ ữ ấ ế ả ả ỉ nhỏ

theo ki u nh chân dung. Ki u làm báo y đã tr nên l ể ả ể ấ ở ỗ ệ i th i trong cu c s ng hi n ộ ố ờ

đ i ngày nay. ạ

Cái đ u tiên đ p vào m t đ c gi đó là hình th c c a t ắ ộ ậ ầ ả ứ ủ ờ ớ báo. Rõ ràng so v i

truy n hình và báo m ng thì báo in khó mà c nh tranh đ c v m t hình nh. ề ạ ạ ượ ề ặ ả

30

hình th c vì hình th c là y u t đ u tiên thu Nh ng thay đ i đ u tiên b t đ u t ổ ầ ắ ầ ừ ữ ế ố ầ ứ ứ

hút ng i đ c. ườ ọ

Hình th c trang báo bao g m các y u t nh : măng sét, kh báo, ch , đ ế ố ứ ồ ữ ườ ng ư ổ

ranh gi ớ i, khung, n n, bi u t ề ể ượ ng m c, tranh nh, màu s c. ả ụ ắ

•

Măng sét (tên báo): là ph n in c ch l n, th ng đ c trình bày ngay ỡ ữ ớ ầ ườ ượ

ng, kh u hi u, s xu t b n, tr đ u trang nh t, g m: c quan ch qu n, huy ch ơ ầ ủ ấ ả ồ ươ ấ ả ệ ẩ ố ụ

c l a ch n, thi t k chu n m u và gi s , đi n tho i, giá bán…Tên báo đ ở ệ ạ ượ ự ọ ế ế ẩ ẫ ữ ổ n

đ nh song măng sét không ph i là y u t ị ế ố ấ b t bi n. S thay đ i măng sét s t o nên ổ ẽ ạ ự ế ả

m t s thay đ i l n đ i v i t ố ớ ờ ộ ự ổ ớ ư ồ báo và n u phù h p, hi n đ i thì nó s nh lu ng ệ ẽ ế ạ ợ

gió th i h n vào các trang báo. M t măngsét đ n gi n, h p lí, đ c thi t k công ổ ồ ả ơ ợ ộ ượ ế ế

ữ phu, tính đ n m i hi u qu m ng ph i, s phù h p gi a các dáng ch , ki u ch , ố ự ả ả ữ ữ ế ể ệ ọ ợ

c ch , màu s c… đ m b o tính th m m cao là m t yêu c u đ i v i măng sét ỡ ố ớ ữ ả ả ắ ầ ẩ ộ ỹ

báo.

•

Có ba lo i kh chính là Kh báo: ổ ạ ổ

A2= 420x594, kh v a A3=297x420, kh nh ổ ừ ổ ỏ

A4=210x297. Theo quan đi m truy n th ng, ề ể ố

báo kh l n là đ i di n cho dòng báo nh ng t ữ ờ ổ ớ ệ ạ

ch t l ng cao. Nh ng vi c đi tiên phong trong ấ ượ ư ệ

báo trong nh ng năm vi c ệ thu h p kh ẹ ổ c a t ủ ờ ữ

v a qua đã ch ng minh m t đi u: m i quan ừ ứ ề ộ ọ

ữ đi m truy n th ng đ u có th thay đ i. Nh ng ể ề ề ể ố ổ

t báo tiên phong là nh ng t n i ti ng nh The ờ ữ ờ ổ ế ư

Telegraph, Finalcial Times (Anh), t ờ ớ Metro (Tàu đi n ng m)… Đây là s đ i m i ự ổ ệ ầ

. Và v hình th c đ t o m t s “ti p c n” ban đ u th t n t ề ậ ấ ượ ộ ự ể ạ ứ ế ầ ậ ng v i đ c gi ớ ộ ả

ph n ng c a đ c gi r t t t, l ng báo phát hành l n chính là nh ng thành công ủ ộ ả ứ ả ấ ố ượ ữ ớ

ng này là t Independent c a công cu c đ i m i này. T báo đi đ u trong xu h ủ ầ ớ ộ ổ ờ ướ ờ

này gi i thi u m t n b n kh nh , bán song song c a Anh. Trong năm 2003, t ủ ờ ớ ộ ấ ệ ả ổ ỏ

v i n b n kh l n đ kh ng đ nh v i đ c gi ể ớ ấ ớ ộ ổ ớ ẳ ả ị ả ằ ổ r ng n i dung không h thay đ i. ề ộ

31

Ng i đ c yêu m n t kh nh vì s ti n l i c a nó, đ c bi ườ ọ ế ờ ự ệ ợ ủ ặ ổ ỏ ệ ế t là trên các chuy n

tàu. Tirage c a Independent đã tăng 15% m i năm, và ch trong vòng dăm ba tháng ủ ỗ ỉ

sau, ng i ta không còn th y bóng dáng Independent kh l n đâu n a. ườ ổ ớ ữ ấ

T Times c a London uy tín cũng l a ch n cách này. K t qu r t kh quan t ả ấ ự ủ ế ả ờ ọ ỉ

ng 3% m t năm. l u tirage -8% trên m t năm thành g n d ệ ầ ươ ộ ộ

T Guardian, m t trong nh ng t ộ ữ ờ ờ ấ nh t báo chính th ng đáng tôn tr ng nh t ậ ố ọ

n c Anh, cũng đã tuyên b đ i t ướ ố ổ ờ báo sang “hình th c g n nh ” (m t thu t ng ọ ứ ẹ ậ ộ ữ

mà ban biên t p t này thay cho t “kh nh ”). ậ ờ ừ ỏ ổ

T Wall Street Journal châu Âu là m t cái tên n i ti ng nh ng l i làm ăn thua ổ ế ư ờ ộ ạ

l . Và tháng 10/2005 t kh nh . ỗ ờ báo đã bi n thành t ế ờ ỏ ổ

85 t báo đã chuy n đ i sang báo kh nh t 2001 đ n năm 2005 có 28 t ờ ỏ ừ ể ổ ổ ế ờ

báo n a đã chuy n sang d ng báo kh nh h n đăng tin v n t t. ỏ ơ ắ ắ “Quan ni m cho ữ ệ ể ạ ổ

báo nh ch bi t gi t gân nay đã hoàn r ng báo l n là đáng tôn tr ng còn nh ng t ằ ữ ọ ớ ờ ỏ ỉ ế ậ

v n chi n l toàn thay đ i.”ổ - ông Jim Chisholm, t ư ấ ế ượ ủ c c a Hi p h i Báo chí th ộ ệ ế

gi i Wan nói. ớ

T Die Welt n i ti ng ổ ế ờ ở ứ ậ Đ c đã chuy n h u nh toàn b n i dung sang t p ộ ộ ư ể ầ

san kh nh và “đóng gói” nó thành nh ng gì mà h g i là “m t t đ mang theo ọ ọ ộ ờ ể ữ ổ ỏ

bên mình”.

Biên t p viên Peter phát bi u t ể ạ ậ i H i ngh hàng năm c a hi p h i báo chí th ủ ệ ộ ộ ị ế

gi i cho r ng: “T kh nh s t p trung vào tin t c, trong khi phiên b n kh to l ớ ỏ ẽ ậ ứ ằ ả ổ ờ ổ ạ i

t c đăng nh ng bài phân tích và thông tin n n”. Và theo ông “kh nh d đ c v t ề ỏ ễ ọ ề ấ ả ữ ổ

nh ng gì mà b n th c s mu n bi t”. ự ự ữ ạ ố ế

Ông Jim Chisolm, t v n chi n l c c a WAN kh ng đ nh “nh ng con s ư ấ ế ượ ủ ẳ ị ữ ố

phát hành báo kh nh cho th y báo kh r ng s ch t n u th tr ế ế ổ ộ ị ườ ẽ ấ ỏ ổ ứ ế ụ ng c ti p t c

ph n ng nh hi n nay và đ c gi ư ệ ả ứ ộ ả ứ ệ c vi c mua nh ng gì h mu n”. ữ ố ọ

t Nam đã có nhi u t báo có s đ i m i v m t thi t k , trình bày tiêu Vi Ở ệ ề ờ ớ ề ặ ự ổ ế ế

bi u nh “T p chí ng i làm báo”, t s tháng 6-2004 đã thay đ i ki u ch , măng ư ể ạ ườ ừ ố ữ ể ổ

– set m i và đ i kh t kh cũ là 19x27cm sang kh m i là 20x30 cm nh m đáp ổ ừ ổ ớ ổ ớ ằ ổ

32

ng t t h n nhu c u c a b n đ c và h i viên h i Nhà báo c n c. Ngày 1/3/2005 ứ ố ơ ầ ủ ạ ả ướ ọ ộ ộ

măng – sét đ n c c u trang. báo Lao đ ng ra b m i v i nh ng thay đ i t ộ ớ ớ ổ ừ ữ ộ ế ơ ấ

• Tranh nh:ả

Đã x a r i cách làm báo ch có ch và ch . Nh ng trang báo khô khan bây ư ồ ữ ữ ữ ỉ

gi đã đ ờ ượ c th i vào m t lu ng gió m i đó là s xu t hi n nh ng tranh nh, b ng, ự ữ ệ ấ ả ả ộ ồ ổ ớ

bi u đ . Tranh có th v b ng tay hay b ng máy vi tính. Chính hình th c m i này ằ ể ẽ ằ ứ ể ồ ớ

đã t o cho t báo nh ng m ng kh i s ng đ ng và n t ng. ạ ờ ố ố ấ ượ ữ ả ộ

i làm báo, ng i ngh sĩ đã thu S đ c đáo, mang d u n sáng t o c a ng ấ ấ ạ ủ ự ộ ườ ườ ệ

hút s quan tâm c a ng i đ c. Chúng ta có th d dàng th y nh ng hình nh to ủ ự ườ ọ ể ễ ữ ả ấ

ề đ p v i màu s c r c r , sinh đ ng không kém hình nh trên báo m ng và truy n ẹ ắ ự ỡ ả ạ ớ ộ

hình.

ắ Ví d :ụ T Hoa h c trò có hình th c trình bày v i nh ng nh l n có màu s c ữ ứ ả ọ ờ ớ ớ

ng đ r c r . Nh ng hình nh này th ự ỡ ữ ả ườ ượ ố c đ t lên trang bìa đ t o s thu hút đ i ể ạ ự ặ

. Th c t nh ng trang bìa đ p, r c r th c s đã t o n t v i đ c gi ớ ộ ả ự ế ữ ự ỡ ự ự ạ ấ ượ ẹ ng đ c bi ặ ệ t

tu i. Nhân v t trang bìa cũng là nh ng g tr tu i năng v i đ c gi ớ ộ ả ẻ ổ ữ ậ ươ ng m t tr ặ ẻ ổ

đ ng, tr trung. ẻ ộ

33

Không ch trang bìa trong n i dung c a m t s báo nh Th i trang tr , màn ủ ộ ố ư ẻ ờ ộ ỉ

i h c đ ng…cũng có nh ng cách trình bày nh r t đ c đáo ả nh sân kh u, Th gi ấ ế ớ ọ ườ ấ ộ ữ ả

nh m m c đích t o n t ng m i l cho bài vi t. ạ ấ ượ ụ ằ ớ ạ ế

34

Xu h ướ ng nh ng năm g n đây là nh là b t bu c ph i có đ i v i m i trang ắ ố ớ ữ ầ ả ả ỗ ộ

báo. S xu t hi n c a nh không ch hút m t đ c gi mà còn làm cho n i dung bài ệ ủ ả ắ ộ ự ấ ỉ ả ộ

vi t thêm sinh đ ng và khách quan. ế ộ

c đây th ng ch in v i hai màu đen tr ng thì gi đây Màu s c:ắ Các báo tr ướ ườ ắ ớ ỉ ờ

báo in màu. Màu s c hài hòa s t o cho t đã xu t hi n nh ng t ệ ữ ấ ờ ẽ ạ ắ ờ ể báo có đi m

ộ nh n. Nh ng b c nh khbtcó màu s c cũng s h p d n h n. T USD Today là m t ẽ ấ ứ ả ữ ấ ẫ ắ ờ ơ

ví d đi n hình. Nh ng năm 80 c a th k tr c là th i kì mà New York Times và ế ỉ ướ ụ ể ủ ữ ờ

Wall Street Juornal chi m v trí đ c tôn v i nh ng trang báo kh l n in b ng hai ổ ớ ữ ế ằ ộ ớ ị

t phân tích dài dòng. Bên c nh hai t báo này còn màu tr ng đen v i nh ng bài vi ớ ữ ắ ế ạ ờ

ng khác có l r t nhi u t ấ ề ờ báo đ a ph ị ươ ượ ng đ c gi ộ ả ệ đông đ o. Nh ng s xu t hi n ư ự ả ấ

ơ c a USD Today nh m t li u thu c “c i lão hoàn sinh” v i n n báo in khá đ n ả ủ ư ộ ề ớ ề ố

đi u, t ệ ẻ nh t c a M lúc b y gi ỹ ạ ủ ấ ờ . Dù đ l n v i hàng trăm t ớ ể ẫ ờ ạ báo khác trong s p,

USD Today v n đ ẫ ượ c đ c gi ộ ả nhìn th y và d dàng nh n ra. Đây là lí do đ USD ậ ể ễ ấ

Today tr thành m t trong nh ng đ i gia c a n n báo chí M . S phá cách hình ủ ề ỹ ự ữ ạ ộ ở ở

th c v i màu s c, bi u đ , hình v , tr ng c u… đã khi n cho USD Today tr ư ứ ế ẽ ể ắ ầ ớ ồ ở

thành “m t cô gái đi u đà” có s t i tr n i b t so v i nh ng t ự ươ ẻ ổ ậ ữ ệ ộ ớ ờ báo già c i, cũ kĩ. ỗ

Không nh ng v y, cách th hi n c a t báo cũng r t b t m t, các bài vi ể ệ ủ ờ ữ ậ ấ ắ ắ ế ủ ố t ch ch t

c đ t tít và sapo ngay trang đ u. Hai góc trái và ph i c a tên báo, n i đ đ u đ ề ượ ặ ả ủ ơ ượ c ầ

cho là quan tr ng và thiêng liêng nh t đ i v i m i t báo, đ u đ c s d ng bình ấ ố ớ ỗ ờ ọ ề ượ ử ụ

đ ng nh b t kì ch nào trên trang nh t, có th là hình nh, là tít và sapo… Đây ẳ ư ấ ể ả ấ ỗ

cũng là t báo in duy nh t t ờ ấ ạ ỹ ử ụ i M s d ng

phông ch Gulliver. Có th nói USD Today là ữ ể

t báo tiên phong cho phong cách tr hóa và ờ ẻ

hi n đ i c a báo in t ạ ủ ệ ạ ậ i M trong h n hai th p ơ ỹ

k qua. ỷ

ắ Tuy nhiên n u quá l m d ng màu s c ụ ế ạ

s d n đ n phù phi m khi n ng ẽ ẫ ế ế ế ườ ọ ố i đ c r i

m t. Chúng ta có th d dàng th y m t s t ể ễ ộ ố ờ ắ ấ

35

quá l m d ng màu s c nh t 2! c a báo Hoa h c trò, t ư ờ ụ ắ ạ Nguy t san, t ệ ờ ủ ọ ờ ế ớ i th gi

H c đ ng, m t s t báo v th i trang… ọ ườ ộ ố ờ ề ờ

Ví d : T sinh viên d i đây đã s d ng màu s c quá nhi u và không hài hòa ụ ờ ướ ử ụ ề ắ

khi n trang báo trông h t s c lòe lo t. Ng i đ c b hoa m t vì quá nhi u màu ế ứ ẹ ế ườ ọ ề ắ ị

đ ượ ắ c pha tr n vào nhau nh ki u canh th p c m. Tuy có màu s c khá b t m t ậ ư ể ẩ ắ ắ ộ

nh ng do quá l m d ng nên gây ph n tác d ng. ụ ư ụ ạ ả

1.2 Nh ng thay đ i trong các tin, bài ổ ữ

Báo in dài lê thê bây gi ch phù h p cho nh ng ng ờ ữ ợ ỉ ườ ề i đã v h u có nhi u ề ư

th i gian r nh. Cu c s ng hi n đ i đòi h i chúng ta ph i phân chia th i gian ít ộ ố ệ ả ạ ả ờ ỏ ờ ỏ i

cho r t nhi u công vi c và do đó n u báo in v n gi mãi nh ng “khuôn kh không ệ ế ề ấ ẫ ữ ữ ổ

xê d ch” đó thì không th c nh tranh đ ể ạ ị ượ ề c công chúng v i các lo i hình truy n ạ ớ

thông khác. Đ c gi ộ ả ể ổ ể ấ đã quá nhàm chán v i nh ng tin bài dài lê thê ki u c đi n y. ữ ớ

Xu h ng báo chí ngày nay thiên v h ng “thông tin nhi u c a”. ướ ề ướ ề ử Nh ng c t đen ữ ộ

đây đã đ đ c ch gi ặ ữ ờ ượ ề c thay b ng m t bài báo ng n nh ng thông tin sâu, nhi u ắ ư ằ ộ

chi u, cho đ c gi nhi u cách ti p c n. Xu h ề ộ ả ế ậ ề ướ ng makét hi n đ i tránh nh ng bài ạ ữ ệ

vi t quá dài, ch dùng nh ng bài có đ dài v a ph i ví d m t bài dài 1.200 ch ế ụ ộ ừ ữ ả ộ ỉ ữ

ng ườ ề i ta s c t làm hai bài ng n, th m chí là ba. Trong makét hi n đ i có nhi u ẽ ắ ệ ắ ậ ạ

: text (n i dung) r t ng n, nh (t t, l n, có m i quan c a thông tin, đó là các y u t ử ế ố ắ ả ấ ộ ố ớ ố

có th h ch t ch v i tít và bài, các b ng, bi u đ , h p thông tin… đ đ c gi ệ ồ ộ ẽ ớ ể ộ ể ặ ả ả ể

ph i là thông tin có giá tr nh t, thông tin đ c r t nhanh. Thông tin đ a đ n đ c gi ọ ấ ư ế ộ ả ả ấ ị

đ n cùng, dùng nhi u hình th c minh h a đ ng ế ứ ề ể ọ ườ ọ ậ ứ i đ c l p t c hi u n i dung câu ể ộ

chuy n di n ra nh th nào. Trong đó có nhi u đ n v thông tin có th là cái tin, ư ế ề ể ệ ễ ơ ị

hay m t bài nh có tít kèm theo hình nh. M t s ki n th i s nh t đ nh cũng đ ờ ự ấ ị ộ ự ệ ả ộ ỏ ượ c

ộ trình bày trong khuôn kh đã c đ nh, không nhi u h n và cũng không ít h n, đ c ố ị ề ơ ổ ơ

gi s bi t đ c đ n đâu là h t bài. Chúng ta có th d dàng th y đ c s u tiên ả ẽ ế ọ ể ễ ế ế ấ ượ ự ư

cho các “c a vào thông tin” này trên các trang báo hi n đ i” (ông Marc Provot, ử ệ ạ

gi ng viên l p h c v xu h ớ ọ ề ả ướ ể ng trình bày c a báo chí hi n đ i. Nghebao.vn). Đi n ệ ủ ạ

hình c a s thay đ i này là các t nh t báo l n, trong đó có Le Monde, Liberation ủ ự ổ ờ ậ ớ

36

và Le Figaro v n đ ố ượ ớ c coi là chu n m c c a nh t báo ti ng Pháp và n i danh v i ự ủ ế ậ ẩ ổ

nh ng bài phân tích sâu s c cùng nh ng c t đen đ c ch . Le Monde đã ph i thay ữ ữ ữ ắ ặ ả ộ

đ i hình th c, n i dung, tăng s l ộ ổ ố ượ ứ ề ử ng nh, t o nhi u kho ng tr ng, t o nhi u c a ả ề ạ ả ạ ố

thông tin m i đ thu g n bài vi t, đ a thêm nhi u “thông tin m m” nh gi i trí và ớ ể ọ ế ư ả ư ề ề

th i trang. ờ

37

38

Nhìn vào t báo ta có th th y ch vi t trong bài đã đ c thu g n m t cách ờ ể ấ ữ ế ượ ọ ộ

t i đa. nh to h n và in màu r t đ p. Cách b trí trang báo t o n t ố ạ ấ ượ ấ ẹ Ả ơ ố ề ự ơ ng v s đ n

gi n, d dàng cho ng i đ c. ễ ả ườ ọ

Trên đây là m t trang đôi c a t ộ ủ ờ ớ Le Monde. Trang bên trái có 3 nh to v i ả

màu s c đ p. Trang bên ph i có ph n ch c c ng n và thay vào đó là 3 b c nh: 1 ắ ẹ ữ ự ứ ả ả ầ ắ

ng v màu s c đây đó là s hài hòa và trang ả nh to chi m tr n ½ trang. n t ọ Ấ ượ ế ắ ở ề ự

nhã.

T USD Today c a M cũng là m t trong nh ng t ữ ủ ờ ộ ỹ ờ ọ báo phát đ t vì đã ch n ạ

cho mình m t s phá cách v n i dung bên c nh hình th c. Các bài vi ộ ự ề ộ ứ ạ ế ọ t ng n g n ắ

và d hi u. Có b n chuyên m c chính là Tin t c (th ng đ c đ t ngay trang ễ ể ứ ụ ố ườ ượ ặ ở

ờ ố đ u), Tài chính, Th thao và Đ i s ng. Riêng ngày th sáu, chuyên m c đ i s ng ầ ờ ố ụ ứ ể

i trí nh phim nh, truy n hình, du l ch. Đây là m t cách t p trung vào lĩnh v c gi ậ ự ả ư ề ả ộ ị

báo nhà Gannet vì nh ng thông tin mà báo cung c p s r t b hút đ c gi ộ c a t ả ủ ờ ấ ẽ ấ ổ ữ

i dân M . ích cho kỳ ngh cu i tu n ngay sau đó c a ng ầ ỉ ố ủ ườ ỹ Ở chuyên m c Tài chính ụ

39

có nhi u bi u b ng và s li u nh t. Đ c bi t s ra ngày th hai có bi u đ phân ố ệ ể ề ả ấ ặ ệ ố ứ ể ồ

ủ tích tình hình tài chính tu n, tháng và quý, k t h p v i đó là nh ng bài phân tích c a ế ợ ữ ầ ớ

các chuyên gia kinh t hàng đ u n c M đ c báo đ t vi t. ế ầ ướ ỹ ượ ặ ế

1.3 Xu h ướ ng báo giá r , báo mi n phí, báo đ c nhanh ễ ọ ẻ

a. Báo giá r :ẻ

M t th i đ i m i đã hình thành. M t th i đ i mà cu c s ng di n ra nhanh ộ ố ờ ạ ờ ạ ễ ớ ộ ộ

chóng đ n n i t ế ỗ ấ ả ấ t c chúng ta đ u b cu n vào gu ng quay c a nó. Nh p s ng g p ồ ị ố ủ ề ố ị

gáp không cho phép ng i ta nh n nha đ c m t t báo d ài d ng d c, dày đ c ch ườ ộ ờ ẩ ọ ằ ặ ặ ữ

mà đ c mãi ch ng tìm th y thông tin c t lõi đâu. Th s b l i t ẳ ấ ọ ố ở ườ ng đ c gi ộ ả ẽ ỏ ạ ờ

báo khi v a vào đ n gi a bài. S l ế ố ượ ừ ữ ng đ c gi ộ tr ả ẻ ọ có kh năng kiên nh n đ c ả ẫ

nh ng bài dài t ữ ớ ọ i vài nghìn ch là r t ít. Theo hi p h i báo chí M , thói quen đ c ệ ữ ấ ộ ỹ

báo m i ngày c a ng ủ ỗ ườ ộ i M trong năm 1982 là 67%. Đ n năm 2002 còn 55%. Đ c ế ỹ

gi trong đ tu i t 18 – 34 ch có 17% trong khi đ c gi trên 55 tu i chi m 43%. ả ộ ổ ừ ộ ỉ ả ế ổ

T l ng i đ c báo có nguy c ti p t c gi m n u l không tăng. S ỷ ệ ườ ọ ơ ế ụ ế ượ ả ng đ c gi ộ ả ố

l là th c đo ch t l ng c a t báo. Đ c bi ượ ng đ c gi ộ ả ướ ấ ượ ủ ờ ặ ệ t ngòai nh ng công ữ

chúng m c tiêu thì m t đ i t ng t i là công ộ ố ượ ụ ng c c kì quan tr ng mà các báo h ọ ự ướ ớ

chúng ti m năng, chính là nh ng đ c gi ữ ề ộ ả ẻ ổ tr tu i. Không ch n n báo chí M mà ỉ ề ỹ ở

b t c m t n n báo chí thu c m t qu c gia nào cũng c n tìm ra gi ộ ấ ứ ộ ề ầ ộ ố ả ế i pháp đ chi m ể

đ c bi t là l lĩnh đ c gi ộ ả ặ ệ ượ ng đ c gi ộ ả ẻ ự ế ợ tr . S k t h p gi a báo chí và doanh ữ

nghi p, báo chí là n i đ doanh nghi p qu ng cáo các s n ph m, d ch v c a mình ơ ể ụ ủ ệ ệ ả ẩ ả ị

cùng v i s c nh tranh v thông tin gi a các báo đã làm cho giá báo gi m xu ng. ớ ự ạ ữ ề ả ố

Xu h ng báo giá r ra đ i vào gi a th k 19 v i t Penny Press. Nh ng t báo giá ướ ế ỉ ớ ừ ữ ẻ ờ ữ ờ

c bán r t r và n i dung thông tin r t phong phú, đa d ng vì nó ph i ph c v r đ ẻ ượ ấ ẻ ụ ụ ấ ạ ả ộ

nhi u đ i t ng công chúng khác nhau. ố ượ ề

ể S ra đ i và phát tri n c a dòng báo giá r gi a th k 19 là m c phát tri n ể ủ ẻ ữ ế ỉ ự ờ ố

quan tr ng c a l ch s báo chí th gi i. Báo đã đ n đ c v i nhi u ng i và do đó ủ ị ế ớ ử ọ ế ượ ớ ề ườ

ng c a nó ngày càng l n h n. Xu h ng báo chí th gi i đó là v th , t m nh h ị ế ầ ả ưở ủ ớ ơ ướ ế ớ

ẫ giá ngày càng gi m xu ng, thông tin ngày càng nhi u h n, phong phú h n, h p d n ề ả ấ ố ơ ơ

40

Vi t Nam cách đây kho ng 8 năm giá báo Thanh Niên là 1700 đ ng, bây gi h n. ơ Ở ệ ả ồ ờ

đã h giá xu ng còn 1300 đ ng, b ng giá báo Tu i Tr Thành ph H Chí Minh. ố ồ ẻ ạ ằ ố ồ ổ

S c nh tranh v thông tin và đ c gi ự ạ ề ộ ả là nguyên nhân ch y u đ Thanh Niên có ủ ế ể

quy t đ nh “sáng su t” này. “N u c đ giá cao h n báo Tu i tr thì Thanh Niên ế ị ố ế ứ ể ẻ ơ ổ

s g p b t l ẽ ặ ấ ợ i và khó c nh tranh” ạ - Phó T ng Biên t p c a báo Thanh Niên cho ủ ậ ổ

bi t sau khi có quy t đ nh sáng su t đó t c đ tăng tr ng s l ế ế ị ố ố ộ ưở ố ượ ng báo r t nhanh ấ

năm 2006 là 300.000 b n/ kỳ, thu hút nhi u qu ng cáo h n bù đ p giá bán. Ng ề ả ả ắ ơ ườ i

i h n. đ c báo có l ọ ợ ơ

b. Báo mi n phí đ c nhanh: ọ ễ

Sự ra đ i c a nh ng t ờ ủ ữ ờ ờ báo giá r đã t o đi u ki n cho báo mi n phí ra đ i. ệ ẻ ề ễ ạ

S ra đ i c a báo mi n phí đ c nhanh đ ng th i còn gi i quy t đ c bài toán là ờ ủ ự ễ ọ ồ ờ ả ế ượ

ộ làm th nào đ công chúng ti p nh n thông tin m t cách nhanh nh t trong m t ể ế ế ậ ấ ộ

kho ng th i gian ng n nh t. ắ ấ ả ờ

Kh báo nh d c m ngay c khi đi trên các ph ng ti n giao thông. Thông ỏ ễ ầ ả ổ ươ ệ

tin ng n g n, trình bày rõ ràng giúp ng ắ ọ ườ ọ ộ i đ c d đ c h n. Ch 15 -20 phút là đ c ễ ọ ơ ỉ

gi c h t n i dung c a t báo. Tiêu bi u cho ki u báo này là t ả có th n m đ ể ắ ượ ế ộ ủ ờ ể ể ờ

Twenty - five minutes (25 phút). Tên báo đã gây n t ng v i công chúng b i tòa ấ ượ ớ ở

ắ so n này kh ng đ nh v i công chúng r ng báo c a h ch đ c trong 25 phút là n m ủ ọ ỉ ọ ẳ ạ ằ ớ ị

đ ượ ế c h t thông tin và 25 phút cũng chính là th i gian mà chuy n tàu đ n ga ti p ế ế ế ờ

theo và v t t báo vào s t rác khi xu ng kh i xe. Nghĩa là đ c gi ứ ờ ọ ố ỏ ộ ả có th đ c trong ể ọ

lúc ngh ng i, đ i xe, l p đ y nh ng giây phút tr ng tr i ng n ng i trên xe buýt hay ữ ủ ấ ầ ả ắ ơ ợ ố ỉ

báo này đ c phát không tàu đi n ng m. Nh ng t ầ ữ ệ ờ ượ ở ề nhi u n i công c ng, nhi u ề ơ ộ

ng i qua l i nh tr m xe buýt, ga tàu đi n ng m… ườ ạ ư ạ ệ ầ

T p đoàn Metro International c a ủ Th y Đi n có ụ ể ậ

tr s đ t t ụ ở ặ ạ i Anh là t p đoàn đi đ u trong trào l u báo ầ ư ậ

ứ mi n phí. T t c các phiên b n Metro đ u có hình th c ấ ả ề ễ ả

24-32 trang v i n i dung c b n là kh báo b ng n a kh nh t báo chu n dày t ử ơ ả ằ ậ ẩ ổ ổ ừ ớ ộ

tr phát hành phong phú và phong cách đ c thù c a báo đ c nhanh dành cho đ c gi ủ ặ ọ ộ ả ẻ

41

t th hai đ n th sáu hàng tu n. Vào tháng 1/2006 và 6 tháng sau Toronto, ừ ứ ứ ế ầ ở

Canada Metro đã phát hành n b n đ u tiên ấ ả ầ ở ứ Philadenphia, M và đã chính th c ỹ

xâm nh p vào th tr ng B c M . Đ n năm 2001, h u h t các ga đi n ng m, ga ị ườ ậ ế ệ ế ắ ầ ầ ỹ

đ ng s t và các tr m xe buýt c a Montreal và Boston đã b Metro chi m lĩnh. ườ ủ ế ạ ắ ị

Tháng 11/2002 k t qu thăm dò cho th y t ấ ờ ế ả ố ộ báo đã có nhi u kh quan 40% s đ c ả ề

gi ng xuyên c a t này là d i 30 tu i. Năm 2003 T Metro qu c t , nhà th ả ườ ủ ờ ướ ố ế ổ ờ

xu t b n đ t t i Th y Đi n phát không cho nh ng ng ấ ả ặ ạ ữ ụ ể ườ ấ i đi làm hàng ngày, đã xu t

i 16 n c năm 2003. Năm 2006 Metro xu t b n 7 b n 5,5 tri u b n in m i ngày t ả ả ệ ỗ ạ ướ ấ ả

tri u b n m i ngày, t i 81 thành ph chính 18 qu c gia v i 17 th ngôn ng . S ệ ả ỗ ạ ố ở ữ ự ứ ố ớ

phát tri n và ph bi n c a t báo mi n phí này đã đ t đ n t m th gi i. ổ ế ủ ờ ể ạ ế ầ ế ớ ễ

Báo mi n phí đang tăng nhanh ng. Theo th ng kê c a các ễ m t s th tr ở ộ ố ị ườ ủ ố

Hi p h i báo chí th gi i thì hi n nay báo mi n phí đã có m t t ế ớ ệ ộ ặ ạ ệ ễ i 38 qu c gia. ố

T ng c ng có 169 t báo mi n phí hàng ngày có l ng phát hành là 27,9 tri u hàng ộ ổ ờ ễ ượ ệ

i châu Âu. T i v ngày, v i 18,6 tri u b n phân ph i t ệ ố ạ ả ớ ạ ươ ố ng qu c Anh s phân ph i ự ố

báo phát không đã tăng t 237.000 b n năm 1999 lên 864.000b n năm 2003. ừ ả ả

Th tr ng báo mi n phí hàng ngày t c r t n t ng. Tây ị ườ ễ ạ i m t vài n ộ ướ ấ ấ ượ Ở

Ban Nha: báo mi n phí hàng ngày chi m t l l n 51% c a th tr ng báo chí. ỉ ệ ớ ị ườ ủ ế ễ Ở

B Đào Nha là 33%. Đan M ch là 32%. Ý là 29%. (theo Hi p h i Báo chí th ồ Ở ạ Ở ệ ộ ế

gi i).ớ

châu Á, Hàn Qu c là n c phát tri n r m r báo phát không. Năm 2000, Ở ố ướ ể ầ ộ

Hàn Qu c có duy nh t m t t báo phát không nh ng năm 2005 thì đ t n c này đã ộ ờ ấ ố ấ ướ ư

có 5 t . ờ

Đài Loan, ngày 26/3/2007 t “Upaper” c a t p đoàn báo chí Liên H p đã Ở ờ ủ ậ ợ

ra m t b n đ c Đài Loan. Đây là t ắ ạ ọ ờ báo mi n phí đ u tiên c a Đài Loan, ngay trong ủ ễ ầ

ngày đ u tiên 800.000 t báo “Upaper” bày 300 thùng báo đ t t ầ ờ ở ặ ạ ừ i 69 tr m d ng ạ

xe thành ph Đài B c đã đ c b n đ c l y s ch trong kho ng 1h đ ng h . (Theo ở ắ ố ượ ạ ọ ấ ạ ả ồ ồ

www.yzzk.com).

42

t Nam n u không k m t s n ph m đ c phát mi n phí nh các t T i Vi ạ ệ ể ộ ố ấ ế ẩ ượ ư ễ ờ

báo phát mi n phí cho đ ng bào dân t c c a Chính Ph ho c báo r i, m t s t ơ ộ ố ờ ộ ủ ủ ễ ặ ồ

phát không cho đ i t ng khách hàng nào đó, thì t Th gi i th báo ố ượ ờ ế ớ ươ ng m i là t ạ ờ

i th ng m i là n ph m do báo Th in mi n phí đ u tiên. Th gi ầ ế ớ ễ ươ ạ ấ ẩ ươ ng m i phát ạ

hành. Và nh ng ngày cu i tháng 6/2006, đ c gi ữ ố ộ ả Th đô Hà N i khá tò mò khi ộ ủ

báo in dày d n, thông tin h p d n v i nh ng chuyên m c khá nh n đ ậ ượ c nh ng t ữ ờ ữ ụ ặ ấ ẫ ớ

ti n ích và hoàn toàn mi n phí. T báo đã ch n m t h ng đi đó là t ộ ướ ễ ệ ờ ọ ự ế mình tìm đ n

qua kênh phát hành mi n phí. Và nh ng gì mà nó thu đ v i đ c gi ớ ộ ả ữ ễ ượ ấ c là đánh d u

b c đ u thành công. M i kỳ phát hành 2 v n b n t ướ ầ ả ạ ạ ỗ ầ i các tuy n ph buôn bán s m ố ế

đi m m th c, các quán cà phê, các trung tâm u t nh B ch Mai, Hàng Đào, các t ấ ư ạ ụ ể ẩ ự

th s quan tâm ươ ng m i l n… Nh ng cu c đi n tho i v tòa so n đã ch ng t ệ ạ ề ạ ớ ứ ữ ạ ộ ỏ ự

i t t báo. Và s l c a đ c gi ủ ộ ả ớ ờ ố ượ ng đ c gi ộ ả ố ớ là 5 v n, m t con s r t l n đ i v i ố ấ ớ ạ ộ

m t t báo ch a ph i là l n nh báo Th ng m i. H ng đi này c a báo Th ộ ờ ư ư ả ớ ươ ướ ủ ạ ươ ng

i. (Theo Ng i làm báo 2006). m i đã chu n b cho s h i nh p báo chí th gi ự ộ ế ớ ẩ ậ ạ ị ườ

i nhu n: Mi n phí nh ng v n có l ư ễ ẫ ợ ậ

Báo mi n phí s ng ch y u nh qu ng cáo. S ph bi n c a ki u báo này là ự ổ ế ủ ủ ế ễ ể ả ố ờ

t lành đ các nhà qu ng cáo tìm đ n. Thu nh p t qu ng cáo m t m nh đ t t ả ấ ố ộ ậ ừ ể ế ả ả ở

báo mi n phí đã tăng 1,5% trong m t năm và 22,6% trong vòng 5 ễ ộ năm (theo Hi pệ

i) h i báo chí th gi ộ ấ ế ớ . Qu ng cáo là đ a con tinh th n c a báo phát không. S xu t ầ ủ ứ ự ả

hi n c a báo đ c nhanh mi n phí và phát v i s l ng l n là c h i đ gi i l ớ ố ượ ệ ủ ễ ọ ơ ộ ể ớ ườ i ớ

ớ đ c báo ti p c n m t cách r ng rãi, nhanh chóng, d dàng, ít t n kém (so v i ọ ế ễ ậ ộ ộ ố

truy n hình, internet…) Các t báo phát không này ch y u s ng b ng qu ng cáo. ề ờ ủ ế ố ằ ả

Quan h gi a báo mi n phí đ c nhanh và qu ng cáo là hình th c c ng sinh. Trong ứ ộ ệ ữ ễ ả ọ

các t báo đ c nhanh thành công nh t v m t qu ng cáo là t Express v i l ờ ấ ề ặ ả ọ ờ ớ ượ ng

phát hành 150.000 b n m i s và t l qu ng cáo lúc nào cũng chi m 50% s trang. ỗ ố ỉ ệ ả ế ả ố

Đ i v i nh ng t báo l n đây là con s m ố ớ ữ ờ ố ơ ướ ớ ễ c... Nhi u hãng kinh doanh báo mi n ề

phí đã có doanh thu kh ng l vi c kinh doanh th tr t ng ch ng khoán. ổ ồ ừ ệ ị ườ ứ

43

Nh v y dù phát không nh ng v n s có l i nhu n th m chí l ẫ ẽ ư ậ ữ ợ ậ ậ ợ i nhu n cao ậ

đây là t báo ph i sinh đ ng, thông tin n u nó th c s thu hút đ c gi ế ự ự ộ ả . V n đ ấ ề ở ờ ả ộ

. phong phú, h p d n đ c gi ấ ẫ ộ ả

Ng i đ ng đ u Hi p h i báo chí th gi i (WAN) đ t t ườ ứ ế ớ ệ ầ ộ ặ ạ ể i Paris phát bi u:

“Báo chí đang ti p t c ti n b c trong quá trình khai thác hàng lo t nh ng kênh ế ụ ế ướ ữ ạ

phân ph i m i b t t báo mi n phí hàng ngày. Chúng đang ch ng t ớ ắ ừ ố nh ng t ữ ờ ứ ễ ỏ ứ s c

ng t ng đ c đ ch ng l b t không th t ậ ể ưở ượ ượ ể ố ạ ự ấ ạ i s t n công d d i c a hàng lo t ữ ộ ủ

các cu c c nh tranh v truy n thông”. ộ ạ ề ề

Cu c c nh tranh c a các báo mi n phí ủ ộ ạ ễ

T p đoàn Metro International c a ủ Th y Đi n có tr s đ t ụ ở ặ ở ụ ể ậ Anh là t p đoàn ậ

đi đ u trong trào l u báo mi n phí. Ngay sau khi ra đ i Metro đã đ ư ễ ầ ờ ượ c đ c gi ộ ả

h ng ng nhi t và nhanh chóng chi m lĩnh th tr ng t i m t s qu c gia ưở ứ t li ệ ệ ị ườ ế ạ ộ ố ố

th m chí nh ng qu c gia có n n báo chí phát tri n nh M . Hi n nay con s các ư ỹ ữ ề ệ ể ậ ố ố

qu c gia mà Metro có m t là 25. Metro có m t kh p m i n i v i s đ c gi mà ặ ở ặ ố ớ ố ộ ọ ơ ắ ả

khi n t t c các t báo khác ph i m c. Trong đó 40% s đ c gi là d i 30 ế ấ ả ờ ơ ướ ả ố ộ ả ướ

tu i. Nh ng con s th ng kê này đã làm cho t t c các tòa so n ph i gi t mình. Và ố ố ữ ổ ấ ả ạ ả ậ

báo đ c nhanh mi n phí đ c phát hành. đ n mùa thu 2002 đã có kho ng ch c t ế ụ ờ ả ễ ọ ượ

t gi a nh ng t N i đ u tiên có s c nh tranh quy t li ự ạ ơ ầ ế ệ ữ ữ ờ ễ báo đ c nhanh mi n ọ

phí là Chicago. T Red Eye đ c tung ra ngày 30/10/2002 b i t p đoàn Tsibune ờ ượ ở ậ

phát hành t th hai đ n th sáu nh m vào đ c gi ừ ứ ứ ế ằ ộ ả ẻ ố ổ ớ tr v n đang chán báo kh l n

ử ụ Chicago Tsibune m i tu n m t l n (Có kho ng 500.000 thanh thi u niên s d ng ộ ầ ế ầ ả ỗ

internet đ n m các tin t c mà không h s d ng báo). Chicago SunTimes cũng ề ử ụ ể ắ ứ

mau chóng tung ra m t t báo đ c nhanh t ng t ộ ờ ọ ươ ự ể ạ có tên là Red Streak đ c nh

tranh v i đ i th là Tsibune. M c dù Red Streak xu t hi n mu n h n m t chút so ớ ố ủ ệ ặ ấ ộ ơ ộ

v i Red Eye (đ u đ ớ ề ượ ầ c phát hành s đ u tiên trong cùng m t tháng) nh ng ph n ố ầ ư ộ

nào cũng làm gi m s chú ý các công ty qu ng cáo và đ c gi đ i v i Red Eye. ự ả ả ộ ả ố ớ

Ch trong 6 tháng cu i năm, báo đ c nhanh mi n phí đ ễ ố ọ ỉ ượ c các t p đoàn ậ

truy n thông thi nhau phát hành. Ngày 4/8/2003 Express đ ề ượ ở c tung ra b i

44

Washington Post. Trong tháng 11/2003 Pallas di n ra cu c chi n báo đ c nhanh ở ễ ế ộ ọ

th hai: ngay sau khi t Quick đ c phát hành vào ngày 10/11 do Pallas –Morning ứ ờ ượ

News, ngày 12/11 tòa báo American Consoliadated Media đã phát hành mi n phí t ễ ờ

AM Newspaper –Express do 225 ng i bán báo phát v i câu chuy n đăng trên trang ườ ệ ớ

nh t v v án m t t phú New York gi t ng i hàng xóm và ch t xác ra thành ấ ề ụ ộ ỷ ế ườ ặ

ư nhi u m nh, cho dù AM Newspaper - Express ra mu n h n Quick 2 ngày nh ng ề ả ộ ơ

cũng k p làm cho đ i th b lu m . ủ ị ố ờ ị

T t c các t báo đ c nhanh đ u có phong cách nh Metro International và ấ ả ờ ư ề ọ

b kh r ng đ c tr ng c a báo tr đ u t ề ừ ỏ ổ ộ ủ ư ặ ướ ỏ ớ ặ c đây đ s d ng kh nh v i đ c ể ử ụ ổ

tr ng c a lo i t p chí gi i trí. ạ ạ ư ủ ả

1.4 T ng lai c a báo in – báo in đi n t epaper ươ ệ ử ủ

Nó không ph i là nh ng website thông tin ữ ả

mà chúng ta hay g i chung là báo đi n t , nó cũng ệ ử ọ

không ph i là nh ng newsletter d ng text hay ữ ả ạ

ỗ d ng HTML g i đ n h p th c a chúng ta m i ộ ạ ử ế ư ủ

ngày. Hãy t ng t ng b n đang c m m t t báo ưở ượ ộ ờ ạ ầ

trên tay. T báo này hi n nguyên xi trên màn hình ệ ờ

vi tính. Đó chính là e-paper.

Báo chí eNewspaper vi t là E – paper là t t ế ắ

lo i hình báo chí đ ạ ượ ấ c hi n th trên m t lo i gi y ể ạ ộ ị

đi n t , có màu s c t ệ ử ắ ươ i nét, s ng đ ng, g n nh . ẹ ộ ố ọ

T i sao ph i sinh ra ePaper làm gì, nó có l ả ạ ợ i

i. gì? Ch c ch n đây là câu h i đang đ t ra v i nhi u ng ỏ ề ắ ắ ặ ớ ườ

ỗ Su t nhi u th k , báo đã tr thành m t th hàng hóa không th thi u m i ế ỷ ứ ể ế ề ố ộ ở

ngày đ i v i nhi u ng ố ớ ề ườ ứ i. Và Internet xu t hi n, làm thay đ i đáng k cách th c ể ệ ấ ổ

ti p c n thông tin. Ngoài các t đây ng i s d ng có th ế ậ ờ báo in truy n th ng, gi ề ố ờ ườ ử ụ ể

t b tr giúp k thu t s (PDA) và đi n tho i di đ ng. đ c tin qua máy tính, thi ọ ế ị ợ ậ ố ệ ạ ộ ỹ

45

Cung c p tin t c qua Internet g n nh là m t chi n l c đ ế ượ ư ứ ấ ầ ộ ươ ố ng nhiên đ i

ứ v i các báo và ngành xu t b n nói chung. Nh ng khi làm nh v y, các báo đ ng ớ ấ ả ư ậ ư

tr c nguy c đánh m t b n s c cũng nh hình nh th ng hi u c a mình, website ướ ấ ả ắ ư ả ơ ươ ệ ủ

ư ậ c a các báo tr thành các "c ng Internet" trong khi th c ch t không ph i nh v y. ủ ự ấ ả ở ổ

M t khác, nhi u đ c gi đã quen thu c v i t báo mà h thích, s có c m giác ề ặ ộ ả ớ ờ ộ ẽ ả ọ

không tho i mái v i cách cung c p thông tin này. ả ấ ớ

Hi n t i, h u h t các báo đ u có phiên b n online nh ng n i dung và thi ệ ạ ư ề ế ầ ả ộ ế t

k trang (layout) thì không hoàn toàn gi ng v i b n in. nh thì nh , n i dung thì ố ế ớ ả ỏ ộ Ả

theo ki u đ ch t do t t trang thì rõ ràng là hoàn toàn ổ ữ ự ể ừ ầ đ u đ n cu i, còn vi c l ố ệ ậ ế

t trang báo in. M t s công ty cung c p b n tin cho khách hàng khác v i ki u l ớ ể ậ ộ ố ấ ả ở

ẫ d ng file PDF đ đ m b o "nguyên d ng" - và qu th t là trông r t h p d n, ạ ạ ấ ấ ả ậ ể ả ả

nh ng cách th c này ch h u hi u v i các b n tin ít trang. V i các t ỉ ữ ứ ư ệ ả ớ ớ ờ báo l n thì ớ

t trang. Thêm vào download r t lâu và khó tìm ki m, khó đ c và khó chuy n bài, l ế ể ấ ọ ậ

ng ng i thuê bao download các đó là y u đi m không th theo dõi chính xác s l ể ố ượ ể ế ườ

file PDF này.

Gi i pháp eNewspaper, vi t là ePaper, đã ra đ i vào kho ng năm 2003 và ả t t ế ắ ả ờ

ng tr c khi tr thành m t xu h ng m i b t đ u t ch m rãi ti n vào th tr ế ị ườ ậ ướ ở ộ ướ ớ ắ ầ ừ

kho ng gi a năm 2004. ữ ả

Đi u thú v là các t báo nh l ề ị ờ ỏ ạ ự i nhanh chân h n các báo l n trong lĩnh v c ớ ơ

này. Xét v qu c gia thì đi đ u v ePaper không ph i là báo chí M hay châu Âu ề ề ầ ả ố ỹ

mà l i là nh ng t báo c a Ôxtrâylia, Hàn Qu c, n Đ , Malaixia và... Ôman. Th ạ ữ ờ ố Ấ ủ ộ ử

xem m t s t ộ ố ờ nh Hindustan Times c a n Đ , theSun và The Edge Financial ộ ủ Ấ ư

Daily c a Malaixia và qu th c là th y r t n t ng. ấ ấ ấ ượ ả ự ủ

V i nh ng màn hình ph ng ch t l ng cao, nhìn nh ng t ấ ượ ữ ẳ ớ ữ ờ ạ báo trên m ng

"nh th t" này đúng là cũng h p d n, nh t là nh ng ng i đã tr thành đ c gi ư ậ ữ ấ ẫ ấ ườ ở ộ ả

trung thành c a m t t báo nào đó. Nó ch ng khác nào nh vi c c m t báo trên ộ ờ ủ ư ệ ầ ẳ ờ

c "highlighted" và click vào thì tay, khi con chu t di đ n bài nào thì bài đó s đ ế ẽ ượ ộ

hi n m t c a s khác v i đ y đ n i dung. Vì đây là "đ c có tr ti n" ch không ộ ử ổ ớ ầ ả ề ủ ộ ứ ệ ọ

46

ph i báo mi n phí nên đ c gi ễ ả ộ ả ẽ s không b khó ch u b i nh ng hình qu ng cáo ở ữ ả ị ị

trong bài.

D dàng hi u đ c vì sao các tòa so n báo l i m n mà v i ý t ể ễ ượ ạ ạ ặ ớ ưở ế ng này đ n

, t n d ng u th c a hai xu h v y. Báo in s , hay còn g i là báo in đi n t ậ ệ ử ậ ế ủ ụ ư ọ ố ướ ng

truy n thông th nh hành nh t hi n nay là tăng tr ệ ề ấ ị ưở ự ng m nh c a qu ng cáo tr c ủ ả ạ

t b c m tay nh iPod. tuy n và s ph bi n c a nh ng thi ự ổ ế ủ ữ ế ế ị ầ ư

G n nh m i t báo in có ti ng hi n nay đ u ch y song song m t website ư ọ ờ ầ ệ ề ế ạ ộ

nào l i lôi laptop ra đ c báo trong khi ch tàu hay c a riêng mình, nh ng ít đ c gi ủ ư ộ ả ạ ờ ọ

m o hi m t i m c đ c chúng trong... nhà v sinh. ể ạ ớ ứ ọ ệ

Nh ng tình hình có th đ o ng c 180 đ v i báo in đi n t . Ch a k nó ể ả ư ượ ộ ớ ệ ử ư ể

i 75% chi phí nh xóa b đ còn giúp các tòa so n báo c t gi m đ ạ ắ ả c t ượ ớ ỏ ượ ờ ả c kho n

phí phát hành. Nhi u ng ề ườ ạ i l c quan đã xem đây nh m t "c u cánh", nh ng trên ư ộ ư ứ

th c t , không ai dám nói ch c v nhu c u dành cho "gi y đi n t ". ự ế ắ ề ệ ử ấ ầ

Hãy th l y m t ví d : B n thích đ c t ử ấ ọ ờ ụ ạ ộ Thanh Niên nh ng đang ph i đi ư ả

ổ công tác t n châu Âu. Không h gì, ch c n m máy tính và đ c ngay s ra bu i ỉ ầ ề ậ ố ọ ở

ộ sáng (nh tính đ n đo n l ch múi gi ), và n u b n ch y đi h p thì ch c n ra m t ạ ệ ỉ ầ ế ế ạ ậ ớ ờ ọ

báo đ đ c trên tàu l nh đ in vào kh gi y l n, v y là có trong tay nguyên xi t ệ ổ ấ ớ ể ậ ờ ể ọ

ho c xe buýt. Xét góc c nh tòa so n báo, d ặ ở ạ ạ ướ ủ i đây là m t s u đi m chính c a ộ ố ư ể

ePaper:

- Đ m b o tính nh t quán v th ng hi u c a t ề ươ ả ấ ả ệ ủ ờ báo, đ i v i c b n in và ố ớ ả ả

; b n đi n t ả ệ ử

- Có khách hàng đăng ký mua báo trên toàn c u.ầ

- Tăng doanh thu tr c tuy n ế ự

- Tăng doanh thu qu ng cáo trên m ng (có th thay nhi u qu ng cáo ch ạ ề ể ả ả ứ

không b n đ nh nh báo in). ị ị ấ ư

t c các s báo. - T đ ng l u tr d ng k thu t s t ữ ạ ậ ố ấ ả ự ộ ư ố ỹ

47

Và đ ng nhiên, công ngh m i cho phép s d ng luôn c video hay audio, ươ ệ ớ ử ụ ả

r i còn cho phép tìm ki m ch , hình nh hay qu ng cáo, cho phép đánh d u trang ồ ữ ế ấ ả ả

(bookmark), k t n i tr c ti p trên m ng. (Theo Vietnam Journalism) ế ố ự ế ạ

2. Báo đi n tệ ử

Báo m ng hay báo chí internet t n t i và phát tri n g n li n v i s ra đ i và ồ ạ ạ ớ ự ề ể ắ ờ

phát tri n c a h th ng internet trên toàn c u. Web (World Wide Web) đ c sinh ra ể ủ ệ ố ầ ượ

v i m c đích t o giao di n chung d s d ng trong quá trình truy c p thông tin trên ớ ễ ử ụ ụ ệ ạ ậ

internet. Vào cu i nh ng năm cu i c a th p k 80 nó đ ố ủ ữ ậ ố ỷ ượ ộ c Tim Berners Lee, m t

vi n nghiên c u h t nhân châu Âu Cern đ xu t và ti n hành nghiên nhà v t lý ậ ở ệ ứ ề ế ạ ấ

i dùng đ c u cùng v i c ng s c a ông là Robert Caililau. Năm 1991, ng ứ ớ ộ ự ủ ườ ượ c

nh n b n th nghi m đ u tiên và t đó m t cu c cách m ng trên internet đâ bùng ử ệ ầ ậ ả ừ ạ ộ ộ

tin là n . Tháng 10/1993, Khoa báo chí Đ i h c Florida (M ) tung ra cái mà h t ạ ọ ổ ọ ự ỹ

t ờ ạ báo Internet đ u tiên. Năm 1994, phiên b n online c a t p chí Hotwired ch y ủ ạ ầ ả

nh ng banner qu ng cáo đ u tiên và hàng lo t báo khác t i M t m website. ữ ả ầ ạ ạ ỹ ồ ạ ở

“C n s t vàng” c a th i thông tin tr c tuy n b t đ u. ắ ầ M t kh o sát l n đ u tiên ả ự ủ ế ầ ầ ơ ố ờ ộ

Internet c a hãng d ch v th ng kê truy c p Nielsen/NetRatings công b v đ c gi ề ộ ả ụ ố ủ ậ ị ố

m i đây cho th y 1/5 s ng t web thích đ c báo m ng h n các phiên b n phi ấ ớ ố i l ườ ướ ạ ả ơ ọ

báo gi y - v a là đ tr c tuy n. Có l ế ự ẽ đó cũng chính là m t đ ng l c khi n các t ộ ộ ự ế ờ ừ ấ ể

ng l i xu th đi n t c nh tranh v a là không th c ạ ể ưỡ ừ ạ ế ệ ử ả ậ ứ hóa - cũng đã ph i l p t c

tri n khai phiên b n đi n t i các bài báo t ệ ử ể ả , trong đó ph n l n phát hành l ầ ớ ạ ừ ả b n

gi y và có c p nh t thêm thông tin riêng. ậ ậ ấ

2.1 u đi m và h n ch c a báo m ng Ư ể ế ủ ạ ạ

a. Nh ng u th c a báo m ng so v i các lo i hình báo chí khác: ữ ư ế ủ ớ ạ ạ

S ra đ i c a báo m ng đã làm thay đ i thói quen ti p nh n thông tin tr ờ ủ ự ế ạ ậ ổ ướ c

. N u nh tr c đây công chúng ph i ch đây c a m t b ph n công chúng đ c gi ậ ộ ộ ủ ọ ả ư ướ ế ả ờ

ng là bu i sáng đ c m m t t báo in đ n m t th i đi m nh t đ nh trong ngày, th ế ấ ị ể ộ ờ ườ ể ầ ộ ờ ổ

trong tay và đ c nó, ho c ph i ch đ n m t gi ặ ờ ế ả ọ ộ ờ nh t đ nh đ xem m t ch ể ấ ị ộ ươ ng

48

trình trên ti vi hay trên đài phát thanh. Thì nay, v i s ra đ i và phát tri n v ớ ự ể ờ ượ ậ t b c

c a công ngh internet, báo m ng có th đáp ng nhu c u thông tin c a công chúng ủ ứ ủ ệ ể ạ ầ

vào b t c th i đi m nào trong ngày ch qua m t cái kích chu t. B n ch c n tr ỉ ấ ứ ờ ỉ ầ ể ạ ộ ộ ỏ

ậ vào các siêu liên k t (Hyperlink), hay ch càn gõ tên đ a ch (URl) vào máy là nh n ỉ ế ị ỉ

đ c ngay thông tin yêu c u. Cùng v i các ngôn ng l p trình đ c thi t k riêng ượ ữ ậ ầ ớ ượ ế ế

cho Web nh HTML, XML, Java... các trang web đ ư ượ ộ c hi n ra m t cách s ng đ ng ệ ộ ố

nh t. Thông tin không ch hi n ra d i d ng văn b n (text), các đ i t ỉ ệ ấ ướ ạ ố ượ ả ng đ ho ồ ạ

(graphics) mà còn là các ho t c nh chuy n đ ng (media clip) kèm theo âm thanh ể ạ ả ộ

s ng đ ng... ộ ố

Cùng v i s phát tri n chóng m t c a các công ngh k t n i, giúp đ y nhanh ệ ế ố ặ ủ ớ ự ể ẩ

i, s l ng các t báo đi n t cũng n r kh p n i trên th gi t c đ truy t ộ ố ả ố ượ ờ ệ ử ở ộ ế ớ i, ắ ơ

truy n t i thông tin d i m i hình th c mà các lo i báo truy n th ng cung c p. Có ề ả ướ ứ ề ạ ấ ọ ố

th coi báo đi n t hi n nay là s h i t c a c báo gi y (text), báo ti ng (audio) ệ ử ệ ể ự ộ ụ ủ ả ế ấ

và báo hình (video). Ng t web không ch đ i l ườ ướ ỉ ượ c c p nh t tin t c d ậ ứ ậ ướ ạ i d ng

ch vi t mà còn có th nghe r t nhi u kênh phát thanh và xem truy n hình ngay ữ ế ể ề ề ấ

trên các website báo chí.

M t th m nh n a c a báo m ng ữ ủ ế ạ ạ ộ là kh năng t ả ươ ng tác nhi u chi u ề ề . Đ nơ

gi n nh t là kh năng t ng tác hai chi u gi a công chúng và toà so n: ng ả ả ấ ươ ữ ề ạ ườ ọ i đ c

có th phát bi u ý ki n, bình ph m thông tin và đ a lên m ng. Nh đó toà so n có ư ể ể ế ẩ ạ ạ ờ

th n m b t nhanh tâm t đ có ể ắ ắ ư , chính ki n, nguy n v ng, th hi u c a đ c gi ọ ị ế ủ ế ệ ọ ả ể

nh ng đi u ch nh c n thi ng tác nhi u chi u toà so n có th t ữ ề ầ ỉ ế t. V i kh năng t ả ớ ươ ể ổ ề ề ạ

trong, ngoài n c v i các v lãnh ch c nhi u cu c giao l u tr c tuy n gi u đ c gi ư ữ ọ ứ ự ế ề ộ ả ướ ớ ị

ề đ o ho c các nhà ho t đ ng xã h i, văn hoá, khoa h c... v nh ng đ tài mà nhi u ạ ạ ộ ữ ề ề ặ ộ ọ

ng i quan tâm. Đây là m t l i th c a báo m ng mà báo in không th làm đ ườ ộ ợ ế ủ ể ạ ượ c

và r t h n ch đ i v i truy n hình và phát thanh. ế ố ớ ấ ạ ề

Báo m ng có s c ch a to l n c v không gian và th i gian, t c ả ề ứ dung l ứ ứ ạ ớ ờ ngượ

c a thông tin g n nh không h n ch . ủ ế M i m t t ỗ ộ ờ ư ầ ạ ộ báo m ng là m t c u trúc r ng ộ ấ ạ

báo riêng. v không gian v i nhi u m ng khác nhau, m i m ng g n nh m t t ề ư ộ ờ ề ả ả ầ ớ ỗ

49

Ch ng h n nh v th i s qu c t , th i s trong n c, giáo d c, khoa h c, th ư ề ờ ự ố ế ạ ẳ ờ ự ướ ụ ọ ể

thao, văn hoá, văn ngh , âm nh c, công ngh thông tin, gi i trí... ệ ệ ạ ả

V i l ớ ợ i th nhanh và m nh, s c ch a thông tin kh ng l ứ ứ ế ạ ổ ồ và kh năng t ả ươ ng

tác nhi u chi u gi a toà so n và b n đ c, báo đi n t đang “chi m ngôi” c a báo ệ ử ữ ề ề ạ ạ ọ ủ ế

gi y.ấ

Ghi chép c a phóng viên VietNamNet t chuy n đi kh o sát báo chí Pháp: ủ ừ ế ả

Hi n nay m t s qu c gia có n n báo chí phát tri n nh Pháp, M , ph n l n các ệ ở ộ ố ầ ớ ư ề ể ố ỹ

ng lên m ng. M t s báo l n, có uy tín Pháp nh Le báo gi y đ u có xu h ề ấ ướ ộ ố ạ ớ ở ư

Monde, Liberation, L’Express đ u có b n đi n t , trong đó, L’Express và Le Monde ệ ử ề ả

trên m ng đã ho t đ ng đ c 10 năm. ạ ộ ạ ượ

Trong b i c nh báo đi n t ố ả ệ ử ệ ư và báo mi n phí đang l n sân báo gi y, vi c đ a ấ ễ ấ

các bài vi t trên báo gi y c ng thêm tin t c, hình nh, video m i nh t lên Internet ế ứ ấ ấ ả ộ ớ

đang là m t trong nh ng gi i pháp nh m gi chân đ c gi . ữ ộ ả ằ ữ ộ ả

Lý gi i nguyên nhân t i sao báo m ng l i thu hút đ ả ạ ạ ạ ượ c nhi u b n đ c, bà ạ ề ọ

Dorothee Tromparent – Phóng viên, chuyên gia truy n thông đa ph ề ươ ộ ng ti n thu c ệ

tr ng Đ i h c báo chí Lille, Pháp cho bi t: ườ ạ ọ ế “có hai lý do chính. Th nh t, báo ứ ấ

c kia n a. Th hai, vi c c p nh t thông tin gi y không còn s c lôi cu n nh tr ứ ư ướ ấ ố ệ ậ ữ ứ ậ

nhanh, hình nh minh ho đ p cũng khi n đ c gi b báo m ng cu n hút”. Theo bà ạ ẹ ế ả ộ ả ị ạ ố

Tromparent, trong vòng 2-3 năm t i, báo đi n t s phát tri n m nh ớ ệ ử ẽ ể ạ ở ố nhi u qu c ề

i dùng Internet thích xem báo m ng. gia, đ c bi ặ ệ t là Pháp, n i 90% ng ơ ườ ạ

Xu h ng này không ch gi i h n báo vi t hay t p chí. Hi n nay Pháp, ướ ỉ ớ ạ ở ế ệ ạ ở

t phát sóng các nhi u đài phát thanh và hàng ch c kênh truy n hình cũng l n l ụ ầ ượ ề ề

ch ng trình qua Internet. Canal Web là m t trong nh ng công ty đ u tiên c a Pháp, ươ ữ ủ ầ ộ

cùng v i nouvo.com tiên phong trong lĩnh v c truy n hình trên m ng. ự ề ạ ớ

M ng Internet đã gi m thi u rào c n gi a các ph ng ti n truy n thông . Các ạ ữ ể ả ả ươ ệ ề

b n tin trên m ng đang tr nên đa ph ả ạ ở ươ ộ ả ng ti n, đa d ch v và đa h tr . M t b n ỗ ợ ụ ệ ị

tin “đ c s c”, đa ph ng ti n th c s đã đ ặ ắ ươ ự ự ệ ượ ậ ắ c t p đoàn Radio France cho ra m t.

50

Theo đó, cùng m t lúc nghe bình lu n, ng ậ ộ ườ ả i dùng Internet còn có th tham kh o ể

ngu n tin mà phóng viên thu th p, xem hình nh đ c ghi l hi n tr i t ng… ậ ả ồ ượ ạ ừ ệ ườ

ng ti n nghe nhìn, báo m ng còn có kh Ngoài u th có g n kèm các ph ế ư ắ ươ ệ ạ ả

năng ch a thông tin t li u c c l n ứ ậ ư ệ ự ớ . Khi truy c p m t bài báo trên m ng, ngay l p ộ ạ ậ

có th vào xem các bài có liên quan v i ch m t cú nháy chu t vào t c đ c gi ộ ứ ả ỉ ộ ể ộ ớ

đ ườ ng link g n kèm. Đây là m t kh năng mà báo gi y không th có. ả ể ắ ấ ộ

Báo đi n t l i có th ệ ử ạ ể giúp gi m kho ng 75% chi phí s n xu t và phát hành ả ả ả ấ

cho các t báo. Chi phí phát hành lên t i 55 t USD c a ngành công nghi p báo chí ờ ớ ủ ệ ỉ

i đây khi mà báo M đã gi m đi m t cách đáng k trong kho ng hai th p k tr l ể ỷ ở ạ ả ậ ả ộ ỹ

trên Internet v ph ng di n đ c gi in ph i c nh tranh m nh m v i báo đi n t ạ ả ạ ẽ ớ ệ ử ề ươ ệ ộ ả

và qu ng cáo. ả

ạ Trò chuy n v i VietNamNet, ông Eric Mettout, t ng biên t p báo m ng ệ ậ ớ ổ

L’Express nói “v i m t h th ng l u tr d li u l n, đ c gi ữ ữ ệ ớ ộ ệ ố ư ớ ộ ả có th tìm đ ể ượ c

nh ng bài vi t c a báo L’Express đ c đăng t ữ ế ủ ượ ừ ệ cách đây h n m t ch c năm. Hi n ộ ụ ơ

nay, m t s bài vi ộ ố ế ủ t c a L’Express báo gi y đã xu t hi n trên m ng cùng v i lúc ấ ệ ấ ạ ớ

báo in đ c phát hành”. ượ

Cùng lúc cu n hút đ c gi còn l y đi qu ng cáo, ố ộ ả ủ c a báo gi y, báo đi n t ấ ệ ử ấ ả

ngu n l i nhu n quan tr ng c a báo gi y. V i Internet, khi mua hàng, ng i dùng ồ ợ ủ ậ ấ ọ ớ ườ

ộ có th so sánh cùng lúc s n ph m c a các hãng khác nhau v i vài cú nháy chu t. ủ ể ả ẩ ớ

Trong khi đó, ít ai có đ kiên trì đ xem hàng ch c các t r i hay nhi u s báo đ ụ ủ ể ờ ơ ề ố ể

tìm ra m t n i có giá c h p lý nh t. ộ ơ ả ợ ấ

Tóm l báo đi n t ạ i, có th mô t ể ả ệ di n m o c a m t t ạ ủ ộ ờ ệ ử ư ộ hoàn ch nh nh m t ỉ

c u trúc m r ng v không gian cho nhi u đ i t ấ ở ộ ố ượ ề ề ớ ng b n đ c, dày v th i gian v i ề ờ ạ ọ

s tích lu nhi u t ng thông tin. M t c c u giao di n hai chi u gi a toà so n và ự ộ ơ ấ ề ầ ữ ệ ề ạ ỹ

b n đ c, m t t ọ ạ ộ ổ ợ ổ h p d ch v thông tin đa d ng đ c, nghe, nhìn phong phú. Tuy tu i ọ ụ ạ ị

i là con s trên m t ch c năm so v i l ch s hàng đ i c a báo m ng m i ch d ng l ờ ủ ỉ ừ ạ ớ ạ ớ ị ụ ử ố ộ

trăm năm c a báo chí. Nh ng không ph i m i ra đ i mà báo m ng ch u lép v ả ủ ư ạ ớ ờ ị ế

51

tr c nh ng lo i hình báo chí khác. Nh nh ng u th v t tr i c a mình mà báo ướ ế ượ ộ ủ ữ ư ữ ạ ờ

m ng ngày càng thu hút công chúng đ n v i mình. ế ạ ớ

Theo m t kh o sát m i đây, g n 70% ng ả ầ ộ ớ ườ ề i M cho r ng báo chí truy n ằ ỹ

th ng không ph n ánh đ y đ và g n m t n a đang chuy n sang Internet đ l y tin ộ ử ầ ủ ể ấ ể ả ầ ố

t c. Cu c kh o sát trên m ng c a We Media/Zogby Interactive cho th y trong khi ứ ủ ả ạ ấ ộ

i nghĩ r ng báo chí có ý nghĩa quan tr ng đ i v i ch t l h u h t m i ng ầ ế ọ ườ ố ớ ấ ượ ng ằ ọ

cu c s ng, có đ n 64% không hài lòng v i ch t l ộ ố ấ ượ ế ớ ơ ng báo chí trong c ng đ ng n i ồ ộ

i tham gia cu c kh o sát nói ngu n tin t c và .ọ ở G n 50% trong s 1.979 ng h ầ ố ườ ứ ả ộ ồ

thông tin ch y u c a h là Internet, tăng t ủ ế ủ ọ ừ ộ 40% cách đây 1 năm. Ch a đ n m t ư ế

ph n ba coi truy n hình là ngu n cung c p thông tin, trong khi 11% th ng xuyên ề ầ ấ ồ ườ

H n m t n a s ng i trong đ tu i t nghe đài và ch 10% đ c báo. ỉ ọ ộ ử ố ơ ườ ộ ổ ừ 18 đ n 29 ế

l này nh ng ng 65 tu i tr lên là 35%. Ng ướ t m ng đ đ c tin, và t ể ọ ạ l ỷ ệ ở ữ i t ườ ừ ổ ở ườ i

già là nhóm duy nh t không ch n Internet là ngu n tin quan tr ng nh t, v i 38% ấ ấ ớ ọ ọ ồ

ch n truy n hình. ề ọ

M t báo cáo khác c a ủ Hi p h i các Nh t báo M , doanh s qu ng cáo trên ệ ả ậ ộ ộ ố ỹ

báo in c này trong năm 2007 gi m 7,9%, m c gi m t th hai trong vòng i t n ở ướ ứ ả ả ồ ệ ứ

h n n a th k qua. Đi u đáng nói là nh ng con s này đã bao g m m c tăng ơ ế ỷ ữ ử ứ ề ồ ố

tr ng v doanh s qu ng cáo trên b n đi n t c a các báo. ưở ệ ử ủ ề ả ả ố

i, báo in đ c bi t b nh h Khi n n kinh t ề ế phát tri n ch m l ể ậ ạ ặ ệ ị ả ưở ạ ng m nh

ớ trong tháng 4 năm 2007 - th i gian đ nh đi m cho ho t đ ng bán qu ng cáo - v i ạ ộ ể ả ờ ỉ

m c doanh s gi m t ố ả ứ ớ ả i 10,3% so v i cùng kỳ năm 2006. N u ch tính riêng qu ng ế ớ ỉ

cáo trên báo in thì m c gi m cho c năm là 9,4%, m c gi m l n nh t k t năm ấ ể ừ ứ ứ ả ả ả ớ

1950, khi hi p h i b t đ u th ng kê. Doanh s bán qu ng cáo trên b n đi n t ộ ắ ầ ệ ử ủ c a ệ ả ả ố ố

các báo in tăng 18,8%, ít h n so v i m c tăng tr ng h ng năm t i 30% trong 3 ứ ơ ớ ưở ằ ớ

năm tr c.ướ

ả Doanh s qu ng cáo trên Internet m i ch chi m 7,5% t ng doanh s qu ng ế ả ố ớ ổ ố ỉ

cáo trong năm 2007, vì th v n còn ph i m t nhi u năm n a thì m c tăng tr ả ế ẫ ứ ữ ề ấ ưở ng

qu ng cáo trên m ng m i v t đ c báo in. (Theo New York Times) ớ ượ ượ ạ ả

52

S l truy c p website c a các t báo M lên t ố ượ ng đ c gi ộ ả ủ ậ ờ ở ỹ ớ ứ ỷ ụ i m c k l c

vào năm 2007 ch ng t website là m t trong vài đi m sáng ít i đ i v i ngành báo ứ ỏ ể ộ ỏ ố ớ

in đang g p nhi u khó khăn. Theo nghiên c u c a Hi p h i Nh t báo M , s ỹ ố ủ ứ ệ ề ặ ậ ộ

l ng ng ượ ườ i truy c p (unique visitor) website c a các nh t báo M trong năm 2007 ủ ậ ậ ỹ

đã tăng h n 6% và đ t m c trung bình h ng tháng là 60 tri u. S l n ghé thăm ố ầ ứ ệ ạ ằ ơ

h ng tháng trong quý IV tăng t ằ ớ ữ i 9% so v i cùng kỳ năm 2006 v i 39% nh ng ớ ớ

ng i th ườ ườ ờ ng xuyên truy c p Internet ghé thăm trang web c a các nh t báo và th i ủ ậ ậ

l ng trung bình là 44 phút m i tháng. ượ ỗ

c đ a ra vào lúc ngành báo in đang ngày càng tr nên S li u đi u tra này đ ề ố ệ ượ ư ở

ph thu c vào doanh thu qu ng cáo t website. Các ch báo hy v ng m c tăng ụ ả ộ ừ ứ ủ ọ

tr ng t doanh s trên Internet s bù l c s s t gi m t i đ báo ưở ừ ẽ ố ạ ượ ự ụ ả ừ

in. (Reuters)

b. Nh ng h n ch và thách th c đ i v i báo m ng: ứ ố ớ ữ ế ạ ạ

, chúng Bên c nh vai trò tích c c và to l n c a lo i hình truy n thông đi n t ớ ủ ệ ử ự ề ạ ạ

ta cũng nên nh n di n sâu s c m t trái, m t ph c t p c a nó, nh ng thách th c mà ặ ứ ạ ủ ữ ứ ệ ắ ậ ặ

nó mang l i đ có nh ng ph ng sách ng x thích h p. ạ ể ữ ươ ứ ử ợ

Sau phát thanh truy n hình, truy n thông đi n t ệ ử ố ờ cu n m i qu c gia vào th i ố ề ề ọ

đ i thông tin m . V i s t n t ở ạ ớ ự ồ ạ i trôi n i trên m ng vô s nh ng website đ màu ố ữ ủ ạ ổ

i Internet đ n t ng tr ng h c, đ n các vùng nông s c, v i s m r ng m ng l ắ ớ ự ở ộ ạ ướ ế ừ ườ ế ọ

thôn xa xôi, vào t n các gia đình riêng, s giao l u thông tin h u nh đã và s càng ự ư ư ẽ ậ ầ

i ngăn cách gi a các qu c gia, gi a các n n văn hoá và gi a các ch c th ng biên gi ủ ọ ớ ữ ữ ữ ề ố

xu h ng chính tr . Chúng ta ph i th a nh n m t đi u r ng: Quy n l c c a m t t ướ ề ự ủ ề ằ ộ ờ ừ ả ậ ộ ị

báo chính là b n đ c. B n đ c càng đông, tác đ ng xã h i càng l n. T khuynh ừ ạ ạ ọ ọ ớ ộ ộ

h ng xã h i c a nó thì tác đ ng y có th t t nh ng cũng có th x u. B n thân ướ ộ ủ ể ố ấ ộ ể ấ ư ả

c m t kh i l đ c gi ộ ả nhi u khi cũng là n n nhân. B i đ ng tr ạ ở ứ ề ướ ố ượ ộ ng kh ng l ổ ồ

thông tin trên các t ờ ề báo m ng mang nhi u màu s c chính tr khác nhau, nhi u ắ ề ạ ị

53

khuynh h ng khác nhau ướ h b r i vào m t mê h n tr n thông tin không bi ồ ọ ị ơ ậ ộ ế ậ t th t

gi đâu mà l n. ả ở ầ

Ngoài ra, báo m ng cũng ph i đ i di n v i m t v n đ r t l n đó là có th ệ ề ấ ớ ộ ấ ả ố ạ ớ ể

i ngay khi đã đ b “biên t p” l ị ậ ạ ượ ỗ c ban biên t p ch nh s a r i. V i tình tr ng “h n ử ồ ạ ậ ớ ỉ

quân h n quan” hi n nay c a Internet, đi u này khó có th tránh kh i. Các hacker ủ ệ ể ề ỗ ỏ

b t c m t site nào khi h tìm đ i c a h th ng. c l có th t n công ể ấ ấ ứ ộ ọ ượ ỗ ủ ệ ố

M t u th c a báo m ng nh đã nói trên đó chính là kh năng t ng tác ế ủ ộ ư ư ạ ở ả ươ

nhi u chi u c a báo m ng. T c là sau m i bài báo c a các phóng viên đ ứ ủ ủ ề ề ạ ỗ ượ ẩ c đ y

lên thì ch vài phút sau đã có thông tin ph n h i, ý ki n c a đ c gi ế ủ ọ ả ồ ỉ ả ả . Thông tin ph n

h i này xu t hi n ngay d ồ ệ ấ ướ i ph n tin c a phóng viên v a đăng trong m c di n đàn. ừ ủ ụ ễ ầ

i truy nh p đ c th ng kê đ y đ b ng m t c ch phiên làm vi c và S ng ố ườ ậ ượ ộ ơ ủ ằ ệ ế ầ ố

ớ xu t hi n công khai ngay trên trang báo. Chính đi u này đã gây ra m t s c ép l n ộ ứ ề ệ ấ

cho ban biên t p và phóng viên. Vì h không th có các ý ki n cá nhân hay bình ể ế ậ ọ

lu n gì. Qua đó g n nh th y r ng báo m ng có m t hình th c riêng, r t đ c bi ư ấ ằ ấ ặ ứ ầ ậ ạ ộ ệ t

đ đánh giá “đ ng c p” các phóng viên d a vào các webmaster l u gi ể ư ự ẳ ấ ữ ư ủ ọ th c a đ c

gi . ả

M t m t trái n a c a báo m ng, đó chính là vi c có nhi u ý ki n cho r ng: ữ ủ ệ ề ế ặ ằ ạ ộ

tin t c trên báo m ng đôi khi ch chu n khái ni m ẩ ở ứ ạ ỉ ứ ư ệ “đ a tin nhanh nh t ch ch a ư ấ

ch c đã đúng nh t, ho c có văn phong hay nh t”. t v i mang tính ấ ặ ắ ấ Các m u tin vi ẩ ế ộ

th i s cao đ c vi ờ ự ượ ế ứ t theo ki u tin th thì rõ ràng cái “thô” s đ y r y. Các tin t c ẽ ầ ẫ ư ể

phá b h u h t các niêm lu t, không có tr ng ch ng hay nói xa h n là ch a mang ỏ ầ ứ ư ế ậ ơ ọ

đ y đ tính đ o đ c c a báo chí truy n th ng. Nhanh thì càng d u. V i báo ề ầ ễ ẩ ứ ủ ủ ạ ớ ố

m ng phóng viên đôi khi cũng chính là các biên t p viên. ạ ậ

2.2 Xu th c a báo m ng ế ủ ạ

a. L y t c đ c p nh t thông tin làm tr ng tâm ấ ố ộ ậ ọ ậ

Đ a tin nhanh là m t l i th và cũng là m t tiêu chí hàng đ u c a các báo ộ ợ ư ầ ủ ế ộ

đi n t . Trong b i c nh c nh tranh kh c li t gi a các t báo đi n t , đ có th thu ệ ử ố ả ạ ố ệ ữ ờ ệ ử ể ể

các t báo m ng ph i đ y nhanh t c đ c p nh t thông tin. Nh ng s hút đ c gi ộ ả ờ ả ẩ ộ ậ ữ ạ ậ ố ự

54

ki n th i s nóng (breaking news) là tr n đ a nóng b ng nh t. H th ờ ự ọ ườ ệ ậ ấ ỏ ị ộ ng huy đ ng

s c m nh t ng l c cho nh ng s ki n này. Đ ch y đua đ a tin s m nh t, tr ứ ự ệ ư ự ữ ể ạ ạ ấ ổ ớ ướ c

h t, báo đi n t ế ệ ử có th ch ch y m t cái tít và m t câu m đ u tin đ thông báo s ộ ể ỉ ạ ở ầ ể ộ ự

ki n m i x y ra. Sau đó h m i b sung d n thông tin, nh, các d li u khác. ọ ớ ổ ớ ả ữ ệ ệ ả ầ

c công chúng quan tâm đ c bi t, h còn có Đ i v i nh ng s ki n l n đ ữ ự ệ ớ ố ớ ượ ặ ệ ọ

th t ể ườ ng thu t tr c ti p s ki n b ng hình nh (web TV) và b ng ch đ đ c gi ả ậ ự ế ự ệ ữ ể ộ ằ ằ ả

có th theo dõi liên t c s ki n đang di n ra. ụ ự ệ ễ ể

Nh ng v n đ quan tr ng đ u tiên là làm th nào đ có đ ư ế ể ề ấ ầ ọ ượ ớ c thông tin s m

nh t. Ngoài s l ng phóng viên có h n c a mình theo dõi t ng lĩnh v c, các báo ố ượ ấ ạ ủ ừ ự

ch có th d a vào m ng l i đông đ o c ng tác viên và c ng đ ng b n đ c thân ể ự ạ ỉ ướ ả ạ ộ ọ ồ ộ

thi t g n bó v i t báo. T báo nào xây d ng đ c đ i quân này đông đ o hùng ế ắ ớ ờ ự ờ ượ ả ộ

m nh thì càng có nhi u c h i ti p nh n đ c thông tin nhanh. ề ơ ộ ế ậ ượ ạ

M t xu h ng m i c a báo đi n t là ộ ướ ớ ủ ệ ử công chúng tham gia ngày càng nhi uề

báo. ng h p, b n đ c không ch thông báo s vào n i dung t ộ ờ Trong r t nhi u tr ấ ề ườ ạ ợ ọ ỉ ự

ki n cho báo mà h còn ghi hình ch p nh và t ng thu t s ki n. Ch ng h n nh ụ ả ệ ọ ườ ậ ự ệ ẳ ạ ư

trong th m ho sóng th n ầ ở ạ ả châu Á tháng 12-2004, nhi u khách du l ch châu Âu đã ề ị

vi t nh t ký tr c tuy n (blog) t ế ự ế ậ ườ ề ng thu t s ki n và ch p nh, quay camera nhi u ụ ả ậ ự ệ

c nhi u báo s d ng. hình nh đ a lên m ng internet, sau đó đ ạ ư ả ượ ử ụ ề

Trong khi đó, m t s đài Vi t Nam v i s l ng phóng viên lên t i hàng ộ ố ở ệ ớ ố ượ ớ

trăm, th m chí hàng nghìn ng i nh ng s phóng viên này l i ch a đ ậ ườ ư ố ạ ư ượ ộ c huy đ ng

đ giúp báo đi n t ể ệ ử ạ nâng cao s c c nh tranh thông tin. Nguyên nhân c a tình tr ng ứ ạ ủ

này tr c h t là do ch a có c ch đ m i phóng viên trong c quan đ u có trách ướ ế ể ọ ư ề ế ơ ơ

nhi m săn tin. ệ

t tin và làm các s n ph m cho báo đi n t cũng có nh ng yêu M t khác, vi ặ ế ệ ử ả ẩ ữ

c u riêng và đòi h i s c ép v th i gian, k năng s d ng m ng internet cùng các ầ ề ờ ỏ ứ ử ụ ạ ỹ

thi t b ngày càng tinh x o ph c t p nh máy tính xách tay, máy nh, máy camera, ế ị ứ ạ ư ả ả

ề x lý nh b ng k thu t s , d ng hình... Đây là m t thách đ l n đ i v i nhi u ử ậ ố ự ố ớ ố ớ ằ ả ộ ỹ

nhà báo quen vi ế t cho báo in hàng ngày, nh t là nh ng nhà báo l n tu i. ấ ữ ớ ổ

55

báo đi n t b. K t h p nhi u lo i hình trên t ề ế ợ ạ ờ ệ ử

Gi đây khi vào m t trang báo đi n t , công chúng không ch đ ờ ệ ử ộ ỉ ượ c đ c bài ọ

vi t c a phóng viên mà còn có th theo dõi đ c c bài vi t đó d ế ủ ể ượ ả ế ướ ạ i nhi u lo i ề

hình khác nh là phát thanh, clip. Đ có th hút công chúng và t n d ng t ể ụ ư ể ậ ố ư i đa u

th c a công ngh , các t ế ủ ệ ờ ề báo m ng ngày nay đã k t h p nhi u lo i hình truy n ế ợ ề ạ ạ

thông vào t báo tr c tuy n c a mình. T c p nh t bài vi ờ ừ ậ ủ ự ế ậ ế ủ ự t c a báo in, xây d ng

các ch ng trình phát thanh, xem các clip… Đi u đó đã t o ra s đa d ng cho t ươ ự ề ạ ạ ờ

báo đi n t . ệ ử

Cùng m t s ki n đ c đ a tin, bên c nh bài vi t v v n đ đó còn có vài ộ ự ệ ượ ư ạ ế ề ấ ề

t. N u nh s ki n đó có nh h ng l n thì tòa b c nh đ minh h a cho bài vi ứ ả ể ọ ế ư ự ệ ế ả ưở ớ

so n có th phát tri n ra thành các bài tin nh, m t bài phát thanh và th m chí s ể ể ạ ả ậ ộ ẽ

t nh t. V i s phát th c hi n c m t clip đ k t h p t o ra hi u qu thông tin t ể ế ợ ạ ả ộ ự ệ ệ ả ố ớ ự ấ

tri n c a c s h t ng kĩ thu t và t c đ đ ng truy n internet nhanh chóng, ơ ở ạ ầ ộ ườ ủ ể ậ ố ề

không có khó khăn gì đ th c hi n nh ng đi u đó. ể ự ữ ề ệ

c. Web 2.0 – Xu h ng t t y u c a báo đi n t ướ ấ ế ủ ệ ử

i Internet và tác Công ngh Web 2.0 đang xu t hi n kh p n i trong th gi ấ ế ớ ệ ệ ắ ơ

i s d ng. Tuy nhiên, ch a m t khái đ ng l n đ n thói quen duy t web c a ng ộ ủ ế ệ ớ ườ ử ụ ư ộ

ni m nào v xu h ng này đ bao quát và th a mãn t t c m i ng i. ề ệ ướ ủ ỏ ấ ả ọ ườ Thu t ngậ ữ

web 2.0 là m t khái ni m khá tr u t ng, m c dù Web 2.0 đ c xem là t ng lai ừ ượ ệ ộ ặ ượ ươ

c a báo đi n t ủ ệ ử ậ toàn c u nh ng ng d ng c a nó ra sao thì ngay c t ng biên t p ả ổ ứ ụ ủ ư ầ

báo v n còn nh n đ nh r t m h v nó. Web 2.0 không ph i là cái gì c a nhi u t ủ ề ờ ơ ồ ề ẫ ậ ấ ả ị

i. Nó v n là web nh chúng ta hoàn toàn m i mà nó là s phát tri n c a web hi n t ự ể ủ ệ ạ ớ ư ẫ

dùng t c t tr i nay ch có đi u chúng ta s làm vi c v i nó theo m t cách hoàn ừ ướ ớ ẽ ề ệ ộ ớ ỉ

toàn khác

* Web 1.0: ch y u là ph ng ti n phát tin g m các website "đóng" c a các ủ ế ươ ủ ệ ồ

hãng thông t n hay các công ty nh m m c đích ti p c n đ c gi hay khách hàng ụ ế ấ ằ ậ ộ ả

hi u qu h n ả ơ ệ

56

* Web 2.0 là ph ng ti n chia s thông tin. đó, ng ươ ẻ ệ Ở ườ ầ i tiêu dùng đang d n

tr thành ng i s n xu t ra nh ng n i dung thông tin cho chính mình. Web 2.0 còn ở ườ ả ữ ấ ộ

đ c g i là m ng xã h i hay t báo công dân. ượ ọ ạ ộ ờ

Khái ni m Web 2.0 đ u tiên đ c Dale Dougherty - Phó ch t ch c a OReilly ệ ầ ượ ủ ị ủ

Media - đ a ra t i h i th o Web 2.0 l n th nh t do OReilly Media và MediaLive ư ạ ộ ứ ả ầ ấ

International t ch c vào tháng 10/2004. ổ ứ

Web 2.0 còn đ ượ c g i là m ng xã h i ạ ộ , th h th hai c a c ng đ ng c dân ế ệ ứ ủ ộ ư ọ ồ

m ng. đó, thông tin do chính đ c gi t o ra. Web 2.0 cho phép m i ng i có th ạ Ở ộ ả ạ ọ ườ ể

ng ng đ a lên m ng b t c thông tin gì. V i s l ư ớ ố ượ ấ ứ ạ ườ ứ i tham gia r t l n, đ n m c ấ ớ ế

đ nào đó, qua quá trình sàng l c, thông tin s tr nên vô cùng giá tr . ị ộ ẽ ở ọ

M t đ c đi m quan tr ng c a báo chí web 2.0 đó là s t ủ ộ ặ ự ươ ể ọ ộ ng tác gi a đ c ữ

gi v tòa so n. Trong mô hình này, đ c gi chính là tác gi c a bài báo. Trong ả ả ạ ộ ả ả ủ

cu c s ng h ng ngày, khi mu n nêu ra quan đi m, ý ki n hay ph n ánh v m t s ề ộ ự ộ ố ế ể ằ ả ố

vi c nào đó, đ c gi g i tin bài t ệ ộ ả ử ớ i cho tòa so n. Nh ng tin bài c a đ c gi ữ ủ ộ ạ ả ẽ ạ s t o

ra m t cái nhìn đa chi u h n. Danny Dagan – tr ề ơ ộ ưở ng b n đ i di n báo đi n t ệ ệ ử ủ c a ạ ả

News Group Digital (V ng qu c Anh) – nh n m nh trong bài báo cáo c a mình: ươ ủ ấ ạ ố

“Hãy đ đ c gi t o ra cu c đ i tho i” – hay có th hi u đ c gi chính là tác gi ể ộ ả ạ ể ể ạ ộ ộ ố ả ả

t c a đ c gi ng có ch t l ng cao vì h c a bài báo. Theo ông, nh ng bài vi ủ ữ ế ủ ộ th ả ườ ấ ượ ọ

c vi không ph i ch u nh ng s c ép c a tòa so n và đ ứ ủ ữ ả ạ ị ượ ế ề t trong tâm tr ng nhi u ạ

ng ý ki n c a đ c gi , b n đã hoàn toàn sai l m” – c m h ng. “N u b n coi th ế ả ứ ạ ườ ế ủ ộ ả ạ ầ

Danny kh ng đ nh. ẳ ị

Nh ng t p đoàn báo chí trên th gi i đang áp d ng web 2.0 nh t The Sun ế ớ ữ ậ ư ờ ụ

(Anh), News24.com (Nam Phi), The Asashi Shimbun (Nh t B n), Sinchew-i.com ậ ả

(Malaysia), Sanoma (Ph n Lan), Los Angeles Times (M ), Gatehouse Media (M )… ầ ỹ ỹ

Nh v y v i vi c s d ng Web 2.0 càng th y đ c xu h ệ ử ụ ư ậ ấ ớ ượ ướ ể ng phát tri n

ngày càng chi m v trí quan tr ng so v i các lo i hình báo chí khác c a báo đi n t ệ ử . ủ ế ạ ọ ớ ị

i, báo đi n t s tr thành Nh các chuyên gia nh n đ nh: “ch trong vòng 5 năm t ị ư ậ ỉ ớ ệ ử ẽ ở

ng ti n thông tin đ i chúng đ i đ c nh t trên th gi i. Đó m t ph ộ ươ ệ ạ ượ c nhi u ng ề ườ ọ ế ớ ấ

57

là khi m ng Internet toàn c u đã có m t kh p m i n i và máy tính đã đ c ph ặ ở ầ ạ ọ ơ ắ ượ ổ

t c m i gia đình. Đ c bi i t t là khi nó đã đ c k t h p v i hàng lo t các c p t ậ ớ ấ ả ọ ặ ệ ượ ế ợ ạ ớ

ch c năng gi i trí khác nh xem phim, mua bán, k t b n... qua Internet”. ứ ả ế ạ ư

3. Báo phát thanh

3.1 Phát thanh trong b i c nh m i ớ ố ả

Phát thanh hi n đang đ ệ ượ ứ c coi là lo i hình truy n thông hi n đ i và có s c ệ ề ạ ạ

nh h ng l n t i d lu n xã h i, có đ c m t l ng thính gi r ng rãi. Phát ả ưở ớ ớ ư ậ ộ ượ ộ ượ ả ộ

thanh hi n đang c nh tranh m nh m cùng các lo i hình truy n thông khác. ẽ ề ệ ạ ạ ạ

Tuy ra đ i mu n h n so v i báo in song phát thanh có nh ng b ữ ờ ơ ộ ớ ướ ể c phát tri n

nhanh chóng đáng kinh ng c. T vi c xu t hi n manh mún ban đ u khi mà ừ ệ ệ ạ ấ ầ

c mày Alexandre phát minh ra ăngten vô tuy n đi n năm 1895. Tr i qua nh ng b ế ữ ệ ả ướ

mò, tìm ki m ng d ng thì đ n năm 1913 phát thanh chính th c góp m t trên th ế ứ ứ ụ ế ặ ế

g ói truy n thông b ng s ki n là nh ng bu i phát ca nh c c a đài Lacken (B ). ư ạ ủ ự ệ ữ ề ằ ổ ỉ

Sau đó trong chi n tranh th gi i l n th I, phát thanh đ c s d ng r ng rãi ế ớ ầ ứ ế ượ ử ụ ộ

trong công tác truy n tin. ề

R i m t lo t các đài phát thanh ra đ i đánh d u s phát tri n m nh m phát ấ ự ẽ ể ạ ạ ồ ộ ờ

thanh trên toàn th gi t c các qu c gia trên th gi i phát thanh ế ớ i. Cho đ n nay thì t ế ấ ả ế ớ ố

đ u đã góp m t. ề ặ

Ngoài vi c s d ng các cách làm cũ thì phát thanh còn b t đ u ng d ng các ệ ử ụ ắ ầ ứ ụ

công ngh cao vào trong phát thanh nh m nâng cao ch t l ng ph c v công ấ ượ ệ ằ ụ ụ

chúng.

ng Tây, phát thanh r t phát tri n, v i u th là g n nh Ở các qu c gia ph ố ươ ớ ư ể ế ấ ọ ẹ

ch c n m t thi t b thu tín hi u nh là công chúng có th theo dõi các ch ng trình ỉ ầ ộ ế ị ệ ể ỏ ươ

phát thanh, nên phát thanh đã tr nê quen thu c trong cu c s ng b n r n. M i sáng, ộ ố ậ ộ ỗ ộ ở

trên đ ng đi làm, trong ô tô khán gi có th b t đài đ nghe tin t c, tình hình ườ ở ả ể ậ ứ ể

giao thông… Các đài phát thanh ph ng tây cũng đang tích c c thay đ i đ đáp ở ươ ổ ể ự

ng công chúng. Trong xu th c nh tranh gi a các lo i hình báo chí v i nhau, phát ứ ế ạ ữ ạ ớ

thanh cũng đang ph i tìm l i đi cho mình. ả ố

58

3.2 Xu h ướ ng c a phát thanh hi n đ i ạ ủ ệ

a. Chuy n đ i sang phát thanh kĩ thu t s ể ổ ậ ố

Cũng nh truy n hình, phát thanh cũng đang t ng b c chuy n đ i hình ừ ư ề ướ ể ổ

th c phát sóng t ứ ừ ạ d ng Analog sang hình th c k thu t s . ậ ố ứ ỹ

Đ phát tri n r ng thì không th thi u y u t này, vì m t đài phát thanh ế ố ế ể ể ể ộ ộ

ng âm thanh kém, s chuy n t m nh không th có di n ph sóng h p, ch t l ệ ấ ượ ủ ẹ ể ạ ể ả i ự

thông tin hay b gián đo n… ị ạ

Phát thanh hi n đ i s ng d ng kĩ thu t s vào t t c các khâu, các công ạ ẽ ứ ậ ố ụ ệ ấ ả

vi c trang b các ph đo n; t ạ ừ ệ ị ươ ệ ử ng ti n tác nghi p cho phóng viên, đ n vi c x lí, ế ệ ệ

d ng các tác ph m hoàn ch nh, hay truy n phát sóng… ỉ ự ề ẩ

Khi ngu n thu nh p thông tin t ậ ồ ố ề t, kh năng x lí thông tin, kh năng truy n ử ả ả

t thì ch c ch n s t o m t ch ng trình phát thanh t t. Hi n nay phát thanh d n t ẫ ố ắ ẽ ạ ắ ộ ươ ố ệ

ng lai m i: đó là ch t l kĩ thu t s ra đ i đang m ra cho phát thanh m t t ở ậ ố ộ ươ ờ ấ ượ ng ớ

âm thanh t t nh CD. Không có nhi u, giao thoa, hay s c n tr b i các y u t t ố ở ở ự ả ế ố ự ư ễ

nhiên

Khi đ ng phát sóng r t cao ượ ử ụ c s d ng m t cách đ ng b s t o ta ch t l ồ ộ ẽ ạ ấ ượ ộ ấ

v i các lo i hình khác nh PT-TH; PT- Đi n T . ử ớ ư ệ ạ

ng trình phát thanh m b. Xây d ng các ch ự ươ ở

M c đích là đ thông tin nhanh, đ thính gi có th tham gia tr c ti p vào ụ ể ể ả ự ế ể

ng trình, làm tăng tính đ i th n i dung ch ộ ươ ờ ườ ng c a ch ủ ươ ủ ng trình, tính g n gũi c a ầ

phát thanh, làm cho phát thanh gi ng nh ng ư ố ườ ạ ọ i b n, m t di n đàn n i mà m i ễ ộ ơ

ng i có th chia s quan ni m, ý ki n. Kinh nghi m c a các đài phát thanh l n là ườ ủ ế ệ ẻ ể ệ ớ

khi th c hi n đ ệ ượ ự c công vi c này thì s t o ra s c hút r t l n v i công chúng. ứ ấ ớ ẽ ạ ệ ớ

Các ch ng trình m có m t đ c đi m đó là thông tin đó không ch do ươ ộ ặ ể ở ở ỉ

phóng viên cung c p mà do c công chúng, nh ng ng i tham gia vào ch ng trình ữ ấ ả ườ ươ

đây có tính qua trao đ i cung c p do v y ngu n tin s đa d ng. H n th thông tin ồ ế ẽ ấ ậ ạ ổ ơ ở

chân th c, khách quan và có kh năng thu hút thính gi theo dõi nhi u h n. ự ả ả ề ơ

59

Khi có s góp m t, đóng góp công s c c a công chúng theo dõi vào ch ứ ủ ự ặ ươ ng

trình thì s có nhi u thông tin m i, thông tin đ t giá đ c khai thác, và h n th ề ẽ ắ ớ ượ ơ ế

trách nhi m v thông tin đ c chia đ u cho c phóng viên l n ng i tr c ti p cung ề ệ ượ ề ả ẫ ườ ự ế

c p.ấ

Khi các ch ng trình m đ ươ ở ượ ệ c th c hi n đòi h i ph i có m t êkíp th c hi n ả ự ự ệ ộ ỏ

chuyên nghi p, có trình đ , có kh năng ng bi n cao và các ph ng ti n, trang ứ ế ệ ả ộ ươ ệ

thi t b hi n đ i. ế ị ệ ạ

c. Thay đ i trong cách th c truy n thông tin ứ ổ ề

- Thông tin nhanh và chính xác

Nhanh chính là l ợ ế i th c a phát thanh so v i các lo i hình báo chí khác. N u ế ủ ạ ớ

nh báo in b h ng thông tin 24 gi thì t s ra ngày hôm tr i s ra ngày hôm ị ổ ư ờ ừ ố c t ướ ớ ố

sau, các s ki n, s vi c di n ra trong th i gian gi a 2 s báo s ph i l u l i cho ả ư ạ ự ệ ự ệ ữ ẽ ễ ờ ố

t i s sau. Truy n hinh thì c n y u t c n thi ớ ố ế ố ầ ề ầ ế ẫ t cho vi c ghi hình, vi c truy n d n ệ ệ ề

ộ do các công đo n th c hi n ph c t p h n, có nhi u công đo n x lý và ph thu c ứ ạ ử ự ụ ệ ế ạ ạ ơ

máy móc m i có th đêm thông tin t i cho công chúng đ c. vào nhi u y u t ề ế ố ể ớ ớ ượ

ờ Còn thông tin trên phát thanh thì có th ch y liên t c trong su t kho ng th i ể ụ ả ả ố

gian phát sóng. Thông tin c a phát thanh đ ủ ượ c cung c p liên t c và có th đ a ra ụ ể ư ấ

cho công chúng m i lúc, m i n i. T vi c cung c p cho công chúng nh ng thông ở ọ ừ ệ ọ ơ ữ ấ

tin ng n g n ban đ u (tin) hay đ a ra nh ng l i bình lu n, đánh giá ban đ u. Phát ư ữ ầ ắ ọ ờ ậ ầ

thanh còn có th cung c p thông tin bên ngoài thông qua tr t t ậ ự ể ấ ề ờ tuy n tính v th i ế

gian, theo ti n trình phát tri n c a s ki n, s vi c. ể ủ ự ệ ự ệ ế

Mu n thông tin nhanh thì ng i làm phát thanh ph i gi ố ườ ả ỏ ề i v nghi p v và có ệ ụ

h tr đ c l c c a các ph ỗ ợ ắ ự ủ ươ ệ ng ti n k thu t. Các công đo n, thao tác th c hi n ự ệ ậ ạ ỹ

ph i chuyên nghi p, nhanh nh n, ch đ ng đ i phó và x lí thông tin. Có h tr ủ ộ ỗ ợ ử ệ ẹ ả ố

ng ti n k thu t s giúp cho công vi c c a phóng viên có th đ c l c c a các ph ắ ự ủ ươ ệ ủ ậ ẽ ệ ỹ ể

di n ra nhanh và thu n l i, tăng tính chuyên nghi p và hi u qu c a tác ph m báo ậ ợ ễ ả ủ ệ ệ ẩ

chí trên phát thanh.

60

Cách cung c p thông tin nhanh nh t là phát th ng t c là thông tin đ ấ ứ ấ ẳ ượ c

truy n t i thính gi ề ớ ả ồ đ ng th i cùng lúc v i s ki n đang di n ra… Ph ớ ự ệ ễ ờ ươ ứ ng th c

ệ phát thanh tr c ti p hi n nay đang ngày càng ph bi n h n trong phát thanh hi n ổ ế ự ế ệ ơ

đ i.ạ

Đ chuy n t ph ng th c s n xu t thông th ể ừ ể ươ ứ ả ấ ườ ng, truy n th ng sang phát ố ề

thanh tr c ti p thì c n có s h tr đ c l c c a công ngh , ph ự ỗ ợ ắ ự ủ ự ế ệ ầ ươ ậ ng ti n k thu t. ệ ỹ

Do đó c n đ c đ u t đ ng b , có m t êkíp làm vi c ăn ý, chuyên nghi p. ầ ượ ầ ư ồ ệ ệ ộ ộ

Khi s n xu t ch ấ ả ươ ng trình mà ph i in ra băng t ả ừ ộ thì vi c th c hi n m t ự ệ ệ

ch ươ ng trình phát thanh tr c ti p s khó th c hi n do mu n l y đ ẽ ố ấ ự ự ế ệ ượ ộ ầ c m t đ u

băng đúng ch ph i quay đi quay l i nhi u l n. ả ỗ ạ ề ầ

Phát thanh hi n đ i ngày nay đã kh c ph c nh c đi m đó b ng cách s ụ ệ ạ ắ ượ ể ằ ử

t b s cho phép tính th i gian chính xác đ n t ng % giây. d ng vi tính. Thi ụ ế ị ố ế ừ ờ

Thông tin nhanh nh ng c n ph i chính xác b i đó là y u t ế ố ư ầ ả ở ả làm nên hình nh

đ p cho phát thanh, t o nên ni m tin cho công chúng vào phát thanh. Thông tin ẹ ề ạ

ọ chính xác chính là đáp ng yêu c u thông tin s th t c a công chúng, là s tôn tr ng ự ậ ủ ự ứ ầ

c a phóng viên đ i v i công chúng c a mình. ủ ố ớ ủ

- Vi t ng n, nói ng n, nói rõ ế ắ ắ

Thông tin trên phát thanh là thông tin ch trôi qua m t l n, không th đ c l ể ọ ạ i ộ ầ ỉ

nh trên báo in. C ng v i vi c theo dõi b ng thính giác có gi i h n v s l ng, ư ệ ằ ớ ộ ớ ạ ề ố ượ

i làm phát thanh chuyên nghi p ph i n m rõ t c đ âm thanh. Do v y m t ng ố ậ ộ ộ ườ ả ắ ệ

đ c đ c đi m này đ có th t o ra m t ch ng trình phát thanh h p d n. Khi nói ượ ặ ể ạ ể ể ộ ươ ấ ẫ

ớ trên phát thanh c n coi đó nh là m t cu c trò chuy n, là m t cu c trò chuy n v i ộ ư ệ ệ ầ ộ ộ ộ

b n tri k . ỉ ạ

Ngôn ng chu n cho phát thanh là ngôn ng có s k t h p gi a ngôn ng nói ự ế ợ ữ ữ ữ ữ ẩ

và ngôn ng vi ữ ế ả t. N u nh trên báo in thì công chúng đ c b ng m t, và văn b n ư ế ắ ằ ọ

đ c so n th o đ nói cho nhi u ng i nghe. Còn phát thanh là vi t cho tai nghe, ượ ề ể ả ạ ườ ế

vi t đ nói ch không đ đ c. ế ể ể ọ ứ

61

t cho phát thanh là văn b n vi t dành riêng cho phát thanh ch Văn b n vi ả ế ả ế ứ

không th sao chép hay copy t báo in sang. Văn b n phát thanh c n rõ ràng, tránh ể ừ ầ ả

l i nói vòng vèo, quanh co. ố

Khi trình bày văn b n cho phát thanh c n tuân theo quy t c chung nh : không ầ ư ả ắ

, làm tròn s … in lên 2 m t, ph i đánh d u các ý quan tr ng, căn l ấ ả ặ ọ ề ố

Các tin phát thanh hi n đ i th ng ch dài 1 phút: Phóng s thu thanh thì t ệ ạ ườ ự ỉ ừ 5

– 6 phút; ph ng v n t 3-4 phút; bình lu n t 2-3 phút là h p lí… ấ ừ ỏ ậ ừ ợ

Khi đã vi t ng n r i thì nên nói ng n t c là l ế ắ ồ ắ ứ ờ ẫ ầ i d n c n h p lí, v a đ ợ ừ ủ

Khi nói c n rõ ràng b i gi ng đ c là ph ng ti n chính đ truy n t ầ ở ọ ọ ươ ề ả ộ i n i ể ệ

i thính gi , do đó góp ph n t o nên s h p d n cho dung c a tác ph m phát thanh t ẩ ủ ớ ả ầ ạ ự ấ ẫ

tác ph m đó. ẩ

Các ph n m c, đo n trong tác ph m phát thanh không đ ụ ầ ạ ẩ ượ ằ c phân cách b ng

cách ng t h i, d ng h i c a ng ừ ắ ơ ơ ủ ườ ọ ủ i đ c. Do v y đ đ m b o tính chính xác c a ể ả ậ ả

thông tin nên đ c rõ. ọ

- Khai thác, s d ng tri t đ đ c đi m c a phát thanh ử ụ ệ ể ặ ủ ể

Vi c khai thác đ các y u t b tr trong phát thanh giúp cho phát thanh tránh ế ố ổ ợ ể ệ

tình tr ng đài là n i đ c báo cho công chúng nghe. Ph i bi n ch ng trình phát ơ ọ ế ạ ả ươ

thanh thành m t ch ng trình sinh đ ng, h p d n ch không ph i là đ c d ch t ộ ươ ứ ấ ẫ ả ộ ọ ị ừ

báo in mà ra.

Các y u t b tr đ c l c cho l : i phát thanh là ế ố ổ ợ ắ ự ờ

Ti ng đ ng hi n tr ộ ệ ế ườ : ng

Ti ng đ ng hi n tr ộ ế ệ ườ ệ ng có hai d ng c b n: Ti ng đ ng th c c a hi n ơ ả ự ủ ế ạ ộ

tr ng và ti ng đ ng đ c l u gi trong các băng d li u. ườ ế ộ ượ ư ữ ữ ệ

Đ có th có đ c ch t l ng âm thanh t t thì ph i luôn có kho d tr âm ể ể ượ ấ ượ ố ự ữ ả

thanh

Phát thanh s d ng ti ng đ ng hi n tr ử ụ ế ệ ộ ườ ộ ng nh m t o s h p d n cho n i ạ ự ấ ẫ ằ

ệ dung, tính chân th c, thuy t ph c cho thông tin c a mình, Khi ti ng đ ng hi n ụ ủ ự ế ế ộ

tr ng đ c s d ng t ườ ượ ử ụ ố ẽ ạ t s t o ra giao di n l n đ i v i thính gi ệ ớ ố ớ ả ạ , t o s sinh ự

62

i ý đ c a tác gi và kh năng liên t đ ng cho tác ph m. Nó giúp truy n t ộ ề ả ẩ ồ ủ ả ả ưở ủ ng c a

đ c gi ộ đ ả ượ c nâng cao h n. Do không đ ơ ượ c ph tr b i hình nh nên có th t o ra ả ụ ợ ở ể ạ

kh năng hình dung, t ng t ng cho thính gi c coi là m t thành công. ả ưở ượ đ ả ượ ộ

Âm nh c:ạ

Âm nh c đ ạ ượ ử ụ ạ c s d ng trong phát thanh nh m t o tính linh ho t m m m i ằ ề ạ ạ

cho thông tin và giúp thông tin đ n v i công chúng d dàng h n. Theo nhà nghiên ễ ế ơ ớ

ng trình phát thanh thì âm nh c chi m t i 35 – 45% c u c a Úc thì trong m t ch ứ ủ ộ ươ ế ạ ớ

là phù h p nh t. ợ ấ

Âm nh c có th làm thành m t ch ể ạ ộ ươ ng trình riêng ho c làm n n cho các ặ ề

ch ng trình ươ ng trình khác. Nh c c t, nh c hi u, nh c n n… giúp cho các ch ệ ề ặ ắ ạ ạ ươ

thêm đa d ng, làm nên cái riêng, cái đ c tr ng, là y u t h tr t o kh năng thu ế ố ỗ ợ ạ ư ạ ả ặ

hút cao h n cho các ch ng trình. ơ ươ

Trong ch ng trình phát thanh hi n đ i do có các ph ng ti n k thu t s do ươ ệ ạ ươ ậ ố ệ ỹ

đó âm nh c đ ạ ượ c x lí và c t, ghép m t cách tr n tru quá, đang làm gi m d n đi ơ ử ắ ầ ả ộ

tính h p d n c a nh ng âm thanh m c m c. ẫ ủ ữ ấ ạ ộ

- K t h p gi a thông tin đ i th ng, thông tin gi ế ợ ờ ườ ữ ả ế i trí và thông tin chi n

đ uấ

T c là c n chú tr ng t i n i dung c a ch ng trình. Đây là y u t quan ứ ầ ọ ớ ộ ủ ươ ế ố

i vi c thành b i c a ch ng trình phát thanh. tr ng hàng đ u quy t đ nh t ầ ế ị ọ ớ ạ ủ ệ ươ

ng trình phát thanh thì nên chú ý k t h p các Khi xây d ng k ch b n cho ch ị ự ả ươ ế ợ

y u t ế ố sao cho th t phù h p ậ ợ

Đ ph n ánh đa d ng cu c s ng, đáp ng đ c yêu c u thông tin c a công ộ ố ứ ể ả ạ ượ ủ ầ

ả chúng thì phát thanh ph i l a ch n thông tin đ ph n ánh sao cho th t hi u qu . ả ự ể ệ ậ ả ọ

ộ Thông tin y không ch thiên v m t lĩnh v c mà ph i ph n ánh đa di n v cu c ề ộ ự ề ệ ấ ả ả ỉ

trên là vô cùng s ng, đáp ng nhu c u thông tin. Do đó vi c k t h p các y u t ố ế ợ ế ố ứ ệ ầ

quan tr ng.ọ

63

N u thông tin đ i th ế ờ ườ ộ ố ng cung c p cho công chúng thông tin v cu c s ng ề ấ

xung quanh thì thông tin gi ả ấ i trí đáp ng nhu c u tinh th n và thông tin chi n đ u ứ ế ầ ầ

s đ nh h ẽ ị ướ ng cho d lu n v nh ng v n đ có t m quan tr ng… ấ ề ữ ư ậ ề ầ ọ

Khi khai thác đ y đ thông tin trên thì phát thanh đã làm đ ủ ầ ượ ụ c nhi m v là ệ

tr thành m t ng i tri k , m t ng i d n đ ở ộ ườ ộ ỉ ườ ẫ ườ ng, phù h p v i nhi u đ i t ớ ố ượ ng ề ợ

thính gi , thu c m i l a tu i, m i ngh nghi p… ả ọ ứ ề ệ ổ ộ ọ

Vi c dung hoà tính th i s và gi i trí s giúp cho ng ờ ự ệ ả ẽ ườ i nghe d ti p thu và ễ ế

ớ không ch u áp l c khi theo dõi thông tin. Ch có xây d ng m t k ch b n hay thì m i ộ ị ự ự ả ị ỉ

thu hút đ c thính gi . ượ ả

Trên đây là các xu h ướ ng phát tri n c a báo Phát thanh hi n đ i ạ ể ủ ệ

Tuy nhiên đây ch là nh ng xu h ng phát tri n chung mà thôi, còn trong tuỳ ữ ỉ ướ ể

ng h p, hoàn c nh, đi u ki n c th s xu t hi n các xu h ng khác t ng tr ừ ườ ụ ể ẽ ệ ệ ề ả ấ ợ ướ

nhau. Đ phát thanh phát tri n thì không nên áp d ng m t cách khô c ng khuôn ụ ứ ể ể ộ

m u mà ph i bi t ch đ ng, linh ho t, sáng t o. ả ẫ ế ủ ộ ạ ạ

4. Báo truy n hình ề

Truy n hình là m t th lo i s d ng hình nh và âm thanh đ t o nên thông ể ạ ử ụ ể ạ ề ả ộ

tin cung c p cho khán gi ấ ả ừ ẫ . T khi ra đ i và phát tri n đ n nay, truy n hình v n ể ề ế ờ

i th c a mình đ cung c p hình nh c a th gi i cho luôn t n d ng đ ậ ụ ượ c nh ng l ữ ợ ế ủ ế ớ ủ ể ấ ả

công chúng. Các đài truy n hình trên th gi i v n đang n l c đ c i ti n ch ế ớ ẫ ỗ ự ể ả ế ề ươ ng

trình c a mình đ c nh tranh v i các lo i hình truy n thông khác đ ng th i cung ạ ể ạ ủ ề ớ ồ ờ

t nh t, nóng nh t c a th gi i xung quanh. c p cho công chúng nh ng tin t c t ấ ứ ố ữ ấ ủ ế ớ ấ

Truy n hình khác v i các lo i hình khác ớ ề ạ ở ả ch nó đòi h i ph i có hình nh ả ỏ ỗ

và âm thanh k t h p, đi u đó d n t ế ợ ẫ ớ ề ầ i công ngh đi theo nó cũng ph i cao h n, đ u ệ ả ơ

t ư ố t n kém h n. Đ th c hi n m t tin t c truy n hình thì ít nh t cũng ph i có 2 ứ ể ự ề ệ ả ấ ơ ộ

ng i cùng h p tác: m t phóng viên và m t quay phim. ườ ợ ộ ộ

Trong xu th c nh tranh ngày nay, khán gi đã chán ngán nh ng tin t c khô ế ạ ả ữ ứ

khan, ch m ch p… do đó nhi u đài truy n hình ề ề ậ ạ ở ề M đã phát tri n r t nhi u ể ấ ỹ

64

ch ng trình truy n hình tr c ti p, nh ng ch ng trình tin nóng phát tr c ti p t ươ ữ ự ế ề ươ ế ừ ự

ng g p nh ng ch hi n tr ệ ườ ng. R t th ấ ườ ữ ặ ươ ở ng trình đang phát d thì b c t ngang b i ở ị ắ

nh ng “tin nóng”… t ng m t s vi c nào đó, ta s th y m t phóng viên ữ ạ i hi n tr ệ ườ ộ ự ệ ẽ ấ ộ

ng t ng thu t tr c ti p nh ng gì đang di n ra xung quanh đang d n hi n tr ẫ ệ ườ ườ ự ữ ế ễ ậ

c màn hình tivi s c m th y tò mò và chăm chú theo dõi. Đó là h … khán gi ọ tr ả ướ ẽ ả ấ

m t b c đi m i đ chinh ph c khán gi . ộ ướ ớ ể ụ ả

4.1 Thách th c và gi i pháp cho truy n hình ứ ả ề

a. Thách th c c a truy n hình ngày nay ứ ủ ề

ề S ra đ i c a internet kéo theo nh ng bi n đ i to l n c a lĩnh v c truy n ờ ủ ữ ủ ự ự ế ổ ớ

thông đ i chúng. R t nhi u d đoán v t ấ ề ươ ự ề ạ ộ ng lai c a ngành truy n thông s thu c ủ ề ẽ

t tr i c a nó là đa ph ng ti n và tính t ng tác. v lo i hình này, v i u th v ề ạ ớ ư ế ượ ộ ủ ươ ệ ươ

ệ ử ụ Theo kh o sát c a hãng nghiên c u thông tin Nielsen (M ) cho th y: vi c s d ng ứ ủ ả ấ ỹ

internet và các d ch v trên m ng trong các gia đình đã chen vào th i gian xem ụ ạ ờ ị

truy n hình c a h . Các gia đình n i m ng internet trung bình gi m 13% th i gian ạ ủ ọ ề ả ố ờ

ế theo dõi truy n hình kho ng 1 ti ng m i ngày so v i các gia đình khác. Đây là k t ế ề ả ỗ ớ

qu kh o sát 5000 gia đình ả ả ở ỹ M trong năm 2000. Nhi u con s th ng kê khác cho ề ố ố

th y: khán gi ng xuyên c a màn nh nh cũng b t đ u gi m d n, k t khi ấ th ả ườ ắ ầ ể ừ ủ ả ả ầ ỏ

t là l p tr . Ông Marshal Cohen, h b lôi cu n b i máy tính và internet, đ c bi ọ ị ặ ố ở ệ ẻ ớ

chuyên gia th m đ nh thông tin c a hãng truy n hình AOL – Turner nh n đ nh r ng: ủ ề ẩ ậ ằ ị ị

“Con ng i đang thay đ i, thoát kh i s quy n rũ c a các ch ườ ỏ ự ủ ế ổ ươ ề ng trình truy n

nghiên c u và ti p c n v i thông tin h n là b chi ph i b i thông hình. H thích t ọ ự ố ở ứ ế ậ ớ ơ ị

tin”.

phía M c dù m i ch là nh ng nh n đ nh nh trên và tính d đoán còn ị ư ự ữ ặ ậ ớ ỉ ở

tr c, cũng nh s thay đ i ch a mang tính b c ngo t nh ng ng ướ ư ự ư ổ ướ ư ặ ườ ắ i ta cũng b t

c s c m nh c a internet. Chính vì v y, t ng t đ u lo ng i tr ầ ạ ướ ứ ủ ạ ậ ươ ự ử ủ nh l ch s c a ư ị

vi c k t h p nhi u lo i hình báo chí trong vòng ki m soát c a m t ông ch hay ế ợ ủ ủ ể ệ ề ạ ộ

m t t p đoàn t b n tr ộ ậ ư ả ướ c đây, thì nay, các hãng truy n hình l n cũng mu n xích ề ớ ố

l ạ ầ ể ở ữ i g n các công ty d ch v internet b ng hàng lo t nh ng h p đ ng chuy n s h u ữ ụ ằ ạ ợ ồ ị

65

hay sáp nh p. M c tiêu nh m “ c đúp đ v n t i khách hàng, cung ụ ằ ậ l p chi n l ậ ế ượ ể ươ ớ

c p c truy n hình và s n ph m t ấ ề ả ẩ ả ươ ọ ố ng tác (t c các d ch v internet) cho m i đ i ụ ứ ị

t ng tiêu dùng, t tr em đ n ng i l n, m i t ng l p khán gi truy n hình” – ượ ừ ẻ ế ườ ớ ọ ầ ớ ả ề

theo nh l i c a Ringo Chan – giám đ c chi nhánh c a Turner Internationl t ư ờ ủ ủ ố ạ ồ i H ng

Kông (Công ty m c a CNN) kh ng đ nh. ẹ ủ ẳ ị

M ng l ạ ướ ầ i truy n hình c a M cũng đã tung ra đòn ph n công phù đ u ủ ề ả ỹ

i các đ i th đe d a c a mình. Qua m t lo t giao d ch mua bán nhanh ch ng l ố ạ ủ ủ ạ ố ọ ộ ị

chóng, các hãng truy n hình n ề ướ ạ c này đã thôn tính nhi u công ty internet nh m t o ề ằ

d ng m t v trí t ự ộ ị ố ữ t trong b i c nh truy n thông m i, các website trên m ng. Nh ng ớ ố ả ề ạ

i khán gi đang trôi v môi v mua bán này đ u ph n ánh mong mu n kéo l ả ụ ề ố ạ ả ề

tr ng t ng tác, đa màu s c trên web. M c d u v y, t t c m i d ng l i ườ ươ ắ ặ ầ ậ ấ ả ớ ừ ạ ở ụ m c

đích tranh giành th ph n, khán gi ầ ị ả và qu ng cáo. ả

Trên th c t , hi n nay và t ự ế ệ ươ ờ ng lai, internet khó có th gây nguy h i cho đ i ể ạ

khi s ng báo chí nói chung và truy n hình nói riêng. Trong vòng 10 năm qua, k t ố ể ừ ề

bùng n internet, s l ng phát hành, l i nhu n t qu ng cáo trên báo in v n không ố ượ ổ ợ ậ ừ ả ẫ

ng ng tăng lên, k c nh ng n ể ả ở ữ ừ ướ c có đi u ki n phát tri n internet nh M , Châu ể ư ỹ ề ệ

ng khán gi Âu. V i truy n hình, nhìn b ngoài có v b suy y u vì l ề ẻ ị ế ề ớ ượ ả ộ ngày m t

gi m, nh ng trên th c t ự ế ư ả ề , các t p đoàn truy n hình l n v n r t sung s c. Truy n ớ ẫ ấ ứ ề ậ

ng ti n truy n thông ph c p nh t, đ t d i s ki m soát c a các hình v n là ph ẫ ươ ổ ậ ặ ướ ự ể ủ ệ ề ấ

t b n k ch xù và lâu đ i, trong khi nhi u công ty internet còn quá non tr và kinh ư ả ề ẻ ế ờ

. doanh v n thua l ẫ ỗ

M t khác, theo tài li u phân tích c a t ch c phát thanh – truy n hình châu Á ủ ổ ứ ệ ề ặ

– Thái Bình D ng (ABU) thì ch t l ấ ượ ươ ẫ ng audio, video qua internet hi n nay v n ệ

còn là v n đ c n xem xét. Âm thanh trên internet m i ch d ng ề ầ ỉ ừ ấ ớ ở ứ m c đ “nghe ộ

đ c”, còn xa m i có th đ t ch t l ng cao. Hình nh qua internet th ng có ượ ể ạ ấ ượ ớ ả ườ

khuôn hình b ng 1/16 toàn b màn nh, ch t l ng kém và ch truy n đ c 6 hình/ ấ ượ ằ ả ộ ề ỉ ượ

giây. N u so sánh v i internet thì truy n hình ch thua kém ng tác. Tuy ề ế ớ ỉ m t t ở ặ ươ

nhiên trong t ng lai, khi truy n hình t ươ ề ươ ệ ng tác (interactive television) hoàn thi n

66

i gi a truy n hình và internet s r t m h th ng và ph c p thì g n nh ranh gi ệ ố ổ ậ ư ầ ớ ẽ ấ ữ ề ờ

ủ nh t, khi mà chúng tr n l n vào nhau. Nh ng tham v ng và toan tính k trên c a ộ ẫ ữ ể ạ ọ

ẩ các hãng truy n hình l n nh m thâu tóm các công ty internet cũng chính là đ chu n ể ề ằ ớ

ng lai đó. b cho t ị ươ

b. Gi i pháp cho truy n hình ả ề

Tr ướ c m t, ng ắ ườ i ta t m b ng lòng v i nh ng website tr c tuy n mà t ữ ự ế ạ ằ ớ ấ ả t c

các hãng truy n hình đ c phát sóng và nh ng thông tin b sung đ c truy n t ề ượ ữ ổ ượ ề ả i

trên m ng theo m t cách th c khác, đã khi n cho truy n hình ngày càng phát huy ứ ề ế ạ ộ

i ta tìm đ c nh ng thông tin v m t s ki n nào đó đ s c m nh c a nó. Ng ứ ủ ạ ườ ề ộ ự ệ ữ ọ ượ c

đ a trên m ng và n y sinh nhu c u xem hình nh v s ki n đó trên truy n hình. ư ề ự ệ ề ạ ả ả ầ

Ng c l ượ ạ i khi xem truy n hình, khán gi ề ả ị ứ b lôi cu n và thôi thúc tìm hi u v tin t c ể ề ố

đó kĩ h n b ng cách truy c p vào internet. Và th t khéo là, không ch b sung cho ỉ ổ ậ ằ ậ ơ

nhau v m t thông tin, cách th c ti p c n thông tin mà hai lo i hình này luôn bi ậ ề ặ ứ ế ạ ế t

cách qu ng cáo cho nhau theo nghĩa đen c a t ủ ừ ả ề này, vì xét cho cùng, chúng đ u

ớ thu c v m t hãng mà thôi. Có th k tên hàng lo t các website c a các hãng l n ề ộ ể ể ủ ạ ộ

nh là CNN.com, BBC.com, ABCnews.com, NBCi.com... ư

c chuy n t Danh m c các ch ụ ươ ng trình truy n hình luôn đ ề ượ ể ả i trên m ng, th ạ ể

hi n đ y đ trên thanh công c c a các trang web. Khi truy c p vào đây ng ụ ủ ủ ệ ầ ậ ườ ọ i đ c

ng tác s ti p c n sâu h n nh ng v n đ đã ho c s phát sóng. Phát huy u th t ẽ ế ậ ặ ẽ ế ươ ư ữ ề ấ ơ

i truy c p tham gia c a m ng tr c tuy n, các website này luôn có di n đàn đ ng ủ ự ể ễ ế ạ ườ ậ

ự ệ bàn lu n sâu h n v các s ki n. Ví d nh trong th i đi m x y ra s ki n ụ ự ệ ư ể ề ậ ả ơ ờ

11/9/2001 t ạ ổ i M , trang web ABC.news.com đã xây d ng h n m t di n đàn trao đ i ự ễ ẳ ộ ỹ

ý ki n tr c ti p v i tên g i: “C u Chúa phù h n c M , T i sao? T i sao?”. Ch ộ ướ ự ế ế ầ ớ ọ ỹ ạ ạ ỉ

sau 3 ngày, s l ng thông tin trao đ i đã lên quá con s 3 tri u. ố ượ ệ ổ ố

Tuy nhiên xu h ng h p tác, h p nh t gi a truy n hình và internet không ướ ữ ề ấ ợ ợ

đó, cũng không ch kh i ngu n theo ý đ c a các t p đoàn truy n hình d ng l ừ i ạ ở ồ ủ ề ậ ở ồ ỉ

l n. Đó còn là tham v ng c a các công ty tin h c kh ng l ủ ớ ọ ọ ổ ồ mà tiêu bi u nh t là ể ấ

ng lai, Microsoft. Bill Gates, ch nhân c a t p đoàn này nhân th y r ng: trong t ủ ậ ấ ằ ủ ươ

67

n u mu n gi ế ố ữ ự s phát tri n th n kỳ c a Microsoft thì nh t thi ủ ể ấ ầ ế t ph i n m gi ả ắ ữ ấ l y

th tr ng mà các nhà sáng ch c a ông g i là không gian truy n hình (television ị ườ ế ủ ề ọ

ch , trong th tr space). V n đ là ấ ề ở ị ườ ỗ ứ ng đó, ông s chi m m t v trí l n đ n m c ộ ị ẽ ế ế ớ

nào.

Báo chí ph ng Tây ví s h p tác, h p nh t gi a truy n hình và internet là ươ ự ợ ữ ề ấ ợ

ắ m t cu c hôn ph i gi a hàng lo t các t p đoàn truy n thông – truy n hình n m ậ ữ ề ề ạ ố ộ ộ

ệ trong tay quy n l c thông tin và các công ty tin h c v i u th to l n v công ngh . ọ ớ ư ề ự ề ế ớ

Trong cu c c nh tranh nh m thâu tóm t ạ ằ ộ ươ ầ ng lai c a ngành truy n thông, ph n ủ ề

ệ th ng có th thu c v ông Bill Gates hay ông Ted Turner, đ ng nghĩa v i vi c ề ể ắ ộ ớ ồ

truy n hình l i d ng Internet đ phát tri n ho c ng i. Song đây là xu h ề ợ ụ ể ể ặ c l ượ ạ ướ ng

có tính t t y u, n u xét trên ph ng di n khoa h c công ngh thu n túy. B i đó là ấ ế ế ươ ệ ệ ầ ở ọ

ng ti n báo chí s k t h p c a m t lo i hình truy n thông t ạ ự ế ợ ủ ề ộ ươ ng tác v i m t ph ớ ộ ươ ệ

nghe nghìn đ th c s tr thành truy n thông đa ph ng ti n. ể ự ự ở ề ươ ệ

Ng i ta đã nhìn th y: trong t ng lai g n, chi c máy thu hình thông th ườ ấ ươ ế ầ ườ ng

hi n nay s tr thành l c h u, thay vào đó là các thi t b đa ph ẽ ở ệ ậ ạ ế ị ươ ng ti n – ệ

multimedia, ti n l i và đa d ng h n nhi u. Đó là m t máy tính đa ch c năng: tính ệ ợ ứ ụ ề ộ ơ

toán, so n th o văn b n, tra c u thông tin, đánh c , ch i đi n t , vi ệ ử ứ ả ả ạ ờ ơ ế ậ t và nh n

email và xem hàng trăm kênh truy n hình. Khi xem truy n hình nhi u kênh, khán ề ề ề

gi ch ng c n b m nút chuy n kênh liên h i vì bên tay ph i c a màn hình s có ả ả ủ ẽ ể ấ ầ ẳ ồ

hàng lo t màn hình mini, hi n th cho b n bi t kênh nào hi n đang chi u gì, và lúc ể ạ ạ ị ế ế ệ

ỉ ầ đó b n s d dàng l a ch n. Ví d nh khi b n đang xem bóng đã, b n ch c n ư ẽ ễ ụ ự ạ ạ ạ ọ

bám đi u khi n t ề ể ừ ằ xa đ hi n th m t khuôn hình nh , gi ng nh trên internet n m ể ể ị ộ ư ố ỏ

hai bên l màn hình, không chi m di n tích l n và v n đ đ b n theo dõi bóng đá. ề ủ ể ạ ế ệ ẫ ớ

Tuy đ ng th i làm các vi c nh trên, ng i ta v n thao tác nhi u vi c khác: khai ư ệ ờ ồ ườ ề ệ ẫ

trang web hay xem l thác thông tin v m t c u th nào đó t ề ộ ầ ủ ừ ạ ế i m t vài pha gay k t ộ

ậ hay k t qu các tr n đ u khác, trao đ i cùng b n bè hay xem m t b n bình lu n ộ ả ế ậ ấ ả ạ ổ

m i c p nh t. ớ ậ ậ

68

ế Tuy nhiên s h i nh p gi a truy n hình và internet không có nghĩa bi n ự ộ ữ ề ậ

c chuy n t i trên m ng và hòa tan và truy n hình thành m t th hình nh đ ng đ ộ ứ ề ả ộ ượ ể ả ạ

i trí. Song đó. V b n ch t, m c dù c hai lo i hình d u mang tính báo chí và gi ạ ề ả ề ặ ấ ả ả

chi c máy vi tính là ph ế ươ ộ ng ti n đ làm vi c, trong khi máy thu hình còn là m t ệ ể ệ

c n i m ng internet nh ng s s n ph m văn hóa c a gia đình. Máy thu hình s đ ả ẽ ượ ủ ẩ ư ạ ố ẽ

ụ ủ không làm nhi m v gi ng máy tính, vi c s d ng s d dàng h n và d ch v c a ệ ử ụ ụ ố ẽ ễ ệ ơ ị

nó đ n gi n h n. Nh v y trong gia đình v n s có c hai lo i máy k thu t t ẫ ẽ ư ậ ậ ươ ng ả ạ ả ơ ơ ỹ

đ i gi ng nhau. Khi đó, máy thu truy n hình s đ m b o vi c qu n lý hàng trăm ố ẽ ả ề ệ ả ả ố

ơ kênh truy n hình, nh ng d ch v nh : mua hàng qua truy n hình, các trò ch i ụ ư ữ ề ề ị

ứ truy n hình, ki m tra tài kho n ngân hàng… Còn máy tính s đ m nhi m các ch c ẽ ả ể ệ ề ả

ả năng ph c t p h n nh x lý, qu n lý thu nh p gia đình, x lý văn b n, h i th o, ứ ạ ư ử ử ả ậ ả ơ ộ

h i ngh qua m ng, x lý hình nh… ộ ử ạ ả ị

Cũng nh t c đ phát tri n c a internet, ng ư ố ủ ể ộ ườ i ta d đoán r ng ch trong ằ ự ỉ

vòng m t th p k t ỷ ớ ậ ộ ề i, m t th h truy n hình thông minh s quen thu c v i nhi u ế ệ ề ẽ ớ ộ ộ

gia đình. V i công ngh s n xu t các màn hình c c m ng, b n có th treo trên ệ ả ự ể ấ ạ ớ ỏ

t ng m i phòng m t máy thu hình nh m t b c tranh treo t ườ ư ộ ứ ỗ ộ ườ ỉ ầ ng. B n ch c n ạ

ố ủ ng i trên gh , nói lên b n mu n gì, toàn b h th ng này s th c hi n ý mu n c a ộ ệ ố ẽ ự ế ệ ạ ồ ố

ng trình b n thích xem, ghi l i các ch ng trình ch a k p xem, xem b n: tìm ch ạ ươ ạ ạ ươ ư ị

tin t c m i c p nh t… ớ ậ ứ ậ

4.2 Xu h ng phát tri n c a truy n hình ướ ể ủ ề

V i s c nh tranh kh c li các lo i hình báo chí khác, đ c bi t là t ớ ự ạ ố t t ệ ừ ặ ạ ệ ừ

internet, truy n hình c n ph i t thay đ i b n thân mình đ đáp ng đ ả ự ề ầ ổ ả ứ ể ượ ầ c yêu c u

c u s ng b n thân mình. Bên c nh vi c nâng c a công chúng hi n đ i cũng nh t ệ ủ ư ự ứ ố ệ ạ ạ ả

cao ch t l ng tin bài, ch t l ấ ượ ấ ượ ề ng phát sóng… thì m t yêu c u đ t ra cho truy n ầ ặ ộ

hình là ph i t o ra đ ng trình m i h p d n khán gi ả ạ ượ c nh ng ch ữ ươ ớ ấ ẫ ả ể ấ . Ta có th th y

m t vài thay đ i c a truy n hình trong t ng lai: ổ ủ ề ộ ươ

• Truy n hình k thu t s :

ậ ố Gi a năm 2008 và 2012, truy n hình công ngh ề ỹ ữ ề ệ

t ng t (analogue TV) s ch m d t t i Anh đ hoàn toàn chuy n sang ươ ự ứ ạ ẽ ấ ể ể

69

ng t t h n. d ch v truy n hình kĩ thu t s v i ch t l ị ậ ố ớ ấ ượ ụ ề ố ơ TV kĩ thu t s có ậ ố

th thu sóng t dây anten, v tinh, cáp ho c các đ ể ừ ệ ặ ườ ng dây đi n tho i. ệ ạ Để

chuy n sang truy n hình công ngh s , yêu c u ph i có b chuy n đ i đ ệ ố ổ ể ể ể ề ả ầ ộ

xem truy n hình kĩ thu t s trên TV thông th ng (set-top box) ho c b ậ ố ề ườ ặ ộ

gi i mã cho TV. ả

TV v i đ nét cao hay HDTV (High-definition television) là

• TV đ nét cao: ộ

ớ ộ

i xem có đ đ nh d ng m i cho phép ng ớ ị ạ ườ ượ c nh ng hình nh s c nét, rõ ả ữ ắ

ràng, màu s c trung th c, đ t ng ph n cao và ch t l ng âm thanh cũng ộ ươ ự ắ ấ ượ ả

t ố ơ ế t h n nhi u nh có thêm nhi u đi m nh h n trên t ng cm. Nh ng chi c ể ả ữ ừ ề ề ờ ơ

TV đ ượ ể ể ệ c coi là HDTV n u màn hình có đ đi m nh (pixel) đ th hi n ủ ể ả ế

đ ượ c nh ng hình nh s c nét v i đ phân gi ắ ớ ộ ữ ả ả ặ i 720p (1280x720 pixel) ho c

ể 1080i (1920x1080 pixel). B n c n ph i có m t chi c HDTV và b chuy n ả ế ạ ầ ộ ộ

đ i HD ho c b gi ổ ặ ộ ả i mã đ xem đ ể ượ c truy n hình kĩ thu t s . ậ ố ề

i xem

• Máy ghi hình cá nhân PVR: V i PVR (Personal video recorder), ng ớ

ườ

i sau đó. có th ghi l ể ạ ộ i n i dung truy n hình tr c ti p vào PC đ xem l ự ề ể ế ạ

Trong quá trình ghi l i các ch ạ ươ ừ ng trình, chúng ta cũng có th t m d ng ể ạ

(pause), xem l i (replay), tua hình (fast forward)… H u h t PVR đ u đ ạ ế ề ầ ượ c

k t h p v i các d ch v TV kĩ thu t s nh : Sky, Freeview ế ợ ậ ố ư ụ ớ ị

• Xem video theo yêu c u (on demand):

“On demand” có nghĩa là ng i xem ầ ườ

có th xem danh sách các ch ể ươ ng trình đ l a ch n ch ể ự ọ ươ ố ng trình mu n

xem và không b bó bu c v th i gian xem. V i d ch v theo yêu c u, đài ề ờ ớ ị ụ ầ ộ ị

truy n hình s g i t i khách hàng nh ng show di n hay nh ng b phim ẽ ử ớ ề ữ ữ ễ ộ

đ ượ ổ c yêu thích thông qua vi c k t n i băng thông r ng nh b chuy n đ i ệ ế ố ờ ộ ể ộ

cho TV.

Gì đây, vi c k t n i TV v i máy tính

• S k t h p gi a TV và máy tính: ữ

ự ế ợ ờ ế ố ệ ớ

(PC) hay m t thi t b có th đ m nh n c 2 ch c năng này không còn là ộ ế ị ể ả ứ ậ ả

đi u khó t ng t ề ưở ượ ng. Nó s m ra m t th vi n kh ng l ộ ư ệ ẽ ở ổ ồ các đo n video ạ

t ừ ạ ầ m ng internet và có th xem tr c ti p chúng trên TV. Đi u này cũng g n ế ự ề ể

70

i tiên phong gi ng nh vi c s d ng b nh PC nh m t chi c PVR. Ng ớ ư ệ ử ụ ư ộ ế ố ộ ườ

trong lĩnh v c này là Microsoft v i Media Centre. Bên c nh đó, chi c iTV ự ế ạ ớ

ng t . Còn ph i k t i Xbox c a Apple cũng mang đ n nh ng ti n nghi t ủ ữ ệ ế ươ ự ả ể ớ

360 cho phép t i các show đ xem tr c ti p trên TV. ả ự ế ể

• Truy n hình di đ ng:

Hi n nay xem TV trên màn hình di đ ng là đi u khá ộ ề ệ ề ộ

i v các gói d ch v đ ph bi n. Nh k t n i m ng t c đ cao 3G, vi c t ạ ờ ế ố ố ộ ổ ế ệ ả ề ụ ể ị

xem tr c ti p trên di đ ng đ n gi n h n bao gi ộ ự ế ả ơ ơ ờ ế ệ ạ h t. Các công ngh c nh

tranh nh : DAB-IP và DVB-H đang đ ư ượ ạ ư c các nhà s n xu t đi n tho i đ a ấ ệ ả

vào đ thu hút nhi u h n n a khách hàng. Cũng nh đi n tho i, vi c xem ư ệ ữ ệ ề ể ạ ơ

show trên iPod và máy nghe nh c MP3 ngày càng ph bi n h n. ạ ổ ế ơ

(Hi n nay ệ Vi ở ệ ự t Nam khái ni m truy n hình theo yêu c u, truy n hình th c ệ ề ề ầ

t đó là 3 ế và truy n hình t ề ươ ng tác v n còn có s l n l n v i nhau, th c t ự ẫ ộ ự ế ẫ ớ

hình th c hoàn toàn khác nhau.) ứ

a. Truy n hình theo yêu c u (on-demand) ề ầ

có th t Truy n hình theo yêu c u là d ch v mà khán gi ầ ụ ề ị ả ể ự ọ mình l a ch n ự

ch ng trình yêu thích đ xem mà không ph i ph thu c vào gi ươ ụ ể ả ộ ờ phát c a đài ủ

truy n hình. ề

T năm 1991, Microsoft đã mu n đ a máy đi n toán v t xa các lo i máy ư ừ ệ ố ượ ạ

PC th ng và h ng tác mà h r t thích kh năng ườ ướ ng đ c bi ặ ệ ề t v truy n hình t ề ươ ọ ấ ả

ủ th c hi n vi c xem video theo yêu c u (video on demand). H u qu t c thì c a ả ứ ự ệ ệ ầ ậ

i th i ph i đóng c a. vi c này là làm cho các c a hàng thuê băng đĩa b l ử ị ỗ ệ ử ả ờ

Microsoft t i truy n hình, theo đó, ự ậ nh n cho mình s m ng ph i phát minh l ứ ạ ả ạ ề

ng ti n báo chí mang tính gi h ph i chuy n đ i m t ph ể ọ ả ổ ộ ươ ệ ả ể i trí, giáo d c chuy n ụ

ng i xem thành m t ph t o ra m t s th đ ng, u o i, đ đ n ạ ộ ự ụ ộ ờ ẫ ở ể ả ườ ộ ươ ng ti n có ệ

. kh năng kích thích cac ph n ng c a đông đ o khán gi ả ứ ủ ả ả ả

Đ th c hi n m c đích đó, Microsoft lao vào nghiên c u truy n hình t ể ự ứ ụ ề ệ ươ ng

ủ tác nh ng không thành công. Trong khi đó, năm 1995, t p đoàn Time Warner c a ư ậ

ông Ted Turner đã đ a ra bi u di n m t mô hình thí nghi m truy n hình t ng tác ư ễ ể ề ệ ộ ươ

71

c các ch có th v a thu đ ể ừ ượ ươ ữ ng trình truy n hình, v a có th yêu c u chi u nh ng ừ ể ề ế ầ

yêu thích, v a có th đ t mua vé máy bay, đ t phòng khách s n… b phim khá gi ộ ả ể ặ ừ ạ ặ

Nh ng vi c này th c hi n đ ự ữ ệ ệ ượ c nh có b ph n thi ộ ậ ờ ế ị ậ t b server (cho phép truy c p

d li u tr c ti p) và nh h p setto đ t trên máy thu hình. Tr ng i chính c a nó ữ ệ ờ ộ ự ủ ế ặ ạ ở

còn quá c ng k nh và giá quá cao: 8000$ cho chi c h p setto. Bill Gates đã nhanh ế ề ồ ộ

nh y nh n ra r ng: ch có m ng internet m i là chìa khóa giúp Microsoft b c vào ằ ạ ạ ậ ớ ỉ ướ

lĩnh v c kinh doanh truy n hình m t cách v ng ch c. V i 425 tri u USD, Bill ữ ự ệ ề ắ ộ ớ

Gates mua ngay công ty đi n t WebTV Sun chuyên s n xu t các thi ệ ử ả ấ ế ị ệ ử t b đi n t

t nh t c a truy n hình t ng tác. h th ng, bi n nó thành m t phòng thí nghi m t ệ ố ệ ế ộ ố ấ ủ ề ươ

M c tiêu c a Microsoft là thi t k chi c h p webtv, cho phép truy c p các website ụ ủ ế ế ế ộ ậ

t máy thu hình bình th ng v i giá ch kho ng 199 USD. ừ ườ ả ớ ỉ

N u Microsoft thành công trong vi c s n xu t lo i máy thu hình kèm theo ệ ả ế ấ ạ

t b cho phép v a xem đ c các ch ng trình truy n hình thông th ng, m t s thi ộ ố ế ị ừ ượ ươ ề ườ

ng tác thì có v a s d ng đ ừ ử ụ ượ c nh máy đi n toán, v a là máy truy n hình t ừ ư ề ệ ươ

nghĩa là công ty này s chi m đ ẽ ế ượ ả c v trí m nh trong lĩnh v c truy n hình, nh ự ề ạ ị

h ng và l i nhu n s tăng r t nhanh đ ng th i th l c c a Bill Gates s đ ưở ợ ế ự ủ ẽ ượ c ẽ ấ ậ ờ ồ

nâng cao.

N u nh không lâu tr c đây, truy n thông đ i chúng (mass media) là s ư ế ướ ề ạ ự

th ng tr c a m t tam đ u ch bao g m Báo in, Truy n hình và Phát thanh thì hôm ị ủ ề ế ầ ố ộ ồ

nay, v i s ra đ i và t ng h c a ng truy n băng thông r ng và công ớ ự ờ ươ ỗ ủ Internet, đ ườ ề ộ

ngh không dây, th gi ế ớ ệ ế ớ i đang ch ng ki n s soán ngôi c a m t tam đ u ch m i ế ự ứ ủ ầ ộ

trong truy n thông, đó là Truy n hình, Internet và Mobile. ề ề

May m n thay, v i nh ng đ c thù v vi c truy n hình nh và kh năng thích ề ệ ữ ề ắ ả ả ặ ớ

ng cao cho t ng tác. “Đ ch ” truy n hình v n và s luôn là m t kênh thông tin ứ ươ ề ẽ ế ế ẫ ộ

quan tr ng b c nh t trong b ba này. ấ ậ ộ ọ ả H n th n a, khác v i giai đo n phân m nh ớ ế ữ ạ ơ

tr ướ ể ế ố c đây v i báo in, v i phát thanh, truy n hình ngày nay hoàn toàn có th k t n i, ề ớ ớ

dùng chung t p khán gi và phân chia quy n l ậ ả ề ợ ớ ớ i v i hai hình th c nghe nhìn m i ứ

này, t đó t o ra vô s giá tr gia tăng trên c ba mô hình. Xu h ừ ạ ả ố ị ướ ạ ng và hi n tr ng ệ

72

i, đó là vi c ba hình th c nghe nhìn th h m i này đang k t n i đ t c a th gi ủ ế ớ ế ố ể ụ ế ệ ớ ứ ệ

t Nam, chúng ta đang có nh ng gì v m t đi m chung. V y trong b i c nh c a Vi ậ ề ộ ố ả ủ ể ệ ữ

trong tay?

Mobile  Truy n hình ề

Hình th c s d ng SMS đ tác đ ng lên ch ứ ử ụ ể ộ ươ ờ ng trình truy n hình trong th i ề

gian g n đây đang nh n m sau m a v i hàng lo t các công ty khai thác các d ch v ư ớ ư ấ ầ ạ ị ụ

giá tr gia tăng trên các thi t b di đ ng. Có th nói đây là hình th c ph bi n và ị ế ị ổ ế ứ ể ộ

ng tác Vi t Nam. Tuy nhiên, hi u qu nh t trong vi c khai thác truy n hình t ệ ề ệ ấ ả ươ ở ệ

t và na ná gi ng nhau dàn tr i trên m i ch ng trình v i cách th c khai thác ứ ớ ồ ạ ả ố ọ ươ

truy n hình, s nhàm chán và th c a khán gi đ i v i lo i hình d ch v này đã ờ ơ ủ ự ề ả ố ớ ụ ạ ị

manh nha xu t hi n. ệ ấ

 Mobile Truy n hình ề

V i vi c công ngh WiMax s tri n khai s m Vi t Nam, cho phép các ớ ở ể ệ ẽ ệ ớ ệ

thi t b không dây có th truy c p đ ế ị ể ậ ườ ữ ng truy n t c đ cao, vi c xem nh ng ề ố ệ ộ

ch ng trình truy n hình tr c ti p trên Mobile đang d n tr nên t c t ươ ự ế ự ế ề ầ ở

Internet  Truy n hình ề

Máy tính PC v i kh năng t ớ ả ươ ữ ng tác tr c ti p lên Internet cung c p nh ng ự ế ấ

công c m i cho vi c t ụ ớ ệ ươ ế ng tác truy n hình m t khi Internet và truy n hình đã k t ề ề ộ

ng tác c đi n nh th ph n h i hay đi n tho i c n i. Thay cho các hình th c t ố ứ ươ ư ư ổ ể ạ ố ệ ả ồ

t nh ng gì chúng ta t ng tác đ c v i Internet cũng đ nh, chúng ta hãy nghĩ đ n t ị ế ấ ữ ươ ượ ớ

ng tác đ s chính là nh ng gì chúng ta t ữ ẽ ươ ượ ớ ả c v i truy n hình. Đó là kh năng ph n ề ả

h i thông đi p tr c ti p, tr c tuy n, đó là kh năng g i âm thanh và th m chí c ồ ử ự ự ế ế ệ ậ ả ả

hình nh tr c ti p lên truy n hình. ự ế ề ả

 Internet. Truy n hình ề

IPTV cũng nh Internet Television đã r m r ch xu t hi n Vi t Nam cùng ệ ở ư ậ ấ ị ệ

v i các giao th c truy n video tr c ti p (streaming), các giao th c phân ph i ngang ớ ứ ự ứ ế ề ố

hàng (P2P sharing) đang hoàn thi nệ m ra nh ng hình th c m i trong vi c xem ở ữ ứ ệ ớ

truy n hình. Khán gi đã có th xem tr c ti p ch ng trình c a VTV, VTC… đ ề ả ự ế ể ươ ủ ượ c

73

ngay tr c ti p trên trang ch cũng nh download nh ng ch ng trình truy n hình ữ ư ủ ự ế ươ ề

ụ ầ s thông qua nh ng m ng ngang hàng mà VNN-TV là m t trong nh ng ví d đ u ố ữ ữ ạ ộ

tiên c a nh ng nhà cung c p d ch v Video theo yêu c u (VOD - Video On ụ ủ ữ ấ ầ ị

Demand), hình th c xem TV r t ph bi n t ổ ế ạ ắ i B c M . ỹ ứ ấ

Ba hình th c truy n thông th h m i đang k t n i đ h i t ế ố ể ộ ụ ạ ế ệ ớ ề , t o ra nhi u ứ ề

nh ng cũng t o ra không ít thách th c cho d ch v giá tr gia tăng cho khán gi ị ụ ị ả ư ứ ạ

ng ườ ế ố i làm truy n hình. Rõ ràng 3 hình th c truy n thông th h m i đang k t n i ế ệ ớ ứ ề ề

, t o ra vô vàn d ch v giá tr gia tăng trên b n thân m i lo i hình, đ h i t ể ộ ụ ạ ụ ả ạ ỗ ị ị

Truy n hình theo yêu c u iTV ề ầ

IPTV (Internet Protocol Television) là d ch v truy n t ề ả ụ ị ậ i hình nh k thu t ả ỹ

i ng i s d ng qua giao th c Internet v i k t n i băng thông r ng - ADSL. s t ố ớ ườ ử ụ ớ ế ố ứ ộ

Nó th ng đ c cung c p k t h p v i VoIP và truy n d li u nên còn đ c g i là ườ ượ ề ữ ệ ế ợ ấ ớ ượ ọ

công ngh tam giác (d li u, âm thanh và hình nh). ữ ệ ệ ả

Tính t ng tác cao ươ

ề Bên c nh các kênh truy n hình nh các lo i truy n hình analog và truy n ư ề ề ạ ạ

hình cáp khác, IPTV cho phép cung c p các d ch v kèm theo nh Video theo yêu ụ ư ấ ị

c u (ầ VoD - Video on demand), Truy n hình theo yêu c u ( ầ TVoD), Đ c báo trên TV ọ ề

(iNews), Âm nh c theo yêu c u ( ạ ầ iMusic), Phát thanh tr c tuy n ( ế iRadio), L u trư ự ữ

tr c tuy n ( iMessenger), Chia s Video ( Clip4U) ế iStorage), G i tin nh n qua TV ( ự ử ắ ẻ

và b u ch n ( c đ n nay bao g m analog, tr ọ Voting)... mà các d ng truy n hình t ề ầ ạ ừ ướ ế ồ

c. cáp hay truy n hình k thu t s không có đ ỹ ậ ố ề ượ

Truy n hình: D dàng theo dõi l ch phát sóng ễ ề ị

T công ngh t ệ ươ ừ ng tác EPG c a IPTV, ng ủ ườ i dùng có th xem l ch phát ể ị

ngày hôm đó cũng nh nh ng ngày ti p theo trên TV, đ ng th i có th d dàng xem ư ữ ể ễ ế ờ ồ

ng trình đang phát cũng nh ngày gi b t đ u c a ch ng trình k hi n th tên ch ị ể ươ ư ờ ắ ầ ủ ươ ế

ti p. Ch c năng đ t gi cho phép đ t s n ch ng trình mu n xem và đ n đúng gi ứ ế ặ ờ ặ ẵ ươ ế ố ờ

đó, TV s t đ ng chuy n sang kênh đã ch n. ẽ ự ộ ể ọ

VoD và TVoD – Phim và truy n hình theo yêu c u ề ầ

74

Đây là d ch v xem phim theo yêu c u, v i kho phim nh ch ng trình các ụ ầ ả ớ ị ươ

lo i đ c l u tr trên máy ch c a nhà cung c p. So v i các b phim đ c phát ạ ượ ư ữ ủ ủ ấ ộ ớ ượ

sóng trên truy n hình analog, truy n hình cáp hay truy n hình k thu t s , d ch v ậ ố ị ề ề ề ỹ ụ

này có nh ng u đi m v t tr i nh kh năng cung c p l ư ữ ể ượ ấ ượ ư ả ộ ng phim nh không ả

i, tua lui, d ng hình nh khi xem DVD. h n ch , ch n l a phim mu n xem và tua t ạ ọ ự ế ố ớ ư ừ

iMusic – Nghe nh c theo yêu c u: đáp ng nhu c u v Nghe – Nhìn, d ch v ứ ề ạ ầ ầ ị ụ

này cho phép l u các album âm nh c trên máy ch đ ng i dùng t ủ ể ư ạ ườ ự ọ do l a ch n, ự

tìm ki m và lên danh sách các bài hát riêng cho mình. S l ng bài hát l u tr ố ượ ế ư ữ là

không h n ch . ế ạ

ệ iNews – Đ c báo trên TV: H u ích và đ n gi n khi k t h p TV v i báo đi n ế ợ ữ ả ọ ơ ớ

t . Đây là m t d ch v liên thông v i báo đi n t và ng ử ộ ị ệ ử ụ ớ ườ i dùng s đ c báo trên ẽ ọ

TV tùy thích mà không c n ph i s d ng máy vi tính r i truy c p web báo đi n t ả ử ụ ệ ử ầ ậ ồ

đ xem. ể

S v t tr i v công ngh t kh năng giao ự ượ ộ ề ệ ươ ng tác th h m i này còn ế ệ ớ ở ả

ti p gi a nh ng ng i s d ng h th ng v i nhau qua các d ch v iMessenger và ữ ữ ế ườ ử ụ ệ ố ụ ớ ị

Voting: g i và nh n tin nh n, cùng tham gia các ch ng trình bình ch n qua TV ử ắ ậ ươ ọ

xa. b ng cách b m tr c ti p trên đi u khi n t ự ế ằ ể ừ ề ấ

iKaraoke, d ch v Karaoke gia đình tích h p vào b gi i mã cũng s đ ộ ả ụ ợ ị ẽ ượ c

phát tri n r ng rãi nh m th a mãn th hi u c a nh ng khách hàng yêu ca hát trong ị ế ủ ể ộ ữ ằ ỏ

t ng lai g n. ươ ầ

V i các tính năng n i tr i, trên th gi i IPTV đang chi m th ph n ngày càng ổ ộ ế ớ ớ ế ầ ị

các n c có h t ng ADSL phát tri n. Theo các chuyên gia, trong 5 l n, nh t là ớ ấ ở ướ ạ ầ ể

năm t ớ i IPTV s đ y lùi các lo i d ch v truy n hình truy n th ng, truy n hình cáp ề ẽ ẩ ạ ị ụ ề ề ố

và d n đ u trong lĩnh v c truy n thông truy n hình. ự ề ề ầ ẫ

t Nam, các ng đ Vi Ở ệ ả ườ ư ậ ng gi a 3 hình th c này cũng đã thông xe, nh v y ứ ữ

i làm truy n hình ch còn là s d ng lo i xe gì, đi nh th bài toán đ t ra cho ng ặ ườ ử ụ ư ế ề ạ ỉ

nào đ khai thác t i đa h t ng mà thôi. Câu tr l i có l kh năng t ể ố ạ ầ ả ờ n m ẽ ằ ở ả ươ ng

tác trong n i dung. (Chongchongtv.com) ộ

75

ng tác (Interactive Television – ITV) b. Truy n hình t ề ươ

Truy n hình t ề ươ ng tác là kh năng cung ả

c p các ch ấ ươ ế ng trình có th tác đ ng tr c ti p ự ể ộ

. T c là ng đ n khán gi ế ả ứ ườ ệ i xem có th can thi p ể

vào n i dung c a ch ng trình truy n hình. ủ ộ ươ ề

T ng “truy n hình t ừ ữ ề ươ ề ự ng tác”, v th c

ch t, đ ấ ượ ậ c dùng đ nói v th lo i “đàm lu n ề ể ạ ể

chuyên đ ” (talk show). Trong đó nh ng ng ữ ề ườ i

ơ tham gia có th là các v khách m i ho c là đ n ị ể ặ ờ

thu n ch là nh ng khán gi bình th ữ ầ ỉ ả ườ ủ ng c a

truy n hình. ề

T t các các đài truy n hình ngày nay đ u có t i thi u vài ba ch ng trình ề ề ấ ố ể ươ

t ng tác khác nhau, đó có th là m t ch ươ ể ộ ươ ờ ng trình bình lu n v m t s ki n th i ề ộ ự ệ ậ

i ch i là khán gi … Ý ki n c a khán gi s , m t gameshow trong đó có ng ự ộ ườ ủ ế ả ơ ả ẽ s

đóng góp vào thành công c a ch ng trình. Đi u đó là c n thi t đ t o ra m t xu ủ ươ ề ầ ế ề ạ ộ

h ng báo chí khách quan. ướ

t Nam, n i dung các ch ng trình truy n hình nh Kh i nghi p, Làm T i Vi ạ ệ ộ ươ ư ệ ề ở

giàu không khó, S c s ng m i (VTV), Nói và làm, Chào bu i sáng, Tôi và chúng ta ứ ố ớ ổ

(HTV), Talk 9 (VTC1), Talk Vietnam (VTV4)... g n đây không còn n m trong ằ ầ

ph m vi “đóng” c a m t k ch b n khô c ng d ng s n mà đã “m ” ra cho khán gi ứ ộ ị ự ủ ả ạ ẵ ở ả

cùng tham gia chia s , đóng góp ý ki n, th m chí đ a ra nh ng câu h i, v ế ữ ư ẻ ậ ỏ ướ ắ ng m c

mà ng i xem b t bình, không đ ng ý. ườ ấ ồ

ng trình bình lu n th thao trên VTV3, nh ng tin nh n góp ý, bình ch Ở ươ ữ ể ậ ắ

lu n n i dung các MC đang nói hay d đoán c a khán gi ủ ự ậ ộ đ ả ượ c hi n th phía d ị ể ướ i

màn hình tivi ngay khi ch ng trình đang phát sóng tr c ti p. Ch ng trình Nói và ươ ự ế ươ

làm h ng tháng trên Đài Truy n hình TP.HCM thu hút nhi u ng ề ề ằ ườ ở i xem b i

ch ng trình này nh m t phiên ch t v n thu nh c a đ i bi u HĐND TP v i lãnh ươ ỏ ủ ạ ư ộ ấ ấ ể ớ

76

đ o các quan ch c, ban ngành v các chuy n v a sát v i đ i s ng, v a mang tính ạ ớ ờ ố ừ ừ ứ ề ệ

th i s nh đ t đai, giáo d c, nhà ... ờ ự ư ấ ụ ở

Giám đ c Đài Truy n hình TP.HCM Huỳnh Văn Nam cho r ng gi ề ằ ố ờ ệ đây vi c

khán gi i xem ả xem đài th đ ng ti p nh n m t chi u không còn h p th i. Ng ộ ụ ộ ế ề ậ ợ ờ ườ

truy n hình ngày càng đông, s l ng kênh truy n hình ngày càng nhi u thì xu ố ượ ề ề ề

h ng tác, có giao l u gi a ch - là đi u t ướ ng “m ” - có t ở ươ ư ữ ươ ng trình v i khán gi ớ ả ề ấ t

y u. ế “Nh HTV4, kênh khoa giáo c a chúng tôi kho ng vài tháng n a thôi s không ữ ủ ư ẽ ả

i xem có th ng i còn cách d y m t chi u nh hi n nay, mà ng ề ư ệ ạ ộ ườ ồ ở ể ệ nhà g i đi n ọ

tho i đ t câu h i, giao l u v i th y giáo tr c ti p qua màn nh ho c qua email” - ư ớ ạ ặ ự ế ả ầ ặ ỏ

ông Nam nói.

Công ngh Truy n hình t ng tác b ng tin nh n không còn là đi u m i m ề ệ ươ ề ằ ắ ớ ẻ

VN nh ng có th nói đây là chiêu hút khán gi nh t c a các kênh truy n hình. ở ư ể ả ấ ủ ề

Ngay khi ch ng trình đang phát sóng hay khi v a k t thúc s có vài câu h i đ t ra ươ ừ ế ỏ ặ ẽ

nh b n thích ca khúc nào nh t, ca sĩ nào trình bày n t ư ạ ấ ượ ấ ắ ng... Hãy g i tin nh n ử

đ n s ... N u là t ế ố ế ươ ạ ủ ạ ng tác tr c ti p, vài m i giây sau tin và s đi n tho i c a b n ự ế ố ệ ươ

hi n trên màn hình vô tuy n. ệ ế

Úc, m t b phim truy n hình phát sóng kèm theo l Ở ộ ộ ề ờ i kêu g i khán gi ọ ả

t nhân v t, mu n t p sau nhân v t đó nh th nh n tin bình ph m, thêm th t chi ti ẩ ắ ắ ế ố ậ ư ế ậ ậ

nào... Cách này phim truy n hình Hàn Qu c cũng áp d ng đ thăm dò khán gi . Các ụ ề ể ố ả

nhà đài đ , v a tăng l ng công c l ượ ợ i ba bên: v a tìm hi u ph n ng khán gi ể ả ứ ừ ả ừ ượ

chúng, v a có ngu n thu phí t ừ ồ l ừ ượ ng tin g i v . ử ề

Truy n hình t ng tác t ề ươ ạ i VN ch m i xu t hi n đúng nghĩa ấ ệ ớ ỉ ở m t vài ộ

ch ng trình nh game show Vui cùng Hugo, Stinky và Stomper, Nh t ký Vàng ươ ư ậ

Anh, ch ng trình th thao truy n hình tr c ti p Cu ng nhi t v i th thao. Ngoài ươ ự ể ề ế ồ ệ ớ ể

ra, t ng tác gián ti p nh V-Clip 45, Bài hát Vi t, Ngôi sao THTH... ươ ư ế ệ

c. Truy n hình th c t (reality show) ự ế ề

77

Truy n hình th c t (reality show) là nh ng show truy n hình mà ng i tham ự ế ề ữ ề ườ

gia là nh ng ng i không chuyên,đ ữ ườ ượ ứ c quay c nh đ i s ng th t và trong m t m c ờ ố ả ậ ộ

đ nào đó không có bàn tay c a đ o di n can thi p. ộ ủ ạ ệ ễ

Đây là lo i hình r t ph bi n các qu c gia phát tri n, đ c bi t là ổ ế ở ạ ấ ể ặ ố ệ ở ỹ Để M .

cho công chúng, các đài truy n hình ti n hành xây t o ra c m xúc th t và m i l ạ ớ ạ ậ ả ế ề

ng trình trong đó ng i tham gia s đ d ng các ch ự ươ ườ ẽ ượ ậ c th hi n c m xúc th t, ả ể ệ

hành đ ng th t nh trong đ i th ng mà không ch u s chi ph i c a đ o di n. Có ư ậ ờ ộ ườ ố ủ ạ ị ự ễ

th hi u là ng ể ể ườ ư ộ i tham gia s quên đi s hi n di n c a máy quay và s ng nh cu c ệ ủ ự ệ ẽ ố

ng ngày. Nh ng hình nh đó s đ s ng th ố ườ ẽ ượ c ữ ả

máy ghi l i và truy n t i cho công chúng. ạ ề ớ

ng trình M t ví d đi n hình c a ch ể ủ ụ ộ ươ

truy n hình th c t đó là American Idol c a FOX. ự ế ề ủ

Ra đ i ngày 11/6/2002 và t đó đ n nay nó tr ờ ừ ế ở

thành m t show ăn khách nh t trên truy n hình. ề ấ ộ

ng trình này đó là ng i ch i s tham gia thi hát và Nguyên t c c a ch ắ ủ ươ ườ ơ ẽ

tr c đó ch a t ng tham gia cu c thi nào. Ph i là công dân M ho c ng i làm ướ ư ừ ặ ả ộ ỹ ườ

vi c t i M ít nh t 3 mùa. Đ tu i t 16 – 24 và có th nâng lên thành 28 khi b ệ ạ ộ ổ ừ ấ ỹ ể ướ c

vào mùa th 4.ứ

Truy n hình th c t v n còn khá m i m t i Vi t Nam. Đ u năm 2005, ự ế ẫ ẻ ạ ề ớ ệ ầ

i xem m i tu n. Đây có VTV3 xu t hi n Kh i nghi p và ngay l p t c thu hút ng ệ ậ ứ ệ ấ ở ườ ầ ỗ

th đ c coi là show truy n hình th c t tiên phong t i Vi t Nam. Cũng trong năm ể ượ ự ế ề ạ ệ

này, V t lên chính mình, Ngôi nhà m ượ ơ ướ ề c (HTV th c hi n) - m t d ng truy n ộ ạ ự ệ

hình th c t khác - ra m t. ự ế ắ

Đ n năm 2006, Ph n th k 21 m i th t s là ch ng trình truy n hình ụ ữ ế ỷ ậ ự ế ớ ươ ề

th c t đúng nghĩa đ u tiên t i VN. Ngay khi ra m t b n xem đài, ch ng trình đã ự ế ầ ạ ắ ạ ươ

c s chú ý b i tính t i m i, chân th t và th ng th n. Tuy là m t cu c thi t o đ ạ ượ ự ở ươ ậ ẳ ắ ớ ộ ộ

truy n hình nh ng các thí sinh (TS) đ c tho i mái b c l quan đi m và cá tính, ư ề ượ ộ ộ ả ể

78

nh ng đi m m nh và c đi m y u c a mình đ t ả ể ế ủ ể ừ ữ ể ạ ộ đó phác h a nên nh ng nét đ c ữ ọ

đáo c a ph n th k ngày nay. ụ ữ ế ỷ ủ

Sau Ph n th k 21 có th k đ n ụ ữ ế ỷ ể ể ế Ướ ầ c m c a tôi, Vui là chính, Th n ơ ủ

t ng âm nh c - Vietnam Idol. Và tháng m i t i, HTV cũng s phát sóng "Funny ượ ườ ớ ạ ẽ

video home" (b n quy n c a M ) v i nh ng tình hu ng hài x y ra trong gia đình ữ ỹ ớ ủ ề ả ả ố

do khán gi quay và g i đ n. Đây s là ch ng trình "m i" đ các khán gi VN t ả ự ử ế ẽ ươ ể ồ ả

ng t v gia đình mình cho đài biên t p và phát sóng. g i nh ng video clip t ử ữ ươ ự ề ậ

t truy n hình th c t t ng t o đ D u bi ẫ ế ự ế ừ ề ạ ượ c nhi u thi n c m và thành công ả ề ệ

ngoài mong đ i c ngoài, nh ng khi ch n m t ch ng trình làm v a lòng n ợ ở ướ ư ộ ọ ươ ừ

ng i Vi t th t không d . Nh Vui là chính khi m i vào VN cũng b ph n đ i k ch ườ ệ ố ị ư ễ ậ ả ớ ị

li t vì m t s ch ệ ộ ố ươ ng trình không phù h p v i thu n phong m t c. Ph n th k ầ ụ ữ ế ỷ ỹ ụ ợ ớ

21 năm ngoái b chê là c ng nh c trong vi c bi n các TS thành nh ng "n c ữ ườ ng ữ ứ ệ ế ắ ị

nhân" b t đ c dĩ. ấ ắ

Ng i Vi ườ ệ ủ ở t nhìn chung hi n hòa, chân tình nh ng không ph i ai cũng đ c i ư ề ả

m và t tin đ tham gia các show truy n hình th c t . Các TS và c khán gi VN ở ự ự ế ể ề ả ả

ph n l n v n ch a d n ng kính, không quen bày t b n thân, quan đi m tr ầ ớ ạ ố ư ẫ ỏ ả ể ướ c

bàn dân thiên h .ạ

Nh ng ngay c khi nh ng ng ả ư ữ ườ i trong cu c dám th ng th n nói lên chính ẳ ắ ộ

ki n c a mình thì công chúng cũng ch a h n đã ch p nh n. D lu n r t hay khen - ư ẳ ư ậ ấ ế ủ ấ ậ

i th , ng n ng i trong vi c tham gia "cu c ch i" (nh n tin chê vu v nh ng l ơ ư ạ ờ ơ ệ ầ ắ ạ ơ ộ

bình ch n, g i ý ki n góp ý, tham gia di n đàn trên trang web c a ch ng trình… ) ủ ử ễ ế ọ ươ

t i VN. cũng chính là rào c n cho vi c phát tri n truy n hình th c t ệ ự ế ạ ề ể ả

MC - c u n i không th thi u c a ch ng trình, đ c bi ế ủ ể ầ ố ươ ặ ệ t là nh ng ch ữ ươ ng

trình m i toanh, v i khán gi ớ ớ ả ấ - cũng là v n đ gây đau đ u cho các nhà s n xu t. ề ả ấ ầ

H u h t nh ng show THTT thành công ữ ế ầ n ở ướ ủ c ngoài đ u mang đ m d u n c a ấ ấ ề ậ

MC.

T i VN, th t không d đ tìm ki m ra m t MC năng đ ng, thông minh, dí ễ ể ế ậ ạ ộ ộ

d m, nh y c m, gi ạ ỏ ả ỏ ứ ự i ng bi n... (tiêu chu n đ d n m t show truy n hình th c ể ẫ ề ế ẩ ộ

79

i v n ch a có MC nào c a các show THTT t i VN chi m đ t ). Vì v y hi n t ậ ế ệ ạ ẫ ủ ư ạ ế ượ c

i xem ti p c n v i th lo i m i m này nhi u c m tình c a b n xem đài, giúp ng ủ ạ ề ả ườ ế ậ ể ạ ẻ ớ ớ

m t cách "ng t ngào" nh t. ọ ấ ộ

Sau vài ch ng trình đã ra m t có th th y truy n hình th c t không ph i là ươ ế ấ ự ế ề ắ ả

"món" d x i đ i v i các nhà s n xu t hay công ty qu ng cáo. Nh Vui là chính, ễ ơ ố ớ ư ấ ả ả

sau khi ti p thu ý ki n c a khán gi , ch ng trình đ ủ ế ế ả ươ ượ ơ c biên t p c n th n h n. ẩ ậ ậ

n a mà đ c dàn Tháng chín này, Vui là chính s không còn là truy n hình th c t ẽ ự ế ữ ề ượ

ng trình khác, k c d ng v i ph n bi u di n c a các ngh sĩ. Còn nh ng ch ủ ự ữ ể ệ ễ ầ ớ ươ ể ả

mua b n quy n t m t ch ng trình ăn khách nh t th gi c s ng h ề ừ ộ ả ươ ế ớ ấ i, d u đ ẫ ượ ự ủ ộ

i xem v n ch a th là "con gà đ tr ng vàng". c a ng ủ ườ ẻ ứ ư ể ẫ

ng trình "than" làm truy n hình th c t Các nhà s n xu t ch ả ấ ươ ự ế ố ấ t n kém và v t ề

i trí khác. Nh show Ph n th k 21 năm ngoái v g p 5 - 6 l n nh ng show gi ả ấ ữ ầ ả ụ ữ ế ỷ ư

i th ng...) tiêu t n trên 500.000 USD (ti n b n quy n, th c hi n, qu ng bá, gi ả ự ề ề ệ ả ố ả ưở

nh ng không thành công l m v m t th ng m i: rating (l ng ng ề ặ ư ắ ươ ạ ượ ườ ư i xem) ch a

ng trình cùng l t ng cao nh mong đ i và s spot qu ng cáo trong ch ố ư ả ợ ươ ượ ườ ắ i nh n

tin bình ch n ch đ t m c v a ph i. ỉ ạ ứ ừ ả ọ

Nhà t ch c cho bi ổ ứ ế ọ ấ ệ t h m t kho ng n a năm đ chu n b và th c hi n ử ự ể ả ẩ ị

ch ng trình đ ươ ng trình. Riêng ph n d ng, h u kỳ đã t n đ n hai tháng. Ch ậ ự ế ầ ố ươ ượ c

quay t ạ i nhi u thành ph khác nhau nh Qu ng Ninh, Nha Trang, TP.HCM... Và có ả ư ề ố

ủ 3 - 4 nhóm quay cho m t n i dung đ b t đ m i hình nh, góc đ , c m xúc... c a ể ắ ủ ọ ộ ộ ộ ả ả

TS.

Còn v i VN Idol, s spot qu ng cáo gi a ch ng trình ch m i tăng t vòng ữ ả ớ ố ươ ỉ ớ ừ

Gala. Ba vòng tr c đó (th gi ng, nhà hát, piano) kéo dài su t hai tháng, cũng ch ướ ử ọ ố ỉ

có "ng i nhà” (các nhãn hàng thu c T p đoàn Unilever nh Clear, Lipton, Close ườ ư ậ ộ

up... ) qu ng cáo gi a ch ng trình. ữ ả ươ

Tuy ch a th ng kê đ ư ố ượ ố ủ c con s đã chi nh ng VN Idol cũng t n công, t n c a ư ố ố

và nhân l c đáng k . Ch ng trình đã đi qua b n thành ph l n: Hà N i, Đà N ng, ự ể ươ ố ớ ẵ ố ộ

i. M i m t ti TP.HCM và C n Th . Êkip th c hi n chính kho ng 100 ng ự ệ ầ ả ơ ườ ộ ế ỗ ụ t m c

80

cũng có 6-7 nhóm quay. Vòng nhà hát đ c coi là "vòng kinh hoàng" khi các TS và ượ

êkip th c hi n ph i làm vi c t 10g-2g, 3g sáng hôm sau trong ba ngày liên t c. ệ ừ ự ệ ả ụ

i, các ch Tính đ n th i đi m hi n t ờ ệ ạ ế ể ươ ng trình truy n hình th c t ề ự ế ở ẫ VN v n

ch m c qu ng bá cho m t nhãn hàng, m t th ng hi u công ty ch ch a đ ỉ ở ứ ả ộ ộ ươ ứ ư ệ ủ

m nh đ t o nên m t trào l u hay c n s t gi i trí nh game show t ng có đ c. Vì ơ ố ể ạ ư ạ ộ ả ư ừ ượ

th , THTT v n ch a cho th y s c nh h ng và tài l c thu đ c t … th c t . Tuy ấ ứ ả ư ế ẫ ưở ộ ượ ừ ự ế

th , đó v n là "món" h p d n và ch c ch n s xu t hi n nhi u vào th i gian t i. ắ ẽ ệ ề ế ẫ ẫ ấ ấ ắ ờ ớ

“Theo tôi, thói quen ch xem hình cho vui m t c a công chúng là thói quen đã ắ ủ ỉ

qua... Ngày nay, công chúng chú ý xem truy n hình t ề ươ ng tác đ mong gi ể ả ế i quy t

đ c nh ng v n đ gì mà h đang quan tâm. Các chuyên m c nh “Đ i tho i”, ượ ụ ư ữ ề ấ ạ ọ ố

i xây t m” “Chính sách - cu c s ng”, “S ki n - bình lu n”, g n đây có “Ng ự ệ ộ ố ầ ậ ườ ổ ấ

trên VTV (đi sâu vào “t bào” gia đình v i nhi u tình hu ng ch m trán th thách ế ử ề ạ ố ớ

ng)... đ c ng i xem g i đi n tho i, g i th ho c email trong cu c s ng đ i th ộ ố ờ ườ ượ ườ ử ư ệ ặ ạ ọ

- nhà báo Tr ng Ph c (công tác t i ban chuyên đ c a Đài truy n hình r t đông” ấ ườ ướ ạ ề ủ ề

VN) nh n xét. ậ

81

CH NG III – XU H NG BÁO CHÍ VI T NAM ƯƠ ƯỚ Ệ

1.

nh h ng c a các xu h ng báo chí th gi i t i báo chí Vi t Nam Ả ưở ủ ướ ế ớ ớ ệ

N n báo chí Vi t Nam đang phát tri n nhanh hòa nh p v i s phát tri n kinh ề ệ ớ ự ể ể ị

t . Trong vòng 10 năm tr l i đây, báo chí Vi ế ở ạ ệ ổ t Nam đã có nhi u thay đ i đ đu i ổ ể ề

i. Bên c nh các lo i hình báo in, báo truy n hình, phát k p s thay đ i c a th gi ị ự ổ ủ ế ớ ề ạ ạ

thanh đã hình thành khá lâu… thì lo i hình báo đi n t cũng đã đ ệ ử ạ ượ c tri n khai ể

m nh m … và đây đang h a h n là m t lo i hình phát tri n nhanh t i Vi t Nam ứ ể ẽ ẹ ạ ạ ộ ạ ệ

i. trong th i gian t ờ ớ

N m trong h th ng báo chí th gi i, báo chí Vi t Nam cũng ch u nh h ệ ố ế ớ ằ ệ ị ả ưở ng

ít nhi u t các xu h ng trong làng báo qu c t . ề ừ ướ ố ế

Trên c s t n d ng nh ng thành t u ti n b c a n n báo chí th gi ộ ủ ề ơ ở ậ ế ớ ự ữ ụ ế ề i, n n

báo chí Vi ệ ề ặ t Nam đã tích c c đ i m i mình. T nh ng trang báo nghèo nàn v m t ừ ự ổ ữ ớ

thi ế ế ế t k , đ n nay nh ng trang báo đã đ ữ ượ ạ c ma – két đ p h n, không còn tình tr ng ẹ ơ

đ h a đã đ c chú tr ng. c trang báo ch toàn ch , các y u t ả ế ố ồ ọ ữ ỉ ượ ọ

2. M t vài xu h ng n i b t c a báo chí Vi t Nam ộ ướ ổ ậ ủ ệ

2.1 Xu h

ng th ướ ươ ng m i hóa báo chí bi u hi n rõ r t ệ ệ ể ạ

Cũng nh t t c các t báo trên th gi i, báo chí Vi ư ấ ả ờ ế ớ ệ ả t Nam cũng đang ph i

v t l n v i cu c đ u tranh đ duy trì ngu n thu nh p cho mình. Ngu n thu t ậ ộ ể ấ ậ ớ ộ ồ ồ ừ

doanh thu bán báo đã g n nh không còn ý nghĩa. Các t báo đang ph i c g ng thu ư ầ ờ ả ố ắ

hút qu ng cáo đ bù l i nhi u kho n chi phí: chi phí phát hành, nhu n bút, l ể ả ạ ề ả ậ ươ ng

cho phóng viên… Trong vài năm tr l t Nam đang ở ạ i đây, ngành qu ng cáo c a Vi ả ủ ệ

phát tri n nhanh chóng, đó cũng là m t c h i đ báo chí t n d ng. Các t ộ ơ ộ ể ụ ể ậ ờ ớ báo l n

ra h ng ngày hi n nay đ u có nh ng trang qu ng cáo riêng bi t, in thêm v i các ữ ệ ề ằ ả ệ ớ

thông tin h ng ngày… ằ

Trong lĩnh v c truy n hình, nh ng ch ng trình mang tính th ữ ự ề ươ ươ ng m i cũng ạ

phát tri n, d cho các ch ng trình, qu ng cáo đã len l i vào ể ướ i hình th c tài tr ứ ợ ươ ả ỏ

công chúng. Đài truy n hình Vi t Nam cũng thành l p m t trung tâm qu ng cáo ề ệ ả ậ ộ

riêng: Tvad chuyên s n xu t các đo n phim qu ng cáo trên sóng truy n hình. ề ấ ả ả ạ

82

Trên các trang báo đi n t , m t di n tích l n c a khuôn hình đã đ ệ ử ủ ệ ộ ớ ượ c

nh ng ch cho các banner, các logo qu ng cáo… ườ ả ỗ

Quá trình th ng m i hóa báo chí là m t quá trình t t y u đ t n t i, tuy ươ ạ ộ ấ ế ể ồ ạ

nhiên v n đ đ t ra là ph i th c hi n sao cho n i dung thông tin đem đ n cho công ề ặ ự ệ ế ả ấ ộ

chúng ph i chân th t và không đ c phép đăng tin ch vì ti n ậ ả ượ ề ỉ

2.2 Xu h

ướ ng hình thành t p đoàn báo chí ậ

ấ T p đoàn báo chí là các t p đoàn đa thông tin, tham gia vào các lĩnh v c in n, ự ậ ậ

xu t b n, nghe nhìn (phát thanh, truy n hình, vô tuy n, h u tuy n, vi n tin h c...) ấ ả ữ ề ế ế ễ ọ

Th c ch t c a các t p đoàn báo chí cũng chính là các t p đoàn kinh t , hay ấ ủ ự ậ ậ ế

nói cách khác là do quá trình v n đ ng và phát tri n trong môi tr ng c nh tranh ể ậ ộ ườ ạ

t, thì các t p đoàn nh bao gi cũng có xu h ng tích t i tr thành các l kh c li ố ệ ậ ỏ ờ ướ ụ ạ ở

t p đoàn l n. Các t p đoàn l n y lý do nó hình thành các t p đoàn l n b i vì ch có ậ ớ ấ ậ ậ ớ ớ ở ỉ

ớ t p đoàn l n v i quy mô ho t đ ng r ng, ngu n l c ho t đ ng m nh m nó m i ậ ồ ự ạ ộ ạ ộ ẽ ạ ớ ớ ộ

có đi u ki n t n t i, phát tri n trong môi tr ng c nh tranh h t s c kh c li các ệ ồ ạ ề ể ườ ế ứ ạ ố t ệ ở

c a các n c TBCN Ph ng Tây. n n kinh t ế ế ủ ướ ở ươ

Trên th gi i cũng có m t s t p đoàn báo chí n i ti ng nh t p đoàn Ga-net, ế ớ ộ ố ậ ổ ế ư ậ

New York Time, Washington Post... (M ), Sunday Time, Sun, News of the World... ỹ

(Anh)...

t Nam, t p đoàn báo chí là m t mô hình m i, hi n nay, m t s t báo V i Vi ớ ệ ộ ố ờ ệ ậ ộ ớ

cũng b c đ u ho t đ ng v i mô hình t p đoàn. Đó là đi u t t y u đ t n t ướ ạ ộ ề ấ ế ể ồ ạ i ầ ậ ớ

c ta trong 5 năm tr l i đây phát tri n năng trong b i c nh c nh tranh. Báo chí n ạ ố ả ướ ở ạ ể

ng và ch t l ng trên t đ ng v s l ộ ề ố ượ ấ ượ ấ ả ặ t c lĩnh v c báo chí – truy n thông. M c ự ề

dù, theo nh n đ nh c a th tr ng B Văn hoá – Thông tin Đ Quý Doãn, “trong ứ ưở ủ ậ ị ộ ỗ

báo là có th t s 500 c quan báo chí thì th c ch t ch có kho ng 50 t ố ự ấ ả ơ ỉ ờ ể ự ủ ượ ch đ c

i là ngân sách c p, và m i năm con s này lên đ n h n 40 v m t tài chính, còn l ề ặ ạ ế ấ ỗ ố ơ

t đ ng!”, nh ng tình hình s chuy n đ i theo h ng s p x p l ỷ ồ ư ể ẽ ổ ướ ế ạ ắ i “nh ng tr ữ ườ ng

h p ch ng chéo v tôn ch m c đích, đ i t ợ ỉ ụ ố ượ ề ồ ữ ng ph c v và kiên quy t x lý nh ng ụ ụ ế ử

t báo sai có nhi u sai ph m và sai ph m liên t c, ch t l ờ ấ ượ ụ ề ạ ạ ng kém, c quan ch ơ ủ

83

qu n buông l ng hoàn toàn cho c quan báo chí mu n làm gì thì làm”, “gi m b t s ớ ố ả ả ỏ ơ ố

trong đó có m t vài đ u m i c quan báo chí và ầ ố ơ tăng mô hình m t c quan báo chí ộ ơ ộ

n ph m ấ ằ ẩ theo ki u phát tri n quy t ”. Đó là n l c c a c quan ch c năng nh m ỗ ự ủ ơ ứ ụ ể ể

ng c quan báo kh c ph c tình tr ng m t cân đ i gi a kh năng qu n lý và s l ố ố ượ ữ ụ ấ ạ ắ ả ả ơ

chí.

Ti n sĩ Đào Duy Quát, t ng biên t p website Đ ng C ng s n Vi t Nam, Phó ế ậ ả ả ổ ộ ệ

Ban t ng văn hoá trung ng đã đ a ra quan đi m “g n kinh t v i báo chí đ t ư ưở ươ ư ể ắ ế ớ ể

báo chí phát tri n” và s ng, t phát ể “Ph i hình thành nh ng t p đoàn báo chí t ữ ả ậ ự ố ự

tri n ch không ch bao c p”. ứ ờ ể ấ

Trong gi i báo chí nhi u ng i bàn v v n đ thành l p t p đoàn báo chí ớ ề ườ ậ ậ ề ấ ề ở

Vi t Nam, m t s lãnh đ o các c quan báo chí cũng đã tuyên b s phát tri n c ệ ộ ố ố ẽ ể ạ ơ ơ

quan báo chí c a mình thành “T p đoàn Báo chí”. M t s t báo TP H Chí Minh ộ ố ờ ủ ậ ở ồ

cũng đã manh nha ho t đ ng theo mô hình t p đoàn nh Saigon Times Group. ạ ộ ư ậ

“Saigon Times Group” là m t trong nh ng t báo c a TP. HCM manh nha ữ ộ ờ ủ

mu n tr thành T p đoàn báo chí l n m nh trong c n c. ả ướ “Saigon Times Group” ậ ạ ở ố ớ

là m t c quan ho t đ ng trong lĩnh v c báo chí (có hai t ti ng Vi t và hai t ạ ộ ộ ơ ự ờ ế ệ ờ

ti ng Anh) v i m c tiêu thông tin ch tr ng, chính sách c a nhà n ủ ươ ụ ế ớ ủ ướ c nh m góp ằ

c, thông tin kinh t ph n thúc đ y công cu c đ i m i và h i nh p c a đ t n ổ ậ ủ ấ ướ ẩ ầ ộ ớ ộ ế ố đ i

ngo i, qu ng bá văn hóa, du l ch, góp ph n ph c v và xây d ng l c l ng doanh ụ ụ ự ượ ự ả ạ ầ ị

nhân Vi t Nam. “ Saigon Times Group” th ng xuyên t ch c nhi u ch ng trình ệ ườ ổ ứ ề ươ

v n đ ng xã h i nh m ph c v cho đ nh h ằ ậ ụ ụ ộ ộ ị ướ ầ ng h tr doanh nghi p, xúc ti n đ u ỗ ợ ệ ế

t và làm công tác xã h i. ư ộ Saigon Times Group cũng h p tác xu t b n sách kinh t ấ ả ợ ế -

k thu t, và xu t b n đĩa CD-ROM nh m giúp đ c gi ỹ ấ ả ậ ằ ộ ả có th tìm l ể ạ i tin t c, bài ứ

báo c a “Saigon Times Group”. v đã đăng trên các t ở ờ ủ

Ngoài ra, t báo Sài Gòn gi i phóng cũng là m t t ờ ả ộ ờ ế nh t báo l n có ti ng ớ ậ

trong c n c. i Phóng là nh t báo l n c t Nam ả ướ Báo Sài Gòn Gi ả ậ ớ a ủ Vi ệ ộ , tr c thu c ự

Đ ng b t Nam , có s l ng phát ộ Đ ng C ng s n Vi ộ ả ả ả ệ Thành ph H Chí Minh ố ồ ố ượ

hành m i ngày lên t i trên 200.000 b n. ng cán b ỗ ớ ả S l ố ượ ộ phóng viên, công nhân

84

viên trên 500 ng i. Báo có m t nhà in. Báo Sài Gòn Gi i Phóng hi n có t ườ ộ ả ệ ấ ả ả t c b y

n ph m: i Phóng (phát hành hàng sáng) ti ng Vi t, ấ ẩ Nh t báo Sài Gòn Gi ậ ả ế ệ Nh t báo ậ

Sài Gòn Gi i Phóng ti ng Hoa (phát hành hàng sáng), Nh t báo Sài Gòn Gi i Phóng ả ế ậ ả

tr a), i Phóng Th Thao 12 giờ (phát hành vào gi ờ ư Nh t báo Sài Gòn Gi ậ ả ể , Tu n san ầ

Sài Gòn Gi i Phóng Th B y Saigon Guide (phát hành th Hai và ả ứ ả , báo ti ng Anh ế ứ

th Sáu), báo Đ u t Tài chính (phát hành th Hai và th Năm ). ứ ầ ư ứ ứ

Theo PGS.TS T Ng c T n, Vi n tr ệ ạ ấ ọ ưở ng Vi n nghiên c u báo chí và tuyên ứ ệ

truy n: ề “Vi c xây d ng và phát tri n các T p đoàn báo chí y h u nh m t con ư ộ ự ệ ể ậ ấ ầ

đ ng t t y u ph i d n t i. B i vì đ t n c chúng ta báo chí cũng áp d ng vào ườ ấ ế ả ẫ ớ ấ ướ ở ụ

t nhiên là có đ nh h ng XHCN. Tuy nhiên là vi c xây n n kinh t ề ế ị th tru ng, t ờ ấ ị ướ ệ

t Nam cũng c n xem xét t d ng các T p đoàn báo chí ự ậ Vi ở ệ ầ ở ấ ả ọ ạ t c m i khía c nh

ả đ v a đ m b o chúng ta có t p đoàn báo chí truy n thông l n m nh, đ m b o ể ừ ề ả ả ậ ạ ả ớ

ấ nh ng t p đoàn y có s c m nh nh t đ nh trong vi c tác đ ng vào đ i s ng nh t ờ ố ấ ị ữ ứ ệ ấ ạ ậ ộ

ệ đ nh trong lĩnh v c truy n thông và cái quy n l c y góp ph n vào vi c th c hi n ị ề ự ấ ự ự ệ ề ầ

đ ng l i, chính sách kinh t - xã h i, quân s , qu c phòng, an ninh c a Đ ng, ườ ố ế ự ủ ả ộ ố

nhà n c m t cách th ng l ướ ắ ộ ợ ả ả i. Nh ng m t khác các t p đoàn này cũng ph i đ m ư ặ ậ

c nó phát tri n đ tr thành nh ng quy n l c v m t kinh t b o đ ả ượ ề ự ề ặ ể ở ữ ể ế ạ hay nó t o

nên quy n l c l n v m t kinh t , t c là nó v n là m t t p đoàn kinh t . Chính vì ề ự ớ ề ặ ế ứ ộ ậ ẫ ế

th c n ph i cân nh c các khia c nh m t cách bài b n, có nghiên c u b ế ầ ứ ả ắ ạ ả ộ ướ ẩ c đi c n

th n. Đ c bi t trong quá trình xây d ng và phát tri n các t p đoàn y thì nên tính ậ ặ ệ ự ể ậ ấ

toán th c hành m t s b c thí nghi m r i sau đó ti n hành ộ ố ướ ự ệ ế ồ ở ứ ớ m c đ r ng l n ộ ộ

h n”. ơ

Ngày 30/9/2005, B Văn hoá – Thông tin h p báo v vi c Chính ph đã ban ề ệ ủ ộ ọ

hành Quy t đ nh 219, phê duy t chi n l c phát tri n thông tin đ n năm 2010, ế ị ế ượ ệ ể ế

i Vi trong đó có vi c đ ng ý thí đi m mô hình t p đoàn báo chí t ể ệ ậ ồ ạ ệ ộ t Nam. Tuy m t

báo TP.HCM đã manh nha ho t đ ng theo mô hình này, nh Saigon Times s t ố ờ ở ạ ộ ư

Group, song tính đ n th i đi m đó, vi c xây d ng đ án và đ nh ra tiêu chí c th ụ ể ự ế ể ệ ề ờ ị

cho mô hình t p đoàn báo chí h u nh ch a có. ư ư ậ ầ

85

Li n ngay sau đó, th tr ng B Văn hoá – Thông tin đã tr l i chi ti t trên ứ ưở ề ả ờ ộ ế

t VNExpress xoay xung quanh v n đ thành l p các t p đoàn báo chí. ờ ề ấ ậ ậ

V m t th i đi m, ông Doãn kh ng đ nh mô hình t p đoàn báo chí đang là xu ị ề ặ ể ẳ ậ ờ

h ng phát tri n c trên th gi i, ngay c ướ ể ở nhi u n ề ướ ế ớ ả ở ờ châu Á, m t khác, vào th i ặ

đi m hi n nay, báo chí Vi t b c và th c t cũng đang ể ệ ệ t Nam đã có s phát tri n v ự ể ượ ậ ự ế

manh nha hình thành các t p đoàn báo chí. ậ

V mô hình , tr c m t, theo chi n l c phát tri n thông tin đ n năm 2010, ề ướ ế ượ ắ ế ể

s th nghi m xây d ng các t ẽ ử ự ệ ổ ợ ạ ộ h p xu t b n, t p đoàn báo chí có các ho t đ ng ấ ả ậ

kinh doanh, d ch v theo quy đ nh pháp lu t t o ngu n thu cho ho t đ ng báo chí. ạ ộ ậ ạ ụ ồ ị ị

Còn theo phác th o c a ông Doãn, t p đoàn ph i có h t nhân là m t c quan báo ộ ơ ủ ả ạ ả ậ

chí (báo in, truy n hình, phát thanh, Internet), làm ra nhi u n ph m báo chí, bên ề ấ ề ẩ

ả c nh đó là nh ng ho t đ ng b tr ph c v phát tri n báo chí, nh ng không ph i ụ ụ ạ ạ ộ ổ ợ ư ữ ể

là phép c ng c h c các toà báo. Phác th o này đ c đ a ra sau khi B Văn hoá – ơ ọ ả ộ ượ ư ộ

Thông tin đã có tham kh o m t s mô hình t p đoàn báo chí trên th gi ộ ố ế ớ ả ậ i nh Thu ư ỵ

Đi n, Nh t B n, Trung Qu c… Đ a ra phác th o này, ông Doãn cho th y “ch a có ậ ả ư ư ể ả ấ ố

Vi t Nam có đ y đ th c l c và c c u thích h p đ hình c quan báo chí nào ơ ở ệ ủ ự ự ơ ấ ể ầ ợ

thành t p đoàn th c s ”. Tuy nhiên, ngay c hai đi u c b n nh t là đ nh nghĩa và ự ự ơ ả ề ậ ấ ả ị

Vi tiêu chí thành l p t p đoàn báo chí ậ ậ ở ệ ư t Nam B Văn hoá – Thông tin v n ch a ẫ ộ

th đ a ra đ ể ư ượ ậ c. Ông Doãn ch có th đ a ra m t nguyên t c “không áp d ng r p ộ ể ư ụ ắ ỉ

khuôn” mô hình c a b t kì n c nào do các khác bi ủ ấ ướ ệ ề ể ề t v th ch chính tr , đi u ế ị

ki n kinh t Vi t Nam, ch t ch ệ ế xã h i, dân trí; và g i m thêm m t s v n đ : ở ộ ố ấ ề ở ộ ợ ệ ủ ị

ch c trong t p đoàn t p đoàn có quy n b nhi m T ng Biên T p hay không, các t ổ ậ ề ệ ậ ổ ổ ứ ậ

s ho t đ ng nh th nào, làm sao gi ư ế ẽ ạ ộ i đ ả ượ ệ c các “bài toán” v tính chuyên nghi p ề

ệ trong qu n lý c a các toà so n và trong tác nghi p c a các nhà báo, v đi u ki n ệ ủ ề ề ủ ạ ả

báo, … c s v t ch t c a các t ơ ở ậ ấ ủ ờ

V ho t đ ng tài chính , ông Doãn tr ng ra mô hình c a các t p đoàn báo chí ề ạ ộ ư ủ ậ

n c ngoài: t ch v m t tài chính, t ướ ự ủ ề ặ ự ấ trang tr i kinh phí ho t đ ng, đóng góp r t ạ ộ ả

86

c (ch sau ngành vi n thông), và kh ng đ nh ch các t l n cho ngân sách nhà n ớ ướ ễ ẳ ỉ ỉ ị ờ

báo m nh m i nên thành l p t p đoàn. ậ ậ ạ ớ

V gi i pháp thúc đ y s phát tri n xu h ng hình thành t p đoàn báo ề ả ẩ ự ể ướ ậ

chí, đi u đ n gi n nh t và cũng hi n th c nh t mà Chính ph nghĩ t ệ ự ủ ề ấ ả ấ ơ ớ ậ i là thành l p

m t tr ng báo chí qu c gia nh m đào t o ngu n nhân l c ch t l ng cao ph c v ộ ườ ấ ượ ự ằ ạ ố ồ ụ ụ

ho t đ ng báo chí. Tuy nhiên, đi u c n trao đ i l i ề ầ ạ ộ ổ ạ ở ạ đây là: không nên ch đào t o ỉ

t báo (đi u này các tr ng báo chí đã làm nh ng hi u qu ch a cao), mà đ i ngũ vi ộ ế ề ườ ả ư ư ệ

i làm đ phù h p v i tình hình m i, quan tr ng nh t là ph i đào t o đ i ngũ ng ể ả ạ ấ ớ ớ ợ ọ ộ ườ

ả báo và đ i ngũ qu n lý báo chí (qu n lý ph i theo k p th c ti n ch không ph i ự ứ ễ ả ả ả ộ ị

qu n lý không đ c thì c m). ả ượ ấ

V i t ớ ấ ả ự ậ ầ t c s th n tr ng, các câu h i xoay xung quanh “t p đoàn báo chí” l n ậ ọ ỏ

l c B Văn hoá – Thông tin và nh ng ng i có quan tâm đ t ra và ch l t đ ượ ượ ữ ộ ườ ờ ờ i ặ

gi i đáp c th t phía các c quan báo chí l n, đ th và l c trong n c . ả ụ ể ừ ủ ế ự ơ ớ ướ

t Nam hi n nay thì xu h V i s phát tri n m nh m c a báo chí Vi ạ ớ ự ẽ ủ ể ệ ệ ướ ng

thành l p nên các t p đoàn báo chí s ti p t c đ ẽ ế ụ ượ ẩ c đ y m nh trong t ạ ậ ậ ươ ầ ng lai g n.

Vi Ở ệ t Nam hi n nay, tuy m t s c quan báo chí nh n đ ộ ố ơ ệ ậ ượ ự c s khuy n khích t ế ừ

phía nhà n c, nh ng kinh nghi m trên th gi ướ ế ớ ư ệ ậ i cho th y tính hi u qu c a các t p ệ ả ủ ấ

đoàn báo chí ch có th đ t đ c n u t ể ạ ượ ế ờ ỉ ự báo có s phát tri n căn c v th và l c, ơ ề ế ự ể

không nên ch quan, duy ý chí. M t khác, vi c có thành l p đ c t p đoàn báo chí ủ ệ ặ ậ ượ ậ

hay không còn ph thu c vào kh năng đ i m i t duy và t c đ ho ch đ nh chính ớ ư ụ ả ộ ổ ạ ố ộ ị

c. sách c a nhà n ủ ướ

Năm 2010 không ph i là m t m c quá g n cho s ra đ i c a các t p đoàn ờ ủ ự ậ ả ầ ộ ố

báo chí, nh ng là là m t m c quá g n cho s l n m nh c a các t p đoàn này. Tuy ự ớ ủ ư ầ ạ ậ ộ ố

nhiên, nhìn l i t c đ phát tri n c a đ i s ng báo chí – truy n thông Vi t Nam ạ ố ờ ố ủ ể ề ộ ệ

trong 5 năm qua, có l m c tiêu tr thành t p đoàn báo chí quy mô qu c gia không ẽ ụ ậ ở ố

ph i là quá khó th c hi n. ự ệ ả

2.3 Xã h i hóa báo chí

t Nam ộ Vi ở ệ

a. S phát tri n c a “nhà báo công dân”

ể ủ ự

87

Blog gi đã quá quen thu c v i gi i tr Vi ờ ớ ộ ớ ẻ ệ t Nam, phát tri n và b t đ u n ể ắ ầ ở

r cách đây 2 năm, cho đ n nay blog đã tr thành món ăn tinh th n c a gi ộ ầ ủ ế ở i tr . ớ ẻ

V i s phát tri n c a blog mà báo chí cũng tìm thêm đ c m t ngu n thông ể ủ ớ ự ượ ồ ộ

tin m i cho mình. R t nhi u nhà báo đã ch u khó tìm nh ng đ tài t các trang blog ữ ề ề ấ ớ ị ừ

cá nhân đ có tin bài cho mình. Nh ng ng ữ ể ườ i tham gia c ng đ ng o đôi khi có ồ ả ộ

nh ng bài vi t s c x o mà không ph i m t phóng viên, m t nhà báo nào cũng có ữ ế ắ ả ả ộ ộ

th th c hi n đ c. ể ự ệ ượ

Cũng gi ng nh các qu c gia khác, s phát tri n c a công ngh đã giúp cho ự ể ủ ư ệ ố ố

i có th hoàn thành m t s n ph m truy n thông m t cách d dàng. Ch m i ng ọ ườ ộ ả ể ề ễ ẩ ộ ỉ

c, m i công dân đ u tr thành nhà c n m t chi c đi n tho i có th quay phim đ ầ ể ệ ế ạ ộ ượ ề ỗ ở

báo. T i Vi t Nam đã có nhi u ch ng trình ti p nh n các clip c a khán gi ạ ệ ề ươ ủ ế ậ ả ể đ

phát sóng. Ví d nh ch ư ươ ụ ữ ng trình “blog giao thông” đã t n d ng hi u qu nh ng ụ ệ ậ ả

ng trình c a mình. Hay nh ch c nh quay c a khán gi ả ủ ả ể đ làm m i thêm ch ớ ươ ư ươ ng ủ

ẻ ự trình “Clip c a tôi” trên kênh VTV6 chuyên phát các clip do chính các b n tr th c ủ ạ

hi n.ệ

Bên c nh các trang blog, thì h th ng chia s video tr c tuy n cũng đang phát ệ ố ự ế ẻ ạ

i có Youtube.com, metacafe.com… là nh ng trang chia tri n, n u nh trên th gi ư ế ớ ể ế ữ

i Vi t Nam, clip.vn đang chi m u th . V i u th là không s clip hàng đ u thì t ẻ ầ ạ ệ ế ư ớ ư ế ế

n i dung mà pháp lu t c m) nên m i ng h n ch th lo i (tr ạ ế ể ạ ừ ộ ậ ấ ọ ườ ể ỏ ứ i có th th a s c

sáng t o và chia s cho m i ng i. ẻ ạ ọ ườ

c th a nh n v vai trò c a mình, nh ng các “nhà báo M c dù v n ch a đ ẫ ư ượ ặ ủ ư ừ ề ậ

ự ệ công dân” cũng đã góp ph n t o nên m t ngu n thông tin đa chi u v các s ki n. ầ ạ ề ề ộ ồ

Trong t ng lai xu h ng này s v n còn ti p t c phát tri n, ươ ướ ế ụ ẽ ẫ ể

b. Xã h i hóa truy n hình ộ ề

i Vi t Nam t Xã h i hóa (XHH) truy n hình (TH) manh nha t ề ộ ạ ệ ừ ầ g n ch c năm ụ

tr c. Hai năm tr l i đây đã cho nh ng k t qu đáng m ng và hi n đang tr thành ướ ở ạ ừ ữ ệ ế ả ở

c. M c dù v y, cho đ n nay XHH TH v n đ th i s nh t trong làng TH c n ấ ấ ề ờ ự ả ướ ế ặ ậ

c k t qu nh mong đ i. v n ch a đ t đ ẫ ư ạ ượ ế ả ư ợ

88

Khi chuy n đ i t n n kinh t t p trung sang n n kinh t ng, n c ta ổ ừ ề ể ế ậ ề th tr ế ị ườ ướ

th a nh n s t n t i c a nhi u thành ph n kinh t . Cũng t ự ồ ạ ủ ừ ề ậ ầ ế ừ ự đó, nhi u lĩnh v c ề

không còn bó h p trong s ho ch đ nh c a Nhà n c mà đ ủ ự ẹ ạ ị ướ ượ c phát tri n theo quy ể

ể lu t cung – c u. Càng ngày chúng ta càng th a nh n tính đúng đ n c a s chuy n ắ ủ ự ừ ầ ậ ậ

. Nó đã đ đ i y. Cùng v i quá trình này, khái ni m XHH không còn xa l ổ ấ ệ ớ ạ ượ ể c hi u

là “làm cho mang tính xã h i” hay “huy đ ng toàn xã h i tham gia”. ộ ộ ộ

ấ Cũng mang nghĩa này, XHH TH chính là "s tham gia vào quá trình s n xu t ự ả

ch ng trình t bên ngoài ngành TH ươ ừ ấ ". Đi u đó có nghĩa là trong các khâu s n xu t, ề ả

hình thành tác ph m c a m t ch ủ ẩ ộ ươ ề ng trình TH, có s tham gia c a m t ho c nhi u ự ủ ặ ộ

đ n v , c quan không thu c nhà Đài. Đ nh nghĩa này đã đ ơ ị ơ ộ ị ượ ấ c ông Tr n Đăng Tu n ầ

- Phó T ng giám đ c th ng tr c Đài TH Vi i ổ ố ườ ự ệ t Nam kh ng đ nh t ẳ ị ạ Liên hoan

truy n hình toàn qu c l n th 25 ố ầ ứ (Nha Trang – Khánh Hòa). ề

ơ "B n ch t c a xã h i hoá không ph i là vì ti n, mà là vi c lôi kéo nhi u đ n ấ ủ ề ệ ề ả ả ộ

ch c tham gia vào quá trình s n xu t ch ng trình, nh m gi m t i cho nhà v , t ị ổ ứ ả ấ ươ ằ ả ả

Đài cũng nh t o ra hi u qu t t nh t cho các ch ng trình truy n hình. Và nó s ư ạ ả ố ệ ấ ươ ề ẽ

thu hút đ c s quan tâm và ng h c a công chúng ". - Tr n Đăng Tu n ( ựơ ự ộ ủ ủ ấ Phó ầ

TGĐ th ườ ng tr c VTV) ự

Mang n i hàm đó, khái ni m XHH TH đã hàm ch a trong nó c m c tiêu xây ả ụ ứ ệ ộ

i đa các ngu n l c c a xã h i. Đây cũng d ng m t n n TH hi n đ i nh phát huy t ệ ự ộ ề ạ ờ ố ồ ự ủ ộ

là con đ ng đ vi c s n xu t các ch ng trình TH đi theo h ng chuyên môn ườ ể ệ ả ấ ươ ướ

hóa, ch t l ng và năng su t cao h n. ấ ượ ấ ơ

Nh n đ nh tính đúng đ n c a h ng đi này, ch tr ủ ậ ắ ị ướ ủ ươ ề ng xã h i hóa truy n ộ

hình đ c Nhà n c ta hoàn toàn khuy n khích. Th m chí, nh m đ y nhanh quá ượ ướ ế ậ ằ ẩ

trình xã h i hóa, Đài truy n hình Vi t Nam đã đ ề ộ ệ ượ c giao nhi m v là đ n v ch ụ ệ ơ ị ủ

ch t th c hi n nhi m v này. ự ụ ệ ệ ố

ư Đ c quan tâm và t o đi u ki n đ n th , nh ng XHH TH đ n nay v n ch a ượ ư ề ệ ế ế ế ạ ẫ

c. Không ph i b ng d ng mà XHH TH tr thành đ t ti n đ nh l ạ ế ư ẽ ộ ra ph i có đ ả ượ ả ỗ ư ở

ch đ đ c bàn đ n t ủ ề ượ ế ạ i hai liên hoan TH Toàn qu c liên ti p (2006 và 2007). ố ế

89

Nh ng ng i làm TH h n cũng đã ý th c đ ữ ườ ứ ượ ự ấ ế c s h p d n c a v n đ khi quy t ẫ ủ ấ ề ẳ

ch c các h i th o m r ng trong khuôn kh c a ngày h i TH l n nh t c đ nh t ị ổ ứ ổ ủ ở ộ ấ ả ả ộ ộ ớ

n c. Đi u này ch ng t v n đ XHH TH đang r t đ c quan tâm. Và th c t ướ ứ ề ỏ ấ ấ ượ ề ự ế

th m chí còn “nóng” h n h t ng. ọ ưở ậ ơ

R t nhi u giám đ c các công ty truy n thông và c nh ng ng i đang có ý ữ ề ề ấ ả ố ườ

ng trình TH đã bay t Hà N i vào TP. H Chí Minh đ đ nh tham gia s n xu t ch ị ả ấ ươ ừ ộ ồ ể

tham d h i th o. Không khí sôi đ ng, s quan tâm và s l ng các câu h i xung ự ộ ố ượ ự ả ộ ỏ

quanh vi c XHH TH đã khi n nhà báo T Bích Loan (lúc đó là Phó tr ng ban Th ế ệ ạ ưở ể

thao Gi i trí – Thông tin, Kinh t Không ng không ả ế - Đài THVN) ph i ng c nhiên: “ ả ạ ờ

khí s n xu t t ngoài Đài l i sôi đ ng đ n th ! ấ ừ ả ạ ế ”. ế ộ

Đón đ u xu h ầ ướ ề ng XHH, các công ty truy n thông ra đ i ngày càng nhi u. ề ờ

, năng đ ng trong c c u và ho t đ ng, nên quan tâm H m nh d n trong đ u t ạ ọ ạ ầ ư ạ ộ ơ ấ ộ

đ n XHH TH là đ ế ươ ị ế ng nhiên. Không ch đ i m t cách th đ ng, nhi u đ n v đ n ụ ộ ờ ợ ề ơ ộ

gõ c a nhà đài chào bán ch ử ươ ng trình, đăng ký s n xu t, nh n m i tài tr ... Đáng ấ ả ậ ợ ờ

ti c là chính các nhà Đài – nh ng ng i gi vai trò qu n lý l i đang r i vào th b ữ ế ườ ữ ả ạ ế ị ơ

đ ng. ộ

Không có nghĩa là không th làm gì tr ể ướ ự ả c s ch đ ng c a các công ty s n ủ ủ ộ

xu t t nhân đang ngày càng chuyên nghi p. Mà s b đ ng c a các nhà đài th ấ ư ự ị ộ ủ ệ ể

hi n ch , trong vai trò ng ch c th c hi n nh ng h không đ a ra đ ệ ở ỗ i t ườ ổ ư ự ư ứ ệ ọ ượ c

nh ng ph ữ ươ ể ng th c h p tác phù h p đ khuy n khích c hai. M i đài m t ki u, ế ứ ể ả ộ ợ ợ ỗ

ủ v n ti p nh n s tham gia c a các đ n v bên ngoài, nh ng cách th c h p tác c a ị ẫ ứ ợ ậ ự ư ủ ế ơ

h đang khi n các đ n v ngoài đài m t m i. ọ ệ ế ơ ỏ ị

Ch tr ng c a Nhà n c là t ch c các đ n v ngoài đài tham gia vào quá ủ ươ ủ ướ ổ ứ ơ ị

trình s n xu t đ chuyên môn hóa n n TH và gi m t i cho các đài tr c s c ép ấ ể ề ả ả ả ướ ứ

tăng th i l ng phát sóng, vì m c tiêu cu i cùng là ph c v khán gi t ờ ượ ụ ụ ụ ố ả ố ơ t h n.

Nh ng trên th c t , các nhà Đài ch a khai thác đ ự ế ư ư ượ ứ c s c m nh c a đ i quân ngày ủ ộ ạ

càng đông đ o và luôn trong t th s n sàng này. Ng c l ả ư ế ẵ ượ ạ ự ầ ừ ị ộ i, s ch n ch , b đ ng

90

ạ c a h đang làm n y sinh hàng lo t v n đ trong công tác qu n lý và quy ho ch ủ ạ ấ ề ả ả ọ

TH, làm gi m hi u q a c a m t ch tr ng hoàn toàn tích c c. ệ ủ ủ ủ ươ ả ộ ự

91

CH NG ƯƠ IV – K T LU N Ế Ậ

Báo chí là m t kênh thông tin quan tr ng, h ng ngày, h ng gi ằ ằ ộ ọ ờ ấ cung c p

thông tin cho công chúng. Là m t ng ộ ườ i đóng vai trò đem đ n cái m i cho công ế ớ

chúng, báo chí luôn ph i t ả ự hoàn thi n mình đ phát tri n. T bu i đ u ra đ i cho ể ổ ầ ừ ệ ể ờ

ng khác nhau đ phát tri n. M t xu h đ n nay, báo chí tr i qua nhi u xu h ả ế ề ướ ể ể ộ ướ ng

cũ qua đi thì m t xu h ng khác, m i h n, ti n b h n l i hình thành. Trong giai ộ ướ ộ ơ ạ ớ ơ ế

đo n toàn c u hóa thông tin ngày nay, vũ khí quan tr ng nh t chính là thông tin, ầ ạ ấ ọ

ki m soát và t n d ng hi u qu c a thông tin thì qu c gia đó s t o d ng đ ả ủ ẽ ạ ự ụ ệ ể ậ ố ượ c

ch đ ng cho mình trên tr ng qu c t . ỗ ứ ườ ố ế

Qúa trình th ươ ế ng m i hóa báo chí và hình thành các t p đoàn báo chí v n ti p ạ ẫ ậ

qu ng cáo. Bên c nh đó, t c phát tri n. Báo chí ngày nay s ng nh ngu n thu t ụ ể ồ ờ ố ừ ạ ả

các c quan báo chí đá t đ i m i và bi n mình thành nh m t t p đoàn kinh t ơ ự ổ ư ộ ậ ế ớ ế ,

không ch ho t đ ng trong lĩnh v c báo chí mà còn l n sân sang các hình th c kinh ạ ộ ự ứ ấ ỉ

doanh khác. Xu h ng th ướ ươ ng m i hóa báo chí còn đ t ra thách th c đ i v i ng ặ ứ ố ớ ạ ườ i

làm báo đó là: làm th nào đ không b đ ng ti n chi ph i tin t c… nh ng xem ra ị ồ ứ ư ề ể ế ố

i. v n đ này r t nan gi ấ ề ấ ả

V i s phát tri n c a khoa h c công ngh , các t báo đã bi n c quan báo ớ ự ủ ệ ể ọ ờ ế ơ

chí c a mình thành m t t báo đa ph ng ti n. M t t báo in gi ộ ờ ủ ươ ộ ờ ệ ờ ẩ không đ n thu n ơ

ch khai thác m i m ng báo in n a mà đã phát tri n các website đi kèm. Trên đó ữ ể ả ỗ ỉ

không ch đăng các bài báo đã in trên báo in mà còn c p nh t nh ng tin m i, đăng ữ ậ ậ ớ ỉ

t i clip hay các ch ng trình phát thanh online. Thông tin d i nhi u hình th c s ả ươ ướ ứ ẽ ề

giúp cho khán gi có nhi u l a ch n cho mình. ả ề ự ọ

Báo chí công dân phát tri n v a góp ph n đa d ng thông tin v a c nh tranh ừ ạ ừ ể ầ ạ

s t o ra đ v i báo chí chính th ng. Cái nhìn khách quan c a khán gi ớ ủ ố ả ẽ ạ ượ c nhi u chi ề

ti ế t hay, không b ép bu c và l ị ộ ệ ỏ thu c vào s c ép nào. Tuy nhiên nó cũng đòi h i ứ ộ

i c n ph i có con m t tinh t ng đ không b nh h m i ng ỗ ườ ầ ả ắ ườ ị ả ể ưở ữ ng b i nh ng ở

thông tin thi u chính xác, ho c vì m u đ riêng. ư ồ ế ặ

92

N n báo chí Vi t Nam đang t ng b ề ệ ừ ướ c h i nh p vào n n báo chí th gi ề ế ớ i. ậ ộ

M c dù còn nhi u y u kém nh ng báo chí Vi t Nam đã đ t đ c đi ư ề ế ặ ệ ạ ượ c nh ng b ữ ướ

đáng k . V i vi c đang tìm ra nh ng b c đi thích h p đ phát tri n, trong t ữ ể ệ ớ ướ ể ể ợ ươ ng

lai báo chí Vi t Nam s t o l p đ c v th cho mình. ệ ẽ ạ ậ ượ ị ế

93

TÀI LI U THAM KH O Ả Ệ

c ngoài: Nh ng quy t c và ngh ch lý – X.A.Mikhail p ố ị ắ ữ

ẻ

ạ ướ ạ i làm báo

ạ ạ

ươ ọ ề

t k t p chí – Th.s Vũ Trà My. ả ả ế ế ạ

ươ ứ

• Báo chí hi n đ i n ệ • Nhà báo hi n đ i – The Missouri Group – NXB Tr 2007 ệ • T p chí Ng ườ • T p chí Ngh báo ề • Báo phát thanh – H c vi n Báo chí tuyên truy n ề ệ • Bài gi ng báo truy n hình – PGS.TS D ng Xuân S n ơ • Bài gi ng thi • Interactive television – Wikipedia.org • Free daily Newspaper – Wikipedia.org • Introduction of citizen media • Media trends - sourcewatch.org • The State of the news Media 2008 - Journalism.org • http://www.vietnamjournalism.com/ • http://www.nghebao.com • http://vietnamnet.vn/ • www.thecommunicationsgroup.com • www.washingtonpost.com • www.nytimes.com • www.guardian.co.uk. • Báo cáo nghiên c u khoa h c c a sinh viên Lê H ng Trà 2006 ọ ủ • Ngoài ra còn tham kh o vài t ờ báo m ng khác. ạ ả

94

DANH SÁCH NHÓM 6 L P K50 BÁO CHÍ – ĐH KHXHNV Ớ

GHI CHÚ

Nhóm tr ngưở

ổ

ề

ạ

ng Ng c ọ

ạ

ầ

ễ

STT H TÊNỌ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Lê H ng Trà ươ Nguy n Đình Minh ễ Nguy n Hoài Thu ễ Kh ng Mai Lan Nguy n Th Huy n (28/7/1987) ị ễ Nguy n Th Thu Hà ị ễ Ph m Th Lý ị Vũ Th Huy n ề ị Nguy n Ph ươ ễ Đinh Văn Hi nể Ph m Th Th o ả ị Chu H ng Tuy t ế ồ Tr n Thu H ng ằ Nguy n Th Thùy D ng ươ ị Ph m Th Thu H ng ươ ị T Th Thu H ng ạ ạ ươ ị

95