Nguyeân lyù keá toaùn ThS. Nguyeãn Chí Hieáu
39
CHÖÔNG 4:
KEÁ TOAÙN CAÙC NGHIEÄP VUÏ KINH TEÁ CHUÛ YEÁU TRONG D OANH NGHIEÄP
4.1. Keá toaùn caùc yeáu toá cô baûn cuûa saûn xuaát
4.1.1. Keá toaùn taøi saûn coá ñònh
4.1.1.1. Khaùi nieäm
Theo cheá ñoä taøi chính hieän haønh thì taøi saûn coá ñònh (TSCÑ) chæ bao goàm nhöõng
tö lieäu lao ñoäng ñuû 04 ñieàu kieän sau:
- Vieäc söû duïng TSCÑ chaéc chaén phaûi thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai.
- Nguyeân giaù TSCÑ phaûi ñöôïc xaùc ñònh moät caùch ñaùng tin caäy.
- Coù thôøi gian söû duïng töø 1 naêm trôû leân
- Giaù trò ñôn vò phaûi theo qui ñònh hieän haønh
Nhöõng tö lieäu lao ñoäng naøo thieáu moät trong 04 ñieàu kieän neâu treân ñeàu ñöôïc xem
laø coâng cuï lao ñoäng thuoäc taøi saûn löu ñoäng.
4.1.1.2. Nhieäm vuï cuûa keá toaùn taøi saûn coá ñònh
Keá toaùn TSCÑ trong 1 ñôn vò saûn xuaát kinh doanh coù nhöõng nhieäm vuï:
Ghi cheùp, phaûn aûnh tình hình taêng giaûm vaø hieän coù cuûa TSCÑ theo nguyeân giaù
trong 1 kyø kinh doanh naøo ñoù.
Tính vaø phaân boå chi phí khaáu hao TSCÑ cho caùc ñoái töôïng söû duï ng.
Keá toaùn phaûi tham gia vaøo vieäc laäp döï toaùn vaø theo doõi quaù trình söûa chöõa
TSCÑ.
Tính toaùn, phaûn aûnh tình hình caûi taïo, naâng caáp, trang bò theâm hoaëc thaùo dôõ
moät phaàn TSCÑ
Höôùng daãn caùc boä phaän lieân quan trong doanh nghieä p thöïc hieän ñuùng cheá ñoä
ghi cheùp ban ñaàu veà TSCÑ ñoàng thôøi môû, ghi cheùp vaø quaûn lyù caùc loaïi soå saùch
keá toaùn lieân quan ñeán TSCÑ.
Tham gia vaøo vieäc kieåm keâ, ñaùnh giaù laïi TSCÑ khi coù quyeát ñònh cuûa caáp coù
thaåm quyeàn.
Xaùc ñònh hieäu quaû söû duïng vaø phaân tích hieäu quaû söû duïng cuûa TSCÑ.
4.1.1.3. Nguyeân taéc haïch toaùn TSCÑ
Haïch toaùn phaûi tieán haønh ñoàng thôøi caû 3 chæ tieâu: nguyeân giaù, giaù trò hao moøn,
giaù trò coøn laïi.
Taøi saûn coá ñònh höõu hình chæ thay ñoåi nguyeân giaù trong caùc tröôøng hôïp sau ñaây:
Ñaùnh giaù laïi TSCÑ theo quyeát ñònh cuûa caùc caáp coù thaåm quyeàn
Trang bò theâm, caûi taïo, naâng caáp, nhaèm taêng naêng löïc hoaït ñoäng cuûa taøi saûn
Thaùo dôõ bôùt 1 phaàn taøi saûn
Moïi tröôøng hôïp giao nhaän TSCÑ ñeàu phaûi laäp bieân baûn giao nhaän
Haïch toaùn taøi saûn coá ñònh phaûi thöïc hieän rieâng cho töøng ñoái töôïng
Ñoái vôùi TSCÑ voâ hình:
Caùc chi phí ñaàu tö ñeå hình thaønh TSCÑ voâ hình tröôùc heát phaûi ñöôïc ghi vaøo
taøi khoaûn 241 (Xaây döïng cô baûn dôû dang). Keát thuùc quaù trình ñaàu tö phaûi tieán
Nguyeân lyù keá toaùn ThS. Nguyeãn Chí Hieáu
40
haønh tính toaùn ñeå xaùc ñònh giaù trò töøng ñoái töôïng ñeå keát chuyeån sang taøi
khoaûn 213 (TSCÑ voâ hình).
Haïch toaùn chi tieát theo töøng ñoái töôïng
4.1.1.4. Taøi khoaûn söû duïng
TK 211, TK 212, TK 213 (Nguyeân giaù)
TK 214 (Hao moøn TSCÑ)
4.1.1.5. Phöông phaùp haïch toaùn 1 soá nghieäp vuï chuû yeáu
a. Keá toaùn taêng TSCÑ
Khi mua TSCÑ:
Nôï TK 211 “TSCÑ höõu hình’
Nôï TK 213 “TSCÑ voâ hình”
Nôï TK 133 “Thueá giaù trò gia taêng ñöôïc khaáu tröø”
Coù TK 111 “Tieàn maët”
Coù TK 112 “Tieàn göûi Ngaân haøng”
Coù TK 331 “Phaûi traû ngöôøi baùn”
TSCÑ xaây döïng môùi:
Nôï TK 211 “TSCÑ höõu hình’
Nôï TK 213 “TSCÑ voâ hình”
Coù TK 241 “Xaây döïng cô baûn dôû dang”
TSCÑ nhaän voán goùp hoaëc voán caáp:
Nôï TK 211 “TSCÑ höõu hình’
Nôï TK 213 “TSCÑ voâ hình”
Coù 411 “Nguoàn voán kinh doanh”
b. Keá toaùn giaûm TSCÑ
Khi giaûm TSCÑ do nhöôïng baùn hoaëc thanh lyù, keá toaùn seõ ghi:
Ghi giaûm TSCÑ
Nôï TK 214 “Hao moøn TSCÑ”: Phaàn giaù trò ñaõ hao moøn
Nôï TK 811 “Chi phí khaùc”: Phaàn giaù trò coøn laïi
Coù TK 211 “TSCÑ höõu hình” phaàn nguyeân giaù
Phaûn aùnh caùc khoaûn thu chi lieân quan ñeán vieäc nhöôïng baùn, thanh lyù TSCÑ
Nôï TK 111 “Tieàn maët”
Nôï TK 112 “Tieàn göûi ngaân haøng”
Nôï TK 131 “Phaûi thu khaùch haøng”
Coù TK 711 “Thu nhaäp khaùc”
Coù TK 333 “Phaûi noäp Nhaø nöôùc”
c. Keá toaùn khaáu hao TSCÑ
Haøng thaùng, khi trích khaáu hao TSCÑ ghi:
Nôï TK 627 “Chi phí saûn xuaát chung”
Nôï TK 641 “Chi phí baùn haøng”
Nôï TK 642 “Chi phí quaûn lyù”
…
Coù TK 214 “Hao moøn TSCÑ”
Khi noäp khaáu hao cho Nhaø nöôùc (neáu coù), keá toaùn ghi:
Nguyeân lyù keá toaùn ThS. Nguyeãn Chí Hieáu
41
Nôï TK 411 “Nguoàn voán kinh doanh”
Coù TK 338 “Phaûi traû, phaûi noäp khaùc”
Coù TK 111 “Tieàn maët”
Coù TK 112 “Tieàn göûi ngaân haøng”
Ví duï: Coù tình hình taêng, giaûm, vaø khaáu hao TSCÑ ôû moät Doanh nghieäp trong quí 4
naêm 2000 nhö sau: (Ñôn vò tính: trieäu ñoàng)
Nhaäp TSCÑ höõu hình trong quí 3.000 trong ñoù:
Thanh toaùn baèng tieàn maët : 100
Thanh toaùn baèng tieàn göûi ngaân haøng : 500
Nôï ngöôøi baùn : 700
Xaây döïng cô baûn hoaøn thaønh : 500
Nhaän goùp voán lieân doanh : 1.200
Thanh lyù TSCÑ höõu hình ñaõ khaáu hao heát : 200
Nhöôïng baùn moät soá TSCÑ : 300 ñaõ hao moøn 240
Khaáu hao TSCÑ trong quí : 250 trong ñoù phaân boå:
Caùc phaân xöôûng saûn xuaát : 200
Chi phí baùn haøng : 20
Chi phí quaûn lyù : 30
Yeâu caàu: Haõy haïch toaùn tình hình TSCÑ cuûa Doanh nghieäp trong quí 4 naêm 2000.
Giaûi:
1/ Nôï TK 211: 3.000
Coù TK 111: 100
Coù TK 112: 500
Coù TK 331: 700
Coù TK 241: 500
Coù TK 411: 1.200
2/ Nôï TK 214: 200
Coù TK 211: 200
3/ Nôï TK 214: 240
Nôï TK 811: 60
Coù TK 211: 300
4/ Nôï TK 627: 200
Nôï TK 641: 30
Nôï TK 642: 20
Coù TK 214: 250
4.1.2. Keá toaùn coâng cuï duïng cuï
4.1.2.1. Khaùi nieäm
Coâng cuï duïng cuï laø nhöõng tö lieäu lao ñoäng khoâng coù ñuû nhöõng tieâu chuaån ñeå trôû
thaønh TSCÑ. Vì vaäy, coâng cuï duïng cuï ñöôïc quaûn lyù vaø haïch toaùn töông töï nhö
nguyeân lieäu, vaät lieäu.
4.1.2.2. Nhieäm vuï cuûa keá toaùn coâng cuï, duïng cuï
Toå chöùc ghi cheùp, phaûn aùnh, toång hôïp tình hình nhaäp, xuaát, toàn kho coâng cuï,
duïng cuï theo giaù thöïc teá.
Nguyeân lyù keá toaùn ThS. Nguyeãn Chí Hieáu
42
Keá toaùn chi tieát coâng cuï, duïng cuï thì phaûi ñöôïc thöïc hieän theo töøng loaïi, töøng
nhoùm cuï theå.
Höôùng daãn kieåm tra nhöõng boä phaän söû duïng thöïc hieän ñuùng cheá ñoä ghi cheùp
ban ñaàu, ñoàng thôøi thöïc hieän ñuùng vieäc môû, ghi cheùp, quaûn lyù soå saùch coù lieân
quan.
Kieåm tra, quaûn lyù vieäc söû duïng coâng cuï duïng cuï, ñoàng thôøi ñònh kyø xaùc ñònh soá
löôïng giaù trò cuûa coâng cuï, duïng cuï ñaõ tieâu hao trong quaù trình söû duïng ñeå phaân
boå vaøo caùc ñoái töôïng chòu chí phí.
Tham gia kieåm keâ, ñaùnh giaù laïi coâng cuï duïng khi coù y eâu caàu.
4.1.2.3. Nguyeân taéc haïch toaùn
Giaù haïch toaùn phaûi laø giaù thöïc teá
Ñoái töôïng haïch toaùn phaûi chi tieát
Khi xuaát duøng hoaëc xuaát cho thueâ phaûi theo doõi caû veà soá löôïng cuõng nhö veà maët
giaù trò
Ñoái vôùi nhöõng coâng cuï, duïng cuï xuaát 1 laàn coù giaù trò lôùn vaø söû duïng cho nhieàu
kyø thì tröôùc heát noù phaûi ñöôïc haïch toaùn vaøo taøi khoaûn 142/242 (chi phí traû
tröôùc). Ñònh kyø kieåm keâ ñaùnh giaù laïi coâng cuï duïng cuï xaùc ñònh möùc ñoä hao
moøn ñeå phaân boå cho caùc ñoái töôïng chòu chi phí.
4.1.2.4. Taøi khoaûn söû duïng
Keá toaùn söû duïng taøi khoaûn 153 (coâng cuï, duïng cuï)
Beân nôï theå hieän giaù trò coâng cuï duïng cuï nhaäp kho vaø caùc nguyeân nhaân taêng
khaùc.
Beân coù theå hieän giaù trò coâng cuï, duïng cuï xuaát kho ñeå söû duïng vaø caùc nguyeân
nhaân giaûm khaùc.
Soá dö beân nôï theå hieän giaù trò coâng cuï, duïng cuï vaøo cuoái kyø keá toaùn.
4.1.2.5. Phöông phaùp haïch toaùn 1 soá nghieäp vuï chuû yeáu
a. Haïch toaùn toàn kho theo phöông phaùp keâ khai thöôøng xuyeân
Nhaäp kho coâng cuï, duïng cuï: caên cöù vaøo chöùng töø keá toaùn ghi:
Nôï TK 153 “Coâng cuï, duïng cuï”
Nôï TK 133 “Thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø” (neáu coù)
Coù TK 111 “Tieàn maët”
Coù TK 112 “Tieàn göûi ngaân haøng”
Coù TK 331 “Phaûi traû nguôøi baùn”
Coù TK 154 “Chi phí saûn xuaát kinh doanh dôû dang”
Coù TK 411 “Nguoàn voán kinh doanh”
Chieát khaáu ñöôïc höôûng, giaûm giaù hoaëc traû laïi coâng cuï, duïng cuï ñaõ mua, keá toaùn
ghi:
Nôï TK 331 “Phaûi traû ngöôøi baùn”
Coù TK 153 “Coâng cuï, duïng cuï”
Xuaát coâng cuï, duïng cuï duøng cho saûn xuaát kinh doanh, giaù trò nhoû, ñöôïc phaân boå
vaøo chi phí cuûa ñoái töôïng söû duïng trong moät laàn (phaân boå 100%), keá toaùn ghi:
Nôï TK 627 – Neáu duøng cho phaân xöôûng saûn xuaát
Nôï TK 641 – Neáu duøng cho hoaït ñoäng baùn haøng
Nguyeân lyù keá toaùn ThS. Nguyeãn Chí Hieáu
43
Nôï TK 642 – Neáu duøng cho hoaït ñoäng quaûn lyù Doanh nghieäp
Coù TK 153 – Trò giaù coâng cuï, duïng cuï xuaát duøng
Neáu coâng cuï, duïng cuï xuaát duøng coù giaù trò lôùn, hoaëc xu aát duøng haøng loaït phaûi
phaân boå trong nhieàu kyø thì khi xuaát duøng phaûi chuyeån giaù trò cuûa noù thaønh chi
phí traû tröôùc. Keá toaùn ghi:
Nôï TK 142(1) – Chi phí traû tröôùc hoaëc
Nôï TK 242 – Chi phí traû tröôùc daøi haïn
Coù TK 153 – Trò giaù coâng cuï, duïng cuï xuaát duøng
b. Haïch toaùn toàn kho theo phöông phaùp kieåm keâ ñònh kyø
Ñaàu kyø keá toaùn keát chuyeån trò giaù coâng cuï, duïng cuï toàn kho ñaàu kyø, keá toaùn ghi:
Nôï TK 611 – Mua haøng
Coù TK 153 – Coâng cuï, duïng cuï
Trong kyø nhaäp kho, keá toaùn ghi:
Nôï TK 611 – Trò giaù coâng cuï duïng cuï nhaäp trong kyø
Nôï TK 133,1
Coù TK 111 – Tieàn maët
Coù TK 112 – Tieàn göûi Ngaân haøng
Coù TK 331 – Phaûi traû ngöôøi baùn
Coù TK 411 – Nguoàn voán kinh doanh
Cuoái kyø, keá toaùn caên cöù vaøo keát quaû kieåm keâ xaùc ñònh thöïc teá giaù trò coâng cuï,
duïng cuï toàn kho, keá toaùn ghi:
Nôï TK 153 – Giaù trò coâng cuï, duïng cuï toàn kho cuoái kyø
Coù TK 611 – Mua haøng
Nôï TK 627/641/642
Coù TK 611 – Mua haøng
Ví duï: Coù tình hình nhaäp, xuaát, söû duïng coâng cuï lao ñoäng trong thaùng 09/2001 ôû
moät Doanh nghieäp nhö sau (Ñôn vò tính: trieäu ñoàng):
Nhaäp kho coâng cuï, duïng cuï trong thaùng trò giaù 100, thueá giaù trò gia taêng ñöôïc
khaáu tröø laø 10%, trong ñoù:
Thanh toaùn baèng tieàn maët: 10
Thanh toaùn baèng tieàn göûi ngaân haøng: 20
Coøn phaûi thanh toaùn cho ngöôøi baùn: 80
Trong thaùng ñaõ traû laïi cho ngöôøi baùn moät loâ coâng cuï sai qui caùch trò giaù 20,
chuû nôï ñoàng yù khaáu tröø vaøo nôï phaûi traû.
Trong thaùng xuaát coâng cuï duïng cuï vaøo saûn xuaát kinh doanh trò giaù 60, trong ñoù:
Loaïi coù giaù trò nhoû phaân boå ngay vaøo chi phí saûn xuaát laø 5, chi phí baùn
haøng laø 5, chi phí quaûn lyù laø 1
Loaïi phaân boå daàn vaøo caùc ñoái töôïng chòu chi phí laø 49
Yeâu caàu: Haïch toaùn tình hình coâng cuï duïng cuï trong kyø aùp duïng cho caû 2 phöông
phaùp haïch toaùn haøng toàn kho.
Baøi giaûi:
a. Doanh nghieäp haïch toaùn haøng toàn kho theo phöông phaùp keâ khai thöôøng xuyeân,
keá toaùn ghi: