Chi phí sản xuất trong ngành kinh doanh xây lắp
Tạp chí kế tóan, 21-08-2008. Số lần xem: 3298
Khái ni mệ
S n xu t g n li n v i quá trình hình thành và phát tri n c a loài ng i. Quáả ấ ắ ề ớ ể ủ ườ
trình s n xu t là s k t h p c a 3 y u t c b n: ả ấ ự ế ợ ủ ế ố ơ ả đ i t ng lao đ ng, t li uố ượ ộ ư ệ
lao đ ng và lao đ ng s ngộ ộ ố . Lao đ ng là ho t đ ng m t cách có ý th c c aộ ạ ộ ộ ứ ủ
ng i lao đ ng tác đ ng m t cách có m c đích lên đ i t ng lao đ ng và tườ ộ ộ ộ ụ ố ượ ộ ư
li u lao đ ng, qua quá trình bi n đ i s t o ra s n ph m, lao v . Đó chính làệ ộ ế ổ ẽ ạ ả ẩ ụ
s tiêu hao ba y u t trên. Trong xã h i t n t i quan h hàng hóa - ti n t ,ự ế ố ộ ồ ạ ệ ề ệ
hao phí y u t ngu n l c cho s n xu t, kinh doanh đ c bi u hi n d i hìnhế ố ồ ự ả ấ ượ ể ệ ướ
th c giá tr , g i là chi phí s n xu t, kinh doanh.ứ ị ọ ả ấ
Chi phí s n xu t kinh doanh là bi u hi n b ng ti n c a toàn b hao phí vả ấ ể ệ ằ ề ủ ộ ề
lao đ ng s ng và lao đ ng v t hóa mà doanh nghi p b ra trong m t kỳ kinhộ ố ộ ậ ệ ỏ ộ
doanh nh t đ nh. Chi phí v lao đ ng s ng là nh ng chi phí v ti n l ng,ấ ị ề ộ ố ữ ề ề ươ
th ng, ph c p và các kho n trích theo l ng c a ng i lao đ ng. Chi phíưở ụ ấ ả ươ ủ ườ ộ
lao đ ng v t hóa là nh ng chi phí v s d ng các y u t t li u lao đ ng, đ iộ ậ ữ ề ử ụ ế ố ư ệ ộ ố
t ng lao đ ng d i các hình thái v t ch t, phi v t ch t, tài chính và phi tàiượ ộ ướ ậ ấ ậ ấ
chính.
Phân lo i chi phí s n xu tạ ả ấ
Vi c qu n lý chi phí s n xu t không ch đ n thu n là qu n lý s li u ph nệ ả ả ấ ỉ ơ ầ ả ố ệ ả
ánh t ng h p chi phí mà ph i d a trên c các y u t chi phí riêng bi t đổ ợ ả ự ả ế ố ệ ể
phân tích toàn b chi phí s n xu t c a t ng công trình, h ng m c công trìnhộ ả ấ ủ ừ ạ ụ
hay theo n i phát sinh chi phí. D i các góc đ xem xét khác nhau, theoơ ướ ộ
nh ng tiêu chí khác nhau thì chi phí s n xu t cũng đ c phân lo i theo cácữ ả ấ ượ ạ
cách khác nhau đ đáp ng yêu c u th c t c a qu n lý và h ch toán.ể ứ ầ ự ế ủ ả ạ
Phân lo i chi phí theo kho n m c chi phí trong giá thành s n ph mạ ả ụ ả ẩ
Căn c vào ý nghĩa c a chi phí trong giá thành s n ph m và đ thu n ti nứ ủ ả ẩ ể ậ ệ
cho vi c tính giá thành toàn b , chi phí đ c phân theo kho n m c. Cáchệ ộ ượ ả ụ
phân lo i này d a vào công d ng chung c a chi phí và m c phân b chi phíạ ự ụ ủ ứ ổ
cho t ng đ i t ng. Theo quy đ nh hi n hành, giá thành s n ph m bao g mừ ố ượ ị ệ ả ẩ ồ
các kho n m c chi phí sau : ả ụ
oChi phí nguyên v t li u tr c ti pậ ệ ự ế : bao g m giá tr th c t c aồ ị ự ế ủ
nguyên li u, v t li u chính, ph ho c các b ph n r i, v t li uệ ậ ệ ụ ặ ộ ậ ờ ậ ệ
luân chuy n tham gia c u thành th c th s n ph m xây l p vàể ấ ự ể ả ẩ ắ
giúp cho vi c th c hi n và hoàn thành kh i l ng xây l p ( khôngệ ự ệ ố ượ ắ
k v t li u cho máy móc thi công và ho t đ ng s n xu t chung.ể ậ ệ ạ ộ ả ấ
oChi phí nhân công tr c ti p:ự ế g m toàn b ti n l ng, ti n côngồ ộ ề ươ ề
và các kho n ph c p mang tính ch t ti n l ng tr cho côngả ụ ấ ấ ề ươ ả
nhân tr c ti p xây l pự ế ắ
oChi phí s d ng máy thi côngử ụ : bao g m chi phí cho các máy thiồ
công nh m th c hi n kh i l ng xây l p b ng máy. Máy móc thiằ ự ệ ố ượ ắ ằ
công là lo i máy tr c ti p ph c v xây l p công trình. Đó làạ ự ế ụ ụ ắ
nh ng máy móc chuy n đ ng b ng đ ng c h i n c, diezen,ữ ể ộ ằ ộ ơ ơ ướ
xăng, đi n,...ệ
Chi phí s d ng máy thi công g m chi phí th ng xuyên và chi phí t m th i. ử ụ ồ ườ ạ ờ
•Chi phí th ng xuyên cho ho t đ ng c a máy thi công g m: l ngườ ạ ộ ủ ồ ươ
chính, ph c a công nhân đi u khi n, ph c v máy thi công. Chi phíụ ủ ề ể ụ ụ
nguyên li u, v t li u, công c d ng c , chi phí kh u hao TSCĐ, chi phíệ ậ ệ ụ ụ ụ ấ
d ch v mua ngoài (s a ch a nh , đi n, n c, b o hi m xe, máy ) vàị ụ ử ữ ỏ ệ ướ ả ể
các chi phí khác b ng ti n.ằ ề
•Chi phí t m th i: chi phí s a ch a l n máy thi công (đ i tu, trung tu...),ạ ờ ử ữ ớ ạ
chi phí công trình t m th i cho máy thi công (l u, lán, b , đ ng rayạ ờ ề ệ ườ
ch y máy....). Chi phí t m th i c a máy có th phát sinh tr c (h chạ ạ ờ ủ ể ướ ạ
toán trên TK 142, 242) sau đó phân b d n vào TK 623.ổ ầ Ho c phátặ
sinh sau nh ng ph i tính tr c vào chi phí s d ng máy thi công trongư ả ướ ử ụ
kỳ (do liên quan đ n vi c s d ng th c t máy móc thi công trong kỳ).ế ệ ử ụ ự ế
Tr ng h p này ph i ti n hành trích tr c chi phí (h ch toán trên TKườ ợ ả ế ướ ạ
335)
oChi phí s n xu t chung:ả ấ ph n ánh chi phí s n xu t c a đ i,ả ả ấ ủ ộ
công tr ng xây d ng bao g m: l ng nhân viên qu n lý đ i,ườ ự ồ ươ ả ộ
công tr ng, các kho n trích BHXH, BHYT, KPCĐ theo t l quyườ ả ỷ ệ
đ nh (19 %) trên ti n l ng c a công nhân tr c ti p xây l p, côngị ề ươ ủ ự ế ắ
nhân đi u khi n xe, máy thi công và nhân viên qu n lý đ i, kh uề ể ả ộ ấ
hao TSCĐ dùng chung cho ho t đ ng c a đ i và nh ng chi phíạ ộ ủ ộ ữ
khác liên quan đ n ho t đ ng c a đ iế ạ ộ ủ ộ
oChi phí bán hàng: g m toàn b chi phí phát sinh liên quan đ nồ ộ ế
vi c tiêu th s n ph m, hàng hóa d ch v trong kỳệ ụ ả ẩ ị ụ
oChi phí qu n lý doanh nghi p:ả ệ g m toàn b các kho n chi phíồ ộ ả
phát sinh liên quan đ n qu n tr kinh doanh và qu n tr hànhế ả ị ả ị
chính trong ph m vi toàn doanh nghi p mà không tách đ c choạ ệ ượ
b t c ho t đ ng hay phân x ng, công tr ngấ ứ ạ ộ ưở ườ nào.
Phân lo i chi phí theo y u t chi phíạ ế ố
Đ ph c v cho vi c t p h p và qu n lý chi phí theo n i dung kinh t ban đ uể ụ ụ ệ ậ ợ ả ộ ế ầ
th ng nh t c a nó mà không xét đ n công d ng c th , đ a đi m phát sinh,ố ấ ủ ế ụ ụ ể ị ể
chi phí đ c phân theo y u t . Cách phân lo i này giúp cho vi c xây d ng vàượ ế ố ạ ệ ự
phân tích đ nh m c v n l u đ ng cũng nh vi c l p, ki m tra và phân tích dị ứ ố ư ộ ư ệ ậ ể ự
toán chi phí. Theo quy đ nh hi n hành Vi t Nam, toàn b chi phí đ c chiaị ệ ở ệ ộ ượ
thành các y u t : ế ố
oChi phí nguyên li u, v t li u ệ ậ ệ : g m toàn b giá trồ ộ ị nguyên v tậ
li u chính, v t li u, ph c tùng thay th , công c d ng c ...sệ ậ ệ ụ ế ụ ụ ụ ử
d ng trong s n xu t kinh doanhụ ả ấ
oChí phí nhiên li u, đ ng l cệ ộ ự s d ng vào quá trình s n xu tử ụ ả ấ
oChi phí nhân công: ti n l ng và các kho n ph c p theo l ngề ươ ả ụ ấ ươ
ph i tr cho công nhân viên ch cả ả ứ
oChi phí BHXH, BHYT, KPCĐ trích theo t l quy đ nh trên t ngỷ ệ ị ổ
s ti n l ng và ph c p ph i tr cho cán b công nhân viênố ề ươ ụ ấ ả ả ộ
oChi phí kh u hao TSCĐấ: t ng s kh u hao TSCĐ ph i tríchổ ố ấ ả
trong kỳ c a t t c TSCĐ s d ng trong s n xu t kinh doanh.ủ ấ ả ử ụ ả ấ
oChi phí d ch v mua ngoài:ị ụ toàn b chi phí d ch v mua ngoàiộ ị ụ
dùng cho s n xu t kinh doanhả ấ
oChi phí b ng ti n khácằ ề : toàn b chi phí khác b ng ti n ch aộ ằ ề ư
ph n ánh vào các y u t trên dùng vào ho t đ ng s n xu t kinhả ế ố ạ ộ ả ấ
doanh.
Theo cách này, doanh nghi p xác đ nh đ c k t c u t tr ng c a t ng lo iệ ị ượ ế ấ ỷ ọ ủ ừ ạ
chi phí trong t ng chi phí s n xu t đ l p thuy t minh báo cáo tài chính đ ngổ ả ấ ể ậ ế ồ
th i ph c v cho nhu c u c a công tác qu n tr trong doanh nghi p, làm cờ ụ ụ ầ ủ ả ị ệ ơ
s đ l p m c d toán cho kỳ sau.ở ể ậ ứ ự
Phân lo i chi phí theo m i quan h v i kh i l ng s n ph m lao vạ ố ệ ớ ố ượ ả ẩ ụ
hoàn thành
Theo cách này chi phí đ c phân lo i theo cách ng x c a chi phí hay làượ ạ ứ ử ủ
xem xét s bi n đ ng c a chi phí khi m c đ ho t đ ng thay đ i. Chi phíự ế ộ ủ ứ ộ ạ ộ ổ
đ c phân thành 3 lo i ượ ạ
oBi n phí:ế là nh ng kho n chi phí có quan h t l thu n v i kh iữ ả ệ ỷ ệ ậ ớ ố
l ng công vi c hoàn thành, th ng bao g m: chí phí nguyên v tượ ệ ườ ồ ậ
li u, chi phí nhân công, chi phí bao bì, ….Bi n phí trên m t đ n vệ ế ộ ơ ị
s n ph m luôn là m t m c n đ nhả ẩ ộ ứ ổ ị
oĐ nh phí:ị là nh ng kho n chi phí c đ nh khi kh i l ng côngữ ả ố ị ố ượ
vi c hoàn thành thay đ i. Tuy nhiên, n u tính trên m t đ n v s nệ ổ ế ộ ơ ị ả
ph m thì đ nh phí l i bi n đ i. Đ nh phí th ng bao g m: chí phíẩ ị ạ ế ổ ị ườ ồ
kh u hao TSCĐ s d ng chung, ti n l ng nhân viên, cán bấ ử ụ ề ươ ộ
qu n lý, ….ả
oH n h p phí:ỗ ợ là lo i chi phí mà b n thân nó g m c các y u tạ ả ồ ả ế ố
bi n phí và đ nh phí. m c đ ho t đ ng căn b n, chi phí h nế ị Ở ứ ộ ạ ộ ả ỗ
h p th hi n các đ c đi m c a đ nh phí, quá m c đó nó l i thợ ể ệ ặ ể ủ ị ứ ạ ể
hi n đ c tính c a bi n phí. H n h p phí th ng g m: chi phí s nệ ặ ủ ế ỗ ợ ườ ồ ả
xu t chung, chi phí bán hàng, chi phí qu n lý doanh nghi p...ấ ả ệ
Cách phân lo i trên giúp doanh nghi p có c s đ l p k ho ch, ki m tra chiạ ệ ơ ở ể ậ ế ạ ể
phí, xác đ nh đi m hòa v n, phân tích tình hình ti t ki m chi phí, tìm raị ể ố ế ệ
ph ng h ng nâng cao ch t l ng và h giá thành s n ph m.ươ ướ ấ ượ ạ ả ẩ
Phân lo i chi phí theo cách th c k t chuy n chi phíạ ứ ế ể
Theo cách th c k t chuy n, toàn b chi phí s n xu t kinh doanh đ c chiaứ ế ể ộ ả ấ ượ
thành chi phí s n ph m và chi phí th i kỳ. ả ẩ ờ
•Chi phí s n ph mả ẩ là nh ng chi phí g n li n v i các s n ph m đ cữ ắ ề ớ ả ẩ ượ
s n xu t ra ho c đ c muaả ấ ặ ượ
•Chi phí th i kỳờ là nh ng chi phí làm gi m l i t c trong m t kỳ ho cữ ả ợ ứ ộ ặ
đ c mua nên đ c xem là các phí t n, c n đ c kh u tr ra t lo iượ ượ ổ ầ ượ ấ ừ ừ ạ
nhu n c a th i kỳ mà chúng phát sinh.ậ ủ ờ
Bùi Hoàng Anh