Tony Buzan: Đánh Th c Ti mứ ề
Năng Trí Tu B ng S Đ Tệ ằ ơ ồ ư
Duy
Ngoài đ i, Tony Buzan gi ng nh nh ng gì mà ng i ta hìnhờ ố ư ữ ườ
dung: l ch lãm, uyên bác và c i m . Có l hình nh y c aị ở ở ẽ ả ấ ủ
ông cũng là m t trong nh ng lý do đ ông đ c chào đón vàộ ữ ể ượ
yêu m n r t nhi u n i cùng v i s lan t a c a Mind mapế ở ấ ề ơ ớ ự ỏ ủ
– S Đ T Duyơ ồ ư .
Tony Buzan là tác gi và đ ng tác gi c a h n 92 đ u sáchả ồ ả ủ ơ ầ
đ c d ch ra trên 30 th ti ng v i ba tri u b n đang đ c bánượ ị ứ ế ớ ệ ả ượ
100 qu c gia, Tony Buzan đ c c th gi i bi t đ n b iở ố ượ ả ế ớ ế ế ở
nh ng công trình nghiên c u v não b và ph ng pháp tữ ứ ề ộ ươ ư
duy.
Sinh năm 1942 t i London, ông là ng i đã sáng t o raạ ườ ạ
ph ng pháp Mind Map. Tony Buzan chính th cươ ứ gi iớ
thi uệph n m m iMindMap vào tháng 12/2006 và đ c bi tầ ề ượ ế
đ n nhi u nh t thông qua cu n Use your head, trong đó ôngế ề ấ ố
trình bày cách th c ghi nh t nhiên c a não b cùng v i cácứ ớ ự ủ ộ ớ
ph ng pháp Mind Map.ươ
Là nhà t v n th ng m i cho các t p đoàn đa qu c giaư ấ ươ ạ ậ ố
nh British Petroleum, Barclays International, General Motors,ư
IBM, Walt Disney, ông còn là c v n cao c p cho các chínhố ấ ấ
ph và nhi u t ch c phi chính ph .ủ ề ổ ứ ủ
Ông đã nh n b ng danh d v Tâm lý h c, Văn ch ngậ ằ ự ề ọ ươ
Anh, Toán h c và các môn khoa h c t nhiên c a Tr ng Đ iọ ọ ự ủ ườ ạ
h c British Columbia năm 1964.ọ
Đ i v i tôi, Tony Buzan đã tr thành m t ng i mà tôi “hàmố ớ ở ộ ườ
n”, còn Mind map là công c h c t p và làm vi c không thơ ụ ọ ậ ệ ể
thi u. Tôi cũng cho r ng s đ t duy đã và đang thúc đ y lànế ằ ơ ồ ư ẩ
sóng cách m ng h c t p bùng n t i Vi t Nam và trên thạ ọ ậ ổ ạ ệ ế
gi i.ớ
S Đ T Duy: Con Đ ng Đ n V i “H c Cách H c”ơ ồ ư ườ ế ớ ọ ọ
Năm 2003, khi còn là m t sinh viên năm th nh t, tôi cùng cácộ ứ ấ
b n trong nhóm T duy m i (New Thinking Group) luôn bănạ ư ớ
khoăn trong mình m t câu h i: “T bé đ n l n chúng ta đ cộ ỏ ừ ế ớ ượ
d y đ tích lũy ki n th c, nh ng đã bao gi chúng ta đ cạ ể ế ứ ư ờ ượ
d y cách đ lĩnh h i nh ng ki n th c đó m t cách hi u quạ ể ộ ữ ế ứ ộ ệ ả
ch a?”ư
Câu tr l i “ch a đâu h c sinh Vi t Nam đ c d y và đ cả ờ ư ở ọ ệ ượ ạ ượ
h c “cách h c” đã khi n cho chúng tôi háo h c và say mê tìmọ ọ ế ứ
hi u m t lĩnh v c hoàn toàn m i m v i nh ng khám phá b tể ộ ự ớ ẻ ớ ữ ấ
ng v các nguyên t c ho t đ ng c a b não, các công cờ ề ắ ạ ộ ủ ộ ụ
h c t p và làm vi c ho t đ ng theo cách làm vi c c a bọ ậ ệ ạ ộ ệ ủ ộ
não, cách nâng cao kh năng ghi nh , t ng t ng và sángả ớ ưở ượ
t o…ạ
Qua các l p h c v Nâng cao năngớ ọ ề l c t duy mà chúng tôi làự ư
các gi ng viên, chúng tôi đã nh n đ c s chia s c a h nả ậ ượ ự ẻ ủ ơ
m t ngàn h c viên t 6 đ n 66 tu i (nói không ngoa). Đi u đóộ ọ ừ ế ổ ề
thôi thúc chúng tôi phát tri n và chia s nh ng công c t duyể ẻ ữ ụ ư
mình đã tìm hi u đ c t i nhi u ng i h n n a.ể ượ ớ ề ườ ơ ữ
M t trong nh ng thành công l n nh t mà chúng tôi đã làmộ ữ ớ ấ
đ c chính là thành công v i s đ t duy mà cha đ c a nóượ ớ ơ ồ ư ẻ ủ
là Tony Buzan, ng i có ch s sáng t o cao nh t th gi i vàườ ỉ ố ạ ấ ế ớ
n u b n tìm hi u v ông, b n s còn th y vô vàn nh ng đi uế ạ ể ề ạ ẽ ấ ữ ề
đáng kinh ng c khác n a.ạ ữ
S Đ T Duy:ơ ồ ư Nguyên lý và Ho t đ ngạ ộ
Trong chuy n thăm Vi t Nam c a Tony Buzan năm 2007 vàế ệ ủ
cu c trò chuy n cùng nhà báo T Bích Loan trên ch ng trìnhộ ệ ạ ươ
Ng i đ ng th i, có l hình nh c a Tony Buzan nay đãườ ươ ờ ẽ ả ủ
không còn quá xa l v i nhi u ng i Vi t Nam.ạ ớ ề ườ ệ
Tony Buzan trong ch ng trình Ng i đ ng th iươ ườ ươ ờ
Nhu c u tìm hi u v s đ t duy cùng các công c t duyầ ể ề ơ ồ ư ụ ư
khác trong làn sóng cách m ng h c t p đang b t đ u lan t aạ ọ ậ ắ ầ ỏ
t i Vi t Nam d n đ n s ra đ i c a hàng lo t sách v H cạ ệ ẫ ế ự ờ ủ ạ ề ọ
cách h c c a nhà xu t b n Nhân Trí Vi t. Nh th , nh ng l nọ ủ ấ ả ệ ờ ế ữ ầ
d o qua hi u sách, tôi th ng b t g p hình nh các b n sinhạ ệ ườ ắ ặ ả ạ
viên đang chăm chú gi nh ng cu n sách v s đ t duy raở ữ ố ề ơ ồ ư
đ c m t cách tò mò và say mê.ọ ộ
S đ t duy không khó. B t c ai cũng có th t o m t s đơ ồ ư ấ ứ ể ạ ộ ơ ồ
t duy d ng đ n gi n theo nguyên t c phát tri n ý: t m tư ở ạ ơ ả ắ ể ừ ộ
ch đ t o ra nhi u nhánh l n, t m i nhánh l n l i t a raủ ề ạ ề ớ ừ ỗ ớ ạ ỏ
nhi u nhánh nh và c th m r ng ra vô t n.ề ỏ ứ ế ở ộ ậ
Ví d nh b n mu n l p s đ t duy cho m t tu n làm vi c,ụ ư ạ ố ậ ơ ồ ư ộ ầ ệ
hãy v ch đ trung tâm tu n sau vào gi a trang gi y tr ng.ẽ ủ ề ầ ữ ấ ắ
T ch đ b n v 7 nhánh l n là th 2, th 3…cho đ n chừ ủ ề ạ ẽ ớ ứ ứ ế ủ
nh t, m i nhánh m t màu. R i t m i th , b n l i v cácậ ỗ ộ ồ ừ ỗ ứ ạ ạ ẽ
nhánh nh là các công vi c b n đ nh làm trong th đó, m iỏ ệ ạ ị ứ ỗ
công vi c l i tri n khai ra các ý chi ti t h n nh b n đ nh làmệ ạ ể ế ơ ư ạ ị
vi c đó v i ai (Who), đâu (Where), bao gi (When), b ngệ ớ ở ờ ằ
cách nào (How)…
C nh v y b n s có đ c trên cùng m t trang gi y cácứ ư ậ ạ ẽ ượ ộ ấ
công vi c b n đ nh làm trong m t tu n và cái hay c a s đệ ạ ị ộ ầ ủ ơ ồ
t duy là ch nó giúp b n có cái nhìn t ng th , không b sótư ở ỗ ạ ổ ể ỏ
các ý t ng; t đó b n có th d dàng đánh s th t u tiênưở ừ ạ ể ễ ố ứ ự ư
các công vi c trong tu n đ s p x p và qu n lý th i gian m tệ ầ ể ắ ế ả ờ ộ
cách hi u qu và h p lý h n so v i m t quy n s li t kê cácệ ả ợ ơ ớ ộ ể ổ ệ
công vi c thông th ng.ệ ườ
Nh ng v n ít ng i s d ng s đ t duy l m – T i sao?ư ẫ ườ ử ụ ơ ồ ư ắ ạ
Khái ni m c a s đ t duy thì th c s đ n gi n. Nguyên lýệ ủ ơ ồ ư ự ự ơ ả
ho t đ ng thì đúng theo nguyên t c liên t ng “ý này g i ýạ ộ ắ ưở ọ
kia” c a b não. Cách v cũng r t gi n đ n và còn r t nhi uủ ộ ẽ ấ ả ơ ấ ề
ti n ích khác khi n cho s đ t duy ngày càng tr nên phệ ế ơ ồ ư ở ổ
bi n toàn c u.ế ầ
Nh ng t i Vi t Nam, có th th y s ng i bi t đ n s đ tư ạ ệ ể ấ ố ườ ế ế ơ ồ ư
duy thì nhi u mà s ng i s d ng nó thì ch đ m trên đ uề ố ườ ử ụ ỉ ế ầ
ngón tay. V y nguyên nhân là t i sao?ậ ạ
V i kinh nghi m 6 năm gi ng d y v s đ t duy cho r tớ ệ ả ạ ề ơ ồ ư ấ
nhi u các đ i t ng h c viên khác nhau, tôi đã tìm hi u vàề ố ượ ọ ể
đúc k t đ c 5 nguyên nhân chính, đó là:ế ượ
•1 – S đ t duy s d ng nhi u màu s c quá, trôngơ ồ ư ử ụ ề ắ
nh tranh v c a tr con v y. L i m t công tô màu.ư ẽ ủ ẻ ậ ạ ấ
•2 – S đ t duy thì ph i v , mà mình thì v x uơ ồ ư ả ẽ ẽ ấ
l m, b n bi t đ y. Mình làm gì có năng khi u đâu.ắ ạ ế ấ ế
•3 – Dùng s đ t duy thì cũng vi t nh ghi chépơ ồ ư ế ư
thông th ng thôi mà, th m chí còn m t nhi u th i gian h n.ườ ậ ấ ề ờ ơ
•4 – T n gi y l m!ố ấ ắ
•5 – Mình dùng hoài r i mà ch ng th y giúp tăng tríồ ẳ ấ
nh lên gì c . Ch c tác gi nói quá lên thôi.ớ ả ắ ả
V y nh ng nguyên nhân này có đúng không?ậ ữ
Tr c h t, tôi mu n chia s v i các b n: s d ng s đ tướ ế ố ẻ ớ ạ ử ụ ơ ồ ư
duy l n đ u tiên cũng gi ng nh m i t p đi xe máy. Nh ng aiầ ầ ố ư ớ ậ ữ
đã đi quen r i thì th y nó th c s đ n gi n và so v i xe đ pồ ấ ự ự ơ ả ớ ạ
thì qu là v t tr i. Nh ng v i nh ng ng i m i t p đi thì vi cả ượ ộ ư ớ ữ ườ ớ ậ ệ
ghi nh các nguyên t c v n hành và th c hành cho đúngớ ắ ậ ự
không ph i là d .ả ễ
Vì v y nên s có b n v n đ s 0 mà tăng ga r i b o xe nàyậ ẽ ạ ẫ ể ố ồ ả
ch ng có ích gì; l i cũng s có ng i v a tăng ga v a đ pẳ ạ ẽ ườ ừ ừ ạ
phanh, r i t nh m i ng i b o sao ch ng bi t ch mìnhồ ự ủ ọ ườ ả ẳ ế ứ
th y xe này đi ch m rì, l i còn n ng h n c xe đ p n a.ấ ậ ạ ặ ơ ả ạ ữ
K t qu là h đi đ n k t lu n chung: Xe này th y qu ng cáoế ả ọ ế ế ậ ấ ả
thì hay, ch đi th thì cũng không th y có gì u vi t l m, thôiứ ử ấ ư ệ ắ
mình c quay v đi xe đ p cho kh e, v a quen thu c l i v aứ ề ạ ỏ ừ ộ ạ ừ
đ ph i th cái gì m i làm chi cho m t ng i.ỡ ả ử ớ ệ ườ
S đ t duy cũng v y thôi. B n nào nghe qua cũng th y đ nơ ồ ư ậ ạ ấ ơ
gi n, nh ng th c ch t khi b n đ a ra m t trong nh ng lý doả ư ự ấ ạ ư ộ ữ
trên chính là b i b n đã vi ph m m t hay nhi u nh ng nguyênở ạ ạ ộ ề ữ
t c “đ n gi n” đó.ắ ơ ả
Tôi th ng ch cho các h c viên th y các vi ph m đó c a h ,ườ ỉ ọ ấ ạ ủ ọ
và khi kh c ph c đ c nh c đi m này thì s đ t duy t raắ ụ ượ ượ ể ơ ồ ư ỏ
hi u qu h n rõ r t. Nh ng l i khuyên mà tôi hay đ a raệ ả ơ ệ ữ ờ ư
th ng là:ườ
B n không c n ph i s d ng nhi u màu s c. B n có th chạ ầ ả ử ụ ề ắ ạ ể ỉ
c n dùng m t màu n u ch a quen và mu n ti t ki m th iầ ộ ế ư ố ế ệ ờ
gian. Các chuyên gia c a hãng Boeing cũng đã v nên nh ngủ ẽ ữ
s đ t duy kh ng l khi xây d ng ý t ng v vi c c c u l iơ ồ ư ổ ồ ự ưở ề ệ ơ ấ ạ
hãng này đ t o l i th c nh tranh ch v i m t màu.ể ạ ợ ế ạ ỉ ớ ộ
N u b n th y m t quá nhi u th i gian đ tô đ c màu trongế ạ ấ ấ ề ờ ể ặ
m t nhánh, sao b n không th g ch chéo, đánh d u c ng,ộ ạ ử ạ ấ ộ
hay ch m bi trong đó? R t m i m và t n ít th i gian.ấ ấ ớ ẻ ố ờ
N u trên m i nhánh b n vi t đ y đ c câu thì nh v y b nế ỗ ạ ế ầ ủ ả ư ậ ạ
s d p t t kh năng g i m và liên t ng c a b não. Nãoẽ ậ ắ ả ợ ở ưở ủ ộ
c a b n s m t h t h ng thú khi ti p nh n m t thông tin hoànủ ạ ẽ ấ ế ứ ế ậ ộ
ch nh.ỉ
Vì v y, hãy nh trên m i nhánh b n ch vi t m t, hai t khóaậ ớ ỗ ạ ỉ ế ộ ừ
mà thôi. Khi đó, b n s vi t r t nhanh và khi đ c l i, não c aạ ẽ ế ấ ọ ạ ủ
b n s đ c kích thích làm vi c đ hoàn thi n n t thông tinạ ẽ ượ ệ ể ệ ố
và nh v y, thúc đ y năng l c g i nh và d n d n nâng caoờ ậ ẩ ự ợ ớ ầ ầ
kh năng ghi nh c a b n.ả ớ ủ ạ
Nh ng tr i nghi m trong vi c gi ng d y s đ t duy t iữ ả ệ ệ ả ạ ơ ồ ư ạ
VN
Trong m t năm qua, tôi đã dành nhi u th i gian và tâm s c độ ề ờ ứ ể
gi ng d y s đ t duy cho các giáo viên và h c sinh t iả ạ ơ ồ ư ọ ạ
tr ng ti u h c và THCS Dream House – Trí Vi t.ườ ể ọ ệ
Tôi th y các em h c sinh nh t l p 1 cũng đã có th v đ cấ ọ ỏ ừ ớ ể ẽ ượ
nh ng s đ t duy đ n gi n, r t logic và đáng yêu, đ c bi tữ ơ ồ ư ơ ả ấ ặ ệ
là v i các ch đ thân quen nh M , Gia đình c a em, hayớ ủ ề ư ẹ ủ
Mùa hè c a em.ủ
Nh ng em h c sinh l n h n thì th ng xuyên s d ng s đữ ọ ớ ơ ườ ử ụ ơ ồ
t duy khi làm vi c nhóm và h th ng ki n th c đã h c trongư ệ ệ ố ế ứ ọ
các môn h c tr ng, đ c bi t là khi ôn t p cho các kỳ thi.ọ ở ườ ặ ệ ậ
S đ t duy môn sinh h c do các em h c sinh vơ ồ ư ọ ọ ẽ
S đ t duy cũng giúp các em và các th y cô giáo ti t ki mơ ồ ư ầ ế ệ
th i gian làm vi c nhà và trên l p r t nhi u v i các ph nờ ệ ở ớ ấ ề ớ ầ
m m s đ t duy trên máy mà các em có th làm t i nhà vàề ơ ồ ư ể ạ
g i email cho các th y cô ch m ch a tr c khi lên l p.ử ầ ấ ữ ướ ớ
V i kinh nghi m đó, tôi có th th y đ c làn sóng cách m ngớ ệ ể ấ ượ ạ
h c t p t i Vi t Nam hoàn toàn có th lan t a trong nh ng thọ ậ ạ ệ ể ỏ ữ ế
h h c trò m i, ch c n có s h ng d n t m c a các th yệ ọ ớ ỉ ầ ự ướ ẫ ỉ ỉ ủ ầ
cô giáo và các đi u ki n h tr nh ng môi tr ng giáo d cề ệ ỗ ợ ở ữ ườ ụ
t t.ố
Khi đó, n n giáo d c c a chúng ta s ch ng còn cách quá xaề ụ ủ ẽ ẳ
ngày mà Vi t Nam có th “sánh vai cùng các c ng qu cệ ể ườ ố
năm châu trên th gi i” nh mong c c a Bác H kính yêuế ớ ư ướ ủ ồ
và các nhà giáo d c tâm huy t ngày hôm nay.ụ ế
Tony Buzan: Ng i Truy n C m H ngườ ề ả ứ
Quy tr l i v i ng i mà tôi “hàm n” – cha đ c a s đ tở ạ ớ ườ ơ ẻ ủ ơ ồ ư
duy. Có l c n có nh ng l n Tony Buzan đ n Vi t Nam nhi uẽ ầ ữ ầ ế ệ ề
h n n a đ nhi u h c sinh, sinh viên h n đ c g p g ôngơ ữ ể ề ọ ơ ượ ặ ỡ
và đ c ông truy n c m h ng, nh tôi đã có trong bu iượ ề ả ứ ư ổ
workshop năm 2007.
Tôi v n còn nh cái c m giác xúc đ ng khi ông ng c nhiênẫ ớ ả ộ ạ
nhìn b c v s đ t duy c a tôi, khen ng i m t cách th tứ ẽ ơ ồ ư ủ ợ ộ ậ
lòng và ký t ng m t đi m A+ hào phóng.ặ ộ ể
Tôi nh thi hào William A.Ward đã t ng nói: “Ng i th y trungớ ừ ườ ầ
bình ch bi t nói, ng i th y gi i bi t gi i thích, ng i th yỉ ế ườ ầ ỏ ế ả ườ ầ
xu t chúng bi t minh h a, còn ng i th y vĩ đ i bi t cáchấ ế ọ ườ ầ ạ ế
truy n c m h ng.”ề ả ứ
“Ng i th y vĩ đ i bi t cách truy n c m h ng”ườ ầ ạ ế ề ả ứ
Đ i v i tôi, Tony Buzan đã truy n cho tôi c m h ng đ ti pố ớ ề ả ứ ể ế
t c ni m say mê gi ng d y s đ t duy cho các b n giáoụ ề ả ạ ơ ồ ư ạ
viên và h c sinh trong su t nh ng năm qua.ọ ố ữ
Vì th , n u b n ch m i đ c sách c a ông thôi thì ch a đ .ế ế ạ ỉ ớ ọ ủ ư ủ
Hãy th c hành s đ t duy ngày hôm nay và tr i nghi m nóự ơ ồ ư ả ệ
đ m t ngày không xa khi b n g p Tony Buzan, b n s tể ộ ạ ặ ạ ẽ ự
mình c m nh n ni m h nh phúc đ c chia s và đ c khíchả ậ ề ạ ượ ẻ ượ
l b i “thiên tài sáng t o” này.ệ ở ạ
Thu Liên
Peter Buffett cho hay: "Th mà cha tôiứ
cho chúng tôi không ph i là tàiả
s n c a ông mà là các bài h c vả ủ ọ ề
giá tr cu c s ng. Đó m i là thị ộ ố ớ ứ
chúng tôi c n”.ầ
Warren Buffett đ c t p chí Forbesượ ạ
x p th 3 trong danh sách nh ngế ứ ữ
ng i giàu nh t th gi i. Ông là cườ ấ ế ớ ổ
đông l n nh t kiêm ch t ch t pớ ấ ủ ị ậ
đoàn Berkshire Hathaway. Nh ngư
nh ng gì mà con cái ông nh nữ ậ
đ c không ph i là ti n b c, đó làượ ả ề ạ
đ n gi n ch là cách s ng.ơ ả ỉ ố
Peter Buffett tin r ng anh đã nh nằ ậ
đ c s đ u t giáo d c t t nh tượ ự ầ ư ụ ố ấ
mà b t c ai ấ ứ s ng trên đ i nàyố ờ
