1
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
Taùc hieäu naøy ñöôïc bieân soaïn cho nhaân vieân xaõ hoäi, taùc vieân coäng ñoàng, caùn boä ñoaøn
theå coù nhieäm vuï giaùo duïc quaàn chuùng.
Moâi tröôøng hoaït ñoäng cuûa hoï naèm ngoaøi hoïc ñöôøng vaø ñoái töôïng cuûa hoï laø nhöõng
thanh thieáu nieân vaø ngöôøi lôùn ngheøo, thaát hoïc. Hoï laø naïn nhaân cuûa moät quaù trình phaùt trieån
thieáu caân baèng, moät neàn giaùo duïc baát caäp, khieán cho hoï bò ñaåy ra ngoaøi leà xaõ hoäi.
Ñeå giuùp hoï töï naâng cao nhaän thöùc vaø naêng löïc ñeå caûi thieän cuoäc soáng vaø moâi tröôøng
xung quanh, caàn moät phöông phaùp sö phaïm raát ñaëc bieät trong ñoù ngöôøi hoïc laø trung taâm.
Chæ coù phöông phaùp giaùo duïc chuû ñoäng vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa ngöôøi hoïc môùi taïo
ñöôïc söï ñoåi môùi caàn thieát trong nhaän thöùc, thaùi ñoä vaø haønh vi. Do ñoù trong moân hoïc naøy
phöông phaùp hay tieán trình cuõng quan troïng nhö noäi dung.
Ñaây khoâng phaûi laø moät taøi lieäu ñeå hoïc maø ñeå höôùng daãn nhöõng baøi taäp thöïc haønh trong
lôùp, nhöõng noäi dung thaûo luaän nhaèm giuùp sinh vieân neân phaùt trieån tö duy ñoäc laäp vaø saùng taïo.
Nguyeãn Thò Oanh
2
MUÏC LUÏC
CHÖÔNG I: GIAÙO DUÏC VAØ PHAÙT TRIEÅN --------------------------------4
1. Tình hình giaùo duïc treân theá giôùi ---------------------------------------------4
2. Ñaëc ñieåm tình hình kinh teá xaõ hoäi ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån taïi
vuøng Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông ----------------------------------------------4
3. Giaùo duïc ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån taïi vuøng Chaâu AÙ
Thaùi Bình Döông-----------------------------------------------------------------5
4. Nhöõng noã löïc vaø xu höôùng môùi trong giaùo duïc----------------------------8
CHÖÔNG II: GIAÙO DUÏC ÑEÅ ÑOÅI MÔÙI XAÕ HOÄI ------------------------ 12
1. Ba caùch tieáp caän hay trieát lyù giaùo duïc ------------------------------------ 12
2. Giaùo duïc ñeå phaùt trieån vaø dieãn tieán cuûa giaùo duïc phi chính quy ---- 13
3. Giaùo duïc chuû ñoäng vaø suï hình thaønh phöông phaùp sö phaïm môùi---- 15
4. Taâm lyù hoïc taäp ---------------------------------------------------------------- 17
5. Giaùo duïc giaùc ngoä hay giaùo duïc thöùc tænh, chìa khoùa cuûa giaùo duïc
phaùt trieån---------------------------------------------------------------------- 21
CHÖÔNG III: CAÙC BÖÔÙC CHUAÅN BÒ MOÄT CHÖÔNG TRÌNH
TAÄP HUAÁN, MOÄT KHOÙA HUAÁN LUYEÄN------------- 24
1. Thaåm ñònh nhu caàu hoïc taäp------------------------------------------------- 24
2. Choïn löïa, tìm hieåu hoïc vieân ------------------------------------------------ 26
3. Thieát laäp muïc tieâu hoïc taäp-------------------------------------------------- 28
4. Thieát keá moät keá hoaïch hay moät chöông trình ñaøo taïo ---------------- 30
CHÖÔNG IV: VAØO CHÍNH KHOÙA-------------------------------------------- 33
1. Khai giaûng---------------------------------------------------------------------- 33
2. Khôûi ñoäng baèng caùch taïo baàu khoâng khí thuaän lôïi--------------------- 33
3. Xaây döïng nhoùm --------------------------------------------------------------- 35
4. Phöông phaùp vaø coâng cuï----------------------------------------------------- 35
5. Löôïng giaù----------------------------------------------------------------------- 42
3
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
CHÖÔNG I
A. Moái töông quan giöõa giaùo duïc vaø phaùt trieån.
B. Tuyeân ngoân theá giôùi veà giaùo duïc cho moïi ngöôøi.
C. Khoaûng caùch Baéc - Nam veà giaùo duïc ngaøy caøng lôùn.
D. Treû em ngheøo: ñöôïc giaùo duïc ñeå khoûi bò loaïi tröø.
CHÖÔNG II
A. Ba caùch tieáp caän trong giaùo duïc coäng ñoàng.
B. Kieán thöùc ñeå phaùt trieån.
C. Tính trung thöïc.
D. Nhöõng ngöôøi maãu trong cuoäc ñôøi.
E. Thaày, troø ai laø trung taâm.
CHÖÔNG III
A. Dieãn tieán ñaøo taïo.
B. Tìm hieåu nhu caàu huaán luyeän cho thö kyù.
CHÖÔNG IV
A. Phöông phaùp ñoái thoaïi vôùi cöû toïa ñoâng ngöôøi.
B. Thaûo luaän nhoùm.
C. Phöông phaùp ñoäng naûo.
D. Phöông phaùp saém vai.
E. Saân khaáu quaàn chuùng, coâng cuï cuûa phaùt trieån.
F. Baûng löôïng giaù moân giaùo duïc phaùt trieån.
4
CHÖÔNG I
GIAÙO DUÏC VAØ PHAÙT TRIEÅN
1. Tình hình giaùo duïc treân theá giôùi
Töø laâu ai cuõng bieát giaùo duïc laø ñieàu kieän khoâng theå thieáu cho söï phaùt trieån cuûa caù
nhaân vaø xaõ hoäi. Vì theá noù ñöôïc xem laø quyeàn cô baûn cuûa moïi ngöôøi, nam nhö nöõ, thuoäc moïi
löùa tuoåi vaø ôû baát cöù nôi naøo. Giaùo duïc ñoùng goùp vaøo vieäc caûi thieän söï an toaøn, söùc khoûe, söï
phoàn vinh vaø ñem laïi söï caân baèng sinh thaùi cho theá giôùi. Noù cuõng ñem laïi söï tieán boä kinh teá,
vaên hoùa xaõ hoäi, söï hieåu bieát laãn nhau vaø hôïp taùc giöõa caùc quoác gia.
Vaäy maø tình hình giaùo duïc noùi chung treân theá giôùi khoâng khaû quan vaø ñaëc bieät ôû caùc
nöôùc ñang phaùt trieån coù nhieàu ñieàu ñaùng lo ngaïi:
- Gaàn 100 trieäu treû em trong ñoù coù ñeán 60 trieäu laø nöõ, khoâng ñöôïc ñeán tröôøng.
- Hôn 960 trieäu ngöôøi lôùn maø 2/3 laø nöõ bò muø chöõ vaø taát caû caùc nöôùc coâng nghieäp hoùa
nhö ñang phaùt trieån ñeàu phaûi ñoái phoù vôùi naïn muø chöõ tröïc duïng.
- Hôn 1/3 ngöôøi lôùn treân theá giôùi khoâng tieáp caän ñöôïc vôùi aán phaåm, caùc hieåu bieát vaø
kyõ thuaät coâng ngheä ñeå caûi thieän ñôøi soáng cuûa chính baûn thaân, ñeå goùp phaàn vaøo söï bieán ñoäi
vaên hoùa xaõ hoäi vaø thích nghi vôùi nhöõng bieán ñoåi aáy.
- Hôn 100 trieäu treû em vaø moät soá raát ñoâng ngöôøi lôùn khoâng hoaøn taát trình ñoä hoïc vaán
caáp I maø hoï ñaõ baét ñaàu. Haøng naêm ngöôøi khaùc hoïc xong caáp I nhöng khoâng ñaït ñöôïc nhöõng
kieán thöùc vaø söï thaønh thaïo caàn thieát cho cuoäc soáng.
Ngoaøi ra theá giôùi coøn ñang ñoái phoù vôùi nhöõng vaán ñeà to lôùn nhö nôï nöôùc ngoaøi, söï trì
treä hay xuoáng doác cuûa neàn kinh teá, söï phaân hoùa giaøu ngheøo giöõa vaø beân trong caùc quoác gia,
söï buøng noå daân soá, chieán tranh, noäi chieán, toäi phaïm, töû vong treû em vaø söï xuoáng caáp cuûa moâi
tröôøng sinh thaùi.... Nhöõng vaán ñeà treân laø trôû ngaïi to lôùn cho giaùo duïc cô baûn vaø söï thieáu nhöõng
hieåu bieát cô baûn cuûa moät boä phaän khaù lôùn trong daân laøm cho vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà trôû
neân caøng khoù khaên.
2. Ñaëc ñieåm tình hình kinh teá xaõ hoäi ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån thuoäc vuøng Chaâu AÙ
Thaùi Bình Döông
Coù moät söï khaùc bieät ñaùng keå veà trình ñoä phaùt trieån cuûa caùc nöôùc trong vuøng ví duï nhö
giöõa Nhaät vaø caùc nöôùc nhö Laøo, Campuchia hay Vieät Nam.
ÔÛ ñaây ta quan taâm tôùi 29 quoác gia ñöôïc xeáp vaøo loaïi ñang phaùt trieån coù Vieät Nam.
Daân soá caùc nöôùc naøy ñaõ vöôït 2,5 tæ (chieám 1/2 daân soá theá giôùi) vaø söï gia taêng daân soá
tieáp tuïc laø moät caûn trôû lôùn cho phaùt trieån. Daân soá ôû ñoä tuoåi 0 - 14 chieám tôùi 38%. Ñieàu naøy
coù nghóa laø chæ vieäc phaùt trieån giaùo duïc veà maët soá löôïng, caùc quoác gia cuõng ñuû ñuoái söùc. Ñoù laø
xaây theâm tröôøng, ñaøo taïo theâm thaày, nhaän theâm hoïc sinh v.v... Ñaây laø moät noã löïc voâ cuøng to
lôùn ñoái vôùi caùc nöôùc voán ñaõ ngheøo.
5
Söï gia taêng ñaân soá coøn taïo theâm voâ soá vaán ñeà khaùc nhö thaát nghieäp, di daân, vaø caùc vaán
ñeà naøy ñeán löôït noù taùc ñoäng vaøo caáu truùc gia ñình, haønh vi cuûa caù nhaân v.v... Ñeå phaùt trieån
kinh teá nhanh, nhieàu quoác gia taäp trung ñaàu tö vaøo caùc laõnh vöïc coâng nghieäp vaø khoa hoïc kyõ
thuaät hieän ñaïi vaø dó nhieân laø taäp trung ôû thaønh thò. Ñaàu tö vaøo laõnh vöïc hieän ñaïi ngoán nhöõng
nguoàn voán to lôùn vaø noâng thoân chòu nhieàu thieät thoøi.
Ñaùng quan taâm hôn nöõa laø cuoäc khuûng hoaûng vaên hoùa do ñoøi hoûi cuûa söï thích nghi
nhanh choùng vôùi caùc moâ hình saûn xuaát hieän ñaïi. Trong luùc phöông Taây coù 200 naêm ñeå tuaàn töï
xaây döïng kieán thöùc vaø thaùi ñoä haàu chuaån bò cho ngöôøi daân nhöõng thoùi quen vaø neáp soáng phuø
hôïp vôùi moâ hình saûn xuaát hieän ñaïi thì caùc nöôùc ñang phaùt trieån phaûi laøm ñieàu ñoù trong moät
giai ñoaïn raát ngaén.
Söï phaân hoùa kinh teá, söï thay ñoåi quaù nhanh choùng khieán cho moät soá ngöôøi phaûi töï ñaøo
thaûi, bò gaït ra ngoaøi leà ñoái vôùi tieán trình phaùt trieån vaø bò maát phöông höôùng. Xu höôùng phaûn
khaùng xaõ hoäi, nghieän ngaäp, toäi phaïm seõ ngaøy caøng taêng. Trong vuøng haøng naêm coù 15 trieäu
ngöôøi trôû thaønh taøn taän do beänh taät, thieáu dinh döôõng hay tai naïn. Theâm vaøo ñoù soá ngöôøi cao
tuoåi khoâng coøn choå döïa ôû gia ñình maø An sinh xaõ hoäi chöa phaùt trieån ñuû ñeå chaêm soùc hoï cuõng
taêng.
Taát caû caùc nhaân toá treân taïo ra nhieàu xaùo troän vaø caêng thaúng trong xaõ hoäi.
Cuoái cuøng söï taøn phaù moâi sinh ñeán möùc baùo ñoäng. Ngöôøi ta döï truø ñeán naêm 2000 thì
vuøng Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông seõ maát 80 trieäu hecta röøng, daãn tôùi xoùi moøn ñaát, luõ luït vaø haïn
haùn traàm troïng. OÂ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí khoâng ngöøng gia taêng.
“Nghieâm tuùc kieåm ñieåm theo tinh thaán nghò quyeát Trung öông II, phaûi nhaän raèng trong
maáy naêm qua giaùo duïc coù phaàn leäch veà daïy chöõ, ít daïy ngheà, khoâng chuù troïng daïy ngöôøi”
(Giaùo sö Phaïm Maïnh Haïc, Baùo Nhaân Daân 9 -2 -1997)
3. Giaùo duïc ôû caùc nuôùc ñang phaùt trieån trong vuøng Chaâu AÙ Thaùi Bình Döông
3.1 Vaán ñeà soá löôïng
Ñoái vôùi caùc nöôùc naøy noäi vieäc baét kòp ñaø taêng daân soá cuõng ñuû ñuoái söùc, vaø hoï ñaõ coù
nhöõng noã löïc vöôït böïc nhôø ñoù ôû ñaàu thaäp kyû 80 treû ôû ñoä tuoåi 6 -11 khoâng ñeán tröôøng chæ coøn
laø 29% so vôùi 51% ôû thaäp kyû 60. Vaø ôû ñoä tuoåi 6 -23 laø 59% (1980) thay vì 74% (1960). Tuy
nhieân do ñaø taêng daân soá, con soá tuyeät ñoái cuûa treû khoâng ñeán tröôøng ôû ñoä tuoåi naøy laïi taêng töø
249 tôùi 356 trieäu (chæ coù Trung Quoác laø tröôøng hôïp ngoaïi leä).
Trình ñoä bieát ñoïc vieát cuûa ngöôøi lôùn laø chæ baùo quan troïng nhaát ñeå ñaùnh giaù söï phaùt
trieån giaùo duïc ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Maëc duø tæ leä ngöôøi lôùn bieát chöõ ôû caùc nöôùc naøy ñaõ
taêng töø 54% nhöõng naêm 70 ñeán 64% nhöõng naêm 80, nhöng con soá tuyeät ñoái ngöôøi muø chöõ töø
15 tuoåi trôû leân laïi taêng töø 530 trieäu trong thôøi kyø naøy. Ñaây môùi laø con soá bình quaân vì coù nôi
soá ngöôøi bieát ñoïc, vieát chæ chieám 30% daân soá.
Coù nhöõng quan heä chaëc cheõ giöõa trình ñoä bieát chöõ thaáp cuûa ngöôøi lôùn, soá treû ñeán
tröôøng thaáp vaø ñoä taêng daân soá vaø thu nhaäp ñaàu ngöôøi thaáp.