112
CÔNG NGHỆ XANH - KHÁI NIỆM, LỢI ÍCH
TRONG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
Nguyễn Xuân Trang 1
1. Khoa Kinh tế, Trường Đại học Thủ Dầu Một
TÓM TẮT
Công nghệ xanh là một trong những vấn đề đã và đang được quan tâm và thiết kế để giúp
các doanh nghiệp và tổ chức có những hành động tích cực đến môi trường. Công nghệ xanh là
việc sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo, giảm chất thải và ô nhiễm, đồng thời bền vững về
lâu dài. Công nghệ xanh toàn cầu dự kiến sẽ tăng trưởng mạnh do sự quan tâm về môi trường
ngày càng tăng cùng với các quy định nghiêm ngặt của chính phủ.
Xu hướng hướng phát triển công nghệ xanh trong chuỗi cung ứng đang được quan tâm
rất nhiều hiện nay. Bài viết giới thiệu khái niệm cơ bản về công nghệ xanh, công nghệ xanh
cùng một số phương thức và lợi ích và một số câu chuyện của các quốc gia trên thế giới khi áp
dụng công nghệ xanh trong quá trình sản xuất, bảo vệ môi trường.
Từ khóa: phát triển bền vững, công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, tái chế.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Theo báo cáo quốc gia về môi trường giai đoạn 2016-2020 của Bộ Tài nguyên và Môi
trường Việt Nam, hiện nguồn cung cấp năng lượng quốc gia chủ yếu dựa vào thủy điện và nhiệt
điện than hoặc dầu, chưa tập trung phát triển năng lượng tái tạo. nguồn năng lượng. Những thay
đổi về khí hậu của Việt Nam trong giai đoạn 2016 – 2020 có nhiều diễn biến bất thường. Nhiệt
độ trung bình có xu hướng cao và được ghi nhận ở nhiều khu vực khác nhau. Từ những ảnh
hưởng đến môi trường này làm cho người tiêu dùng ngày càng quan tâm nhiều hơn nữa đến
những sản phẩm và dịch vụ có lợi cho môi trường, những sản phẩm xanh thân thiện với môi
trường cũng ngày càng gia tăng.
Theo định hướng phát triển bền vững của Tổ chức Giáo dục, khoa học và văn hóa Liên
hợp quốc với 17 mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2023, chỉnh phủ và các cơ quan tổ chức
của quốc gia trên thế giới liên tục ban hành các quy định về môi trường và bảo vệ môi trường,
nhằm mục tiêu thúc đẩy nhận thức của người dân đối với sự biến đổi môi trường sống và những
yếu tố tự nhiên, thông qua những chính sách và quy định này quy định rõ hoạt động kinh doanh
phải gắn liền với trách nhiệm môi trường của các tổ chức và doanh nghiệp. Những quy định
của Chính phủ trong vấn đề bảo vệ môi trường nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp áp dụng những
phương pháp sản xuất kinh doanh thân thiện với môi trường thông qua việc tiếp cận các nguồn
lực khác nhau, khai thác vận hành thông công nghệ xanh thay vì những phương pháp truyền
thống như trước đây.
Công nghệ xanh không còn là khái niệm mới, đặc biệt là sau đại dịch Covid-19. Kết quả
khảo sát của Viện Giá trị Doanh nghiệp IBM (IBV) năm 2021 cho thấy 62% người tham gia
khảo sát cho rằng đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi hành vi tiêu dùng của họ với các vấn đề
liên quan đến môi trường và tiêu dùng bền vững. Theo đó, người tiêu dùng ngày càng có ý thức
hơn trong việc hạn chế sử dụng các sản phẩm dịch vụ có ảnh hưởng quá nhiều đến môi trường
113
cũng như có những phương thức sản xuất và thành phần nguyên nhiên liệu không thân thiện
với môi trường. Theo kết quả nghiên cứu của Nielsen Việt Nam, tốc độ tăng trưởng của các
thương hiệu cam kết “xanh” và “sạch” có tốc độ tăng trưởng khá cao – khoảng 4%/năm, và
khoảng 80% người tiêu dùng Việt sẵn sàng thực hiện. trả giá cao hơn cho các sản phẩm thân
thiện với môi trường. (Phương Dung ,2022).
2. TÓM LƯỢC LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU
2.1. Phương pháp nghiên cứu
Bài viết tổng hợp các khái niệm về công nghệ xanh thông qua các nghiên cứu trên thế
giới. Bài viết mang tính giải thích và đưa ra gợi ý rõ ràng cho nghiên cứu thực nghiệm tiếp theo.
Và cũng mang tính mô tả, tập trung vào cách tiếp cận tìm hiểu thực tế và diễn giải những vấn
đề liên quan đến công nghệ xanh trên thế giới. Sử dụng nhiều và giải thích dữ liệu thứ cấp được
thu thập thông qua các bài báo, tài liệu nghiên cứu, trang web và sách đã được thực hiện trước
đây. Những bài viết về cách thức áp dụng công nghệ xanh của một vài quốc gia trên thế giới.
2.2. Công nghệ xanh
Theo tổ chức Tiếp thị Hoa Kỳ (American Marketing Association - AMA), Công nghệ
xanh được hiểu là một trong những phương pháp hoạt động sản xuất thân thiện với môi trường
dựa trên quy trình sản xuất, chuỗi cung ứng của nó mang tính thân thiện với môi trường. Công
nghệ xanh được ứng dụng trong quá trình sản xuất năng lượng sạch thông qua việc sử dụng
những nguyên nhiên liệu thay thế và những công nghệ có những tác hại gây hại cho môi trường
ít hơn những nhiên liệu hóa thạch. Trong những năm qua, sự phát triển của công nghệ còn khá
mới mẻ nhưng nó đã được sự chú ý và quan tâm của các cơ quan chính phủ, các tổ chức và
những nhà đầu tư trước các ảnh hưởng của quá trình sản xuất đến quá trình biến đổi khí hậu và
vấn đề cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên.
Công nghệ xanh cũng được hiểu là việc sử dụng công nghệ và khoa học để giảm tác động
của con người đến môi trường tự nhiên trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu như khoa học năng
lượng, khoa học khí quyển, nông nghiệp, khoa học vật liệu và thủy văn. Các công nghệ xanh
nhằm mục tiêu giảm lượng khí thải CO2, rây ra hiệu ứng nhà kính góp phần ngăn chặn quá
trình biến đổi khí hậu. Tận dụng năng lượng mặt trời là một trong những phương pháp mà công
nghệ xanh áp dụng mang lại hiệu quả tốt nhất nhất và hiện.
Đạo luật Việc làm và Đầu tư Cơ sở hạ tầng trị giá 1,2 nghìn tỷ USD, được Tổng thống
Joe Biden ký thành luật vào ngày 15 tháng 11 năm 2021, dành những khoản phân bổ đáng kể
cho công nghệ xanh. Chúng bao gồm khoản đầu tư lớn nhất vào cơ sở hạ tầng truyền tải năng
lượng sạch và xe điện trong lịch sử, điện khí hóa cho hàng nghìn xe buýt trường học và xe buýt
trung chuyển trên khắp đất nước, đồng thời thành lập Cơ quan quản lý mới để xây dựng một
mạng lưới điện linh hoạt, sạch sẽ. (Nhà trắng, 2021).
2.3. Lịch sử hình thành và phát triển của công nghệ xanh
Lịch sử của công nghệ xanh có nguồn gốc sâu xa, kéo dài từ thời kỳ Đại suy thoái. Cơ
quan Bảo tồn Đất đã được thành lập trong luật Bảo tồn Đất được ban hành tại Mỹ vào ngày 27
tháng 4 năm 1935. Đây là phản ứng trước trận Dust Bowl tàn khốc vào những năm 1930, khi
những cơn bão bụi dữ dội do phương pháp canh tác kém và sử dụng thiết bị nặng. Cơ quan này
được thành lập để kiểm soát lũ lụt, ngăn chặn sự suy giảm của các hồ chứa nước, duy trì lưu
lượng nước của sông và bến cảng, bảo vệ sức khỏe trong cộng đồng và giảm thiểu tình trạng
thất nghiệp.
114
Các yếu tố của công nghệ xanh đã được hình thành và phát triể kể từ Cách mạng Công
nghiệp. Bắt đầu từ đầu thế kỷ 19, các nhà khoa học bắt đầu quan sát tác động sinh thái của các nhà
máy công nghiệp đốt than và các nhà sản xuất đã tìm cách giảm các tác động tiêu cực đến môi
trường bên ngoài bằng cách thay đổi quy trình sản xuất để tạo ra ít bồ hóng hoặc chất thải phụ hơn.
Trong những năm 1970, Cơ quan bảo vệ môi trường ( EPA) đã đường thành lập với mục
tiêu bảo vệ môi trường và đã nhận được nhiều sự quan tâm của công chúng đối với môi trường sau
Chiến tranh thế giới thứ II. Đến những năm 1990, các nhà khóa học bắt đầu quan tâm hơn đến
những tác động của ảnh hưởng của môi trường đến qua trình kinh doanh và sản xuất của doanh
nghiệp và nhà máy, góp phần thúc đẩy cho khái niệm công nghệ xanh ra đời. Và từ đây, công nghệ
xanh trong nhiều lĩnh vực và tổ chức đã không ngừng phát triển, góp phần vàp mục tiêu phát triển
bền vững của các quốc gia. Quá trình áp dụng công nghệ xanh được nhấn mạnh trong vấn đề trình
bày bản chất thích nghi và phản ứng của chúng nhằm ứng phó với những khó khăn về môi trường.
Ngày nay, Công nghệ xanh hiện bao gồm nhiều biện pháp pháp thích nghi và đổi mới,
ứng dụng thành tựu của khoa học kỹ thuật trong việc sử dụng các nguồn năng lượng có khả
năng tái tạo được như năng lượng mặt trời và năng lượng gió trong quá trình quản lý và tái chế
chất thải. Nâng cao nhận thức của người dân trong các vấn đề về môi trường và bảo vệ môi
trường. Những tiến bộ này có tiềm năng định hình lại các ngành công nghiệp, tạo cơ hội việc
làm mới và đóng góp cho một thế giới bền vững và thân thiện với môi trường hơn. (Cơ quan
bảo vệ môi trường, 2023).
2.3.1 Ưu điểm khi áp dụng công nghệ xanh
Công nghệ xanh có nhiều ưu điểm: thân thiện với môi trường, không phát thải độc hại
vào không khí, không cần nhiều tiền để vận hành, không bao giờ cạn kiệt nhờ công nghệ tái
tạo, giúp giảm lượng khí thải CO2 trong môi trường. không khí, nó làm giảm sự nóng lên toàn
cầu. Trong quá trình áp dụng, công nghệ xanh được hiểu là nguồn năng lượng sạch ví nó không
tạo ra bất cứ thứ gì có thể gây hại cho môi trường. Năng lược xanh là nguồn năng lượng có thể
tái tạo, bởi vì dầu hỏa được dự đoán sẽ cạn kiệt trong thời gian tới.
Các công ty và các tổ chức sản xuất có thể có được lợi thế cạnh tranh và thị phần trong các
đối thủ cạnh tranh nếu họ có thể tậng dụng tốt những phương thức áp dụng của công nghệ xanh.
Thay đổi theo định hướng công nghệ xanh sẽ giúp doanh nghiệp và các tổ chức giảm chi phí đầu
vào, chi phí năng lượng, chí phí bảo trì và vận hành trong quá trình sản xuất. Thông qua những
biện pháp này nhằm cải thiện hình ảnh của các công ty về bảo vệ môi trường hơn những đối thủ
cạnh tranh trong ngày với nhữngngười tiêu dùng. (Banerjee S và Alkuli R K ,2014).
Công nghệ xanh bao gồm (Bhardwaj M và Neelam, 2015):
Đánh giá và giám sát công nghệ đo lường điều kiện môi trường;
Công nghệ phòng ngừa tránh bất kỳ sản phẩm nào gây thiệt hại cho môi trường hoặc
giảm thiểu thiệt hại cho môi trường;
Công nghệ phục hồi và khắc phục được sử dụng để cải thiện tình trạng suy thoái hệ sinh
thái một cách tự nhiên;
Các ứng dụng công nghệ xanh bao gồm: pin mặt trời, là một trong những ứng dụng tốt
nhất của công nghệ xanh vì nó được dùng để tạo ra điện từ năng lượng mặt trời, chai nước có
thể tái sử dụng để giảm thiểu ô nhiễm, rác thải nhựa, lắp đặt máy nước nóng năng lượng mặt
trời, sản xuất gió, hệ thống thu gom mưa, tòa nhà công nghệ xanh bao gồm nhiều công nghệ
thân thiện để giảm tác động đến môi trường, năng lượng nhiệt đại dương, sinh khối, dầu diesel
sinh học, địa nhiệt, …( Soni G.D. ,2015).
115
Đầu tư vào công nghệ xanh và các ứng dụng của nó có thể giúp giảm thiểu rủi ro liên
quan đến các ngành công nghiệp truyền thống, sử dụng nhiều tài nguyên. Ví dụ, sự phụ thuộc
vào nhiên liệu hóa thạch khiến các nhà đầu tư phải đối mặt với sự biến động của giá dầu và
căng thẳng địa chính trị. Đa dạng hóa danh mục đầu tư để bao gồm công nghệ xanh có thể giảm
thiểu rủi ro trước những rủi ro này và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư trong bối cảnh
năng lượng đang thay đổi nhanh chóng.
2.3.2 Một số loại hình của công nghệ xanh trong các lĩnh vực
Công nghệ xanh là một phạm trù rộng bao gồm nhiều hình thức xử lý môi trường. Trong
quá trình diễn biến của việc biến đổi khí hậu và lượng khí thải carbon ngày càng gia tăng thì
công nghệ xanh là giải pháp được xem nhưng một trong những giải pháp an toàn nhất, đòi hỏi
các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới cần có nhiều nỗ lực hơn nữa để giải quyết các những
ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường .
Năng lượng có thể thay thế
Để giải quyết vấn đề về cung cấp nhiên liệu thay thế cho nhiên liệu hóa thạch, các doanh
nghiệp và những tổ chức trên thế giới đang nghiên cứu và tìm cách phát triển những nguồn
năng lượng có thể tái tạo được và không tạo ra các khí thải độc hại trong bầu khí quyển. Nguồn
năng lượng thu được từ mặt trời và năng lượng thu được từ gió hiện là một trong những nguồn
năng lượng dồi dào và có mặt hầu nhưng mọi nơi trên trái đất. Năng lượng mặt trời do mặt trời
tạo ra được chuyển đổi thành điện năng thông qua các tấm pin mặt trời, sau đó lưu trữ năng
lượng thu được trong pin mặt trời. Do khả năng lưu trữ năng lượng đó nên nguồn năng lượng
mặt trời gần như vô tận, giúp giảm chi phí năng lượng nói chung. Ví dụ như : nhà máy điện mặt
trời Bhadla Solar Park tại làng Bhadla thuộc quận Jodhpur, bang Rajasthan (Ấn Độ), đây là nơi
có khí hậu khô cằn, khắc nghiệt nhưng nhận được nhiều bức xạ nhiệt, yếu tố để đạt hiệu quả
khi sản xuất quang điện; công viên năng lượng mặt trời Pavagada (Pavagada Solar Park) nằm
ở quận Tumkur, Karnataka (Ấn Độ); công viên điện mặt trời Huanghe Hydropower Hainan
Solar Park ở tỉnh Thanh Hải, Trung Quốc; Công viên năng lượng mặt trời Mohammed Bin
Rashid Al Maktoum được xây dựng sâu trong khu vực sa mạc Dubai,… Tại Việt Nam, các nhà
máy năng lượng mặt trời cũng đã và đang được xây dựng để đáp ứng mục tiêu phát triển bề
vững đến năm 2023, có các nhà máy như: nhà máy điện mặt trời Đa Mi do Công ty Cổ phần
Thủy điện Đa Nhim – Hàm Thuận làm chủ đầu tư; nhóm nhà máy điện Mặt Trời trên vùng đất
bán ngập và ven hồ Dầu Tiếng ở các huyện Tân Châu và Dương Minh Châu tỉnh Tây Ninh;
điện mặt trời TTC An Hòa là cụm nhà máy điện mặt trời tại tổ dân phố An Hội, phường An
Hòa thị xã Trảng Bàng tỉnh Tây Ninh,.. Mặc dù đầu tư vào năng lượng mặt trời có thể hỗ trợ
những đổi mới nhưng để thực hiện doanh nghiệp và các cơ quan chính phủ cần phải đầu tư với
chi phí cao. Ngoài ra, đối với một số doanh nghiệp và nhà riêng, có thể khó đặt các bộ thu năng
lượng mặt trời ở nơi có đủ không gian và ánh sáng mặt trời. Vì những vấn đề này, việc chuyển
đổi lưới điện sang năng lượng tái tạo thuần túy vẫn đang được tiến hành trong tương lai.
Hệ thống thu năng lượng từ gió và chuyển đổi năng lượng gió thành điện năng thông qua
phương thức sử dụng các tua-bin gió có kích thướt khác nhau. Chúng có nhiều dạng khác nhau,
từ quy mô tiện ích đến cấp thương mại cho đến các đơn vị gió đơn. Năng lượng gió là nguồn
nguồn năng lượng sạch, năng lượng gió không tạo ra các sản phẩm sinh học có hại. Đồng thời,
nó còn tạo cơ hội cho việc làm mới và đào tạo nghề để bảo dưỡng và bảo trì các tua-bin. Một
số nhà máy năng lượng gió trên thế giới như: Trang trại gió Cam Túc (Trung Quốc); Công viên
điện gió Jaisalmer – công suất ở Ấn Độ; Trung tâm năng lượng gió Alta ở Mỹ; Trang trại điện
gió Dogger Bank ở Anh; … Ở Việt Nam, theo thống kê năm 2021 đã có 106 nhà máy điện gió
được triển khai và xây dựng như: Nhà máy điện gió Ea Nam ở Đăk Lăk ; nhà máy Phong Điện
116
Trung Nam – Ninh Thuận ; Trang trại điện gió BT1 và BT2- Quảng Bình; …. Đầu tư vào đổi
mới năng lượng gió có thể giúp tìm ra những cách hiệu quả hơn để khai thác sức mạnh của gió.
Các thành phố thường không có không gian để xây dựng các trang trại gió, vì vậy cần phải bố
trí các đường dây chuyển tiếp từ trang trại tới lưới điện.
Xe chạy bằng điện
Trên thế giới, nhiều nhà sản xuất động cơ đã và đang tìm cách giảm lượng khí thải bằng
cách thiết kế động cơ tiết kiệm nhiên liệu hơn hoặc chuyển sang việc sử dụng năng lượng từ
điện. Tuy nhiên, việc sản xuất và phân phối xe điện đòi hỏi nhiều cải tiến khác nhau trong các
lĩnh vực khác nhau, ví dụ như pin sạc dung lượng cao hoặc cơ sở hạ tầng sạc. Ngoài ra, lợi ích
của việc sử dụng xe chạy bằng điện vẫn còn bị hạn chế do việc cung cấp nhiều lưới điện tại
những khu vực nhất định vẫn phụ thuộc nhiều vào các nguồn nhiên liệu hóa thạch.
Tại Mỹ, hãng sản xuất động cơ và phương tiện di chuyển Tesla là một công ty chuyên
thiết kế, sản xuất và phân phối sản phẩm ô tô điện và linh kiện cho các phương tiện chạy điện
với mẫu xe điện giá rẻ được sản xuất hàng loạt đầu tiên trên thế giới, ví dụ như chiếc Tesla
Model Y. Họ cũng sản xuất pin, tấm pin thu năng lượng mặt trời, và những giải pháp lưu trữ
năng lượng cho gia đình.
Tại Thái Lan, BYD là một trong những hãng xe điện lớn nhất thế giới góp mặt tại thị
trường với việc xây dựng nhà máy sản xuất ô tô điện đầu tiên, nhằm mục tiêu chinh phục các
thị trường mới ở Đông Nam Á và châu Âu.
Tại Việt Nam, xe điện, xe máy điện và xe hơi điện cũng là một trong những phương tiện
di chuyển thu hút người sử dụng hiện nay. Các xe điện mang thương hiệu Việt Nam như
VinFast, Pega, Dat Bike, Detech, DKBike… đang dần có mặt trên thị trường trong cuộc đua
công nghệ xanh trong và ngoài nước. Mặc dù vậy, thị trường xe máy điện cũng gặp phải những
khó khăn trong quá trình cung cấp các trạm sạt điện cho những phương tiện di chuyển đường
dài trong những khu vực địa lý khác nhau.
Nông nghiệp định hướng bền vững
Lĩnh vực trồng trọt và chăn nuôi là một trong những lụch vực để lại nhiều hậu quả cho
môi trường, từ chi phí sử dụng đất và nước cho đến hậu quả sinh thái của việc sử dụng thuốc
trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón và các chất thải từ động vật. Nhưng chính điều này
mang lại rất nhiều cơ hội cho việc áp dụng công nghệ xanh trong lĩnh vực nông nghiệp dễ dàng
phát huy lợi của nó. Ví dụ, kỹ thuật canh tác hữu cơ trên đất có thể giảm thiệt hại do cạn kiệt
đất, quá trình đổi mới trong thức ăn gia súc có thể giảm lượng khí thải mêtan và các sản phẩm
thay thế cho thịt động vật có thể làm giảm mức tiêu thụ của vật nuôi. Kỹ thuật canh tác hữu cơ
là quá trình sử dụng các phương pháp canh tác thân thiện với môi trường để cải thiện đất và sức
khỏe con người đồng thời bảo vệ môi trường. Nó sử dụng đất chất lượng cao hơn, có nghĩa là
năng suất cây trồng tốt hơn, nhìn chung khiến nó trở thành một lựa chọn cạnh tranh kinh tế hơn.
Canh tác hữu cơ ít cần phân bón và thuốc trừ sâu hơn, đòi hỏi nhiều nhiên liệu hóa thạch
để sản xuất. Tại Việt Nam, các mô hình canh tác hữu cơ nổi bật như: mô hình rau hữu cơ của
ông Nguyễn Tấn Pháp tại xã Điện Phong, thị xã Điện Bàn (tỉnh Quảng Nam); mô hình trồng
rau sạch theo phương pháp thủy canh của ông Hồ Công Thái tại xã Điện Tiến, Điện Bàn, Quảng
Nam; mô hình trồng rau hữu cơ “Vườn nhiệt đới Kapi” của bà Bùi Thị Thanh Sương ở Điện
Ngọc, Điện Bàn;… các mô hình này góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp của Việt Nam.
Tái chế phế thải
Tái chế là một trong những hoạt động nhằm mục tiêu bảo tồn các nguồn tài nguyên đang
ngày càng khan hiếm thông qua giải pháp là tái sử dụng vật liệu hoặc tìm kiếm các sản phẩm