BÀI TI U LU N CU I KỲỂ Ậ Ố
H C PH N: CTXH V I M I DÂM – MA TÚY – NG I CÓ HIV Ọ Ầ Ớ Ạ ƯỜ
Đ bài: (Đ s 8) CTXH v i ng i nghi n ma túy có HIV – Th c tr ng, nguyên nhân vàề ề ố ớ ườ ệ ự ạ
h u qu . Kinh nghi m/ mô hình can thi p gi m tác h i đ i v i đ i t ng này. Là nh ngậ ả ệ ệ ả ạ ố ớ ố ượ ữ
nhân viên CTXH khi làm vi c v i thân ch là đ i t ng trên c n có nh ng ki n th c, kĩệ ớ ủ ố ượ ầ ữ ế ứ
năng gì? Áp d ng nh ng ph ng pháp nào?ụ ữ ươ
H và tên : Đinh Công Th ngọ ưở
L p : K59ớ
Khoa : Công Tác Xã H iộ
Gi ng viên: Ths. Nguy n Lê Hoài Anhả ễ
PH N I: Đ T V N ĐẦ Ặ Ấ Ề
Hi n nay n n kinh t xã h i đang t ng ngày phát tri n m nh m , th gi i đang đi lênệ ề ế ộ ừ ể ạ ẽ ế ớ
trong k nguyên c a khoa h c công ngh . N n kinh t th tr ng đã mang l i cho nhân lo iỷ ủ ọ ệ ề ế ị ườ ạ ạ
nh ng b c ti n kinh ng c v t t c m i m t. Tuy nhiên chính s phát tri n m nh m đó l i kéoữ ướ ế ạ ề ấ ả ọ ặ ự ể ạ ẽ ạ
theo nhi u nh ng m t trái c a xã h i, m t trong s đó là t n n xã h i, mà trong đó ph i nói đ nề ữ ặ ủ ộ ộ ố ệ ạ ộ ả ế
đ i d ch HIV/AIDS. Đi u này đã gây ra r t nhi u khó khăn c n tr quá trình phát tri n c a cácạ ị ề ấ ề ả ở ể ủ
qu c gia trên toàn th gi i.ố ế ớ
HIV/AIDS là m t đ i d ch nguy hi m, là m i hi m h a đ i v i tính m ng, s c khoộ ạ ị ể ố ể ọ ố ớ ạ ứ ẻ
con ng i và t ng lai nòi gi ng c a ườ ươ ố ủ các qu c gia, các ốdân t cộ trên toàn c uầ, tác đ ng tr cộ ự
ti p đ n s phát tri n kinh t , văn hóa, tr t t và an toàn xã h i, đe d a s phát tri n b nế ế ự ể ế ậ ự ộ ọ ự ể ề
v ng c a đ t n c.ữ ủ ấ ướ K t khi loài ng i phát hi n tr ng h p nhi m HIV đ u tiên trên thể ừ ườ ệ ườ ợ ễ ầ ế
gi i, không lâu sau Vi t Nam không ph i là m t n c ngo i l đ i v i đ i d ch này, cho đ nớ ệ ả ộ ướ ạ ệ ố ớ ạ ị ế
nay Vi t Nam đã h n 20 năm đ ng đ u và đ i phó v i m t đ i d ch HIV/AIDS, theo s li uệ ơ ươ ầ ố ớ ộ ạ ị ố ệ
th ng kê c a “ y ban Qu c gia phòng ch ng HIV/AIDS và phòng ch ng t n n ma túy m iố ủ Ủ ố ố ố ệ ạ ạ
dâm” đ n cu i năm 2010 ế ố c n c có 183.938 ng i nhi m HIV đang còn s ng, trong đó cóả ướ ườ ễ ố
44.022 ng i giai đo n AIDS và k t đ u v d ch đ n nay đã có 49.477 ng i t vong doườ ở ạ ể ừ ầ ụ ị ế ườ ử
HIV/AIDS. Qua các s li u giám sát cho th y d ch HIV/AIDS đã xu t hi n 100% t nhố ệ ấ ị ấ ệ ở ỉ , thành
ph t năm 1998ố ừ , đ n cu i năm 2010, ế ố 97,9% s qu n, huy n và trên 7ố ậ ệ 5,23%, s xã, ph ngố ườ
có ng i ườ nhi m HIV/AIDSễ đ c báo cáo.ượ
PH N II: N I DUNGẦ Ộ
I. T NG QUAN V HIV/AIDS.Ổ Ề
1. HIV/AIDS là gì?
Qua nhi u năm th gi i đ u tranh phòng ch ng đ i d ch HIV/AIDS, thu t ng này đ c hi uề ế ớ ấ ố ạ ị ậ ữ ượ ể
nh sau:ư
- HIV (human immunodeficiency virus) là virus gây ra h i ch ng suy gi m mi nộ ứ ả ễ
d ch m c ph i ng i. HIV gây t n th ng h th ng mi n d ch c a c th vàị ắ ả ở ườ ổ ươ ệ ố ễ ị ủ ơ ể
làm cho c th không còn kh năng ch ng l i các tác nhân gây b nh d n đ nơ ể ả ố ạ ệ ẫ ế
ch t ng i.ế ườ
Hình 1: Hình nh virus HIVả
- AIDS (Acquired Immuno Deficiency Syndrom ) là giai đo n cu i cùng c a quáạ ố ủ
trình nhi m HIV đ c th hi n b i các b nh nhi m trùng c h i, ung th và cácễ ượ ể ệ ở ệ ễ ơ ộ ư
b nh liên quan đ n r i lo n mi n d ch d n đ n t vong. Th i gian t khi nhi mệ ế ố ạ ễ ị ẫ ế ử ờ ừ ễ
HIV đ n bi n chuy n thành b nh AIDS tùy thu c vào hành vi và đáp ng mi nế ế ể ệ ộ ứ ễ
d ch c a t ng ng i nh ng t u chung l i trong kho ng th i gian trung bình là 5ị ủ ừ ườ ư ự ạ ả ờ
năm
2. Tình hình d ch HIV/AIDS trên th gi i và khu v c châu Áị ế ớ ự .
K t ca nhi m HIV đ c phát hi n đ u tiên t năm 1981, cho đ n nay loài ng i đãể ừ ễ ượ ệ ầ ừ ế ườ
tr i quaả h nơ 30 năm đ i phó v i m t đ i d ch quy mô l n, ph c t p, tính đ n cu i năm 2009,ố ớ ộ ạ ị ớ ứ ạ ế ố
có 33,3 tri u ng i đang b nhi m HIV, t l ng i nhi m HIV trong nhóm tu i 15-49 làệ ườ ị ễ ỷ ệ ườ ễ ổ
0,8%. Riêng năm 2009 c tính có 2,6 tri u ng i nhi m m i HIV và 1,8 tri u ng i t vongướ ệ ườ ễ ớ ệ ườ ử
do AIDS. So sánh v i năm 1999, s ng i nhi m m i HIV đã gi m 21%. Báo cáo UNAIDSớ ố ườ ễ ớ ả
cũng ghi nh n tính cu i năm 2009 đã có 33 n c có s ca nhi m m i gi m, trong đó 22 n cậ ố ướ ố ễ ớ ả ướ
khu v c c n Saharan, Châu Phi. Tuy nhiên hi n v n còn 7 n c t l nhi m m i tăng trênự ậ ệ ẫ ướ ỷ ệ ễ ớ
25% khi so sánh gi a năm 1999 và 2009.ữ
T i châu Á, c tính có kho ng 4,9 tri u ng i đang b nhi m HIV trong năm 2009.ạ ướ ả ệ ườ ị ễ
H u h t d ch t i các qu c gia đã có d u hi u ch ng l i. Không có qu c gia nào trong khu v cầ ế ị ạ ố ấ ệ ữ ạ ố ự
có d ch toàn th . Thái Lan là n c duy nh t trong khu v c có t l hi n nhi m g n 1% và xétị ể ướ ấ ự ỷ ệ ệ ễ ầ
m t cách t ng th , d ch n c này cũng có d u hi u ch ng l i. T l hi n nhi m HIV trongộ ổ ể ị ở ướ ấ ệ ữ ạ ỷ ệ ệ ễ
s ng i tr ng thành là 1,3% trong năm 2009, và t l nhi m m i đã gi m xu ng còn 0,1%.ố ườ ưở ỷ ệ ễ ớ ả ố
T i Cam-pu-chia, t l hi n nhi m ng i tr ng thành gi m xu ng còn 0,5% trong nămạ ỷ ệ ệ ễ ở ườ ưở ả ố
2009, gi m t 1,2% trong năm 2001. Song t l hi n nhi m HIV l i đang gia tăng nh ngả ừ ỷ ệ ệ ễ ạ ở ữ
qu c gia v n có t l hi n nhi m th p nh Bangladesh, Pakistan (n i tiêm chích ma túy làố ố ỷ ệ ệ ễ ấ ư ơ
hình thái lây truy n HIV chính) và Philippin. V hình thái nhi m m i HIV châu Á, năm 2009ề ề ễ ớ ở
có 360.000 ng i m i nhi m HIV, th p h n 20% so v i 450.000 ng i năm 2001. T lườ ớ ễ ấ ơ ớ ườ ỷ ệ
nhi m m i gi m h n 25% t i các n c n Đ , Nepal và Thái Lan trong các năm t 2001 đ nễ ớ ả ơ ạ ướ Ấ ộ ừ ế
2009. D ch cũng ch ng l i t i Malaysia và Sri Lanka trong kho ng th i gian này. T l nhi mị ữ ạ ạ ả ờ ỷ ệ ễ
m i tăng 25% Bangladesh và Philippin t 2001 đ n 2009 dù d ch t i các n c này v n ớ ở ừ ế ị ạ ướ ẫ ở
m c th p. Hình thái lây truy n HIV t i châu Á v n ch y u t p trung nhóm ng i tiêmứ ấ ề ạ ẫ ủ ế ậ ở ườ
chích ma túy, ng i bán dâm, khách làng ch i, và nam quan h tình d c đ ng gi i. Các hìnhườ ơ ệ ụ ồ ớ
thái nhi m m i có th r t khác nhau t i nh ng qu c gia r ng l n nh n Đ . Kho ng 90% sễ ớ ể ấ ạ ữ ố ộ ớ ư Ấ ộ ả ố
ng i nhi m m i HIV t i n Đ đ c cho là đã lây nhi m t vi c quan h tình d c không anườ ễ ớ ạ Ấ ộ ượ ễ ừ ệ ệ ụ
toàn, song vi c th ng xuyên có 2 ho c h n 2 ng i s d ng chung b m kim tiêm m i làệ ườ ặ ơ ườ ử ụ ơ ớ
hình thái lây truy n HIV chính t i các bang đông b c c a qu c gia nàyề ạ ắ ủ ố .
II. TH C TR NG HIV/AIDS VI T NAMỰ Ạ Ở Ệ
1. T ng quan v tình hình HIV/AIDS Vi t Namổ ề ở ệ
D ch HIV/AIDS đã x y ra ph n l n các khu v c đ a lý khác nhau trên toàn qu c,ị ẩ ở ầ ớ ự ị ố
th i gian xu t hi n và hình thái d ch các khu v c đ a lý cũng khác nhau r t l n. D ch HIV cóờ ấ ệ ị ở ự ị ấ ớ ị
th x y ra Vi t Nam cu i nh ng năm 1980, lây qua nh ng ng i n c ngoài đ n Thànhể ẩ ở ệ ố ữ ữ ườ ướ ế
ph H Chí Minh ho c đ n nh ng t nh biên gi i khu v c tây nam, sau đó d ch xố ồ ặ ế ữ ỉ ớ ự ị ảy ra r tấ
nhanh các t nh khu v c đông nam b , ti p đ n các t nh khu v c đông b c. Trong th p kở ỉ ự ộ ế ế ỉ ự ắ ậ ỷ
qua, d ch phát tri n nhanh nh t các t nh mi n núi phía b c nh các t nh Thái Nguyên, Đi nị ể ấ ở ỉ ề ắ ư ỉ ệ
Biên, S n La và Yên Bái. Tr c năm 2000 d ch ch y u t p trung các khu v c thành th ,ơ ướ ị ủ ế ậ ở ự ị
nh ng hi n nay d ch đã x y ra h u h t c n c, k c c các khu v c vùng sâu, vùng xa,ư ệ ị ẩ ầ ế ả ướ ể ả ở ả ự
vùng núi, vùng dân t c thi u s . Tuy nhiên d ch HIV/AIDS v n ch y u t p trung trung trongộ ể ố ị ẫ ủ ế ậ
nhóm nghi n chích ma túy, ph n bán dâm và nhóm ng i tình d c đ ng gi i nam. Trongệ ụ ữ ườ ụ ồ ớ
t ng s ng i đ c xét nghi m phát hi n HIV d ng tính, ng i nghi n chích ma túy chi mổ ố ườ ượ ệ ệ ươ ườ ệ ế
kho ng 70%, ph n bán dâm chi m kho ng 5%, còn l i là đ i t ng khác. Đ ng lây truy nả ụ ữ ế ả ạ ố ượ ườ ề
HIV/AIDS Vi t Nam ch y u lây truy n qua tiêm chích chung ma túy, hình thái nguy c lâyở ệ ủ ế ề ơ
nhi m HIV/AIDS m i vùng khu v c cũng có s khác bi t nhau, trong khi ph n l n các khuễ ở ỗ ự ự ệ ầ ớ
v c trong c n c d ch ch y u lây truy n do tiêm chích chung ma túy, các t nh khu v c đ ngự ả ướ ị ủ ế ề ỉ ự ồ
b ng sông c u long s lây truy n HIV ch y u do truy n qua đ ng tình d c, đ c bi t là cácằ ử ự ề ủ ế ề ườ ụ ặ ệ
t nh khu v c biên gi i t l ng i nhi m HIV cho bi t lây truy n qua đ ng tình d c caoỉ ự ớ ỷ ệ ườ ễ ế ề ườ ụ
nh t. Tuy nhiên, xu h ng do lây truy n qua đ ng tình d c có nguy c gia tăng trong nh ngấ ướ ề ườ ụ ơ ữ
năm g n đây, t l ng i nhi m HIV trong t ng s ng i nhi m HIV phát hi n h ng nămầ ỷ ệ ườ ễ ổ ố ườ ễ ệ ằ
cho bi t b lây truy n qua đ ng tình d c tăng t 12% năm 2004 lên 29% năm 2010. Nhi uế ị ề ườ ụ ừ ề
b ng ch ng cho th y t l ph n bán dâm nghi n chích ma túy và t l nam quan h tìnhằ ứ ấ ỷ ệ ụ ữ ệ ỷ ệ ệ
d c đ ng gi i nghi n chích ma túy gia tăng làm tăng nguy c lây truy n qua đ ng tình d cụ ồ ớ ệ ơ ề ườ ụ
t nhóm này sang các lo i b n tình c a h , do đó s ng i nhi m HIV do lây truy n quaừ ạ ạ ủ ọ ố ườ ễ ề
đ ng tình ngày càng chi m t tr ng cao h n so v i các năm tr c đây.ườ ế ỷ ọ ơ ớ ướ
Đánh giá chung v tình hình d ch HIV/AIDS cho th y d ch HIV/AIDS không tăng nhanhề ị ấ ị
nh tr c nh ng năm 2005, v c b n đã kh ng ch tình hình d ch HIV/AIDS đa s đ aư ướ ữ ề ơ ả ố ế ị ở ố ị
ph ng và các nhóm d b c m nhi m HIV/AIDS, s ng i nhi m HIV/AIDS m i phát hi nươ ễ ị ả ễ ố ườ ễ ớ ệ
đã gi m liên t c 3 năm g n đây, ph n l n ng i nhi m HIV m i phát hi n ch y u t p trungả ụ ầ ầ ớ ườ ễ ớ ệ ủ ế ậ
trong nhóm nguy c cao. Tuy nhiên d ch HIV/AIDS v n còn di n bi n ph c t p, hành vi nguyơ ị ẫ ễ ế ứ ạ
c lây nhi m HIV trong nhóm d b c m nhi m HIV v n m c đ cho phép kh năng t o raơ ễ ễ ị ả ễ ẫ ở ứ ộ ả ạ
m c đ lây nhi m HIV cao, tuy s ng i nhi m HIV phát hi n đ c gi m liên ti p 3 nămứ ộ ễ ố ườ ễ ệ ượ ả ế
g n đây, nh ng ch a đ th i gian đ m b o b n v ng.ầ ư ư ủ ờ ả ả ề ữ
2. Th c tr ng HIV/AIDS Vi t Namự ạ ở ệ
Tính đ n ngày 31/8/2008, t ng s tr ng h p nhi m HIV trên toànế ổ ố ườ ợ ễ
qu c là 132.048 ng i; s b nh nhân đã chuy n sang giai đo n AIDS làố ườ ố ệ ể ạ
27.579 ng i; s ca t vong do nhi m HIV là 40.717 ng i. D ch đã lan r ngườ ố ử ễ ườ ị ộ
100% t nh/thành ph , 97,37% qu n/huy n và 67,48% xã/ph ng, trong đó, cácỉ ố ậ ệ ườ
t nh/thành ph có t l ng i nhi m HIV hi n đang còn s ng cao nh t làỉ ố ỷ ệ ườ ễ ệ ố ấ
Thành ph H Chí Minh có 31.917 ng i, Hà N i có 13.447, H i Phòng 6.161ố ồ ườ ộ ả
ng i, S n La 5.080 ng i. Hi n nay, di n bi n d ch ngày càng ph c t pườ ơ ườ ệ ễ ế ị ứ ạ
h n, s ng i chuy n sang giai đo n AIDS và s t vong có xu h ng tăngơ ố ườ ể ạ ẽ ử ướ
nhanh. T l nhi m trung bình trên toàn qu c là 28,6% v i các t l khác nhauỷ ệ ễ ố ớ ỷ ệ
các t nh/thành ph . M t s t nh có t l nhi m trung bình cao nh Qu ngở ỉ ố ộ ố ỉ ỷ ệ ễ ư ả
Ninh 54,5%; Thành ph H Chí Minh 47,6%; H i Phòng 46,25%; C n Thố ồ ả ầ ơ
45,0%; Thái Nguyên 40,75% và Đi n Biên 36,83%ệ
Ph n l n tr ng h p nhi m HIV Vi t Nam n m trong đ tu i tr t 20-39 tu iầ ớ ườ ợ ễ ở ệ ằ ộ ổ ẻ ừ ổ
chi m 83,39%, trong đó s ng i nhi m HIV t 20-29 tu i chi m 52,20%; t 30-39 chi mế ố ườ ễ ừ ổ ế ừ ế
31,19%. T l nhi m đ tu i t 40-49 tu i chi m 8,05% và trên 50 tu i chi m 1,75%.ỷ ệ ễ ở ộ ổ ừ ổ ế ổ ế
Nhi m HIV l a tu i v thành niên t 14-19 tu i chi m 4,22%, các tr ng h p nhi m ễ ở ứ ổ ị ừ ổ ế ườ ợ ễ ở
tr em d i 13 tu i chi m 1,78%. n c ta, HIV ch y u qua con đ ng tiêm chích maẻ ướ ổ ế ở ướ ủ ế ườ
tuý không an toàn. Đ u nh ng năm 90, có t i 80% ng i nhi m HIV là do tiêm chính maầ ữ ớ ườ ễ
tuý, đ n cu i nh ng năm 90 t l này tuy có gi m xu ng song v n còn kho ng 70%. Đ nế ố ữ ỷ ệ ả ố ẫ ả ế
nay, s ng i nhi m HIV do tiêm chính ma tuý gi m xu ng còn 44,35%.ố ườ ễ ả ố