KHOA CÔ KHÍ
BOÄ MOÂN THIEÁT KEÁ MAÙY
CAÂU HOÛI ÑOÀ AÙN MOÂN HOÏC CHI TIẾT MÁY
Caâu 1: trong heä thoáng truyeàn ñoäng cô khí coù hai caùch saép xeáp caùc boä truyeàn laø:
Ñoäng cô_ boä truyeàn ñai_ hoäp giaûm toác_ maùy coâng taùc;
Ñoäng cô_ hoäp giaûm toác_ boä truyeàn xích_ maùy coâng taùc.
Neáu ngöôøi ta saéo xeáp boä truyeàn ñaqi phía sau hoäp giaûm toác hoaëc boä truyeàn
xích phía tröôùc hoäp giaûm toác coù ñöôïc khoâng? Taïi sao?
Ñaùp aùn: khoâng neân, vì ñai phuø hôïp vôùi mieàn vaän toác cao, laøm vieäc eâm, taûi troïng
nheï; trong khi boä truyeàn xích phuø hôïp vôùi mieàn vaän toác thaáp, laø vieäc oán aøo, taûi
troïng lôùn.
Caâu 2: haõy neâu ra caùc daïng hoûng vaø chæ tieâu tính cuûa caùc chi tieát sau:
Baùnh raêng;
Ñai;
Xích;
Truïc vít;
Truïc;
OÅ laên.
Haõy neâu coâng duïng, phaân loaïi vaø öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc chi tieát phuï:
Caâu 3: Nuùt thoâng hôi.
Ñaùp aùn: coâng duïng: caân baèng aùp suaát beân trongvaø ngoaøi hoäp. Neáu aùp suaát taêng
(do coâng suaát maát maùt chuyeån thaønh nhieät naêng laø taêng nhieät ñoä trong hoäp giaûm
toác kín (gaây phaù huûy caùc vuøng nhôùt).
Phaân loaïi: coù hai loaïi: _ coù löôùi loïc baûo veä;
Khoâng coù löôùi loïc baûo veä.
Öu nhöôïc ñieåm: _ loaïi khoâng coù löôùi: ñôn giaûn, deã cheá taïo nhöng khoâng laøm loã
thoâng hôi lôùn ñöôïc do buïi coù theå vaøo trong hoäp _ söû duïng cho hoäp giaûm toác coâng
suaát beù hoaëc vöøa phaûi, hieäu suaát cao.
Loaïi coù löôùi loïc buïi: keát caáu phöùc taïp_ khoù cheá taïo hôn nhöng loã thoâng hôi coù
theå lôùn_ thích hôïp cho hoäp giaûm toác coù coâng suaát lôùn, hieäu suaát thaáp (hoäp giaûm
toác truïc vít_ baùnh vít). Vò trí laép ñaët: laép ôû vò trí treân cao, thöôøng laép treân naép
cöûa thaêm ñeå keát hôïp laøm tay naém.
Caâu 4: que thaêm daàu
Ñaùp aùn:
Coâng duïng: cho bieát möùc daàu boäi trôn trong hoäp.
Phaân loaïi: loaïi khoâng coù oáng boïc beân ngoaøi vaø loaïi coù oáng boïc beân ngoaøi.
Öu nhöôïc ñieåm: loaïi coù oáng boïc phöùc taïp hôn nhöng coù theå thaám daàu trong luùc
maùy ñang hoaït ñoäng _ chæ duøng khi maùy laøm vieäc 3 ca.
Loaïi khoâng coù oáng boïc ñôn giaûn nhöng chæ thaêm daàu ñöôïc khi ñaõ döøng maùy_
duøng cho caùc maùy laøm vieäc töø 1_2 ca.
Vò trí laép ñaët: laép ñaët ôû vò trí thuaän lôïi vôùi goùc nghieâng < 450 so vôùi phöông
thaúng ñöùng.
Caâu 5: nuùt thaùo daàu
Ñaùp aùn:
Coâng duïng: duøng ñeå thaùo daàu baån trong hoäp.
Phaân loaïi: coù hai loaïi: ren truï vaø ren coân.
Öu nhöôïc ñieåm: loaïi ren truï ñôn giaûn, deã cheá taïo nhöng ñoä kín khít keùm neân
phaûi duøng theâm ñeäm laøm kín _ thích hôïp cho saûn xuaát loaït nhoû, ñôn chieác. Loaïi
ren coân phöùc taïp neân thöôøng ñöôïc cheá taïo treân caùc maùy chuyeân duøng, coù ñoä kín
khít toát neân khoâng caàn ñeäm laøm kín_ thích hôïp cho saûn xaáut haøng loaït.
Vò trí laép ñaët: ôû vò trí thaáp nhaát ñeå daàu coù theå chaûy ra ngoaøi deã daøng.
Caâu 6: naép cöûa thaêm
Ñaùp aùn: coâng duïng: quan saùt caùc chi tieát trong hoäp giaûm toác vaø ñoå daàu vaøo hoäp
khi môû naép cöûa thaêm.
Vò trí laép ñaët: phaûi thuaän tieän ñeå quan saùt ñöôïc taát caû caùc chi tieát trong hoäp giaûm
toác (ñeå kieåm ta caùc veát tieáp xuùc trong quaù trình ñieàu chænh aên khôùp v.v…).
Caâu 7: voøng chaén daàu
Ñaùp aùn:
Coâng duïng: chaën khoâng cho daàu boâi trôn baùnh raêng tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi môõ boâi
trôn cho oå laên.
Neáu hoaø troän daàu vaø môû, môû seõ bò loang ra vaø maát ñi khaû naêng boäi trôn cuûa môõ.
Treân caùc voøng chaén daàu coù caùc raõnh coù profin hình tam giaùc ñeå chaén khoâng cho
daàu ñi vaøo khu vöïc laép oå coù môõ boâi trôn.
Vò trí laép ñaët: laép voøng chaén daàu treân truïc, beân caïnh oå laên vaø quay cuøng vôùi truïc.
Khi laép löu yù chöøa 1/3 beà roäng cuûa voøng chaén daàu beân ngoaøi loã laép oå laên treân
thaân hoäp giaûm toác coøn 2/3 beà roäng cuûa voøng chaén daàu naèm beân trong. Khe hôû
giöõa voøng chaén daàu vaø loã laép oå laên treân thaân hoäp laø 0.1mm.
Ki daàu bò taùt leân thaønh hoäp (do baùnh raêng quay) noù seõ chaûy xuoáng gaëp voøng
chaén daàu. Nhöng do voøng chaén daàu quay neân do taùc duïng cuûa löïc ly taâm daàu seõ
bò baén ra ngoaøi maø khoâng theå baùm treân voøng chaén daàu. Ngoaøi ra, trong caùc raõnh
hình tam giaùc coøn coù chöùa môõ boâi trôn neân daàu cuõng khoïng theå ñi vaøo khu vöïc
laép oå laên.
Caâu 8: choát ñònh vò
Ñaùp aùn:
Coâng duïng: ñònh vò chính xaùc vò trí naép vaø thaân hoäp tröôùc vaø sau khi gia coâng lôõ
laép oå laên.
Phaân loaïi: coù hai loaïi: choát truï vaø choát coân.
Öu nhöôïc ñieåm: choát truï deõ gia coâng nhöng sau nhieàu laàn söû duïng seõ coù khe hôû
giöõa choát vaø thaønh hoäp(do san phaêng nhaáp nhoâ beà maët) neân seõ ñònh vò khoâng
chính xaùc. Choát coân tuy khoù gia coâng hôn nhöng ñaûm baûo ñònh vò toát do khoâng
coù khe hôû duø caùc nhaáp nhoâ beà maët coù bò san phaúng.
Vò trí laép ñaët: laép hai choát caøng xa nhau caøng toát.
Khi laép löu yù: duøng chæ 1 choát: chöa khoáng cheá ñuû 6 baäc töï do.
Duøng hôn 2 choát: khoáng cheá hôn 6 baäc töï do_ sieâu ñònh vò.
Khi khoâng theå thaùo choát baèng caùch ñoùng ngöôïc ra thì ngöôøi ta laøm ren ôû ñaàu
choát vaø keát hôïp vôùi ñai oác ñeå thaùo (caûo) choát ra.
Caâu 9: vít taùch naép vaø thaân
Ñaùp aùn:
Coâng duïng:
Taùch naép vaø thaân hoäp khi caàn söõa chöõa.
Thöôøng duøng vít nhö laø vít gheùp naép vaø thaân treân maët bích.
Vò trí laép ñaët: 2 vít treân maët bích naép, caøng xa nhau caøng toát.
Caâu 10: voøng phôùt
Ñaùp aùn:
Coâng duïng: chaén buïi khoâng cho vaøo tyrong hoäp giaûm toác vaø daàu môõ khoâng chaûy
ra ngoaøi hoäp giaûm toác.
Phaân loaïi: coù theå duøng voøng phôùt baèng næ hay voøng phôùt baèng cao su coù loø xo.
Voøng phôùt tuyø theo keát caáu naép oå laên maø coù theå ñieàu chænh ñöôïc khe hôû khi moøn
hay khoâng ñieàu chænh ñöôïc.
Neáu truïc quay nhanh neân duøng keát caáu coù theå ñieàu chænh ñöôïc. Neáu truïc quay
chaäm neân duøng keát caáu khoâng ñieàu chænh ñöôïc.
Vò trí laép ñaët: laép treân caùc truïc xuyeân qua naép oå ñeå loù ra ngoaøi.
Caâu 11: haõy giaûi thích dung sai laép gheùp cuûa oå laên
Ñaùp aùn:
Ñeå ñaûm baûo söï ñoàng taâm, söï moøn ñeàu vaø traùnh bieán daïng cho caùc voøng oå quaù
möùc, ngöôøi ta choïn dung sai laép gheùp cuûa oå laên nhö sau:
Voøng trong oå laên laép vôùi truïc:
Do truïc quay neân voøng trong chòu taûi tuaàn hoaøn_ laép trung gian coù ñoä doâi.
Heä thoáng laép gheùp laø heä thoáng loã vì loã cô baûn laø voøng trong oå laên.
Ñeå traùnh bieán daïng quaù möùc _ HB/k6_ k6.
Voøng ngoaøi laép vôùi thaân hoäp:
Do voøng ngoaøi ñöùng yeân neân chòu taûi cuïc boä_ laép coù ñoä hôû.
Heä thoáng laép gheùp laø heä thoáng truïc vì truïc cô baûn laø voøng ngoaøi oå laên.
Ñeå ñaûm baûo ñoä ñoàng taâm_ H7/hb_ H7.
Caâu 12: haõy giaûi thích yeâu caàu kyõ thuaät giöõa maët gheùp naép vaø thaân khi boâi moät
lôùp sôn moûng hay thuyû tinh loûng?
Ñaùp aùn:
Muïc ñích cuûa vieäc boâi sôn hay thuyû tinh loûng leân beà maët gheùp naép vaø thaân laø ñeå
laøm kín, khoâng cho daàu chaûy ra ngoaøi.
Neáu duøng ñeäm laøm kín thì seõ laøm sai leäch kích thöôùc laép gheùp cuûa loã laép oå laên
treân thaân hoäp giaûm toác.
Caâu 13: muïc ñích cuûa vieäc chöøa khe hôû buø tröø nhieät ñoä 0.1mm beân caïnh oå laên
ñeå laøm gì?
Ñaùp aùn:
Do coâng suaát maát maùt chuyeån thaønh nhieät neân laøm noùng hoäp giaûm toác, do ñoù
truïc seõ bò daõn nôû vaø laøm keït oå laên. Chöûa khe hôû 0.1mm laø ñeå oå laên khoâng bò keït
khi truïc daõn nôû.
Vieäc hcöøa khe hôû naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch ñeå theâm vaøo moät taám ñeäm coù
chieàu daøy 0.1mm giöõa thaân hoäp vaø naép oå.
Caâu 14: muï ñích cuûa yeâu caàu kyõ thuaät kieåm tra veát tieáp xuùc treân beà maët raêng
theo chieàu cao khoâng theå beù hôn X% vaø theo chieàu roäng khoâng theå beù hôn Y%
laø ñeå laøm gì?
Ñaùp aùn:
Ñeå ñaûm baûo dieän tích tieáp xuùc khi baùnh raêng aên khôùp.
Caâu 15: trình baøy caùch ñieàu chænh aên khôùp cuûa boä truyeàn baùnh raêng noùn?
Ñaùp aùn:
Ñieàu kieän ñeå hai baùnh raêng noùn aên khôùp ñuùng laø hai ñænh noùn chia phaûi truøng
nhau.
Ñeå phaùt hieä hai ñænh noùn chia truøng nhau hay chöa, ngöôøi ta kieåm tra veát tieáp
xuùc treân beà maët raêng baèng caùch boâi sôn leân moät baùnh raêng roài quay cho hai
baùnh raêng aên khôùp vôùi nhau. Sau ñoù kieåm tra veát tieáp xuùc treân baùnh raêng thöù
hai. Khi 2 ñænh coân truøng nhau thì veát tieáp xuùc naèm ngay chính giöõa beà maët
raêng.
Neáu veát tieáp xuùc khoâng naèm ngay chính giöõa beà maët raêng, ta phaûi dòch caùc baùnh
raêng doïc truïc ñeå cho caùc ñænh noùn truøng nhau. Kieåm tra laïi veát tieáp xuùc ñaõ naèm
ngay chính giöõa beà maët raêng chöa. Thöïc hieän vieäc dòch caùc baùnh raêng doïc truïc
baèng caùch theâm hay bôùt caùc ñeäm loùt naèm giöõa thaân hoäp vaø naép oå laên hay oáng
loùt.
Caâu 16: trình baøy caùch ñieàu chænh aên khôùp cuûa boä truyeàn truïc vít_baùnh vít.
Ñaùp aùn:
Ñieàu kieän ñeå boä truyeàn truïc vít_baùnh vít aên khôùp ñuùng khi laép raùp laø ñöôøng taâm
truïc vít naèm trong maët phaúng trung bình cuûa baùnh vít (laø maët phaúng chöùa ñieàu
kieän beù nhaát cuûa baùnh vít).
Ñeå phaùt hieän ta cuõng duøng caùch boâi sôn nhö caâu 15.
Boä truyeàn truïc vít aên khôùp ñuùng khi veát tieáp xuùc naèm giöõa maët raêng baùnh vít.
Neáu veát tieáp xuùc khoâng naèm giöõa maët raêng cuûa baùnh vít ta dòch baùnh vít doïc
truïc (khoâng dòch truïc vít) cho ñeán khi veát tieáp xuùc naèm giöõa maët raêng.
Thöïc hieän vieäc dòch baùnh vít cuõng baèng caùc ñeäm loùt ñaët giöõa thaân hoäp vaø naép oå.
Caâu 17: khi thieát keá caëp baùnh raêng caáp nhanh cuûa hoäp giaûm toác phaân ñoâi caáp
nhanh caàn chuù yù ñieàu gì?
Ñaùp aùn:
Do coù hai caëp baùnh raêng cuøng truyeàn ñoäng giöõa hai truïc, neân ta thieát keá nhö chæ
coù moät caëp baùnh raêng truyeàn ñoäng vôùi moät nöõa coâng suaát.
Vì ñaây laø caëp baùnh raêng töông ñöông chöõ V, neân coù theå naâng goùc nghieâng raêng
töø 300_400 (thay vì töø 80_200 trong baùnh raêng truï raêng nghieâng).
Caâu 18: giaûi thích vì sai phaûi choïn oå ñuõa ñôõ truï ngaén töï löïa theo chieàu doïc truïc
khi choïn oå cho truïc trung gian cuûa hoäp giaûm toác phaân ñoâi caáp nhanh?
Ñaùp aùn:
Do hai caëp baùnh raêng cuøng truyeàn ñoäng giöõa hai truïc, neân do sai soá cheá taïo vaø
laép raùp seõ laøm caùc baùnh raêng khoâng aên khôùp ñoàng thôøi. Nhö vaäy laø chæ coù moät
caëp baùnh raêng aên khôùp vaø seõ bò quaù taûi.
Ñeå traùnh hieän töôïng treân maø khoâng phaûi naâng cao caáp chính xaùc cheá taïo, ta söû
duïng keát caáu oå nhö treân.
Khi chæ coù moät caëp baùnh raêng aên khôùp seõ coù löïc doïc truïc taùc duïng leân truïc trung
gian vaø vì oå ñaõ choïn cho pheùp truïc di chuyeån doïc truïc neân truïc seõ di chuyeån cho
ñeán khi caëp baùnh raêng thöù hai aên khôùp.
Luùc naøy truïc caân baèng veà löïc neân seõ ngöng dòch chuyeån vaø laøm vieäc vôùi hai caëp
baùnh raêng aên khôùp ñoàng thôøi.
Caâu 19: giaûi thích vì sao boá trí hai oå coân ôû moät beân cuûa truïc vít vaø beân kia boá trí
oå bi ñôõ trong hoäp giaûm toác tuïc vít?
Ñaùp aùn:
Do boä truyeàn truïc vít coù hieäu suaát thaáp (70% _ 80%) neân coâng suaát maát maùt lôùn,
löôïng nhieät sinh ra lôùn laøm cho truïc vít bò daõn nôû daøi.
Neáu khoaûng caùch giöõa hai goái ñôõ truïc nhoû (<250mm) thì xem nhö ñoä daõn daøi
khoâng ñaùng keå vaø coù theå boá trí hai oå chaën ôû hai ñaàu truïc vít.