Tính sáng tạo của học sinh tiểu học trong môn
Mỹ thuật
Mã Ngọc Thể
Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn
Luận văn ThS ngành: Tâm lý học; Mã số: 60 31 80
Người hướng dẫn: PGS.TS. Phạm Thành Nghị
Năm bảo vệ: 2010
Abstract: Xác định cơ sở lý luận và phương pháp luận làm cơ sở nghiên cứu tính
sáng tạo của học sinh tiểu học qua bài tập vẽ tranh trong học môn mỹ thuật. Lựa
chọn trắc nghiệm và phương pháp nghiên cứu để chỉ ra mức độ tính sáng tạo của
học sinh tiểu học trong học môn mỹ thuật. Tiến hành khảo sát hiện trạng và thực
hiện các test trắc nghiệm đo mức độ tính sáng tạo trên mẫu học sinh đã lựa chọn,
xử lý phân tích thực trạng tính sáng tạo của số học sinh đã làm trắc nghiệm. Đề
xuất một số khuyến nghị nhằm nâng cao tính sáng tạo cho học sinh tiểu học trong
học môn mỹ thuật cũng như nâng cao tính sáng tạo trong dạy học các môn học
khác góp phần nâng cao hơn nưa chât lương dạy học - giáo dc tại trương tiêu ho
c.
Keywords: Tâm lý trẻ em; Mỹ thuật; Học sinh tiểu học
Content
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Những năm gần đây, người ta thường đòi hỏi nền giáo dc phải trang bị cho
học sinh năng lực tư duy sáng tạo như là một phẩm chất quan trọng của con người hiện
đại, đặc biệt là từ khi thế giới đã bắt đầu chuyển mạnh sang nền kinh tế tri thức và xã hội
tri thức. Ở nước ta, yêu cầu đó cũng đã được nhiều nhà giáo dc khuyến nghị đưa vào
như là một nội dung quan trọng của triết lý giáo dc nước ta trong thời kỳ công nghiệp
hoá và hiện đại hoá đất nước. Nhưng, sáng tạo là gì? tư duy sáng tạo là gì? dạy cho học
sinh về tư duy sáng tạo là dạy những nội dung gì? và quan trọng hơn nữa là dạy như thế
nào để thật sự bồi dưỡng và nâng cao được năng lực tư duy sáng tạo của học sinh.
1.2. Tiểu học là bậc học đầu tiên, là nền tảng cho các bậc học tiếp theo, là tiền đề
cho quá trình đào tạo và phát triển năng lực của những công dân tương lai. Điều 27, Luật
Giáo dc qui định: “Giáo dc tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban
đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ
năng cơ bản để học sinh tiếp tc học trung học cơ sở” [18]. Như vậy, phát triển tính sáng
tạo cho học sinh, từ đó giúp học sinh phát triển nhân cách toàn diện là một trong những
mc tiêu của giáo dc tiểu học. Điều này cho thấy, vấn đề nghiên cứu và nâng cao tính
sáng tạo của học sinh tiểu học là rất cần thiết. Nó góp phần đạt được mc tiêu giáo dc
tiểu học cũng như tạo cơ sở cho việc dạy học sát đối tượng. Năm được trình độ, khả năng
của học sinh tiểu học thì có thể tìm được phương pháp, cách thức dạy học phù hợp nhằm
phát huy tối đa năng lực của mỗi học sinh, từ đó nâng cao chất lượng dạy học tiểu học.
1.3. Trên thực tế hiện nay, việc phân loại mức độ tính sáng tạo của học sinh tiểu
học nói chung và phân loại mức độ sáng tạo trong học môn mỹ thuật nói riêng chủ yếu
dựa vào điểm số (học lực) của học sinh và sự đánh giá, nhận xét của giáo viên. Vì vậy,
nghiên cứu tính sáng tạo của học sinh tiểu học bằng các công c đo khách quan dựa trên
cơ sở tâm lý học là rất cần thiết để giúp nhà nghiên cứu, giáo viên tiểu học có hướng
đánh giá mức độ sáng tạo của học sinh phù hợp hơn. Kết quả nghiên cứu, đánh giá tính
sáng tạo của học sinh tiểu học trong học môn mỹ thuật sẽ là cơ sở khoa học để nâng cao
hiệu quả dạy học môn mỹ thuật và các môn khác.
1.4. Gần đây, ở nước ta cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu về tính sáng tạo
của học sinh, sinh viên. Nhưng các công trình nghiên cứu về tính sáng tạo của học sinh
tiểu học trong học tập một môn học c thể còn ít, đặc biệt là các công trình đi sâu nghiên
cứu tính sáng tạo của học sinh tiểu học trong học môn mỹ thuật dưới góc độ tâm lý học.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, đề tài: “Tính sáng tạo của học sinh tiểu học
trong học môn mỹ thuật” đã được lựa chọn và nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Thông qua việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn đề tài chỉ ra hiện trạng mức độ tính
sáng tạo của học sinh tiểu học trong học môn mỹ thuật, trên cơ sở đó đề xuất một số
khuyến nghị nhằm nâng cao tính sáng tạo của học sinh tiểu học trong học môn mỹ thuật
cũng như nâng cao tính sáng tạo trong dạy học các môn học khác góp phần nâng cao hơn
nữa chất lượng giáo dc và dạy học ở trường tiểu học.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Tính sáng tạo của học sinh tiểu học trong học môn mỹ thuật
3.2. Khách thể nghiên cứu
- Là học sinh tiểu học và giáo viên dạy mỹ thuật của 2 trường Tiểu học trên địa
bàn Quận Đống Đa - Hà Nội.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Trong đề tài này, tập trung nghiên cứu tính sáng tạo của học sinh tiểu học qua
trắc nghiệm TSD-Z và bài tập vẽ tranh trong học môn mỹ thuật ở trường tiểu học.
- Thời gian nghiên cứu: từ năm 2008 - 2010.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xác định cơ sở lý luận và phương pháp luận làm cơ sở nghiên cứu tính sáng tạo
của học sinh tiểu học qua bài tập vẽ tranh trong học môn mỹ thuật.
- Lựa chọn trắc nghiệm và phương pháp nghiên cứu để chỉ ra mức độ tính sáng tạo
của học sinh tiểu học trong học môn mỹ thuật
- Tiến hành khảo sát hiện trạng và thực hiện các test trắc nghiệm đo mức độ tính
sáng tạo trên mẫu học sinh đã lựa chọn, xử lý phân tích thực trạng tính sáng tạo của số
học sinh đã làm trắc nghiệm.
- Đề xuất một số khuyến nghị nhằm nâng cao tính sáng tạo cho học sinh tiểu học
trong học môn mỹ thuật cũng như nâng cao tính sáng tạo trong dạy học các môn học khác
góp phần nâng cao hơn nưa chât lương dạy học - giáo dc tại trương tiêu ho
c.
6. Giả thuyết nghiên cứu
Tính sáng tạo của học sinh tiểu học trong học môn mỹ thuật hiện nay ở mức độ
trung bình khá. Do vậy, sau khi nghiên cứu hiện trạng mức độ tính sáng tạo của học sinh
tiểu học qua bài vẽ tranh trong học môn mỹ thuật có thể đưa ra được các biện pháp tác
động để nâng cao tính sáng tạo cho học sinh tiểu học trong học môn mỹ thuật đồng thời
khuyến khích, nâng cao mức độ tính sáng tạo và phát triển tính sáng tạo trong các môn
học khác cho học sinh ở trường tiểu học.
7. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu
- Phương pháp chuyên gia
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
- Phương pháp trắc nghiệm
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp phỏng vấn sâu
- Phương pháp thống kê toán học
8. Ý nghĩa của luận văn
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về tính sáng tạo của học sinh tiểu học
trong học môn mỹ thuật; đề xuất khuyến nghị nhằm góp phần nâng cao mức độ phát
triển tính sáng tạo của học sinh tiểu học.
- Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho tổ chức quá
trình dạy học môn mỹ thuật ở trường tiểu học.
9. Cấu trúc của luận văn
- Mở đầu; ba chương; kết luận; khuyến nghị; danh mc tài liệu tham khảo;
ph lc.
References
1. Lê Thị Bừng (2004), Tâm lý học sáng tạo, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.
2. Đinh Thị Minh Châu (1998), Vai trò của người mẹ đối với sự hình thành tính sáng tạo
trong nhân cách của trẻ em lứa tuổi tiền học đường, Luận văn thạc sĩ khoa học xã hội
học, Viện Xã hội học.
3. Phan Dũng (1998), Phương pháp luận sáng tạo, Nxb Trẻ.
4. Phan Dũng (2010), Thế giới bên trong con người sáng tạo, Nxb Trẻ, Thành phố Hồ
Chí Minh.
5. Vũ Dũng (2008), Từ điển Tâm lý học, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, tr.387-390.
6. Trần Thị Minh Đức (2009), Nhận biết tâm lý trẻ em qua tranh vẽ, Nxb khoa học và kỹ
thuật.
7. Phạm Minh Hạc (2002), Tuyển tập Tâm lý học, Nxb Giáo dc, Hà Nội.
8. Nguyễn Hạnh (2004), Những trò chơi khéo tay và sáng tạo, tập 1,2, 3, 4, 5, Nxb Trẻ.
9. Dương Diệu Hoa (chủ biên) (2008), Tâm lý học phát triển, Nxb Đại học sư phạm,
Hà Nội.
10. Ngô Công Hoàn (1997), Những trắc nghiệm tâm lý, Tập 1, 2, Nxb Đại học Quốc gia,
Hà Nội.
11. Vũ Hoa (2006), Phương pháp giáo dục mới giúp trẻ thông minh, sáng tạo, Nxb Giáo
dc, Hà Nội.
12. Dương Hội - Tạ Văn Doanh (2008), Luyện trí sáng tạo, NXB Lao động, Hà Nội.
13. Lê Văn Hồng (chủ biên) (2007), Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm, Nxb
Đại học Quốc gia, Hà Nội.
14. Nguyễn Công Khanh (2004), “Trí Thông Minh”, Tạp chí Tâm lý học, số 2, tr.51-54.
15. Trần Kiều (2005), trí tuệ và đo lường trí tuệ, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
16. Nguyễn Mạnh Linh (2005), Phát huy tính sáng tạo của trẻ, Nxb Ph nữ, Hà Nội.
17. Lê Nguyên Long (2002), Hãy trở thành người thông minh sáng tạo - NXB Giáo Dc,
Hà Nội.
18. Luật giáo dục của quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2005).
19. Đỗ Thị Thanh Mai (2002), “Về vấn đề nhân cách sáng tạo”, Tạp chí Tâm lý học, số 4,
tr. 37-39, 44.
20. Nguyễn Thị Hồng Nga (1998), Chẩn đoán tâm lý trẻ qua hình vẽ, Tạp chí Tâm lý
học, số 4.
21. Phạm Thành Nghị (2008), Đề cương bài giảng Tâm lý học sáng tạo- dành cho các lớp
Cao học.
22. Phạm Thành Nghị (2008), “Đặc điểm nhân cách sáng tạo”, Tạp chí Nghiên cứu con
người, số 3 (36).
23. Phạm Thành Nghị (2002), “Một số cơ sở tâm lý học của việc bồi dưỡng năng lực sáng
tạo”, Tạp chí Tâm lý học, số 2.
24. Phạm Thành Nghị (2008), “Các hướng nghiên cứu trong tâm lý học sáng tạo ở
phương Tây”, Tạp chí Tâm lý học, số 11 (116).
25. Piaget J. (1999), Tâm lý học và Giáo dục học, Nxb Giáo dc, Hà Nội.
26. Vũ Kim Thanh (1998), “Phương pháp tập kích não và khả năng kích thích sáng tạo”,
Tạp chí Tâm lý học, số 2, tr.57-58.
27. Nguyễn Huy Tú và Phạm Thành Nghị (1993), Sáng tạo - bản chất và phương pháp
chẩn đoán, Thông tin KHGD số 39.