TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
603
ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG TRƯỚC VÀ SAU CAN THIỆP
TÂM LÝ CỦA NGƯỜI BỆNH NỮ UNG THƯ SINH DỤC THEO THANG ĐO
EORTC-QLQ30 TẠI BỆNH VIỆN K TRUNG ƯƠNG NĂM 2020 – 2021
Nguyễn Xuân Thành1, Nguyễn Đức Khoa1,
Nguyễn Thị Lụa2, Nguyễn Văn Khải3, Phạm Minh Khuê3
TÓM TẮT72
Mục tiêu: Đánh giá chất lượng cuộc sống
trước và sau can thiệp tâm lý của người bệnh nữ
ung thư sinh dục theo thang đo EORTC-QLQ30
tại Bệnh viện K Trung ương năm 2020 - 2021.
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu can
thiệp hỗ trợ tâm lý trên 350 bệnh nhân nữ ung
thư sinh dục tham gia nghiên cứu ít nhất 06 tháng
từ 3/2021 - 12/2021, sử dụng thang đo EORTC-
QLQ30 để đánh giá chất lượng cuộc sống trước
và sau can thiệp.
Kết quả: Điểm trung bình CLCS tăng từ
60,8 ± 18,4 trước can thiệp lên 72,7 ± 16,5 sau
can thiệp (p < 0,05); chỉ số chức năng “Hoạt
động” (trước can thiệp: 69 ± 26,3; sau can thiệp:
81 ± 21), và chỉ số “Triệu chứng” (trước can
thiệp: 23,4 ± 21; sau can thiệp: 18,2 ± 17,7) được
cải thiện rõ ràng nhất. Giai đoạn bệnh và chẩn
đoán bệnh có ảnh hưởng đến chất lượng cuộc
sống của người bệnh.
Kết luận: Hiệu quả của can thiệp hỗ trợ tâm
lý cải thiện CLCS trên bệnh nhân ung thư sinh
dục là cơ sở để triển khai các hoạt động can thiệp
1Bệnh viện K Trung ương
2Bệnh viện Phụ sản Trung ương Hà Nội
3Trường Đại học Y Dược Hải Phòng
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Xuân Thành
Email: nguyenxuanthanhvk@gmail.com
Ngày nhận bài: 14/8/2024
Ngày phản biện: 30/8/2024
Ngày chấp nhận đăng: 03/10/2024
nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và tâm lý
cho bệnh nhân.
Từ khóa: ung thư sinh dục, chất lượng cuộc
sống, can thiệp hỗ trợ tâm lý.
SUMMARY
ASSESSMENT OF QUALITY OF LIFE
IN FEMALE GENITAL CANCER
PATIENTS BEFORE AND AFTER
PSYCHOLOGICAL INTERVENTION
USING THE EORTC-QLQ30 SCALE AT
CENTRAL K HOSPITAL, 2020-2021
Objective: To evaluate the quality of life
before and after a psychological intervention in
female patients with genital cancer using the
EORTC-QLQ30 scale at K Hospital from 2020
to 2021.
Method: A study was conducted involving
over 350 female genital cancer patients who
received psychological support interventions.
These patients participated in the study for at
least 6 months, from March 2021 to December
2021. The EORTC-QLQ30 scale was used to
assess their quality of life before and after the
intervention.
Results: The mean QOL score improved
significantly from 60.8 ± 18.4 before the
intervention to 72.7 ± 16.5 after the intervention
(p < 0.05). Notable improvements were observed
in the "Functioning" index (before: 69 ± 26.3;
after: 81 ± 21) and the "Symptom" index (before:
23.4 ± 21; after: 18.2 ± 17.7). Additionally, the
HỘI THẢO HÀNG NĂM PHÒNG CHỐNG UNG THƯ TP. HỒ CHÍ MINH - LẦN THỨ 27
604
stage and diagnosis of the disease impacted the
patients' quality of life.
Conclusion: The psychological support
intervention effectively improved the quality of
life in female genital cancer patients. These
findings support the implementation of
intervention activities to enhance the quality of
life and psychological well-being of these
patients.
Keywords: genital cancer, quality of life,
psychological support intervention.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư là căn bệnh nan y nguy hiểm với
số ca mắc mới và số ca tử vong ngày càng
gia tăng. Theo Globocan 2020, tại Việt Nam
mỗi năm có khoảng 182.563 ca ung thư mắc
mới và với khoảng 122.690 ca tử vong do
ung thư[1].
Hiện nay, chất lượng cuộc sống (CLCS)
của người bệnh ung thư ngày càng được
quan tâm, bởi họ có thể gặp nhiều vấn đề liên
quan đến thể chất, tinh thần và cả vấn đề
kinh tế. Mong muốn cải thiện CLCS được
coi như một phần quan trọng trong chiến
lược điều trị ung thư. Tuy nhiên việc đo
lường CLCS lại không hề đơn giản. Có nhiều
công cụ đo lường CLCS đã được phát triển,
trong đó có bộ câu hỏi EORTC-C30 là bộ
câu hỏi cốt lõi dùng chung cho tất cả các
người bệnh ung thư, do Tổ chức Nghiên cứu
và điều trị ung thư châu Âu (EORTC) xây
dựng và phát triển theo một quy trình được
chuẩn hóa nghiêm ngặt[2-4].
Điều trị ung thư đã được chứng minh có
ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống
của bản thân của người bệnh. Do đó việc hỗ
trợ tâm lý cho BNUT là điều vô cùng cần
thiết giúp họ nâng cao CLCS cũng như lạc
quan trong suốt quá trình chiến đấu với bệnh
tật[5]. Hàng năm, Bệnh viện K Trung ương
tiếp đón gần nửa triệu lượt bệnh nhân đến
khám và điều trị với nhiều mặt bệnh khác
nhau, do đó cần thiết phải có những chiến
lược hỗ trợ tâm lý cho người bệnh. Với mục
đích xây dựng chương trình thí điểm cho
hoạt động này, chúng tôi tiến hành nghiên
cứu với mục tiêu: “Đánh giá chất lượng
cuộc sống trước và sau can thiệp tâm lý của
người bệnh nữ ung thư sinh dục theo thang
đo EORTC-QLQ30 tại Bệnh viện K Trung
ương năm 2020 - 2021”.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Bệnh nhân nữ mắc ung thư sinh dục bao
gồm: Ung thư cổ tử cung, ung thư buồng
trứng, ung thư nội mạc tử cung, ung thư âm
đạo, âm hộ.
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn:
Đồng ý tham gia nghiên cứu và đồng ý
tham gia can thiệp hỗ trợ của nhóm nghiên
cứu.
Bệnh nhân nữ chuẩn đoán xác định ung
thư sinh dục có đầy đủ hồ sơ bệnh án với các
thông tin hành chính, bệnh sử, tiền sử, thăm
khám lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh và xét
nghiệm mô bệnh học. Duy trì can thiệp đủ 6
tháng và trả lời đầy đủ bộ câu hỏi ở các thời
điểm trước và sau can thiệp.
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ:
Bệnh nhân có nguy cơ không duy trì đủ 6
tháng theo dõi, bao gồm các bệnh nhân nặng
có nguy cơ tử vong cao (di căn xa hoặc có
đồng thời khối ung thư nguyên phát thứ hai,
có kèm theo ung thư khác).
Bệnh nhân quá mệt mỏi suy kiệt, không
đủ khả năng hiểu và tự trả lời.
2.2. Cán bộ can thiệp
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
605
Can thiệp tâm lý bằng phương pháp
“Nhóm Hỗ trợ Ung thư” là các bác sĩ có
chuyên môn về ung bướu và được tập huấn
bởi chuyên gia có trình độ chuyên ngành về
tâm lý học lâm sàng và y khoa, Giáo viên rèn
luyện vận động và thể chất của Khoa Y
Dược - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Chương trình can thiệp tâm lý trải qua 4
giai đoạn: Đánh giá chất lượng cuộc sống
trong vòng 1 tháng kể từ khi được chẩn đoán,
tư vấn và rèn luyện thể chất sau khi đánh giá
chất lượng cuộc sống được mô tả, đánh giá
lại kết quả sau khi hoàn thành can thiệp trong
vòng 1 đến 2 tuần sau khi hoàn thành giai
đoạn tư vấn, 6 tháng sau đánh giá tư vấn
những phụ nữ đã đồng ý tham gia cuộc
phỏng vấn đánh giá tâm lý xã hội lần thứ ba.
2.3. Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu
can thiệp có so sánh trước sau, không nhóm
đối chứng.
2.4. Cỡ mẫu và phương pháp chọn
mẫu
Cỡ mẫu: Nghiên cứu được tiến hành trên
350 người bệnh nữ ung thư sinh dục để so
sánh chất lượng cuộc sống của người bệnh
trước và sau can thiệp tâm lý.
2.5. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
- Địa điểm: Nghiên cứu được tiến hành
tại Bệnh viện K Trung ương, cơ sở 3 (Số 30
Cầu Bươu – Tân Triều – Thanh Trì – Hà
Nội).
- Thời gian: Từ tháng 3/2021 đến tháng
12/2021.
2.6. Công cụ và phương pháp thu thập
số liệu
2.6.1. Công cụ thu thập số liệu: Bộ câu
hỏi gồm 3 phần: (i) Thông tin chung đối
tượng nghiên cứu; (ii) Thang đo đánh giá
chất lượng cuộc sống EORTC-QLQ C-30;
(iii) Thang đo đánh giá căng thẳng của bệnh
nhân. Thang đo đánh giá chất lượng cuộc
sống của tổ chức nghiên cứu và điều trị ung
thư Châu Âu EORTC-QLQ C-30 gồm 30 câu
bao gồm 4 lĩnh vực: Sức khỏe tổng quát, lĩnh
vực chức năng, triệu chứng và tài chính. Mỗi
câu được quy ước từ 0 - 4 điểm, sau đó được
quy đổi ra thang điểm 100, điểm chức năng
càng cao càng tốt. Bộ công cụ đã được chuẩn
hóa tại Việt Nam và đã được sử dụng trong
nhiều nghiên cứu đánh giá chất lượng cuộc
sống của bệnh nhân ung thư[6].
2.6.2. Phương pháp thu thập số liệu:
Người bệnh tự điền vào bộ câu hỏi được phát
sau khi đã được nghiên cứu viên giải thích.
Người bệnh cần thực hiện 02 lần phỏng vấn
với nội dung câu hỏi tương tự nhau; lần thứ 2
cách lần đầu tiên 06 tháng sau khi được can
thiệp hỗ trợ tư vấn tâm lý.
2.7. Xử lý số liệu: Số liệu được nhập
bằng excel và xử lý theo phần mềm SPSS
22.0. Đặc điểm nhân khẩu của quần thể được
mô tả qua tần số, tỷ lệ. Thống kê suy luận
bao gồm cho biến định lượng (t-test ghép
cặp) và biến định tính (χ2 test) được sử dụng
để so sánh sự khác biệt giữa các nhóm.
2.8. Đạo đức trong nghiên cứu
Được thông qua Hội đồng nghiên cứu
Trường Đại học Y Hải Phòng theo Quyết
định số 2756/QĐ-YDHP ngày 29 tháng 12
năm 2023. Các thông tin của đối tượng
nghiên cứu được đảm bảo bí mật, chỉ dùng
cho mục đích nghiên cứu.
HỘI THẢO HÀNG NĂM PHÒNG CHỐNG UNG THƯ TP. HỒ CHÍ MINH - LẦN THỨ 27
606
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 1. Thông tin về đặc điểm cá nhân của đối tượng nghiên cứu
Đặc điểm
Số bệnh nhân
Tỷ lệ (%)
Tuổi
< 40
34
9,7
40 -< 50
65
18,6
50 -< 60
111
31,7
≥60
140
40,0
TB ± SD
55,9 ± 11,6
Loại ung thư
UT cổ tử cung
202
57,7
UT buồng trứng
83
23,7
UT nội mạc tử cung
15
4,3
Khác
50
14,3
Giai đoạn ung thư
Giai đoạn 1
3
0,9
Giai đoạn 2
141
40,3
Giai đoạn 3
163
46,6
Giai đoạn 4
43
12,3
Chung
350
100
Nhận xét: Nghiên cứu tiến hành trên 350 bệnh nhân UTSD có độ tuổi trung bình là 55,9
± 11,6 tuổi. Ung thư SD gặp phải chủ yếu là ung thư cổ tử cung và ung thư buồng trứng
chiếm tỷ lệ lần lượt là 57,7% và 23,7%. Trên 80% bệnh nhân UTSD giai đoạn II và III.
Bảng 2. Điểm trung bình CLCS lĩnh vực chức năng theo thang đo EORTC-QLQ C30
của người bệnh trước và sau can thiệp (n = 700)
Chỉ số
Trước can thiệp
p
TB ± SD
CLCS chung
60,8 ± 18,4
< 0,001
Lĩnh vực chức năng
Thể chất
88,1 ± 17
< 0,001
Hoạt động
69 ± 26,3
< 0,001
Cảm xúc
79 ± 19,7
< 0,001
Nhận thức
72 ± 26,3
< 0,001
Xã hội
64,3 ± 28,3
< 0,001
Nhận xét: Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa điểm CLCS chung, lĩnh lực chức
năng trước và sau khi can thiệp (với p < 0,001).
Bảng 3. Điểm trung bình CLCS lĩnh vực triệu chứng theo thang đo EORTC-QLQ C30
của người bệnh trước và sau can thiệp (n = 350)
Chỉ số
Trước can thiệp
Sau can thiệp
p
TB ± SD
TB ± SD
CLCS chung
60,8 ± 18,4
72,7 ± 16,5
< 0,001
Lĩnh vực triệu chứng
Mệt mỏi
23,4 ± 21
18,2 ± 17,7
< 0,001
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
607
Nôn - buồn nôn
35,4 ± 27,1
28,6 ± 23,6
< 0,001
Cảm giác đau
16 ± 19
14,8 ± 17,6
< 0,001
Khó thở
29,7 ± 28,7
23 ± 26,7
< 0,001
Mất ngủ
34,5 ± 31,4
24,2 ± 29,1
< 0,001
Chán ăn
22 ± 25,4
26,5 ± 23,8
0,061a
Táo bón
32,1 ± 29,5
32,2 ± 25,1
0,962b
Tiêu chảy
33,2 ± 30,2
30,6 ± 26,9
0,295b
Khó khăn tài chính
48,9 ± 27,6
48,1 ± 28,3
0,294b
b Giá trị p của kiểm định t-test ghép cặp
a Giá trị p của kiểm định Wilcoxon test
Nhận xét: Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với các triệu chứng mệt mỏi, nôn - buồn
nôn, cảm giác đau, khó thở, và mất ngủ. Tuy nhiên, sự khác biệt về khó khăn tài chính, và
một số các triệu chứng lâm sàng như: tiêu chảy, táo bón, chán ăn là không có ý nghĩa thống
kê (với p > 0,05; t-test ghép cặp).
Bảng 4. Sự thay đổi điểm CLCS ở các loại ung thư
Chỉ số
Trước can thiệp
Sau can thiệp
p
TB ± SD
TB ± SD
Ung thư CTC
62,5 ± 18,2
74,0 ± 16,0
< 0,001
Ung thư buồng trứng
56,3 ± 18,8
69,3 ± 17,5
< 0,001
Ung thư Nội mạc tử cung
61,4 ± 18,2
73,9 ± 14,3
< 0,001
Ung thư khác
57,0 ± 17,5
69,3 ± 18,7
< 0,001
*Giá trị p của kiểm định t-test
Nhận xét: Điểm chất lượng cuộc sống ở tất cả các loại ung thư có sự khác biệt tại hai thời
điểm trước và sau can thiệp, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (với p < 0,001).
Bảng 5. Điểm CLCS (bộ câu hỏi EORTC QLQ-C30) theo giai đoạn bệnh
Chỉ số
Trước can thiệp
Sau can thiệp
t
p
TB ± SD
TB ± SD
Giai đoạn I
83,3 ± 0
86,1 ± 4,8
-1,00
>0,05
Giai đoạn II
68,6 ± 14,8
78,7 ± 11,2
-12,51
< 0,001
Giai đoạn III
59,1 ± 16,5
72,4 ± 15,5
-14,80
< 0,001
Giai đoạn IV
39,9 ± 18,3
53,3 ± 19,8
-7,18
< 0,001
Nhận xét: Nhìn chung, điểm chất lượng
cuộc sống sau can thiệp có sự gia tăng có ý
nghĩa thống kê (với p < 0,001; t-test ghép
cặp) so với trước can thiệp ở ba giai đoạn II,
III, IV của ung thư.
IV. BÀN LUẬN
Kết quả nghiên cứu cho thấy bệnh nhân
ung thư sinh dục tham gia nghiên cứu có độ
tuổi trung bình là 58,7 ± 12,5 tuổi, nhóm tuổi
hay gặp nhất trong nghiên cứu là từ 60 tuổi
trở lên với 31,3%. Cũng theo kết quả nghiên
cứu tại bảng 1, chủ yếu đối tượng được chẩn
đoán UT cổ tử cung với 60,9% và ở giai
đoạn II (39,9%) và giai đoạn III (43,7%).
Nghiên cứu cho thấy ung thư buồng trứng
chủ yếu là ung thư biểu mô, ung thư nội mạc
tử cung chủ yếu là ung thư tuyến, ung thư cổ