Đa dạng hóa: Kiểu gì cũng tốt?
Đa dạng hóa sản phẩm, bước ra khỏi lĩnh vực kinh doanh có nguy cơ
khủng hoảng là một hướng đi được nhiều doanh nghiệp áp dụng. Nhưng
đa dạng hóa thế nào cho đúng? Đây là một trong những vấn đề lớn của
quản trị hiên đại. Làm thế nào để đối mặt với sự thay đổi, để doanh
nghiệp ít tổn thương trong khi vượt qua những cơn khủng hoảng?
Thay đổi hay tụt hậu?
Trong kinh doanh, không có ngành nghề nào vững bền mãi mãi. Bất cứ
doanh nghiệp nào rồi cũng sẻ phải đối mặt với sự thay đổi của thị trường
và có khả năng vĩnh viễn chìm vào lịch sử. Đó là một cuộc sàng lọc khắc
nghiệt. Không có ngoại lệ nếu doanh nghiệp không biết cách chuẩn bị
cho những thay đổi của thị trường.
Hành động phổ biến nhất để đối mặt với sự thay đổi, đó là đa dạng hóa
sản phẩm thông qua công việc R;D (nghiên cứu và phát triển). Chúng ta
đã đều biết đến việc Goolge có một phòng nghiên cứu mang tên Google
X, nơi những nhà khoa học có thể nghiên cứu và thử nghiệm những ý
tưởng điên rồi nhất.
Chúng ta đều biết, những ý tưởng điên rồ đều có thể tạo nên những sản
phẩm mang tính cách mạng. Con người có thể bay? Điên rồ! Nhưng rồi
máy bay ra đời và trở thành một cuộc cách mạng trong ngành vận tải.
Con người có thể nói chuyện với nhau qua nửa vòng trái đất? Điên rồ!
Điện thoại đã hiện thực hóa điều điên rồi này và trở thành một cuộc cách
mạng trong ngành truyền thông. Điều đáng nói, mỗi cuộc cách mạnh nổ
ra sẽ tạo nên những thương hiệu mới và tạo ra những cơ hội làm giầu
mới.
Nhưng mỗi cuộc cách mạng về sản phẩm nổ ra cũng là tiếng chuông cáo
chung đối với những doanh nghiệp không theo kịp sự phát triển. Máy
chữ là một cuộc cách mạng so với bút viết tay. Nhưng cuộc cách mạng
tiếp theo là máy vi tính đã tiêu diệt hoàn toàn ngành công nghiệp sản
xuất máy chữ. Kéo theo đó là cái chết của hàng loạt công ty sản xuất
máy chữ. Gì nữa, đĩa CD tiêu diệt băng cassette; máy ảnh kỹ thuật số
nhấn chìm máy ảnh cơ v.v…
Đa dạng hóa sản phẩm là một trong những cách thức để doanh nghiệp có
thể đón đầu những trào lưu mới, tạo nên những sản phẩm mới để doanh
nghiệp không bị bỏ lại với tốc độ thay đổi chóng mặt hiện nay. Nhưng
nhiều doanh nghiệp đa dạng hóa sản phẩm không đúng cách, điều này có
thể làm thương hiệu lún sâu hơn vào khủng hoảng.
Thực trạng đa dạng hóa
Đa dạng hóa sản phẩm là một trong những phương thức phổ biến nhất
để đối mặt với sự thay đổi. Điều này gần như tuân theo một quy luật cổ
điển của Wall Street: “Đừng bao giờ bỏ hết trứng vào một giỏ”.
Nhiều doanh nghiệp hiểu câu nói trên nghĩa là: “Hãy làm mỗi thứ một
chút”. Cách hiểu sai lầm! Một trong những ví dụ kinh điển nhất là Sony.
Khởi đầu là một công ty điện tử, Sony đã tham gia hầu như mọi mảng
kinh doanh: máy vi tính, chò trơi điện tử, máy nghe nhạc, sản xuất điện
ảnh, sản xuất âm nhạc, dịch vụ tài chính, chuỗi cung ứng dịch vụ, ngân
hàng, cung ứng nhân lực, hóa chất v.v…
Thị trường trong nước chứng kiến rất nhiều công ty “đa dạng hóa sản
phẩm”. Có thể kể ra trường hợp HAGL. Từ một công ty chuyên về đồ
gỗ, HAGL lấn sân sang lĩnh vực bất động sản, khu nghỉ dưỡng, thủy
điện, cao su...
FPT cũng thêm vào ngành nghề cốt lõi phần mềm của mình một loạt các
hoạt động khác như giáo dục, truyền thông, phân phối điện thoại, cửa
hàng bán lẻ, tài chính, chứng khoán, ngân hàng…
Thị trường có làn sóng về tài chính, lập tức nhiều công ty mở ra thêm
dịch vụ tài chính. Thị trường có làn sóng về bất động sản, lập tức các
công ty nghĩ đến việc thêm vào dịch vụ địa ốc v.v…
Đa dạng hóa sản phẩm không phải là một sai lầm. Nhưng cách làm trên
đáng tiếc lại là một sai lầm kinh điển. Khi khủng hoảng nổ ra, bất kỳ
ngành nghề nào cũng sẽ gặp suy thoái. Công ty có sự tập trung tốt hơn
sẽ chịu suy thoái ít hơn. Công ty nào thiếu tập trung sẽ gặp khó khăn
hơn.
Không phải ngẫu nhiên khi mới lên làm CEO của FPT, ông Trương
Đình Anh đã lên một kế hoạch cắt giảm mạnh mẽ những mảng ngành
nghề không hiệu quả. Đây là một hành động đúng về mặt quản trị. Một
cái cây chỉ có thể lớn mạnh khi được tỉa bỏ những cành sâu lá mục.
Doanh nghiệp cũng vậy.