Khóa luận tốt nghiệp đại học: Một số biện pháp làm giàu vốn từ cho học sinh lớp 2 thông qua dạy học phân môn Tập đọc

Ngôn ngữ đóng vai trò thiết yếu như một phương tiện giao tiếp và biểu đạt tư tưởng, tình cảm của con người. Để sử dụng ngôn ngữ một cách hiệu quả, việc sở hữu một vốn từ phong phú là vô cùng quan trọng, đặc biệt đối với học sinh tiểu học, nhất là học sinh lớp 2, giai đoạn các em bắt đầu hình thành và phát triển ngôn ngữ một cách chuẩn mực. Mặc dù việc làm giàu vốn từ có thể được thực hiện qua tất cả các phân môn Tiếng Việt, phân môn Tập đọc nổi bật là kênh hiệu quả để phát triển vốn từ nhanh chóng thông qua việc tiếp thu từ mới và hiểu nghĩa từ. Tuy nhiên, trên thực tế, việc này vẫn còn gặp nhiều khó khăn và các biện pháp hiện có chưa đạt hiệu quả cao. Vì những lý do đó, nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu chính là đề xuất các biện pháp cụ thể, thiết thực nhằm làm giàu vốn từ cho học sinh lớp 2 thông qua dạy học phân môn Tập đọc, đồng thời tìm hiểu cơ sở lý luận và thực trạng của vấn đề này.

Giáo viên tiểu học, đặc biệt là giáo viên lớp 2, cán bộ quản lý giáo dục, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục tiểu học và sinh viên sư phạm.

Nghiên cứu này tập trung vào việc đề xuất các biện pháp nhằm làm giàu vốn từ cho học sinh lớp 2 thông qua dạy học phân môn Tập đọc. Vấn đề làm giàu vốn từ được xác định là cực kỳ quan trọng đối với học sinh tiểu học, đặc biệt là ở lứa tuổi lớp 2, nhằm hình thành nền tảng ngôn ngữ vững chắc cho các em.
Đề tài đã tiến hành khảo sát thực trạng việc làm giàu vốn từ cho học sinh lớp 2 tại trường Tiểu học Võ Thị Sáu, Tam Kỳ, Quảng Nam. Kết quả khảo sát cho thấy, mặc dù đa số giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của việc làm giàu vốn từ (80% cho là rất cần thiết) và nắm được các nhiệm vụ cơ bản (dạy nghĩa từ, trật tự hóa, luyện tập sử dụng từ), hiệu quả thực hiện vẫn chưa cao. Các phương pháp dạy học truyền thống như giảng giải (90%) còn chiếm ưu thế, trong khi các phương pháp tích cực như trực quan, thảo luận nhóm, và trò chơi học tập ít được sử dụng. Vốn từ của học sinh lớp 2 còn hạn chế về số lượng và chất lượng, khả năng hiểu và sử dụng từ chưa tốt, và hứng thú học tập chưa đồng đều. Nguyên nhân được chỉ ra bao gồm vốn từ và kiến thức của giáo viên còn hạn chế, nhận thức chưa đầy đủ về nhiệm vụ, phương pháp giảng dạy còn truyền thống, thiếu sự đa dạng trong tổ chức hoạt động, và học sinh chưa hình thành ý thức tự làm giàu vốn từ.
Dựa trên cơ sở lý luận và thực trạng, nghiên cứu đã đề xuất năm biện pháp chính: xây dựng hệ thống bài tập giải nghĩa từ, sử dụng phương pháp làm việc theo nhóm, áp dụng trò chơi học tập, vận dụng hình thức thi đua khen thưởng, và hình thành ý thức tự làm giàu vốn từ cho học sinh.
Thực nghiệm sư phạm được tiến hành tại một lớp thực nghiệm và một lớp đối chứng với hai bài đọc cụ thể. Kết quả thực nghiệm cho thấy mức độ nắm vốn từ của học sinh lớp thực nghiệm cao hơn rõ rệt so với lớp đối chứng, với sự cải thiện đáng kể về khả năng thực hiện bài tập, hiểu nghĩa từ, huy động và phân loại vốn từ, cũng như hứng thú học tập. Điều này chứng tỏ các biện pháp đề xuất có tính khả thi và hiệu quả cao, góp phần tích cực hóa hoạt động học tập, giúp học sinh tiếp thu bài nhanh hơn và phát huy tính chủ động, sáng tạo. Nghiên cứu kết luận rằng các biện pháp này không chỉ nâng cao chất lượng vốn từ mà còn thúc đẩy hứng thú học tập của học sinh.