Chuyên đề: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

CHUYÊN ĐỀ:<br /> ĐỘT BIẾN SỐ LƯỢNG NHIỄM SẮC THỂ.<br /> Page | 1<br /> <br /> I. Khái niệm các dạng đột biến số lượng nhiễm sắc thể<br /> 1. Khái niệm<br /> Đột biến số lượng NST là đột biến làm thay đổi về số lượng NST trong tế bào.<br /> 2. Các dạng đột biến số lượng nhiễm săc thể<br /> Có 2 loại: đột biến lệch bội ( dị bội) và đột biến đa bội.<br /> <br /> II. Đột biến lệch bội<br /> 1. Khái niệm và các loại đột biến lệch bội<br /> a. Khái niệm<br /> Là đột biến làm thay đổi số lượng nhiễm sắc thể ở một hoặc một số cặp nhiếm sắc thể<br /> tương đồng.<br /> b. Các loại đột biến lệch bội.<br /> Loại ĐB<br /> <br /> Đặc điểm bộ NST trong tế bào<br /> <br /> Kí hiệu bộ NST<br /> <br /> lệch bội<br /> Thể không<br /> <br /> Tế bào lưỡng bội mất hai NST của một cặp 2n-2<br /> <br /> Thể một<br /> <br /> Tế bào lưỡng bội mất một cặp NST<br /> <br /> Thể một kép<br /> <br /> Trong tế bào lưỡng bội hai cặp NST có một 2n-1-1<br /> chiếc<br /> <br /> www.facebook.com/trungtamluyenthiuce<br /> <br /> 2n-1<br /> <br /> Copyright by UCE Corporation<br /> <br /> Thể ba<br /> <br /> Trong tế bào lưỡng bội một cặp NST có ba 2n+1<br /> chiếc<br /> <br /> Thể bốn<br /> <br /> Trong tế bào lưỡng bội một cặp NST có bốn 2n+2<br /> chiếc<br /> <br /> Thể bốn kép<br /> <br /> Trong tế bào lưỡng bội hai cặp NST có bốn 2n+2+2<br /> chiếc<br /> <br /> 2. Cơ chế phát sinh<br /> * Xảy ra do rối loạn quá trình phân bào:<br /> + Xảy ra trong giảm phân kết hợp thụ tinh<br /> +Xảy ra trong nguyên phân tạo thành thể khảm<br /> * Giải thích chi tiết<br /> a. Rối loạn trong quá trình giảm phân kết hợp thụ tinh<br /> -Các tác nhân lí hoá của môi trường trong hoặc ngoài cơ thể làm rối loạn sự phân li bình<br /> thường của một hoặc một số cặp nhiếm sắc thể (không hình thành thoi vô sắc) tạo thành<br /> các giao tử bất bình thường<br /> -Trong quá trình thụ tinh, sự kết hợp của các giao tử bất bình thường với giao tử bình<br /> thường hoặc giữa các giao tử này với nhau sẽ tạo ra các đột biến lệch bội<br /> <br /> b. Rối loạn trong quá trình nguyên phân (ở tế bào sinh dưỡng)<br /> - Do sự phân li không bình thường của các cặp NST trong nguyên phân hình thành tế bào<br /> lệch bội<br /> -Tế bào lệch bội tiếp tục nguyên phân làm cho một phần cơ thể có các tế bào ở thể lệch<br /> bội tạo ra thể khảm<br /> <br /> www.facebook.com/trungtamluyenthiuce<br /> <br /> Copyright by UCE Corporation<br /> <br /> Page | 2<br /> <br /> c. Ví dụ minh hoạ<br /> n+1<br /> <br /> n+1<br /> <br /> n+1<br /> <br /> n<br /> <br /> n-1<br /> <br /> n<br /> Page | 3<br /> <br /> 2n+2<br /> <br /> 2n+1<br /> <br /> n-1<br /> <br /> 2n-1<br /> <br /> n-1<br /> <br /> 2n-2<br /> <br /> 3. Hậu quả và ý nghĩa<br /> a. Hậu quả:<br /> - Làm mất cân bằng hệ gen  giảm sức sống, giảm khả năng sinh sản tuỳ loài hoặc có<br /> thể gây chết<br /> - Đột biến xảy ra ở NST thường gây nên một số hội chứng như: hội chứng Patau( có 3<br /> NST số 13), hội chứng Edward( có 2 NST số 18), hội chứng Đao( 3 NST số 21)<br /> - Đột biến xảy ra ở NST giới tính : hooij chứng 3X (XXX), hôi chứng Klinefelter(XXY),<br /> hội chứng Turner(XO), hội chứng Jacop(XYY)<br /> - Ở thực vật cũng thường gặp thể lệch bội, đặc biệt ở chi lúa, chi cà( cà độc dược có 12<br /> thể 3 ở 12 cặp NST tương đồng tạo nên 12 dạng quả khác nhau).<br /> b.Ý nghĩa:<br /> - Đối với tiến hoá: cung cấp nguyên liệu cho quá trình tiến hoá.<br /> - Đối với chọn giống: có thể sử dụng các thể không để đưa các NST theo ý muốn vào cây<br /> lai.<br /> www.facebook.com/trungtamluyenthiuce<br /> <br /> Copyright by UCE Corporation<br /> <br /> - Đối với nghiên cứu di truyền học: sử dụng các lệch bội để xác định vị trí của gen trên<br /> NST.<br /> <br /> Page | 4<br /> <br /> II. Đột biến đa bội<br /> 1. Khái niệm và các loại đột biến<br /> a. Khái niệm<br /> Đột biến đa bội là dạng đột biến làm tăng một số nguyên lần bộ NST đơn bội của loài và<br /> lớn hơn 2n (3n,4n,5n,….)<br /> b.Các loại đột biến đa bội<br /> Tự đa bội<br /> Khái<br /> niệm<br /> <br /> Dị đa bội<br /> <br /> -Là dạng đột biến làm tăng một số -Là dạng đột biến làm tăng số lượng<br /> nguyên lần bộ NST đơn bội của bộ NST đơn bội của hai loài trong<br /> loại và lớn hơn 2n<br /> cùng một tế bào<br /> -Cơ thể sinh vật mang bộ NST 3n, -Song nhị bội thể là cả hai bộ NST<br /> 5n, 7n,…: gọi là thể đa bội lẻ<br /> lưỡng bội của cả hai loài khác nhau<br /> cung tồn tại trong một tế bào.<br /> -Cơ thể sinh vật mang bộ NST 4n,<br /> 6n, 8n,…: gọi là thể đa bội chẵn.<br /> <br /> Cơ<br /> chế<br /> phát<br /> sinh<br /> <br /> -Xảy ra trong những lần nguyên - Phát sinh trong quá trình giảm phân<br /> phân đầu tiên của hợp tử tạo tế bào và thụ tinh.<br /> 4n, hợp tử phát triển thành thể tứ<br /> - Do hiện tượng lai xa và đa bội hoá.<br /> bội.<br /> -Xảy ra trong quá trình nguyên<br /> phân kết hợp thụ tinh.<br /> +Trong giảm phân: các tác nhân lí<br /> hoá bên trong hoặc ngoài cơ thể<br /> gây ra sự không phân li của một<br /> hay một số cặp nhiếm sắc thể tạo<br /> <br /> www.facebook.com/trungtamluyenthiuce<br /> <br /> Copyright by UCE Corporation<br /> <br /> thành các giao tử không bình<br /> thường( thừa hay thiếu NST)<br /> +Trong thụ tinh: sự kết hợp giữa<br /> các giao tử không bình thường với<br /> các giao tử bình thường hoặc giữa<br /> các giao tử không bình thường với<br /> nhau sẽ tạo ra các đột biến<br /> Đặc<br /> điểm<br /> <br /> -Thể đa bội lẻ(3n,5n,…) không có<br /> khả năng sinh sản hữu tính bình<br /> thường. (nho, chuối nhà, dưa hấu<br /> tam bội không hạt)<br /> -Thể đa bội chẵn(4n, 6n,…) có khả<br /> năng sinh sản hữu tình bình thường<br /> <br /> n<br /> <br /> n<br /> <br /> n<br /> <br /> 2n<br /> <br /> 2n<br /> <br /> thể tam bội<br /> <br /> - Con lai khác loài thường bất thụ.<br /> Xảy ra đột biến đa bội làm bộ NST<br /> tăng gấp đôi số lượng ở cả hai loài<br /> tạo cơ thể song nhị bội( hay dị tứ bội)<br /> thì hữu thụ.<br /> <br /> 2n<br /> <br /> 3n<br /> <br /> thể lưỡng bội<br /> <br /> Page | 5<br /> <br /> Loài 1<br /> <br /> 4n<br /> <br /> thể tứ bội<br /> <br /> Loài 2<br /> <br /> 2n1<br /> <br /> 2n<br /> <br /> 2n2<br /> <br /> 2n1<br /> <br /> Lai xa<br /> (n1+n2)<br /> bất thụ<br /> <br /> www.facebook.com/trungtamluyenthiuce<br /> <br /> Đa bội hóa<br /> <br /> (2n1+2n2)<br /> hữu thụ<br /> <br /> Copyright by UCE Corporation<br /> <br />