Công lao của Galvani và Volta
Luigi Galvani:
Galvani (1737– 1798), nhà vật lý học và nhà y học người Ý đã góp công lớn trong
việc xây dựng nền móng cho ngành kỹ thuật điện. Ông Galvani có một phòng thí
nghiệm khá đủ tiện nghi để vừa dạy học, vừa tìm tòi nghiên cứu. Một hôm Galvani
giảng một bài trong đó dùng tới một con nhái đã lột da. Do tình cờ con vật được
đặt trên chiếc bàn mặt kim loại. Khi giảng tới sự phức tạp của các đường gân và
các bắp thịt, Galvani lấy xiên đâm vào đùi con nhái. Bỗng nhiên chân nhái co giật
lại.
Galvani hết sức ngạc nhiên. Thử lại mấy lần, ông đều thấy
như vậy. Sau vài ngày tìm hiểu, Galvani thấy rằng chân
nhái co giật khi đầu xiên đâm vào và chạm tới mặt bàn
kim loại.
Một ngày khác, Galvani dùng một móc đồng phơi khô một
đôi chân nhái phía trên thanh sắt bao lơn. Galvani nhận
thấy gió thổi, đưa đi đưa lại đôi chân con vật và cứ mỗi khi đôi chân này chạm vào
thành bao lơnt hì lại co giật. Ông ngẫm nghĩ về hiện tượng kỳ lạ này và cố gắng
tìm lời giải đáp. Bỗng dưng, một ý tưởng hiện ra trong óc ông: điện! Galvani kết
luận rằng có điện tại mọi vật, ngày cả trong đôi chân nhái. Thứ điện này được ông
gọi là “điện của sinh vật”.
Thí nghiệm của Galvani
Galvani liền viết một bài báo nói về sự tìm kiếm của
mình. Cả châu Âu phải sửng sốt về điều tìm thấy
mới lạ này và điện của sinh vật trở nên đầu đề cho
các câu chuyện khoa học thời bấy giờ. Ngày nay, chúng ta biết rằng Galvani đã
nhầm lẫn ở chỗ gọi điện của sinh vật và ông ta không tìm ra điện ở đâu mà có. Tuy
nhiên điều nhận xét của Galvani đã mở đường cho công việc chế tạo điện bằng kim
loại và hóa chất sau này.
Thí nghiệm với đùi ếch
Năm 1780, Luigi Galvani đã phát hiện ra rằng, khi
chạm hai thanh kim loại khác nhau vào đùi một
con ếch (chiếc đùi này đã tách rời khỏi cái thân ếch
đã chết), một dòng điện sẽ tạo ra và làm cho chiếc
đùi đạp một cái. Phát minh của Galvani đã góp phần to lớn vào việc sử dụng các
thiết bị điện để chữa bệnh.
Công lao của Galvani đối với khoa học:
Galvani đã sai lầm khi cho rằng có thể sinh vật tự sinh ra điện nhưng chính sai lầm
này của ông rất có lợi vì nó đưa đến khám phá rằng các dây thần kinh mang xung
điện và khai sinh ra lĩnh vực điện hóa học.
Alessandro Volta:
Nhà bác học Volta
Alessandro Volta (1745-1827) là Giáo Sư Vật Lý tại
trường Đại Học Pavie nước Ý. Ông đã khảo cứu
nhiều về điện học và đã tìm cách tăng hiệu quả của
chai tụ điện. Từ khi Galvani phổ biến các nhận xét
về điện thì tại các phòng thí nghiệm của châu Âu, các nhà khoa học đã làm nhiều
thí nghiệm về đôi chân nhái. Có người lại dùng dây dẫn điện nối chai Leyde với
đôi chân nhái và đã thấy đôi chân con vật bị co giật mạnh gấp bội. Do thí nghiệm
này, nhiều nhà khoa học bắt đầu nghi ngờ lý thuyết điện của sinh vật. Volta thử lại
thí nghiệm của Galvani và lúc đầu chấp nhận ý kiến của Galvani. Nhưng về sau,
chính Volta đã chứng minh sự lầm lẫn của Galvani. Theo Volta thì cơ thể con vật
chỉ là một chất dẫn điện thường. Điện sinh ra trong các kim loại dị chất đã kích
thích các dây thần kinh, và làm hoạt động các cơ. Nói cách khác con vật không thể
vừa là chủ động vừa là bị động. Con vật chỉ bị động do điện sinh ra từ bên ngoài
nó. Mặt khác, Volta thấy rằng chỉ có sự co giật khi chân nhái được đặt lên mặt bàn
bằng kim loại và được đâm bằng một thứ xiên kim loại. Còn trong trường hợp chân
nhái treo trên thanh sắt bao lơn bằng một móc đồng, chân nhái chỉ co giật khi chạm
vào thanh sắt. Như vậy cần phải có hai thứ kim loại khác nhau để có sự co giật đó.
Và để chứng minh sự lầm lẫn của sự Galvani, Volta tạo ra điện với một thanh đồng
và một thanh kẽm mà không cần có cơ thể con ếch.
Volta đã làm các miếng tròn bằng đồng và kẽm rồi xếp một miếng đồng cách một
miếng kẽm bằng một miếng giấy xốp tẩm dung dịch muối ăn. Sau đó ông nối hai
miếng trên cùng và dưới cùng của chồng các miếng tròn bằng một sợi dây dẫn
điện, Volta đã thấy dòng điện chạy qua. Như vậy máy phát điện của nhân loại đã ra
đời dưới tên gọi là “pin Volta”. Sở dĩ có danh từ “pile” vì đây là một chồng các
miếng tròn bằng đồng và kẽm.
Cách biện luận của Volta mang đến kết quả hết sức hữu
ích vì nhờ đó mới có hai phát minh rất quan trọng, thứ
nhất là pin Volta và thứ nhì là nền tảng cho khoa điện
sinh lý học.
Sau đó, Volta tự ép mình làm việc thật vất vả để hoàn
tất phát minh pin điện của mình. Ông bắt tay vào những
thí nghiệm về các kim loại và hơn thế nữa, về một số lớn chất lỏng. Các thí nghiệm
đã giúp ông thiết lập nguyên lý mà theo đó các sức điện động cộng thêm vào nhau
khi chúng được cấu tạo từng cặp kim loại ghép với nhau theo cùng một thứ tự. Vd:
Đồng- Acid, Kẽm- Đồng, Acid- Kẽm,…
Danh từ pilepin có nguồn gốc từ một từ Latin: “pilum” có nghĩa là cột trụ. Quả thật
pin Volta là “cây cột” trên đó người ta xây đắp cả “tòa nhà của Điện Học hiện đại”
ngày nay.
Công lao của Volta đối với sự phát triển của điện - từ học:
Volta là người đã tạo ra nguồn điện một chiều đầu tiên. 1801, Napoleon đã phong
Volta là bá tước, và tên ông được lấy làm đơn vị của hiệu điện thế.
Ông được xếp vào những nhà khoa học hàng đầu trong lịch sử Vật Lý nhờ phát
minh “Bình phát cảm ứng điện vĩnh cửu” (1775) mà ông gọi là nguồn gốc các
động cơ cảm ứng từ tương lai. Ngoài ra, nhân loại còn mang ơn ông đã sáng chế ra
khí nhiên kế, mà ngày nay dùng để đo lượng oxygen có trong không khí; máy đong
điện (1782) và máy điện nghiệm. Cũng chính ông là người đầu tiên khám phá ra
khí bốc lên từ các đầm lầy, mà ngày nay gọi là khí mêtan (CH4).
