Copywriter: Nghề nghiệt ngã
Kiếm bội tiền, nhưng cuộc sống luôn lênh đênh trong áp
lực. Sau mỗi dự án thu hàng triệu đô, các copywriter (người
viết bài quảng cáo) đều phải tự mình “cân chỉnh” lại cuộc
sống…
Chân dung “kẻ bỏ cuộc”
N.H là một copywriter nổi tiếng ở TP.HCM. Thu nhập
hàng tháng của anh lên đến 3.000 - 4.000 USD. Thế nhưng
sau 2 năm, không “chịu nổi nhiệt” H đã phải từ bỏ công
việc “hái ra đô” của mình. Người ngoài nhìn vào ai cũng
chặc lưỡi tiếc rẻ, chỉ có người trong cuộc mới biết rõ lý do
tại sao: “Tôi không thể chịu nổi áp lực của công việc này
thêm một ngày nào nữa. Luôn cảm thấy bị bóc lột, bị moi
móc, bị vét cho cạn kiệt ý tưởng. Sau một dự án nào đó
phải làm việc liên tục thường cảm thấy mệt mỏi, không
muốn - thậm chí căm ghét việc giao tiếp với mọi người
xung quanh. Người luôn trong trạng thái stress nặng nề”.
Cũng trong tình trạng tương tự, L.A trốn chạy khỏi nghề
nghiệp mình đã từng rất say mê vì không chịu nổi một cuộc
sống bị ám ảnh bởi công việc. Sự ám ảnh đó không chỉ đến
từ khối lượng công việc đồ sộ mà còn từ những bức xúc với
“sếp”: “Sếp” là người nước ngoài không hiểu văn hóa của
người Việt nên đưa ra những đơn đặt hàng với yêu cầu kỳ
dị, ví dụ như khi quảng cáo cho một công ty xà phòng thì
muốn lấy hình ảnh những con thú rất gớm ghiếc, hoặc có
những khách hàng yêu cầu viết những câu slogan (khẩu
hiệu quảng cáo) dài ngoằng và rất “củ chuối”…
Tất cả khiến tôi vô cùng ức chế với công việc. Nghề này
một khi đã bức xúc, khó chịu thì không thể đạt được hiệu
quả cao được”. Một lý do L.A không nói ra nhưng bạn bè
cô ai cũng nhìn thấy: đã gần “băm” nhưng L.A không có
nhu cầu tìm kiếm bạn trai cho mình. Hay nói đúng hơn, cô
không có điều kiện để làm việc đó, khi từ sáng đến tối
trong đầu tràn ngập những slogan, những ý tưởng chỉ dành
cho công việc.
Khi tiền không phải là tất cả
Trong mắt mọi người, 3.000 - 4.000 USD là khoản thu
nhập cao, nhưng với những gì những copywriter phải làm
thì đó chẳng là “hoa thơm quả ngọt”. Một đơn đặt hàng giá
hàng triệu đô nhưng phần của copywriter chỉ là 1, 2 ngàn
đô và sản phẩm của họ luôn đứng tên công ty. Họ - những
người sáng tạo ra sản phẩm chỉ là kẻ làm thuê không hơn.
Những người trả cho nhân viên của mình mức lương mấy
nghìn đô/tháng là những người rất biết cách thu về.
Mỗi ngày nhiệm vụ của copywriter là phải “đẻ” ra hàng
trăm ý tưởng, và với một dự án, hàng ngàn ý tưởng là con
số rất bình thường. Và tất nhiên, để có được mức thu nhập
ngất ngưởng như thế, các copywriter có tiếng đều không
chỉ làm cho một ông chủ.
Sự khác nhau giữa copywriter theo kiểu freelancer và
copywriter chuyên nghiệp là rất lớn. Từ “chuyên nghiệp” ở
đây hàm ý chỉ một copywriter giỏi thực thụ, hiểu nghề và
có đủ những hiểu biết cũng như kỹ năng cần thiết - ngang
tầm “từ điển sống”. Với freelancer (người làm nghề tự do)
copywriter chỉ là một trong vô số những nghề giúp bạn
kiếm thêm thì việc đánh đổi cả cuộc sống, nhất là đối với
những người sừng sỏ. Chính vì vậy, nhưng cả nước hiện tại
không quá 10 người được “vị nể”.
Những người “dấn thân” vào nghiệp copywriter đều phải là
những cái đầu có “sỏi” nhưng không phải cứ ngồi một chỗ
mà ý tưởng cứ thế sinh ra. Họ phải lang thang cả ngày
ngoài đường tìm ý tưởng, tối về mò mẫm thâu đêm. Tùy
từng yêu cầu của dự án mà lịch trình của copywriter cũng
thay đổi. Quảng cáo cho một loại nước giải khát thì lần mò
đến những vùng nắng nóng, tham gia những hoạt động
mạnh, để biết được cảm giác “khát” là như thế nào, và
người tiêu dùng cần điều gì để cho ra những ý tưởng quảng
cáo cũng như những slogan thật “đắt”.
Sau mỗi dự án quảng cáo có hàng triệu đô, mỗi người đều
phải tự tìm cách lấy lại thăng bằng trong cuộc sống của
mình bằng cách tham gia các hoạt động khác. Chính vì vậy,
các copywriter chuyên nghiệp không mấy ai làm việc cho
một nơi quá 1 năm, thậm chí là vài tháng. Họ từ bỏ công ty
này, đến với công ty khác, không phải vì công việc hay môi
trường không tốt, mà chỉ đơn giản là một cách làm mới lại
bản thân. Và nếu không thành công, bỏ cuộc là điều tất yếu.
Bạn có biết?
Một copywriter thường hoạt động như là một thành viên
của một nhóm thực hiện quảng cáo. Thông thường, các
phòng, các công ty quảng cáo, thường làm việc với
copywriter thông qua một vị trí là giám đốc sáng tạo - Art
Director. Người làm copywriter phải có trách nhiệm thực
hiện phần ngôn ngữ bằng lời đối với các quảng cáo, và
giám đốc sáng tạo sẽ biến nó thành hình ảnh hoặc âm thanh
có khả năng kêu gọi được sự chú ý của người tiếp nhận. Cả
hai vị trí này đều phải tỏ ra hết sức sáng tạo, hiệu quả, có
sức thuyết phục.
Nghề copywriter cũng khá giống với nghề technical writer
(hướng dẫn kĩ thuật). Để phân biệt hai nghề này, có thể nói
rằng người làm technical writer là người viết ra để thông tin
tới người đọc hơn là để thuyết phục họ. Ví dụ, người làm
copywriter phải viết một đoạn quảng cáo để bán được một
chiếc xe, trong khi người làm technical writer là người viết
hướng dẫn sử dụng chiếc xe đó.
Nghề copywriter đôi khi còn bị nhầm với nghề copyright
bởi vì phát âm gần giống nhau. Tuy nhiên đây là hai lĩnh
vực hoàn toàn khác biệt.
Trên thế giới có rất nhiều copywriter nổi tiếng như David
Ogilvy, William Bernbach, Robert W.Bly, Gary
Bencivenga, Dominik Bjegovic, Jay Abraham, Clayton
Makepeace, Larry Owen, Patrick Pacacha, Leo Burnett.
