Bi t Ng iế ườ
D ch gi : Ph m Cao Tùngị ả ạ
Ph n I - Ch ng 4ầ ươ
CÁ TÍNH C A CON NG IỦ ƯỜ
I. KHÍ CH T - NH NG B M CH T CĂN B N THU CẤ Ữ Ẩ Ấ Ả Ộ
C M TÍNHẢ
Chúng ta đã nh n th y m i ch ng b nh trong b ng kê tr c đây t ng ng v iậ ấ ỗ ứ ệ ả ướ ươ ứ ớ
b nh thái c a m t b m ch t căn b n thu c c m tính c a cá tính chúng ta. ệ ủ ộ ẩ ấ ả ộ ả ủ
Lòng tham mu n:ố
B nh cu ng v ng ch là s phát tri n quá m c c a m t b m ch t thiên nhiên:ệ ồ ọ ỉ ự ể ứ ủ ộ ẩ ấ
lòng tham mu nố. đây chúng ta không nên hi u ch “tham mu n” theo cái nghĩaỞ ể ữ ố
“x u” mà ng i ta th ng gán cho nó. Đó là m t b m ch t thiên nhiên nó khi nấ ườ ườ ộ ẩ ấ ế
chúng ta bi t đòiế h i nh ng gì chúng ta có quy n “có” ho c có quy n “h ng”ỏ ữ ề ặ ề ưở
đ nh n l y c a đ i s ng nh ng tài s n v t ch t ho c tinh th n mà chúng taể ậ ấ ủ ờ ố ữ ả ậ ấ ặ ầ
th y r ng c n thi t cho chúng ta. Đó là m t b m ch t h u ích, nó đem l i choấ ằ ầ ế ộ ẩ ấ ữ ạ
chúng ta m t m c đích s ng mà ng i ta th ng g i m t cách h i thô là “l iộ ụ ố ườ ườ ọ ộ ơ ợ
l c”. ộ
Tùy ng i, lòng tham mu n có nhi u giá tr khác nhau. N u nói v tài s n v tườ ố ề ị ế ề ả ậ
ch t (ti n b c, bàn gh , nhà c a, đ t đai) nó có th đi t ấ ề ạ ế ử ấ ể ừ óc vô t , b t v l i đ nư ấ ụ ợ ế
lòng gian tham và t s nhún nh ng ho c khiêm t n ừ ự ườ ặ ố đ n thói quen ếkiêu ng oạ,
n u nói v nh ng tài s n thu c tinh th n ho c danh v ng. ế ề ữ ả ộ ầ ặ ọ
Lòng nhân:
S thác lo n c a tâm đ c là b nh gian ác, do s thi u b m ch t ự ạ ủ ứ ệ ự ế ẩ ấ lòng nhân m tộ
khuynh h ng thiên nhiên nó khi n chúng ta yêu ng i đ ng lo i, mu n k t thânướ ế ườ ồ ạ ố ế
v i h , l u tâm đ n h , nghĩ đ n h cũng nh chúng ta nghĩ đ n mình, nói tómớ ọ ư ế ọ ế ọ ư ế
l i, nó làm cho chúng ta có lòng nhân, bi t th ng nhau. ạ ế ươ (Lòng nhân là s g t bự ạ ỏ
nh ng l i l c riêng c a mình m t khi bi t r ng mu n đo t đ c nh ng l i l cữ ợ ộ ủ ộ ế ằ ố ạ ượ ữ ợ ộ
y t t ph i làm thi t h i k khác (A. Delmas).ấ ấ ả ệ ạ ẻ S gian ác ch là s khuy t kémự ỉ ự ế
“lòng nhân” nó không nh ng i ta th ng t ng là s đ i ng c v i “lòngư ườ ườ ưở ự ố ượ ớ
nhân”. S gian ác không ph i luôn luôn có nghĩa là làm ác m t cách c tình, đôiự ả ộ ố
khi đó ch là m t hành đ ng mà ng i đã làm không l u tâm gì đ n nh ng thi tỉ ộ ộ ườ ư ế ữ ệ
h i ho c nh ng đau kh gây ra cho k khác. S gian ác nó thu c v b nh lý, làạ ặ ữ ổ ẻ ự ộ ề ệ
m t s khuy t kém, ch không ph i s m t h n “lòng nhân”. Ng i ta nh nộ ự ế ứ ả ự ấ ẳ ườ ậ
th y tình th ng ng i gian ác, tình th ng y th ng h ng v m t ng iấ ươ ở ườ ươ ấ ườ ướ ề ộ ườ
ho c s r t hi m ng i. ặ ố ấ ế ườ
Không có danh t nào riêng đ ch v m c cao nh t c a lòng nhân. Ng i ta cóừ ể ỉ ề ự ấ ủ ườ
th g i là lòng ể ọ ái nhân v n toànẹ.
Óc h p đoàn:ợ
B nh khoác lác là s phát tri n quá m c c a m t b m ch t t nhiên: ệ ự ể ứ ủ ộ ẩ ấ ự óc h pợ
đoàn. B m ch t này khi n chúng ta bi t làm cho ng i khác quan tâm đ n mình,ẩ ấ ế ế ườ ế
khi n cho chúng ta tìm ki m, mua chu c ho c chinh ph c tình c m, s kính nế ế ộ ặ ụ ả ự ể
ho c lòng t t c a k khác. Th t th , ng i khoác lác là ng i có nhi u óc h pặ ố ủ ẻ ậ ế ườ ườ ề ợ
đoàn nh t, h đ t đi u v chuy n đ đ cao mình m t cách thái quá, đ đo tấ ọ ặ ề ẻ ệ ể ề ộ ể ạ
đ c nh ng l i l c v m t xã h i, đ làm ng i khác ph i ng c nhiên, ph i b tượ ữ ợ ộ ề ặ ộ ể ườ ả ạ ả ấ
ng v.v… ờ
Óc h p đoàn khác lòng nhân ch , m t đàng thì tìm ki m còn m t đàn thì phânợ ở ỗ ộ ế ộ
b tình c m. ố ả
Óc h p đoàn là đi u ki n t t y u c a đ i s ng t p th : Nó n y sinh ra phép l chợ ề ệ ấ ế ủ ờ ố ậ ể ả ị
s , phép xã giao, nh ng nghi th c, nh ng nghi l v.v… ự ữ ứ ữ ễ
ph n cao c a nó là tính Ở ầ ủ diêm dúa, tính khoác lác b p đ i, l o d i, ị ờ ẻ ố nói m t cáchộ
chung là s ựgi d i.ả ố
ph n th p nó là tính Ở ầ ấ tr ng tr nắ ợ , tính nói x ng, nói th c nh ng c c l c, nói nhẵ ự ư ộ ố ư
“dùi đ c ch m m m”. ụ ấ ắ
Đ c phát tri n đi u hòa, nó n y sinh ra tính ượ ể ề ả th c thà.ự
Ho t đ ng tính:ạ ộ
B nh tâm th n b t đ nh là s l ch l c c a b m ch t c t y u th t : ệ ầ ấ ị ự ệ ạ ủ ẩ ấ ố ế ứ ư ho t đ ngạ ộ
tính.
Ho t đ ng tính ch v s c ho t đ ng m nh mà cũng có nghĩa là s c n dùng ho tạ ộ ỉ ề ứ ạ ộ ạ ự ầ ạ
đ ng. ộ(M t ng i ho t đ ng không b t bu c ph i là m t ng i kh e v thộ ườ ạ ộ ắ ộ ả ộ ườ ỏ ề ể
ch t. Chúng ta th ng th y nh ng ng i m y u nh ng ho t đ ng r t hăng, tráiấ ườ ấ ữ ườ ố ế ư ạ ộ ấ
l i có ng i “voi v t không ngã” nh ng l i t ra b i ho i, suy nh c). ạ ườ ậ ư ạ ỏ ả ả ượ Ho tạ
đ ng không c t là v n đ ng, nó g m nh ng c ch , nh ng s c m t, nh ng tháiộ ố ậ ộ ồ ữ ử ỉ ữ ắ ặ ữ
đ , nh ng l i nói, xét cách chung, nó g m t t c nh ng ph ng cách đ di n đ tộ ữ ờ ồ ấ ả ữ ươ ể ễ ạ
tình c m, bi u l t t ng. B m ch t này giúp chúng ta chuy n t t ng sangả ể ộ ư ưở ẩ ấ ể ư ưở
hành đ ng. ộ
Đ ng làm l n ho t đ ng tính v i thái đ và l i x s c a m t ng i nó thu cừ ộ ạ ộ ớ ộ ố ử ự ủ ộ ườ ộ
v đ ng l c. Ho t đ ng tính là m t kh năng đã có trong chúng ta, là nh ng gìề ộ ự ạ ộ ộ ả ữ
chúng ta có th làm. Thái đ và l i x s là t ng k t nh ng hành đ ng đã đ cể ộ ố ử ự ổ ế ữ ộ ượ
th c hi n, là nh ng gì chúng ta làm. Ho t đ ng tính thu c v ti m t , thái đ vàự ệ ữ ạ ộ ộ ề ề ế ộ
l i x s thu c v th c t . ố ử ự ộ ề ự ế
đ a h t trên c a ho t đ ng tính là: Ở ị ạ ủ ạ ộ tính li n thoáng, náo đ ng, b c l , c i m .ế ộ ộ ộ ở ở
đ a h t d i là tính Ở ị ạ ướ nhu nh c, ch m ch p, b t đ ng. ượ ậ ạ ấ ộ Ho t đ ng tính cóạ ộ
nhi u c p b c nó đi t s tho i mái t i s khích đ ng. ề ấ ậ ừ ự ả ớ ự ộ
Ho t đ ng tính tùy thu c m t thi t v i m t tr ng thái th ch t chung mà ng iạ ộ ộ ậ ế ớ ộ ạ ể ấ ườ
ta g i là ọtoàn thân c m giác. ảToàn thân c m giác là t t c nh ng c m giác bênả ấ ả ữ ả
trong con ng i do tr ng thái th n kinh chúng ta gây ra. Khi b th n kinh chuy nườ ạ ầ ộ ầ ể
v n đi u hòa toàn thân c m giác chúng ta t t, chúng ta c m th y m t s khoanậ ề ả ố ả ấ ộ ự
khoái toàn th khó t , m t c m giác khoan khoái nó giúp cho s chuy n v n c aể ả ộ ả ự ể ậ ủ
ho t đ ng tính. Trái l i khi toàn thân c m giác chúng ta không đ c t t thì ho tạ ộ ạ ả ượ ố ạ
đ ng tính b ng ng tr . ộ ị ư ệ
C m xúc tính:ả
Đa c m xúc là s phát tri n quá đ c a b m ch t ả ự ể ộ ủ ẩ ấ c m xúc tính, ảb m ch t thẩ ấ ứ
năm và sau cùng c a nh ng b m ch t thu c c m tính. ủ ữ ẩ ấ ộ ả
C m xúc tính là ph n ng c a m t ng i tr c s khi n d c a ngo i gi i, nóả ả ứ ủ ộ ườ ướ ự ế ụ ủ ạ ớ
có th là m t s đau kh , m t nguy hi m, m t ni m vui. C m xúc t c là bu n,ể ộ ự ổ ộ ể ộ ề ả ứ ồ
vui, s ho c gi n d . Đó là b m ch t đ c bi t giúp b n ngã phòng th , m t bợ ặ ậ ữ ẩ ấ ặ ệ ả ủ ộ ộ
máy đ phòng, m t con chó gi nhà nó nh n bi t đâu là thù, đâu là b n c a chề ộ ữ ậ ế ạ ủ ủ
nó. Nó giúp chúng ta đ phòng, t v . ề ự ệ
ph n cao nó là tính Ở ầ n ng n y, đa c m. ỏ ả ả ph n th p tính Ở ầ ấ lanh l iợ, tính th nả
nhiên.
Nh ng ph n ng sinh lý có th làm cho nh ng c m xúc l ra ngoài: Khi chúng taữ ả ứ ể ữ ả ộ
gi n d ho c s hãi, m t chúng ta s đ b ng ho c tái xanh, tay chân run r y. ậ ữ ặ ợ ặ ẽ ỏ ừ ặ ẩ
Năm b m ch t căn b n y: ẩ ấ ả ấ tham mu n, lòng nhân, óc h p đoàn, ho t đ ngố ợ ạ ộ
tính, c m xúc tính ảđ c g i là nh ng b m ch t thu c ho t đ ng và tình c m.ượ ọ ữ ẩ ấ ộ ạ ộ ả
Đó là nh ng tr ng thái tiên nhiên, do tr i sinh, do cách c u thành th tr ng c aữ ạ ờ ấ ể ạ ủ