Béo phì ở bệnh nhân lọc máu định kỳ

Béo phì đang trở thành một vấn đề sức khỏe toàn cầu cấp bách, với tỷ lệ mắc tăng nhanh chóng tại Việt Nam và trên thế giới. Tình trạng này có mối liên hệ mật thiết với sự gia tăng các bệnh lý mạn tính như bệnh thận mạn (CKD) và bệnh thận mạn giai đoạn cuối (ESRD). Tuy nhiên, ảnh hưởng của béo phì đối với bệnh nhân lọc máu định kỳ lại phức tạp và vẫn còn nhiều tranh cãi, đặc biệt là hiện tượng "nghịch lý béo phì". Bên cạnh đó, béo phì còn gây ra nhiều thách thức trong quản lý điều trị và làm tăng nguy cơ biến chứng trong ghép thận. Do đó, tổng quan này được thực hiện nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện và cập nhật về tình trạng béo phì ở đối tượng bệnh nhân lọc máu định kỳ, những thách thức liên quan và các chiến lược quản lý tiềm năng.

Các bác sĩ, nghiên cứu viên, và sinh viên y khoa chuyên ngành thận học, nội tiết, và dinh dưỡng, đặc biệt là những người làm việc trong lĩnh vực điều trị bệnh thận mạn và lọc máu.

Tổng quan này trình bày một cái nhìn toàn diện về tình hình béo phì ở bệnh nhân lọc máu định kỳ, một vấn đề sức khỏe đang gia tăng nhanh chóng trên toàn cầu và ở Việt Nam. Nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ giữa tăng chỉ số khối cơ thể (BMI) với tỷ lệ mắc bệnh thận mạn (CKD) và bệnh thận mạn giai đoạn cuối (ESRD). Tuy nhiên, phương pháp đánh giá béo phì bằng BMI có những hạn chế nhất định trong việc xác định thành phần mỡ cơ thể, đặc biệt ở nhóm bệnh nhân thận mạn, và các chỉ số như vòng eo hay tỷ lệ eo-hông có thể mang lại đánh giá chính xác hơn. Bài viết làm rõ sự phức tạp trong ảnh hưởng của béo phì đối với bệnh nhân lọc máu, điển hình là hiện tượng "nghịch lý béo phì", nơi BMI cao dường như có liên quan đến tiên lượng sống còn tốt hơn ở một số nghiên cứu, mặc dù đây vẫn là chủ đề gây tranh cãi và cần được xem xét kỹ lưỡng về các yếu tố như thời gian theo dõi nghiên cứu và độ chính xác của công cụ đánh giá. Hơn nữa, béo phì đặt ra nhiều thách thức thực tiễn trong quá trình lọc máu định kỳ, bao gồm khó khăn trong thiết lập thông nối mạch máu, kiểm soát trọng lượng khô, đặt catheter tĩnh mạch trung tâm, cũng như tăng nhu cầu về nhân lực và cơ sở vật chất. Đối với bệnh nhân ghép thận, béo phì cũng làm tăng nguy cơ thải ghép và hỏng chức năng thận ghép. Về quản lý, các phương pháp điều trị béo phì phổ biến thường không phù hợp hoặc bị hạn chế ở bệnh nhân lọc máu. Các chiến lược chủ yếu xoay quanh thay đổi lối sống như chế độ ăn uống và tập luyện, cùng với phẫu thuật giảm cân trong một số trường hợp, nhưng bằng chứng và khuyến cáo lâm sàng cụ thể cho đối tượng này còn hạn chế. Do đó, cần có thêm các nghiên cứu can thiệp chất lượng cao để phát triển các chiến lược quản lý béo phì hiệu quả và an toàn, đặc biệt phù hợp với bối cảnh thực hành lâm sàng tại Việt Nam.