Công nghiệp hoá nông thôn Trung Quốc trong bối cảnh của sự thần kỳ Đông Á

Chia sẻ: Phuong Thanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

270
lượt xem 88
download

Công nghiệp hoá nông thôn Trung Quốc trong bối cảnh của sự thần kỳ Đông Á

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Công nghiệp hoá nông thôn, một hiện tượng đặc thù của Đông Á, hợp thành một bộ phận không thể tách rời của sự thần kỳ Đông Á. Là nền kinh tế lớn nhất trong khu vực, Trung Quốc đã đuổi kịp, nếu không muốn nói là vượt, các nước láng giềng trong công cuộc công nghiệp hoá nông thôn

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Công nghiệp hoá nông thôn Trung Quốc trong bối cảnh của sự thần kỳ Đông Á

CHÛÚNG 4 CÖNG NGHIÏÅP HOAÁ NÖNG THÖN TRUNG QUÖËC TRONG BÖËI CAÃNH CUÃA SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ Justin Yifu Lin vaâ Yang Pao C öng nghiïåp hoaá nöng thön, möåt hiïån tûúång àùåc thuâ cuãa Àöng AÁ, húåp thaânh möåt böå phêån khöng thïí taách rúâi cuãa sûå thêìn kyâ Àöng AÁ. Laâ nïìn kinh tïë lúán nhêët trong khu vûåc, Trung Quöëc àaä àuöíi kõp, nïëu khöng muöën noái laâ vûúåt, caác nûúác laáng giïìng trong cöng cuöåc cöng nghiïåp hoaá nöng thön. Sûå phaát triïín kinh tïë cuãa Trung Quöëc trong 20 nùm qua àaä àûúåc sûå tùng trûúãng nhanh choáng cuãa khu vûåc cöng nghiïåp nöng thön, bao göìm vö söë caác doanh nghiïåp nöng thön qui mö nhoã do caác hûúng trêën, laâng xaä vaâ caá nhên thaânh lêåp höî trúå maånh meä1. Neát àùåc thuâ cuãa Trung Quöëc laâ úã qui mö chûa tûâng thêëy cuãa nhûäng doanh nghiïåp naây. Nùm 1978, coá chûa àêìy 10% lûåc lûúång lao àöång nöng thön tham gia vaâo caác hoaåt àöång cöng nghiïåp, vaâ khu vûåc phi nöng nghiïåp chó chiïëm 8% thu nhêåp nöng thön; àïën nùm 1996, 30% lûåc lûúång lao àöång nöng thön àaä laâm viïåc trong ngaânh cöng nghiïåp àõa phûúng, vaâ thu nhêåp phi nöng nghiïåp àaä chiïëm túái 34% töíng thu nhêåp nöng thön. Mùåc duâ vai troâ cuãa noá trong sûå phên hoaá thu nhêåp theo vuâng vêîn coân nhiïìu tranh caäi, nhûng sûå tùng trûúãng maånh meä naây àaä goáp phêìn laâm cho viïåc phên phöëi thu nhêåp bònh àùèng hún úã cêëp àõa phûúng. Têìm cúä vaâ töëc àöå cöng nghiïåp hoaá nöng thön Trung Quöëc àaä thu http://ebooks.vdcmedia.com
184 SUY NGÊÎM LAÅI SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ huát sûå chuá yá röång raäi cuãa cöång àöìng caác hoåc giaã quöëc tïë. Nhiïìu lyá thuyïët khaác nhau àaä àûúåc phaát triïín àïí giaãi thñch sûå thaânh cöng naây. Lyá thuyïët vùn hoaá nhêën maånh vai troâ cuãa vùn hoaá húåp taác úã laâng xaä Trung Quöëc trong viïåc thuác àêíy sûå phaát triïín cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön. Lyá thuyïët tùng trûúãng múái chuá troång àïën ngoaåi ûáng tñch cûåc do viïåc tñch luäy kiïën thûác, vaâ gêìn àêy laâ tñch luäy vöën xaä höåi, àûúåc taåo ra trong quaá trònh àêíy maånh tùng trûúãng bïìn vûäng. Sûå hiïån diïån cuãa caác doanh nghiïåp cöng cöång do chñnh quyïìn àõa phûúng súã hûäu, àaä löi cuöën rêët nhiïìu nghiïn cûáu têåp trung vaâo nhûäng chûác nùng tñch cûåc cuãa quyïìn vïì taâi saãn, vöën àûúåc xaác àõnh rêët mú höì, trong viïåc thuác àêíy sûå tùng trûúãng nhanh choáng cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön. Nhûäng nghiïn cûáu naây àaä nhêën maånh vai troâ tñch cûåc cuãa chñnh quyïìn àõa phûúng - nhêët laâ úã cêëp hûúng trêën vaâ laâng xaä - trong viïåc giuáp caác doanh nghiïåp nöng thön tiïëp cêån àûúåc nguöìn lûåc vêåt chêët vaâ taâi chñnh quñ giaá, cuäng nhû vûúåt qua trúã ngaåi cuãa böå maáy haânh chñnh quan liïu rùæc röëi. Möåt lyá thuyïët khaác àïì cêåp àïën sûå gùæn boá chùåt cheä giûäa caác doanh nghiïåp nöng thön vúái lúåi thïë so saánh cuãa nöng thön Trung Quöëc. Caách giaãi thñch naây, do mang tñnh cöí àiïín, nïn thûúâng hay bõ caác nhaâ kinh tïë xem nheå khi ài tòm nhûäng lyá thuyïët múái, ngoaåi nhêåp, nhûng noá coá thïí giaãi thñch cho sûå thaânh cöng cuãa quaá trònh cöng nghiïåp hoaá nöng thön Trung Quöëc, cuäng nhû sûå phên hoaá sêu sùæc theo vuâng giûäa caác vuâng laänh thöí cuãa nûúác naây. Muåc àñch cuãa chûúng naây laâ àaánh giaá caác caách giaãi thñch khaác nhau, àöìng thúâi trònh baây möåt caái nhòn töíng quaát vïì sûå phaát triïín vaâ caác àùåc àiïím cuãa doanh nghiïåp nöng thön Trung Quöëc. Phên tñch kinh tïë lûúång àûúåc tiïën haânh àïí kiïím àõnh caác lyá thuyïët khaác nhau àaä àûúåc vêån duång àïí giaãi thñch sûå thaânh cöng cuãa caác doanh nghiïåp naây. Lõch sûã cöng nghiïåp hoaá nöng thön cuãa caác tónh Trung Quöëc trong khoaãng 30 nùm qua cuäng àûúåc phên tñch. Chuáng töi àùåt kinh nghiïåm cuãa Trung Quöëc trong böëi caãnh cuãa Àöng AÁ, vaâ so saánh vúái caác quöëc gia Àöng AÁ khaác, nhêët laâ Thaái Lan. Kinh nghiïåm cuãa Trung Quöëc coá möåt neát àùåc thuâ, gùæn chùåt vúái caác sûå kiïån lõch sûã vaâ böëi caãnh gêìn àêy cuãa Trung Quöëc. Tuy http://ebooks.vdcmedia.com
CÖNG NGHIÏÅP HOAÁ NÖNG THÖN TRUNG QUÖËC TRONG BÖËI CAÃNH... 185 nhiïn, cuäng coá nhûäng neát tûúng àöìng giûäa kinh nghiïåm cuãa Trung Quöëc vaâ möåt söë nûúác Àöng AÁ. Trong àiïìu kiïån cuãa cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh, kinh nghiïåm cuãa Trung Quöëc laâ baâi hoåc coá ñch cho caác nûúác àang phaát triïín. Tuy cuöåc khuãng hoaãng xaãy ra laâ do sûå ra ài cuãa caác luöìng vöën, nhûng caác nïìn kinh tïë chõu taác àöång maånh nhêët cuãa cuöåc khuãng hoaãng cuäng coá nhûäng sai lêìm nghiïm troång laâm cho hoå khöng thïí truå vûäng trûúác nhûäng cuá söëc taâi chñnh nùång nïì. Chñnh phuã Haân Quöëc, Thaái Lan vaâ caác nûúác khaác úã Àöng vaâ Àöng Nam AÁ àaä khuyïën khñch phaát triïín caác cú súã cöng nghiïåp qui mö lúán, vúái hy voång coá thïí caånh tranh trïn thõ trûúâng thïë giúái. Tuy nhiïn, chiïën lûúåc phaát triïín àoá àaä chïåch xa lúåi thïë so saánh cuãa caác nûúác naây nhû àaä thïí hiïån roä qua sûå phên cöng lao àöång quöëc tïë. Sûå chïåch hûúáng naây, cuâng vúái hïå thöëng taâi chñnh yïëu keám, laåi bõ caác quöëc gia àoá chó àaåo chùåt cheä, àaä taåo nïn nguyïn nhên sêu xa cuãa cuöåc khuãng hoaãng. Chñnh vò thïë maâ luêån àiïím vïì tònh traång phaát triïín do Ngên haâng Thïë giúái nïu ra (1993) àaä khöng thïí àûáng vûäng khi àûúåc kiïím chûáng, ngay caã vúái Haân Quöëc laâ quöëc gia àûúåc xem nhû coá möi trûúâng thïí chïë vaâ vùn hoaá húåp lyá àïí thaânh cöng. Bùçng viïåc trònh baây kinh nghiïåm cuãa Trung Quöëc vaâ Àaâi Loan (Trung Quöëc), cuäng nhû cuãa Nhêåt Baãn trûúác àoá, nhû laâ nhûäng trûúâng húåp thaânh cöng trong viïåc gùæn chñnh saách vúái lúåi thïë so saánh cuãa quöëc gia, chûúng naây cöë gùæng laâm phong phuá thïm sûå hiïíu biïët vïì cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh chêu AÁ, cuäng nhû cú chïë phaát triïín noái chung. ÀOÁNG GOÁP CUÃA DOANH NGHIÏÅP NÖNG THÖN VAÂO NÏÌN KINH TÏË QUÖËC DÊN TRUNG QUÖËC Sau hún 20 nùm tùng trûúãng, caác doanh nghiïåp nöng thön àaä laâm thay àöíi toaân caãnh kinh tïë cuãa khu vûåc nöng thön Trung Quöëc. Trong thúâi kyâ tûâ nùm 1978 àïën 1997, söë lûúång doanh nghiïåp nöng thön àaä tùng tûâ 1,5 triïåu lïn àïën 20,2 triïåu, vaâ söë cöng nhên laâm viïåc àaä tùng tûâ 28,3 triïåu lïn àïën 130,5 triïåu ngûúâi, hay tûâ 9% lïn 28% http://ebooks.vdcmedia.com
186 SUY NGÊÎM LAÅI SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ lûåc lûúång lao àöång nöng thön. Tó troång cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön trong toaân böå giaá trõ töíng saãn lûúång nöng thön coân tùng ngoaån muåc hún. Nùm 1978, caác doanh nghiïåp nöng thön chó àoáng goáp 24% töíng saãn lûúång nöng thön; nhûng àïën nùm 1995, àaä tùng lïn àïën 79% (Baãng 4.1). Möåt àiïìu khöng keám phêìn ngoaån muåc laâ, caác doanh nghiïåp nöng thön àaä trúã thaânh lûåc lûúång chñnh àûáng àùçng sau sûå tùng trûúãng chung bïìn vûäng cuãa Trung Quöëc. Nùm 1978 giaá trõ saãn lûúång cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön trong khu vûåc cöng nghiïåp chó chiïëm 9% töíng saãn lûúång toaân quöëc. Nùm 1997, tûác laâ sau gêìn 20 nùm, con söë naây àaä laâ 58%. Cöng nghiïåp nöng thön ngaây nay khöng coân àún thuêìn laâ sûå böí sung cho saãn xuêët nöng nghiïåp, maâ àaä laâ möåt nguöìn tùng trûúãng khöng thïí thiïëu àöëi vúái toaân böå nïìn kinh tïë. Hêìu hïët moåi ngûúâi àïìu thûâa nhêån rùçng, xuêët khêíu laâ möåt trong nhûäng yïëu töë haâng àêìu àaä àoáng goáp vaâo sûå thaânh cöng gêìn àêy cuãa Trung Quöëc. Caác doanh nghiïåp nöng thön cuäng àaä hoaåt àöång khöng keám phêìn xuêët sùæc trong lônh vûåc xuêët khêíu, nhêët laâ trong 10 nùm trúã laåi àêy, möåt thúâi kyâ maâ trong àoá xuêët khêíu cuãa doanh nghiïåp nöng thön àaä tùng nhanh hún mûác trung bònh cuãa caã nûúác. Nùm 1986, tó troång cuãa doanh nghiïåp nöng thön trong töíng kim ngaåch xuêët khêíu chó bùçng 9%; àïën nùm 1997, con söë naây àaä laâ 46% (Baãng 4.2). Khi so saánh úã cêëp tónh cho thêëy, coá möëi tûúng quan chùåt cheä giûäa sûå phaát triïín cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön vaâ töíng saãn phêím quöëc nöåi (GDP) bònh quên àêìu ngûúâi. Söë liïåu trònh baây trong Baãng 4.3 cho thêëy, caác tónh coá trònh àöå phaát triïín caác doanh nghiïåp nöng thön cao hún cuäng laâ caác tónh coá GDP trïn àêìu ngûúâi cao hún. Möåt cêu hoãi àûúåc àùåt ra laâ, liïåu sûå phaát triïín cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön coá laâm gay gùæt thïm sûå phên hoaá kinh tïë giûäa caác vuâng cuãa Trung Quöëc hay khöng (thñ duå, xem Lin, Cai vaâ Li 1997; Rozelle 1994). Taåm thúâi chûa baân àïën sûå bònh àùèng giûäa caác tónh, trûúác hïët chuáng ta haäy tòm hiïíu xem sûå phaát triïín cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön àaä taác àöång nhû thïë naâo àïën sûå phên hoaá thu nhêåp trong nöåi böå möîi tónh. http://ebooks.vdcmedia.com
CÖNG NGHIÏÅP HOAÁ NÖNG THÖN TRUNG QUÖËC TRONG BÖËI CAÃNH... 187 http://ebooks.vdcmedia.com
188 SUY NGÊÎM LAÅI SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ Baãng 4.2. Kïët quaã xuêët khêíu cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön Trung Quöëc, 1986-97 (100 triïåu USD theo giaá hiïån haânh) Tó troång xuêët khêíu Tó troång xuêët cuãa doanh nghiïåp khêíu cuãa Töíng kim Xuêët khêíu cuãa nöng thön trong doanh nghiïåp ngaåch xuêët doanh nghiïåp töíng kim ngaåch nöng thön trong Nùm khêíu nöng thön xuêët khêíu töíng saãn lûúång 1986 309,42 28,45 9,19 0,03 1987 394,37 43,45 11,02 0,03 1988 475,40 72,31 15,21 0,04 1989 525,38 99,77 18,99 0,04 1990 620,91 96,07 15,47 0,05 1991 719,10 148,27 20,62 0,07 1992 849,40 216,66 25,51 0,07 1993 917,44 380,70 41,50 0,07 1994 1.210,38 394,64 32,60 0,07 1995 1.487,70 644,58 43,33 0,08 1996 1.510,66 723,86 47,92 0,08 1997 1.827,00 836,93 45,81 0,08 Nguöìn: SSB, Niïn giaám Thöëng kï Trung Quöëc 1995, 1997, 1998; Niïn giaám Xñ nghiïåp Hûúng trêën Trung Quöëc 1995, 1997, 1998. Baãng 4.3 cho biïët tó troång cuãa saãn lûúång phi nöng nghiïåp trong töíng saãn lûúång nöng thön cuãa 30 àún võ tónh thaânh cuãa Trung Quöëc vaâ hïå söë Gini vïì thu nhêåp bònh quên àêìu ngûúâi cuãa caác tónh naây, tñnh göåp cho caã nöng thön vaâ thaânh thõ, cuäng nhû cho riïng vuâng nöng thön nùm 1992.2 Ba mûúi àún võ tónh thaânh àûúåc chia laâm hai nhoám, tuây theo tó troång saãn lûúång phi nöng nghiïåp cuãa chuáng, sûã duång giaá trõ trung võ laâm ranh giúái phên loaåi. Nhoám coá tó troång saãn lûúång phi nöng nghiïåp cao hún (trung bònh chiïëm 65%) göìm caác tónh duyïn haãi, caác tónh àö thõ vaâ caác tónh nùçm sêu trong luåc àõa nhûng giaâu taâi nguyïn. Coân nhoám coá tó troång thêëp hún (trung bònh chiïëm 30%) laâ nhûäng tónh coân laåi nùçm sêu trong luåc àõa. Traái vúái nhûäng gò moåi ngûúâi thûúâng nghô, phên phöëi thu nhêåp noái chung trong nhoám thûá nhêët laåi bònh àùèng hún trong nhoám thûá hai. Giaá trõ http://ebooks.vdcmedia.com
CÖNG NGHIÏÅP HOAÁ NÖNG THÖN TRUNG QUÖËC TRONG BÖËI CAÃNH... 189 Baãng 4.3. Tó troång saãn lûúång phi nöng nghiïåp vaâ phên hoaá thu nhêåp giûäa caác tónh cuãa Trung Quöëc, 1992 Tó troång saãn lûúång cuãa doanh nghiïåp Hïå söë Gini nöng thön trong töíng Vuâng nöng saãn lûúång nöng thön (%) Caã vuâng thön Caã nûúác 60 0,35 0,20 Caác tónh úã trònh àöå cao Thûúång Haãi 86 0,12 0,09 Thiïn Tên 85 0,14 0,03 Bùæc Kinh 78 0,04 0,13 Giang Tö 76 0,30 0,16 Triïët Giang 76 0,30 0,23 Sún Àöng 67 0,31 0,13 Sún Têy 66 0,32 0,15 Haâ Bùæc 63 0,30 0,17 Liïu Ninh 63 0,24 0,15 Quaãng Àöng 61 0,40 0,12 Haâ Nam 59 0,25 0,13 Phuác Kiïën 54 0,24 0,10 Tûá Xuyïn 49 0,30 0,18 An Huy 48 0,26 0,13 Sún Têy 47 0,30 0,13 Trung bònh cuãa caã nhoám 65 0,25 0,14 Caác tónh úã trònh àöå thêëp Höì Bùæc 46 0,31 0,16 Giang Têy 44 0,22 0,16 Höì Nam 43 0,23 0,12 Jilin 43 0,20 0,05 Cam Tuác 42 0,38 0,24 Hùæc Long Giang 38 0,21 0,12 Ninh Haå 35 0,43 0,30 Quaãng Têy 30 0,25 0,17 Quïë Chêu 27 0,34 0,18 Nöåi Möng 27 0,23 0,13 Vên Nam 27 0,39 0,25 Thanh Haãi 21 0,31 0,15 Têy Giang 15 0,31 0,15 Haãi Nam 14 0,29 0,08 Têy Taång 04 0,16 0,16 Trung bònh cuãa caã nhoám 30 0,28 0,16 Nguöìn: Caác con söë vïì tó troång thu nhêåp phi nöng nghiïåp lêëy tûâ SSB, 1993. Niïn giaám Thöëng kï Nöng thön Trung Quöëc, Baáo Thöëng kï Trung Quöëc, Bùæc Kinh; Hïå söë Gini lêëy tûâ Lin, Cai, vaâ Li (1997: Baãng 11). http://ebooks.vdcmedia.com
190 SUY NGÊÎM LAÅI SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ trung bònh cuãa hïå söë Gini cuãa caác tónh laâ 0,25 trong nhoám thûá nhêët, vaâ bùçng 0,28 trong nhoám thûá hai. Khoaãng caách vïì giaá trõ trung bònh cuãa hïå söë Gini nöng thön laâ 0,03, vúái trung bònh trong nhoám thûá nhêët laâ 0,14 vaâ nhoám thûá hai laâ 0,16. Khoaãng chïnh lïåch 0,02 xem ra coá veã nhoã naây thûåc chêët laåi rêët àaáng kïí, nïëu biïët rùçng hïå söë Gini vïì thu nhêåp bònh quên àêìu ngûúâi cuãa caã nûúác chó tùng tûâ 0,13 nùm 1978 lïn 0,18 nùm 1995 (Lin, Cai vaâ Li 1997). Vai troâ to lúán cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön Trung Quöëc trong viïåc taåo ra sûå bònh àùèng hún vïì phên phöëi thu nhêåp trong nöåi böå tónh coá àûúåc laâ nhúâ baãn chêët nhoã beá, mang tñnh àõa phûúng vaâ sûã duång nhiïìu lao àöång cuãa caác doanh nghiïåp naây. Àiïìu naây rêët giöëng vúái trûúâng húåp cuãa Àaâi Loan vaâ tûúng phaãn vúái trûúâng húåp cuãa Haân Quöëc. ÚÃ Haân Quöëc, cöng nghiïåp hoaá àaä àûúåc hoaân thaânh bùçng viïåc lêëy lao àöång di cû tûâ nöng thön ra cung cêëp cho thaânh phöë, núi chó têåp trung möåt vaâi doanh nghiïåp lúán. Mùåc duâ Haân Quöëc cuäng àaä tiïën haânh cöng nghiïåp hoaá nhanh khöng keám Àaâi Loan, nhûng khu vûåc nöng thön cuãa nûúác naây cho àïën maäi gêìn àêy vêîn coân keám phaát triïín hún nhiïìu so vúái nöng thön Àaâi Loan (Saith 1987). Trung Quöëc, duâ tònh cúâ hay hûäu yá, àaä ài theo con àûúâng cöng nghiïåp hoaá cuãa Àaâi Loan bùçng caách xêy dûång nhûäng doanh nghiïåp sûã duång nhiïìu lao àöång vaâ cöng nghïå thêëp úã nöng thön. Tñnh chêët àõa phûúng vaâ sûã duång nhiïìu lao àöång cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön àaä cho pheáp möåt böå phêån àöng àaão dên cû àûúåc hûúãng thuå nhûäng lúåi ñch do hoå taåo ra. Àiïìu naây àaä laâm giaãm sûå phên hoaá thu nhêåp giûäa thaânh thõ vaâ nöng thön, cuäng nhû trong nöåi böå tûâng khu vûåc. Hún nûäa, khi cêìu vïì caác saãn phêím cuãa doanh nghiïåp nöng thön tùng thò lúåi suêët mang vïì cho lao àöång - yïëu töë àûúåc sûã duång nhiïìu nhêët - seä tùng nhanh hún lúåi suêët cuãa vöën, yïëu töë àûúåc sûã duång vúái haâm lûúång thêëp hún. Lúåi ñch böí sung naây cho lao àöång àaä goáp phêìn àêíy nhanh quaá trònh san àïìu thu nhêåp giûäa thaânh thõ vaâ nöng thön. Tuy nhiïn, ngûúâi ta cuäng àang tranh caäi xung quanh viïåc phaát triïín khöng àöìng àïìu caác doanh nghiïåp nöng thön taåi caác tónh cuãa Trung Quöëc coá laâm múã röång thïm sûå phên hoaá thu nhêåp giûäa caác http://ebooks.vdcmedia.com
CÖNG NGHIÏÅP HOAÁ NÖNG THÖN TRUNG QUÖËC TRONG BÖËI CAÃNH... 191 vuâng hay khöng. Tuy chûa coá möåt nghiïn cûáu naâo àûa ra àûúåc nhûäng bùçng chûáng thûåc nghiïåm trûåc tiïëp, nhûng Lin, Cai vaâ Li (1997) àaä cho thêëy, yïëu töë coá yá nghôa lúán nhêët goáp phêìn vaâo sûå phên hoaá thu nhêåp cuãa Trung Quöëc laâ sûå chïnh lïåch thu nhêåp giûäa cû dên thaânh thõ vaâ nöng thön, coân khoaãng caách giûäa caác vuâng duyïn haãi vaâ luåc àõa khöng phaãi laâ yïëu töë àaáng kïí. Vò thïë, sûå phên hoaá thu nhêåp theo vuâng coá xu hûúáng gùæn liïìn vúái sûå tûúng phaãn giûäa möåt lûåc lûúång dên cû nöng thön àöng àuác söëng trong caác tónh luåc àõa, trong khi böå phêån naây úã caác tónh duyïn haãi ñt hún. Do àoá, bùçng caách tùng thu nhêåp úã caác vuâng nöng thön, sûå phaát triïín cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön àaä têën cöng vaâo yïëu töë quan troång nhêët gêy ra sûå bêët bònh àùèng thu nhêåp úã Trung Quöëc. VAÂI NEÁT VÏÌ LÕCH SÛÃ Trong thúâi kyâ Cöång hoaâ Nhên dên trûúác thêåp niïn 70, cöng nghiïåp hoaá úã Trung Quöëc àaä ûu tiïn thaái quaá viïåc xêy dûång caác cú súã cöng nghiïåp nùång lúán. Kïët quaã laâ, khu vûåc nöng thön àaä bõ gaåt ra ròa quaá trònh cöng nghiïåp hoaá. Àiïìu móa mai laâ sûå tùng trûúãng maånh meä cuãa khu vûåc doanh nghiïåp nöng thön àaä bùæt àêìu tûâ àêìu nhûäng nùm 70, àïí hûúãng ûáng lúâi kïu goåi cú khñ hoaá nöng nghiïåp Trung Quöëc, möåt chñnh saách khöng gùæn vúái thûåc tiïîn Trung Quöëc. Hûúãng ûáng lúâi kïu goåi naây, nhiïìu vuâng nöng thön àaä bùæt àêìu xêy dûång caác xñ nghiïåp cöng xaä hay têåp àoaân àïí saãn xuêët maáy nöng nghiïåp vaâ sûãa chûäa nöng cuå. Vò caác nhaâ maáy úã thaânh thõ àaä bõ tï liïåt do sûå chia beâ keáo caánh trong cuöåc Caách maång Vùn hoaá nïn möåt thõ trûúâng lúán àaä múã ra cho saãn phêím cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön. Kïët quaã laâ, giaá trõ saãn lûúång cuãa caác doanh nghiïåp naây àaä tùng tûâ 9,5 tó nhên dên tïå nùm 1970 lïn 27,2 tó nhên dên tïå nùm 1976, vúái töëc àöå tùng bònh quên haâng nùm laâ 26%.3 Sau khi Beâ luä Böën tïn bõ suåp àöí nùm 1976, sûå phaát triïín cuãa caác xñ nghiïåp cöng xaä vaâ têåp àoaân caâng núã röå. Àïën nùm 1978, giaá trõ saãn lûúång cuãa chuáng àaä àaåt 49,3 tó nhên dên tïå, tñnh theo giaá cöë àõnh nùm 1970, vúái 28,3 triïåu viïåc laâm. Tuy http://ebooks.vdcmedia.com
192 SUY NGÊÎM LAÅI SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ nhiïn, giaá trõ saãn lûúång cuãa caác xñ nghiïåp cöng xaä vaâ têåp àoaân naây chó chiïëm 24% toaân böå giaá trõ töíng saãn lûúång nöng thön, vaâ söë viïåc laâm do chuáng taåo ra cuäng chûa àïën 10% toaân böå lûåc lûúång lao àöång nöng nghiïåp (Baãng 4.1). Sûå phaát triïín cuãa caác xñ nghiïåp cöng xaä vaâ têåp àoaân trong thêåp niïn 70 àaä àùåt nïìn moáng vûäng chùæc cho sûå phaát triïín caác doanh nghiïåp nöng thön trong thêåp niïn 80. Quaã thûåc rêët nhiïìu doanh nghiïåp nöng thön thuöåc súã hûäu cöng cöång àaä thu huát sûå quan têm cuãa giúái hoåc giaã nhúâ khaã nùng tiïëp tuåc duy trò cuãa chuáng (Putterman 1997). Ngoaâi ra, mùåc duâ bõ coi laâ möåt hònh thûác töí chûác kinh tïë phi hiïåu quaã, nhûng hïå thöëng cöng xaä àaä àêìu tû rêët maånh cho viïåc xêy dûång haå têìng nöng thön, nhêët laâ àûúâng saá. Tuy vêåy, yïëu töë maånh nhêët quyïët àõnh sûå phên böë vïì mùåt àõa lyá cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön trong thêåp niïn 70 laâ quyä nguöìn lûåc vïì àêët àai vaâ lao àöång, nhû àaä àûúåc chûáng toã qua sûå têåp trung cuãa caác doanh nghiïåp naây úã caác tónh ven biïín. Cöng cuöåc caãi caách nöng thön thûåc hiïån vaâo cuöëi thêåp niïn 70 vaâ àêìu thêåp niïn 80 àaä múã ra möåt chûúng múái cho khu vûåc nöng thön Trung Quöëc. Theo àoá, cöng nghiïåp hoaá nöng thön àaä bûúác vaâo möåt löå trònh thaânh cöng nhanh choáng. Tûâ nùm 1978 àïën 1984, hïå thöëng trang traåi gia àònh vöën àaä bõ xoaá boã trong 20 nùm, nay laåi àûúåc khöi phuåc. Theo möåt ûúác tñnh, cuöåc caãi caách naây àaä goáp 60% vaâo sûå tùng trûúãng cuãa nöng nghiïåp (Lin 1992). Saãn lûúång nöng nghiïåp tùng nhanh, tuy àaä laâm mêët rêët nhiïìu cöng sûác cuãa khu vûåc nöng thön, nhûng cuäng àaä tñch luäy àûúåc nguöìn vöën thiïët yïëu ban àêìu àïí caác doanh nghiïåp nöng thön cêët caánh. Thúâi kyâ 1984 àïën 1988 laâ thúâi kyâ cêët caánh cuãa cöng nghiïåp hoaá nöng thön Trung Quöëc, àaä chûáng kiïën sûå tùng trûúãng nhanh nhêët cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön. Àiïìu naây coá àûúåc laâ nhúâ àaä tiïën haânh möåt söë cuöåc caãi caách thïí chïë vaâ thõ trûúâng, nhêët laâ viïåc xoaá boã hïå thöëng cöng xaä vaâ caãi caách giaá caã, cuäng nhû nhúâ thu nhêåp úã nöng thön àaä tùng lïn. Nùm 1984 àaä coá 4,7 triïåu doanh nghiïåp múái àûúåc thaânh lêåp, nêng töíng söë doanh nghiïåp lïn 6,1 triïåu, gêëp 4,5 lêìn con söë nùm 1983. Trong nùm tiïëp theo, söë lûúång doanh nghiïåp laåi tiïëp http://ebooks.vdcmedia.com
CÖNG NGHIÏÅP HOAÁ NÖNG THÖN TRUNG QUÖËC TRONG BÖËI CAÃNH... 193 tuåc tùng hún gêëp àöi, àaåt mûác 12,2 triïåu (Baãng 4.1). Hêìu hïët caác doanh nghiïåp múái thaânh lêåp àïìu do tû nhên súã hûäu hoùåc vêån haânh. Nùm 1984, 69% trong söë 6,1 triïåu doanh nghiïåp nöng thön laâ doanh nghiïåp tû nhên hoùåc húåp taác xaä, vaâ tó lïå naây àaä tùng lïn àïën 89% nùm 1986 (xem Chen 1988). Trong thêåp niïn 90, khu vûåc doanh nghiïåp nöng thön tiïëp tuåc múã röång theo möåt nhõp àöå vûäng chùæc. Thïm vaâo àoá, cöng cuöåc tû nhên hoaá àaä àûúåc phaát àöång àïí khùæc phuåc tònh traång thiïëu àöång lûåc trong caác doanh nghiïåp súã hûäu cöng cöång. Àïën cuöëi nùm 1998, hún 80% söë doanh nghiïåp cöng cöång do trung ûúng hoùåc caác cêëp chñnh quyïìn thêëp hún súã hûäu àaä àûúåc tû nhên hoaá (Zhao 1999). Àiïìu naây àaä laâm thay àöíi hoaân toaân böå mùåt kinh tïë cuãa Trung Quöëc kïí tûâ cêëp cú súã. Trong nhûäng nùm gêìn àêy, söë lûúång nhûäng doanh nghiïåp naây àaä giaãm, nhûng àoá coá thïí chó laâ àïí àiïìu chónh laåi sûå àêìu tû quaá mûác, sau khi Àùång Tiïíu Bònh kïu goåi tiïëp tuåc caãi caách nùm 1992. Quaã thûåc, khaác vúái nhiïìu doanh nghiïåp khaác, saãn lûúång cuãa doanh nghiïåp nöng thön àûúåc múã röång khöng ngûâng trong suöët thúâi kyâ naây. Àiïìu àoá coá thïí laâ biïíu hiïån cuãa sûå àiïìu chónh cú cêëu, trong àoá caác doanh nghiïåp khöng coá hiïåu quaã àûúåc giaãi thïí hoùåc saáp nhêåp vúái nhûäng doanh nghiïåp coá hiïåu quaã. CAÁC YÏËU TÖË QUYÏËT ÀÕNH SÛÅ PHAÁT TRIÏÍN DOANH NGHIÏÅP NÖNG THÖN TRONG THÚÂI KYÂ CAÃI CAÁCH Möåt söë tñnh chêët nöíi bêåt, àùåc trûng cho sûå phaát triïín caác doanh nghiïåp nöng thön trong thúâi kyâ caãi caách laâ: Thûá nhêët, phêìn lúán nguöìn vöën duâng àïí höî trúå cho sûå phaát triïín doanh nghiïåp nöng thön luác àêìu àïìu àûúåc lêëy tûâ thùång dû trong nöng nghiïåp, vaâ sau naây laâ tûâ tñch luäy cuãa baãn thên caác doanh nghiïåp nöng thön. Tñn duång do hïå thöëng ngên haâng chñnh thûác cung cêëp rêët haån heåp. Thûá hai, doanh nghiïåp nöng thön têåp trung chuã yïëu trong nhûäng ngaânh sûã duång nhiïìu lao àöång vaâ taâi nguyïn, mùåc duâ nhûäng doanh nghiïåp úã vuâng duyïn haãi gêìn àêy àaä bùæt àêìu thêm nhêåp vaâo nhûäng http://ebooks.vdcmedia.com
194 SUY NGÊÎM LAÅI SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ ngaânh saãn xuêët haâng tiïu duâng tinh xaão vaâ sûã duång nhiïìu vöën. Thûá ba, doanh nghiïåp nöng thön Trung Quöëc àûúåc àùåc trûng búãi tñnh chêët àa daång vïì loaåi hònh súã hûäu; nhûng xu hûúáng chung vêîn nghiïng vïì súã hûäu tû nhên trong thêåp niïn 90. Thûá tû, doanh nghiïåp nöng thön gùæn boá chùåt cheä vúái cöng nghiïåp thaânh thõ theo nhiïìu caách khaác nhau, tûâ viïåc tiïëp thu cöng nghïå, thiïët bõ, nhên sûå vaâ caác kïnh lûu thöng tûâ caác doanh nghiïåp thaânh thõ cho àïën viïåc chêëp nhêån caånh tranh vúái caác doanh nghiïåp àoá. Cuöëi cuâng, doanh nghiïåp nöng thön àûúåc phên böí khöng àïìu trong caã nûúác, nhûng hònh thaái naây chuã yïëu laâ do sûå khaác biïåt vïì nhûäng àiïìu kiïån ban àêìu, àõa àiïím vaâ quyä nguöìn lûåc maâ möîi vuâng coá àûúåc. Trong phêìn coân laåi cuãa chûúng naây, chuáng ta seä khaão saát nùm àùåc àiïím chñnh trïn àêy möåt caách chi tiïët. Muåc àñch cuãa viïåc khaão saát laâ àïí minh hoaå cho tñnh chêët phûác taåp vaâ nùng àöång cuãa cöng nghiïåp hoaá nöng thön Trung Quöëc, cuäng nhû àïí trònh baây nhiïìu lyá thuyïët khaác nhau àaä àûúåc vêån duång àïí cöë gùæng giaãi thñch sûå thaânh cöng cuãa doanh nghiïåp nöng thön Trung Quöëc. Tñch luäy vöën Coá hai yïëu töë goáp phêìn vaâo tñch luäy vöën ban àêìu cuãa doanh nghiïåp nöng thön úã nöng thön Trung Quöëc trong thúâi kyâ àêìu cuãa caãi caách. Thûá nhêët, chiïën lûúåc phaát triïín ûu tiïn cöng nghiïåp nùång àaä dêìn dêìn suy yïëu, vaâ viïåc àùåt giaá trêìn àöëi vúái nöng saãn cuäng àaä giaãm dêìn, xeát vïì mùåt tûúng àöëi (Feng vaâ Li 1993). Thûá hai, hïå thöëng giao khoaán cho höå gia àònh àûúåc thûåc hiïån úã khu vûåc nöng thön àaä khöi phuåc laåi nhiïåt tònh saãn xuêët cuãa nöng dên, vaâ àaä laâm tùng nhanh choáng saãn lûúång vaâ thu nhêåp nöng nghiïåp trong nûãa àêìu thêåp niïn 80 (Lin 1992). Hai yïëu töë naây kïët húåp vúái nhau àaä goáp phêìn khiïën cho tiïët kiïåm úã nöng thön tùng maånh. Baãng 4.4 cho biïët lûúång tiïìn gûãi maâ caác húåp taác xaä tñn duång nöng thön àaä nhêån àûúåc tûâ nùm 1978 àïën 1993. Húåp taác xaä tñn duång nöng thön laâ loaåi hònh töí chûác taâi chñnh duy nhêët àûúåc chñnh thûác cho pheáp úã nhûäng cêëp dûúái trung ûúng. Do àoá, lûúång tiïìn gûãi huy àöång àûúåc laâ möåt tiïu chñ http://ebooks.vdcmedia.com
CÖNG NGHIÏÅP HOAÁ NÖNG THÖN TRUNG QUÖËC TRONG BÖËI CAÃNH... 195 http://ebooks.vdcmedia.com
196 SUY NGÊÎM LAÅI SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ thay thïë khaá töët cho töíng lûúång tiïët kiïåm úã khu vûåc nöng thön. Töíng lûúång tiïìn gûãi nùm 1993 gêëp 26 lêìn nùm 1978. Sûå tùng trûúãng ban àêìu vaâ tñch luäy vöën cuãa caác doanh nghiïåp nöng thön cuäng àûúåc taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi nhúâ coá möåt thõ trûúâng röång lúán vïì haâng hoaá tiïu duâng cú baãn vêîn coân boã tröëng, do kïët quaã cuãa chiïën lûúåc phaát triïín àuöíi kõp maâ Trung Quöëc theo àuöíi trûúác nùm 1978. Vaâo luác bùæt àêìu caãi caách, cú cêëu ngaânh cuãa Trung Quöëc vêîn àang hûúáng maånh vaâo cöng nghiïåp nùång. Baãng 4.5 cho biïët mûác àêìu tû vöën cöë àõnh àûúåc phên böí cho caác ngaânh cöng nghiïåp nùång vaâ cöng nghiïåp nheå, vaâ tó troång cuãa chuáng trong töíng àêìu tû cho cöng nghiïåp trong caác giai àoaån khaác nhau, tûâ nùm 1952 àïën 1978. Do àêìu tû roát vaâo ngaânh cöng nghiïåp nheå hêìu nhû luác naâo cuäng àïìu dûúái 10% nïn sûå thiïëu huåt haâng tiïu duâng laâ àiïìu dïî hiïíu. Àiïìu naây àûúåc biïíu hiïån bùçng chïë àöå phên phöëi tem phiïëu daânh cho rêët nhiïìu mùåt haâng, tûâ nhu yïëu phêím àïën möåt vaâi mùåt haâng xa xó. Nhúâ tiïën haânh caãi caách vaâ chñnh saách múã cûãa vaâo cuöëi thêåp niïn 70, àêìu thêåp niïn 80 maâ thu nhêåp úã caã khu vûåc thaânh thõ vaâ nöng Baãng 4.5. Àêìu tû taâi saãn cöë àõnh cöng nghiïåp úã Trung Quöëc, 1952-78 (Tó nhên dên tïå theo giaá hiïån haânh) Cöng nghiïåp nheå Cöng nghiïåp nùång Thúâi kyâ Söë lûúång Tó troång (%) Söë lûúång Tó troång (%) Kïë hoaåch 5 nùm lêìn thûá 1 3,75 15,0 21,28 85,0 (1952–57) Kïë hoaåch 5 nùm lêìn thûá 2 7,66 10,1 65,17 89,9 (1957–62) Thúâi kyâ àiïìu chónh 1,65 7,8 19,37 92,2 (1963–65) Kïë hoaåch 5 nùm lêìn thûá 3 4,26 7,9 49,89 92,1 (1966–70) Kïë hoaåch 5 nùm lêìn thûá 4 10,30 10,5 87,49 89,5 (1971–75) Kïë hoaåch 5 nùm lêìn thûá 5 7,48 10,6 62,45 89,4 (1976–78) Nguöìn : Lin, Cai, vaâ Li (1994: 62). http://ebooks.vdcmedia.com
CÖNG NGHIÏÅP HOAÁ NÖNG THÖN TRUNG QUÖËC TRONG BÖËI CAÃNH... 197 thön àïìu tùng. Trong giai àoaån tûâ 1978 àïën 1992, chi tiïu cho tiïu duâng úã nöng thön vaâ thaânh thõ àaä tùng vúái töëc àöå trung bònh haâng nùm lêìn lûúåt laâ 6,5% vaâ 5,8%, cao hún nhiïìu so vúái töëc àöå tùng trûúãng tûúng ûáng trong thúâi kyâ 1952 àïën 1977 (1,8% vaâ 3%; xem Lin, Cai vaâ Li 1994: 155). Sau hai thêåp kyã àònh trïå, cêìu vïì haâng tiïu duâng tùng nhanh àaä múã ra cú höåi töët àeåp cho cöng nghiïåp nöng thön chiïëm lônh löî höíng vïì haâng tiïu duâng sûã duång nhiïìu lao àöång maâ caác doanh nghiïåp thiïn vïì cöng nghiïåp nùång do nhaâ nûúác súã hûäu àaä boã ngoã. Xeát vïì caác kïnh taâi chñnh, doanh nghiïåp nöng thön quaá phuå thuöåc vaâo tiïìn tiïët kiïåm cuãa höå gia àònh vaâ ài vay trïn thõ trûúâng taâi chñnh phi chñnh thûác, coân tñn duång dûúái hònh thûác caác khoaãn vay ngên haâng chñnh thûác thò rêët haån chïë. Baãng 4.6 so saánh lûúång vöën caác doanh nghiïåp nöng thön vaâ doanh nghiïåp nhaâ nûúác àaä chñnh thûác vay àûúåc tûâ ngên haâng trong nhûäng nùm gêìn àêy. Ngên haâng quöëc doanh (kïí caã húåp taác xaä tñn duång nöng thön) àïìu ûu àaäi roä rïåt caác doanh nghiïåp nhaâ nûúác; nhûäng doanh nghiïåp naây àaä nhêån àûúåc gêìn 90% töíng söë vöën vay cuãa hoå tûâ ngên haâng trong nhûäng nùm 1993-1996. Àêìu tû trûåc tiïëp cuãa nûúác ngoaâi (FDI) àoáng vai troâ ngaây caâng quan troång trong viïåc taâi trúå cho cöng nghiïåp hoaá nöng thön Trung Quöëc. Nùm 1978, lûúång vöën FDI thûåc hiïån chó àaåt 263 triïåu àöla. Tñnh àïën nùm 1997, con söë naây àaä lïn túái 64,4 tó àöla. Mùåc duâ khöng coá söë liïåu vïì lûúång vöën FDI maâ doanh nghiïåp nöng thön thu huát àûúåc, nhûng coá thïí tin rùçng, möåt phêìn lúán FDI àaä àûúåc roát vaâo caác doanh nghiïåp trong khu vûåc nöng thön cuãa caác tónh duyïn haãi. Sûå àaánh giaá naây àùåc biïåt thñch húåp àöëi vúái nguöìn vöën tûâ caác vuâng cuãa Trung Quöëc múã röång, tûác laâ Höìng Köng, Àaâi Loan, Macao vaâ Xingapo. Caác nghiïn cûáu àaä chó ra rùçng, FDI tûâ nhoám caác nhaâ àêìu tû naây coá nhiïìu khaã nùng roát vaâo caác ngaânh sûã duång nhiïìu lao àöång, laâ lônh vûåc maâ doanh nghiïåp nöng thön chi phöëi (Wang 1997). Nùm 1995, 28% saãn lûúång cuãa caác doanh nghiïåp úã cêëp hûúng trêën vaâ laâng xaä do caác doanh nghiïåp FDI àoáng goáp, trong àoá bao göìm caã doanh nghiïåp 100% vöën nûúác ngoaâi vaâ caác liïn doanh. http://ebooks.vdcmedia.com
198 SUY NGÊÎM LAÅI SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ Cú cêëu ngaânh Cú cêëu ngaânh cuãa doanh nghiïåp nöng thön phaãn aánh lúåi thïë so saánh cuãa caác khu vûåc nöng thön Trung Quöëc. ÚÃ cêëp àöå quöëc tïë, lúåi thïë so saánh trong thûúng maåi quöëc tïë vêîn do quyä yïëu töë saãn xuêët cuãa möåt nûúác chi phöëi (Song 1993). Vúái lûåc lûúång lao àöång döìi daâo vaâ àêët àai, taâi nguyïn, nguöìn vöën coá haån, lúåi thïë so saánh cuãa Trung Quöëc roä raâng nùçm úã caác ngaânh sûã duång nhiïìu lao àöång. Baãng 4.7 so saánh trûä lûúång nguöìn vöën phi cû truá trïn möîi cöng nhên cuãa Trung Quöëc so vúái möåt söë nûúác phaát triïín vaâ möåt söë nûúác àang phaát triïín úã chêu AÁ trong nùm 1975 vaâ 1990. Trung Quöëc coá lûúång vöën trïn möîi cöng nhên thêëp hún trong caã hai nùm (chó coá ÊËn Àöå laâ coân dûúái nûäa), cho thêëy rùçng, lúåi thïë so saánh cuãa nûúác naây trong phên cöng lao àöång quöëc tïë nùçm úã caác ngaânh sûã duång nhiïìu lao àöång. Trong nöåi böå Trung Quöëc, khu vûåc nöng thön hiïín nhiïn coá ñt vöën nhûng nhiïìu lao àöång vaâ taâi nguyïn hún nhiïìu so vúái thaânh thõ. Baãng 4.8 cho thêëy cú cêëu ngaânh cuãa caác doanh nghiïåp hûúng trêën vaâ laâng xaä tûâ nùm 1987 àïën 1996. ÚÃ giai àoaån phaát triïín ban àêìu, nhûäng doanh nghiïåp naây quaá phuå thuöåc vaâo taâi nguyïn. Nùm 1987, 61% saãn lûúång cöng nghiïåp nheå vaâ 93% saãn lûúång cöng nghiïåp nùång cuãa chuáng laâ do caác doanh nghiïåp khai thaác taâi nguyïn taåo ra. Nùm 1996, nhûäng doanh nghiïåp naây vêîn coân dûåa phêìn nhiïìu vaâo taâi nguyïn, nhûng cöng nghiïåp nheå àaä bùæt àêìu taách khoãi hònh thaái naây trong nhiïìu nùm. Nùm 1996, tó troång saãn lûúång dûåa vaâo taâi nguyïn àaä giaãm xuöëng 53% trong töíng saãn lûúång cöng nghiïåp nheå. Xu hûúáng naây giöëng vúái sûå thay àöíi trong quyä yïëu töë saãn xuêët. Ngoaâi ra, Lu (1998) cuäng chó ra rùçng, Trung Quöëc àang mêët dêìn lúåi thïë so saánh trong ngaânh saãn xuêët nguä cöëc. Vò thïë, thêåt khúâ daåi nïëu caác doanh nghiïåp nöng thön tiïëp tuåc cöåt mònh vaâo saãn xuêët lûúng thûåc vaâ caác ngaânh liïn quan, laâ nhûäng ngaânh àang phaãi chõu giaá caã tûúng àöëi cuãa àêìu vaâo ngaây möåt tùng lïn. Doanh nghiïåp nöng thön sûã duång nhiïìu lao àöång vaâ ñt vöën hún rêët nhiïìu so vúái doanh nghiïåp nhaâ nûúác úã thaânh phöë. Baãng 4.9 so saánh cûúâng àöå sûã duång vöën trong caác doanh nghiïåp nöng thön vaâ http://ebooks.vdcmedia.com
CÖNG NGHIÏÅP HOAÁ NÖNG THÖN TRUNG QUÖËC TRONG BÖËI CAÃNH... 199 http://ebooks.vdcmedia.com
200 SUY NGÊÎM LAÅI SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ doanh nghiïåp nhaâ nûúác tûâ nùm 1978 àïën 1996. Trûä lûúång vöën thuêìn trïn möîi cöng nhên cuãa doanh nghiïåp nöng thön chûa bao giúâ vûúåt quaá 20% so vúái con söë naây cuãa doanh nghiïåp nhaâ nûúác, vaâ söë cöng nhên maâ caác doanh nghiïåp nöng thön tuyïín duång tñnh trïn 10.000 nhên dên tïå saãn lûúång, cao gêëp nhiïìu lêìn so vúái söë cöng nhên laâm viïåc trong caác doanh nghiïåp nhaâ nûúác trong hêìu hïët caác nùm. Tuy nhiïn, khoaãng caách giûäa doanh nghiïåp nhaâ nûúác vaâ doanh nghiïåp nöng thön trong cûúâng àöå sûã duång vöën àaä àûúåc thu heåp laåi qua caác nùm. Sûå àuöíi kõp naây coá thïí giaãi thñch bùçng viïåc caác doanh nghiïåp nöng thön àaä àiïìu chónh theo sûå thay àöíi trong quyä caác yïëu töë saãn xuêët (vaâ do àoá theo lúåi thïë so saánh) trong nïìn kinh tïë. Möåt chó söë phaãn aánh sûå thay àöíi naây laâ sûå chïnh lïåch vïì mûác lûúng trung bònh haâng nùm cuãa möîi cöng nhên trong doanh nghiïåp nöng thön vaâ doanh nghiïåp nhaâ nûúác àaä àûúåc thu heåp. Tñnh chêët sûã duång nhiïìu lao àöång trong caác doanh nghiïåp nöng thön Trung Quöëc àaä cuãng cöë thïm võ thïë cuãa chuáng trong xuêët khêíu. Nhû Baãng 4.2 àaä chó roä, tó troång cuãa doanh nghiïåp nöng thön trong kim ngaåch xuêët khêíu cuãa Trung Quöëc chó chiïëm 9% nùm 1986; nhûng sau nùm àoá, àaä tùng vúái töëc àöå trung bònh haâng nùm 21% trong 10 nùm tiïëp theo, vaâ àaåt 48% nùm 1996. Tûâ nùm 1986 àïën 1995, tó troång xuêët khêíu trong töíng saãn lûúång cuãa doanh nghiïåp nöng thön àaä tùng tûâ 3% àïën 8%, tûác laâ tùng 1,6 lêìn, khi doanh nghiïåp nöng thön chuyïín tûâ thõ trûúâng nöåi àõa sang thõ trûúâng quöëc tïë, vaâ töëc àöå tùng saãn lûúång cuãa chuáng àaä vûúåt töëc àöå bònh quên cuãa caã nûúác. Loaåi hònh súã hûäu vaâ àöång thaái cuãa chuáng Khaác vúái cöng nghiïåp thaânh thõ vöën chuã yïëu thuöåc súã hûäu cöng cöång, cöng nghiïåp nöng thön Trung Quöëc àûúåc àùåc trûng bùçng tñnh chêët àa daång vïì loaåi hònh súã hûäu. Trong caác doanh nghiïåp nöng thön, sûå coá mùåt cuãa súã hûäu chñnh quyïìn àõa phûúng rêët phöí biïën. Thaânh cöng àaáng chuá yá cuãa doanh nghiïåp nöng thön Trung Quöëc àaä thu huát sûå quan têm röång raäi cuãa giúái hoåc thuêåt vïì möëi quan hïå http://ebooks.vdcmedia.com
CÖNG NGHIÏÅP HOAÁ NÖNG THÖN TRUNG QUÖËC TRONG BÖËI CAÃNH... 201 http://ebooks.vdcmedia.com
202 SUY NGÊÎM LAÅI SÛÅ THÊÌN KYÂ ÀÖNG AÁ http://ebooks.vdcmedia.com