Ti n trình công tác h i nhómế
Khoa tâm nhóm cho bi t nhóm cũng nh con ng i kh i đ u, tr i qua giai đo n u th ,ế ư ườ ơ
tr ng thành k t thúc. Đi u này th y m t y ban đ c nhi m đ c thành l p đ gi i quy tưở ế ượ ế
m t v n đ , xong vi c thì k t thúc. Các t nhóm m t tr i đ n cu i tr i cũng chia tay nhau. ế ế
M t nhóm b n h c r t thân nh ng sau khi t t nghi p m i ng i đi m t ngã, nhóm coi nh t tán. ư ườ ư
Cũng có th m t s nh k t b n su t đ i, cũng có th không. Khi đi làm các b n này l ith tìm ế
ra b n m i và l i k t thành m t nhóm b n đ ng nghi p. ế
Đáng quan tâm tìm hi u h n là di n ti n phát tri n c a nhóm v m t tâm lý. Khi nhóm b t đ u, các ơ ế
nhân còn xa l , các m i quan h r i r c, m c đích chung ch a thông su t. Khi nhóm tr ng ư ưở
thành, mâu thu n ng i ta c i m , th ng th n v i nhau h n, nh ng m t khi hi u nhau thì các ườ ơ ư
m i quan h m i sâu s c h n. Có s thông c m h n thì s th ng nh t ý ki n v m c tiêu cũng cao ơ ơ ế
h n. t đó năng su t c a nhóm cũng cao h n. M t nhóm hành đ ng th k t thúc đây, khiơ ơ ế
m c tiêu đ t đ c. H th ti p t c quan h nh m t nhóm b n n u trong quá trình làm vi c tình ượ ế ư ế
b n đã phát tri n.
Đ i v i các nhóm t nhiên hay s n nh gia đình, nhóm b n, băng nhóm khó xác đ nh b c kh i ư ướ
đ u và s k t thúc rõ r t. ế
Các nhóm hu n luy n v năng đ ng nhóm th s ng t m t ngày đ n vài tu n. Nhóm gi i trí ế
th s ng m t ngày trong khuôn kh m t ngày c m tr i. N u quan sát k ta cũng th y t r i r c ế
nhóm viên đi t i g n bó l n nhau. M t nhà tr li u nhóm có th căn c trên tình hình c th c a thân
ch có th d trù 3, 5, 8 hay 10 bu i sinh ho t (hay nhi u h n n a). ơ
Nh đã nêu ph n trên, trong CTXH v i nhân, ph ng pháp hay công c giúp cho đ i t ng tư ươ ượ
kh c ph c d n nh ng khó khăn c a h kh năng t o m i quan h t t c a NVXH đ i v i đ i
t ng (đó m i là chính, còn công ăn vi c làm, ti n tr c p, v.v... là các công c y m tr ) là công cượ
t o s tăng tr ng hay thay đ i hành vi c a các đ i t ng. NVXH nhóm v n ti p xúc v i nhân, ưở ượ ế
v n ph i tìm hi u hoàn c nh gia đình, nhu c u, v n đ c a cá nhân nh ng chính ti n trình sinh ho t ư ế
nhóm là tr ng tâm, là công c giúp đ cá nhân.
CTXH nhóm có th nh m vào 2 lo i nhóm: nhóm s n có hay nhóm đ c thành l p có m c đích. ượ
Nhóm s n có, có th là gia đình, m t băng nhóm đ ng ph , b nh nhân cùng m t phòng b nh vi n, ườ
m t y ban công tác c ng đ ng. Nh ng các ngành khoa h c v nhóm cũng th ng thành l p ư ườ
nhóm theo ki u h p - tan, nh m m t m c đích c th nh hu n luy n, h i hóa hay tr li u. ư
Hi n nay công tác ph bi n nh t, đ c bi t trong gi i thanh thi u niên, nh m m c đích h i hóa ế ế
hay tái h i hóa. Đ i v i tr em, nhân viên h i nh h ng nhi u h n trong ti n trình nhóm ưở ơ ế
so v i nhóm ng i l n, có nhi u c h i h n đ h ng d n nhóm hoàn thành m c tiêu. ườ ơ ơ ướ
N i dung sau đây v các b c trong di n ti n nhóm liên h nhi u t i m c đích này. ướ ế
2. B n b c trong ti n trình công tác xã h i nhóm ướ ế
B c 1: Thành l p nhóm.ướ
B c 2 : Kh o sát nhóm ướ
1
B c 3: Duy trì nhóm.ướ
B c 4 : K t thúc.ướ ế
B c kh i đ u : B c thành l p nhómướ ướ
Tr c h t chúng ta đánh giá tình hình, v n đ , nhu c u c a cá nhânướ ế
Nhóm trong c s d làm vi c h n h cùng v n đ , m c tiêu các ho t đ ng ph i kh p v iơ ơ
ph ng h ng, m c tiêu c a c s . NVXH ph i tìm hi u c s tr c khi l p nhóm.ươ ướ ơ ơ ướ
M c đích thành l p nhóm ph i rõ ràng, đ c m i ng i hi u và cùng chia s , n u không s h p tác ượ ườ ế
hai bên (nhân viên h i nhóm viên) s tham gia s b gi i h n. H p đ ng hai bên th a
thu n đ đ t m c tiêu trong m t th i h n nh t đ nh.
Tr c khi b t tay vào vi c, NVXH ph i bi t t i sao mình mu n s d ng ph ng pháp nhóm, ướ ế ươ
nh ng đ c tính - nhu c u chung nh t c a đ i t ng. ượ
1. Ch n nhóm viên
2. S l ng nhóm viên ph i phù h p v i m c đích. ví d nh trong tr li u không nên đông h n ượ ư ơ
6 - 8 ng i đ nhóm viên đi u ki n b c l , di n đ t c m xúc c a mình. M t nhóm gi iườ
trí c a tr em có th lên t i 15 - 20 em. M t đ i banh 11 ng i, m t đ i k ch tùy theo s vai ườ
trong v di n các đ ng tác h tr v di n. Ít quá không đ t m c tiêu, đông quá s
ng i không tham gia tr n v n và c m th y d th a.ườ ư
3. M t trong các tiêu chu n đ nh nghĩa nhóm nh quan h m t đ i m t, do đó quá đông
thành viên s không có đ c m i quan h này. ượ
Tóm l i, các y u t quy đ nh s l ng nhóm viên là: ế ượ
• Đ c đi m nhóm viên
M c tiêu chuyên môn : d : Nhóm ph n nghèo c n vay v n, nhóm thanh thi u niên g p ế
khó khăn trong h c t p, nhóm ph n b b o l c, nhóm ph n có ch ng nghi n r u… ượ
• Ch ng trình ho t đ ngươ
• S tham gia t i đa c a m i ng i ườ
• Đ c đi m c a nhóm viên c n đ c quan tâm ượ
Tr c tiên s t ng đ ng v nhu c u hay v n đ c n gi i quy t. Không th đ chung m tướ ươ ế
ph n đ c thân con m t ph n đang ly d ch ng. V n đ c a h hoàn toàn khác
nhau. V n đ gi ng nhau quá khác nhau v tâm lý, tu i tác, trình đ văn hóa cũng không
đ c. Gi a gái m i l n, không ch ng con, v i m t ph n 40 trong cùng tr ng h pượ ườ
cũng r t khác bi t. Nên quan tâm đ n nh ng tr ng h p r t bi t không đ a vào nhóm đ c ế ườ ư ượ
nh ng i b tâm th n n ng, tr quá nhi u h n tính gi a m t nhóm tr v n đ nh ng ư ườ ư
m c đ v a. Ho c m t ng i xu h ng kh ng ch m nh cùng v i nh ng ng i quá th ườ ướ ế ườ
đ ng.
Y u t b sung r t quan tr ng: trong đ i CLB văn h c nên nam l n n , m t nhóm ch i c aế ơ
tr m nh y u, m t đ i thi đua n u c m ngoài tr i ph i vài tr đã kinh nghi m n u ế ơ
c m trong gia đình.ơ
2
Tránh đ a vào m t nhóm nh 2 ng i hay 2 nhóm ng i ngoài đ i đang xung kh c tr mư ườ ườ
tr ng, ho c 2 - 3 b n r t thân cùng sinh ho t v i 5 - 6 ng i còn xa l v i nhau. T t y u h s ườ ế
phân ra thành nhi u ti u nhóm, khó xây d ng m t nhóm đoàn k t. ế
Do đó, vi c tìm hi u nhóm viên r t quan tr ng. M t giáo d c viên ph trách n i trú th bi t ế
các em trong phòng mình ph trách. Nh ng m t nhóm NVXH c ng đ ng s không n m ư
đ c đ c đi m c a các em thi u niên t i đăng sinh ho t đ i nhóm ngay t đ u. Do đó ph iượ ế
có quá trình tìm hi u thông qua đăng ký sinh ho t (phi u xã h i - v n đàm - vãng gia, n u c n). ế ế
Đ i v i nhóm s n nh các nhóm t nhiên trong khu ph , băng nhóm lang thang b i đ i, ư
NVXH ph i nh p cu c m t cách t ng b c khéo léo đ nhóm ch p nh n. đây, NVXH ướ
không nh ng tìm hi u t ng nhóm viên quan tr ng h n n a các m i quan h s phân ơ
công (quy n l c) trong nhóm. Ai nh v , ai liên k t v i lãnh t , ai trung l p, ai ch ng. Trong ế
băng ti u nhóm hay không? Nh ng giá tr h i, qui chu n (lu t không thành văn) c a nhóm
là gì? Nh ng hành vi tích c c và tiêu c c đ i v i xã h i? M c đích đây là tái xã h i hóa, nghĩa
tác đ ng t t t i c u trúc quy n l c c a nhóm, h ng nhóm d n t i các m c tiêu xây d ng. ướ
d nh bi n thành m t đ i banh, m t đ i s n xu t qui cũ, thu nh p, đ c h i đánh ư ế ượ
giá cao. Tr t t s ph c h i l i ni m tin, t tin và t tr ng.
2. M c tiêu sinh ho t
C n phân bi t m c đích cu i cùng c a CTXH (cá nhân, nhóm, c ng đ ng) s thay đ i, ph c
h i, tăng tr ng v m t tâm h i c a (h th ng) thân ch , m c têu c a ho t đ ng ưở
nhóm đ ra: thi đ u, trình di n, c i thi n nhà , liên hoan cu i năm, chu n b xu t vi n, h c k
năng...
Đ i v i m t nhóm t i CLB đăng h c k năng hùng bi n ch ng h n thì không ph i bàn
cãi. M t nhóm tr t 5 - 8 tu i ch c n ch i thông qua ch i, đ c h i hóa thì ch y u t o ơ ơ ượ ế
đi u ki n ch i phù h p v i l a tu i. Nh ng đ i v i các nhóm ng i l n liên k t đ hành đ ng ơ ư ườ ế
chung, m t nhóm thi u niên n i trí c n đóng góp m t ti t m c cho cu c liên hoan cu i năm thì ế ế
m c đích ph i đ c trao đ i thông qua. s th ng nh t ý ki n càng cao thì s tham gia ượ ế
t ng ng i càng đ c b o đ m. Càng tham gia càng t o s th a mãn k t qu tích c c v ườ ượ ế
m t h i hóa.
NVXH đây không áp đ t cho đã d trù tr c, càng ít áp đ t thì nhóm càng tích c c sáng ướ
ki n. V n đ đây NVXH ph i s d ng ti n trình tâm nhóm đ t o s th o lu n càngế ế
nhi u càng t t tr c khi thông qua quy t đ nh chung. Đ i v i m c đích h i hóa, đi u quan ướ ế
tr ng không ph i là thành qu mà ti n trình tăng tr ng c a nhóm viên. ế ưở
Nh ng đ c đoán hay dân ch không ph i hai ph m trù lo i b nhau các m c đ c a m tư
quá trình h ng d n. Ng i b nh tâm th n, tr em r t nh không th t quy t v m i m t. Doướ ườ ế
đó, sinh ho t nhóm đ t p tành dân ch nh ng ph i đi t th p t i cao tùy hoàn c nh trình ư
đ c a nhóm viên.
Ng c l i tr c m t nhóm th đ ng, trông ch , NVXH ph i dày công h n nhi u đ kh i d yượ ướ ơ ơ
ti m năng t l c c a nhóm.
3
Do đó, m c tiêu ho t đ ng không ch đ c áp đ t m t cách hành chánh, hay b m c cho nhóm ượ
viên c n đ c giáo d c. M c tiêu không c ng ng t linh đ ng theo s tr ng thành c a ượ ưở
nhóm và kh năng c a nhóm viên.
d m t trung tâm n i trú, m t nhóm tr t l c chu n b đóng góp cho cu c liên hoan
cu i năm, nhóm A ch kh năng hát m t bài đ ng ca, tuy nhiên nh s giúp đ bên ngoài
s g n bó l n nhau, m y tháng sau các em có th d ng m t v k ch t biên t di n.
4. C c u t ch c nhómơ
5. a) C c u chính th cơ
T t c các nhóm đ đ t đ n m t m c tiêu đ u ph i có phân công trách nhi m. nhóm viên ế
tr i h n, tinh th n trách nhi m cao, đ c trao vai trò tr ng nhóm, có nhóm viên khéo tay ơ ượ ưở
đ c phân công d y k năng. C c u ít nhi u mang tính hình th c c đ nh tùy thu c vàoượ ơ
ch c năng c a nhóm. d m t t ch c đ a ph ng Tr ng ban cán s khu ph , các t ươ ưở
tr ng - t phó t dân ph hay m t nhóm hành đ ng ch t ch, th ký, th qu . Ngay c m tưở ư
nhóm CLB cũngtr ng - phó. Đó ch c v chính th c ai cũng bi tph i thông qua đó đưở ế
làm vi c v i nhóm.
b) C c u phi chính th cơ
các m i liên h nhân m c đ nh h ng th t s gi a các nhóm viên. C c u phi hình ưở ơ
th c này r t quan tr ng đ i v i b u không khí nhóm c năng su t c a nhóm v lâu v dài.
M i t ng tác gi a hai c c u hình th c và phi hình th c r t quan tr ng. Lý t ng nh t là s ăn ươ ơ ưở
kh p c a chúng. d tr ng nhóm chính th c cũng ng i đ c nhóm viên a thích n ưở ườ ượ ư
nang nh t s v n đ ng s suông s d dàng tâm nhóm tho i mái. N u tr ng nhóm t ế ưở
áp đ t b ng s c m nh i ca, đ i bàng, bà,...), hay tinh th n gia tr ng thì s tuân th ưở
đ hành đ ng theo m c tiêu chung nh ng không có s th a mãn tinh th n. ư
B c thành l p nhóm b c ch n nhóm viên, th o lu n m c đích ch ng trình sinh ho t,ướ ướ ươ
phân công t ch c. giai đo n này n u nhóm viên còn xa l thì ho t đ ng còn r i r c. Nhóm ế
viên liên h nhi u v i NVXH h n là gi a h v i nhau. N u là tr em thì giai đo n này các em ơ ế
r t bát nháo chúng ta không nên đánh giá v i các hành vi c a tr trong giai đo n này theo
kinh nghi m, chúng ta nh n th y tr s d n d n s chuy n bi n tích c c trong hành vi ế
nh ng giai đo n sau. Thông th ng giai đo n này tr mu n đ c chú ý nên nh ng hành vi ườ ượ
ch ng đ i, không ch u h p tác đ th thách nh ng gi i h n c a nhóm và c a nhân viên xã h i.
N u m t băng nhóm s n thì các m i quan h không thu n l i cho s phát tri n nhân cáchế
vì còn chia r , hay có s kh ng ch c a m t hay vài cá nhân. M c tiêu nhóm ch a mang tính xây ế ư
d ng. NVXH phát hi n th c tr ng nhóm khéo léo di u ch nh các m i t ng quan lái m c ươ
tiêu theo h ng tích c c.ướ
Đi u c n l u ý là n i dung m i giai đo n bao g m 5 lãnh v c c n quan tâm : ư
1. Hi u bi t v nh ng v n đ ban đ u c n đ c gi i quy t (c cá nhân và nhóm) ế ượ ế
2. Ghi nh n các c m xúc và hành vi c a các thành viên lúc sinh ho t thông qua các v n đ .
3. Hi u rõ ý nghĩa n i dung c a các cu c th o lu n và c a các hành vi
4
4. Hi u các công vi c chính y u đ c th c hi n b i t ng th nhóm b i các nhân thành ế ượ
viên.
5. Quan tâm đ n các c m xúc hành vi c a các thành viên, công vi c này c n thi t cho vi cế ế
giúp đ nhóm và các thành viên hoàn thành nhi m v .
6. M t s công vi c mà nhân viên xã h i ph i hoàn thành:
7. Trong bu i sinh ho t nhóm đ u ti n, nhân viên xã h i làm gì ?
8. Các công vi c mà nhân viên xã h i c n làm trong bu i h p đ u tiên v i m t nhóm m i đ c ượ
li t kê theo th t nh sau : ư
• T ch c gi i thi u nhau, giúp hình thành môi liên l c quen bi t ban đ u và thu hút nhau và làm ế
cho s tham gia tích c c h n. ơ
Trình bày do nhóm đ c thành l p m c đích c a nhóm theo cách nhìn c a c s c aượ ơ
nhân viên xã h i, cho phép nhóm viên trình bày quan đi m c a h .
Cùng v i nhóm các mong đ i v vi c t i sao h đ n đây, h thích làm gì và hy v ng đ t ế
đ c cái gì nhóm.ượ
• Th o lu n v m t th a thu n v ph ng cách cùng nhau làm vi c và đ t ra các quy t c nhóm. ươ
• Th o lu n v i nhóm v ch ng trình ho t đ ng và ph ng pháp th c hi n và d ki n cho n i ươ ươ ế
dung bu i h p ti p sau. ế
• Cho nhóm bi t rõ nhân viên xã h i hy v ng làm vi c v i nhóm nh th nào và vai trò c a mìnhế ư ế
s ra sao.
• B t đ u thi t l p văn hóa nhóm ( ví d : h th ng t ng thân t ng ái và chia s trách nhi m) ế ươ ươ
Nhân viên xã h i cùng v i nhóm :
• Thi t l p các quy t c nhómế
• Đ t ra nh ng gi i h n
• Xác đ nh h t ng th ng ph t ưở
• Đ t ra m t s tiêu chu n c a công vi c
• Phân công và giao trách nhi m
Ngoài ra, nhân viên h i ph i d ki n ph ng h ng qu n xung đ t th ng xu t hi n ế ươ ướ ườ
giai đo n 2 c a ti n trình phát tri n c a nhóm. Xung đ t th ng xu t phát t : ế ườ
• C nh tranh quy n l c, nh h ng đ xác đ nh v trí c a mình trong nhóm ưở
• C c u phi chính th c ( c c u ng m) song song v i c c u chính th cơ ơ ơ
• Vi c th c thi các quy t c c a nhóm (do ch a quen vào khuôn kh c a các quy t c) ư
Th i khóa bi u làm vi c (do cách th hi n tính cách c a t ng nhân trong vi c tuân th gi
gi c)
B c xung đ t này ch m d t khi m i quan tâm riêng t t trùng kh p v i m i quan tâm chungướ
c a m i ng i trong nhóm đ r i t o s g n k t khi b c qua giai đo n n đ nh c a cu c s ng ườ ế ướ
c a nhóm.
d nh tr ng h p: Tr c khi vào nhóm, m t thành viên có tên danh “Ba Lé”, m t ư ườ ướ
5