November 20, 2012 [LÝ THUY T TÀI CHÍNHẾ]
Ch ng I: Nh ng v n đ c b n v tài chính.ươ ữ ấ ề ơ ả ề
Câu 1:Khái ni m v tài chính?ệ ề
Tr l i:ả ờ
Ta có th xác đ nh b n ch t c a tài chính trên các khía c nh sau:ể ị ả ấ ủ ạ
- Tài chính là nh ng quan h kinh t nh ng không ph i là m i quan h kinh t trong xã h i đ u thu cữ ệ ế ư ả ọ ệ ế ộ ề ộ
ph m trù tài chính. Tài chính ch bao g m nh ng quan h phân ph i d i hình th c giá tr .ạ ỉ ồ ữ ệ ố ướ ứ ị
- Tài chính là nh ng quan h phân ph i phát sinh trong quá trình hình thành và s d ng các qu ti n t .ữ ệ ố ử ụ ỹ ề ệ
- Tài chính là nh ng quan h kinh t ch u tác đ ng tr c ti p c a Nhà n c, pháp lu t nh ng tài chínhữ ệ ế ị ộ ự ế ủ ướ ậ ư
không ph i là lu t l tài chính.ả ậ ệ
Tóm l iạ: V b n ch tề ả ấ , tài chính là h th ng các m i quan h kinh t phát sinh trong quá trình phânệ ố ố ệ ế
ph i t ng s n ph m xã h i d i hình thái giá tr thông qua vi c hình thành và s d ng các qu ti n t nh mố ổ ả ẩ ộ ướ ị ệ ử ụ ỹ ề ệ ằ
đáp ng yêu c u tích lũy và tiêu dùng c a các ch th trong n n kinh tứ ầ ủ ủ ể ề ế.
-Hai đ c tr ng c a quan h tài chính là quan h phân ph i và đ c th c hi n d i d ng giá tr .ặ ư ủ ệ ệ ố ượ ự ệ ướ ạ ị
Câu 2: Phân tích m i quan h gi a các khâu trong h th ng tài chính và liên h v i th c ti n Vi tố ệ ữ ệ ố ệ ớ ự ễ ở ệ
Nam?
Tr l i:ả ờ
*Phân tích m i quan h gi a các khâu trong h th ng tài chính.ố ệ ữ ệ ố
- H th ng tài chính: Là t ng th các ho t đ ng tài chính trong các lĩnh v c khác nhau c a n n kinh tệ ố ổ ể ạ ộ ự ủ ề ế
qu c dân, nh ng có quan h h u c v i nhau v vi c hình thành và và s d ng các qu ti n t cácố ư ệ ữ ơ ớ ề ệ ử ụ ỹ ề ệ ở
ch th kinh t - xã h i ho t đ ng trong lĩnh v c đó.ủ ể ế ộ ạ ộ ự
- Khâu tài chính: Là n i h i t c a các ngu n tài chính, n i di n ra vi c t o l p và s d ng các quơ ộ ụ ủ ồ ơ ễ ệ ạ ậ ử ụ ỹ
ti n t g n li n v i vi c th c hi n các ch c năng, nhi m v c a ch th trong lĩnh v c ho t đ ng.ề ệ ắ ề ớ ệ ự ệ ứ ệ ụ ủ ủ ể ự ạ ộ
- Các tiêu th c ch y u c a m t khâu tài chính:ứ ủ ế ủ ộ
+ Ph i là đi m h i t c a các ngu n tài chính.ả ể ộ ụ ủ ồ
+ Các ho t đ ng tài chính, s v n đ ng c a các ngu n tài chính, vi c t o l p và s d ng các quạ ộ ự ậ ộ ủ ồ ệ ạ ậ ử ụ ỹ
ti n t luôn g n li n v i m t ch th phân ph i c th , xác đ nh.ề ệ ắ ề ớ ộ ủ ể ố ụ ể ị
+ Đ c x p vào cùng m t khâu tài chính n u các ho t đ ng tài chính có cùng tính ch t, đ c đi m,ượ ế ộ ế ạ ộ ấ ặ ể
vai trò, có tính đ ng nh t v hình th c các quan h tài chính và m c đích c a qu ti n t trong lĩnhồ ấ ề ứ ệ ụ ủ ỹ ề ệ
v c ho t đ ng.ự ạ ộ
Tài chính doanh nghi p ệ
Là c s c a h th ng tài chính qu c gia, n i ch y u t o ra c a c i xã h i. T i đây, ngu n tài chínhơ ở ủ ệ ố ố ơ ủ ế ạ ủ ả ộ ạ ồ
xu t hi n và đ ng th i thu hút tr l i ph n quan tr ng các ngu n tài chính trong n n kinh t .ấ ệ ồ ờ ở ạ ầ ọ ồ ề ế
SV: Ngô Th Linh Hòa-KT4D-QUIịPage 1
Đ c ng h c ph n: Lý thuy t tài chính.ề ươ ọ ầ ế
November 20, 2012 [LÝ THUY T TÀI CHÍNHẾ]
Tài chính doanh nghi p có quan h v i các khâu khác trong h th ng tài chính qu c gia nh : Quan hệ ệ ớ ệ ố ố ư ệ
v i tài chính h gia đình thông qua tr l ng, tr c t c,…; V i NSNN thông qua n p thu , phí, l phí; V iớ ộ ả ươ ả ổ ứ ớ ộ ế ệ ớ
các t ch c tài chính trung gian thông qua vay v n, đ u t ,…; V i tài chính đ i ngo i thông qua ho t đ ngổ ứ ố ầ ư ớ ố ạ ạ ộ
đ u t , g i (nh n, vay) ti n n c ngoài,…ầ ư ử ậ ề ở ướ
Ngân sách Nhà n cướ
Là khâu gi vai trò ch đ o trong h th ng tài chính qu c gia. Đây là n i h i t các ngu n tài chínhữ ủ ạ ệ ố ố ơ ộ ụ ồ
g n v i các qu ti n t t p trung c a Nhà n c v i m c đích ph c v cho ho t đ ng c a b máy Nhà n cắ ớ ỹ ề ệ ậ ủ ướ ớ ụ ụ ụ ạ ộ ủ ộ ướ
th c hi n các ch c năng c a Nhà n c.ự ệ ứ ủ ướ
NSNN đóng vai trò nh giám đ c và ki m tra các khâu tài chính khác và v i m i ho t đ ng kinh t - xãư ố ể ớ ọ ạ ộ ế
h i liên quan t i thu, chi ngân sách.ộ ớ
Tín d ngụ
Tín d ng là m t khâu quan tr ng c a h th ng tài chính th ng nh t, là t đi m c a các ngu n tàiụ ộ ọ ủ ệ ố ố ấ ụ ể ủ ồ
chính t m th i nhàn r i.ạ ờ ỗ
Tín d ng là m t d ch v tài chính mang tính ch t th ng m i, vì m c đích kinh doanh l y l i nhu n, làụ ộ ị ụ ấ ươ ạ ụ ấ ợ ậ
c u n i gi a ng i có kh năng cung ng và ng i có nhu c u s d ng t m th i các ngu n tài chính.ầ ố ữ ườ ả ứ ườ ầ ử ụ ạ ờ ồ
B o hi mả ể
B o hi m là m t d ch v tài chính, đ c t o l p và s d ng đ b i th ng t n th t nhi u d ng choả ể ộ ị ụ ượ ạ ậ ử ụ ể ồ ườ ổ ấ ề ạ
nh ng ng i tham gia b o hi m.ữ ườ ả ể
B o hi m có quan h tr c ti p v i các khâu tài chính khác thông qua vi c thu phí và b i th ng.ả ể ệ ự ế ớ ệ ồ ườ
V n nhàn r i t các qu b o hi m có th tham gia vào th tr ng tài chính, có th coi b o hi m nhố ỗ ừ ỹ ả ể ể ị ườ ể ả ể ư
m t khâu tài chính trung gian.ộ
Tài chính các t ch c xã h iổ ứ ộ
Các t ch c xã h i có qu riêng đ đ m b o ho t đ ng cho mình. Các qu này đ c hình thành tổ ứ ộ ỹ ể ả ả ạ ộ ỹ ượ ừ
vi c đóng góp c a các h i viên, quyên góp, ng h t ng bi u c a các t p th , cá nhân, tài tr t n cệ ủ ộ ủ ộ ặ ế ủ ậ ể ợ ừ ướ
ngoài…
Các qu ti n t c a TCXH ch y u dùng đ tiêu dùng trong ho t đ ng c a t ch c đó, khi các quỹ ề ệ ủ ủ ế ể ạ ộ ủ ổ ứ ỹ
ch a đ c s d ng có th tham gia vào th tr ng tài chính thông qua các qu tín d ng ho c các hình th cư ượ ử ụ ể ị ườ ỹ ụ ặ ứ
khác.
Tài chính h gia đình (dân c )ộ ư
Trong dân c các qu ti n t đ c hình thành t ti n l ng, ti n công, thu nh p c a các thành viênư ỹ ề ệ ượ ừ ề ươ ề ậ ủ
trong gia đình do lao đ ng hay s n xu t kinh doanh, t ngu n th a k tài s n, lãi ti n g i…ộ ả ấ ừ ồ ừ ế ả ề ử
Qu ti n t c a h gia đình ch y u đ c s d ng cho m c đích tiêu dùng c a gia đình, m t ph nỹ ề ệ ủ ộ ủ ế ượ ử ụ ụ ủ ộ ầ
tham gia vào qu Ngân sách NN, tham gia vào qu tín d ng, đ u t vào s n xu t kinh doanh trong ph m viỹ ỹ ụ ầ ư ả ấ ạ
h gia đình…ộ
S đ các khâu tài chínhơ ồ
SV: Ngô Th Linh Hòa-KT4D-QUIịPage 2
November 20, 2012 [LÝ THUY T TÀI CHÍNHẾ]
*Liên h v i th c ti n Vi t Nam.ệ ớ ự ễ ệ
D a trên các căn c trên có th xác đ nh trong đi u ki n n c ta hi n nay, h th ng tài chính qu c giaự ứ ể ị ề ệ ướ ệ ệ ố ố
có các khâu tài chính nh sau:ư
- Tài chính doanh nghi pệ
- Ngân sách Nhà n c ướ
- Tài chính dân c và các t ch c xã h iư ổ ứ ộ
- Tài chính c a các t ch c trung gian ủ ổ ứ
- Tài chính đ i ngo iố ạ
Ch ng II: Ngân sách Nhà n c.ươ ướ
Câu 3: Khái ni m v NSNN? Phân tích đ c đi m, vai trò c a NSNN? Liên h v i vai trò c u NSNNệ ề ặ ể ủ ệ ớ ả
Vi t Nam?ệ
Tr l i:ả ờ
1 Khái ni m v NSNN.ệ ề
Cho đ n nay, thu t ng NSNN đ c ph bi n r ng rãi m i qu c gia tuy nhiên ch a có m t kháiế ậ ữ ượ ổ ế ộ ở ọ ố ư ộ
ni m th ng nh t cho NSNN. Hi n nay có 2 quan ni m ph bi n v NSNN là: ệ ố ấ ệ ệ ổ ế ề
“ NSNN là b n d toán thu – chi tài chính c a Nhà n c trong m t kho ng th i gian xác đ nh, th ngả ự ủ ướ ộ ả ờ ị ườ
là m t năm”.ộ
“ NSNN là qu ti n t c a Nhà n c”.ỹ ề ệ ủ ướ
Vi t Nam, Lu t Ngân sách Nhà n c ngày 16/12/2002 có ghi: Ở ệ ậ ướ “ NSNN là toàn b các kho n thu,ộ ả
chi c a Nhà n c đã đ c c quan có th m quy n quy t đ nh và đ c th c hi n trong m t năm đủ ướ ượ ơ ẩ ề ế ị ượ ự ệ ộ ể
đ m b o th c hi n các ch c năng, nhi m v c a Nhà n cả ả ự ệ ứ ệ ụ ủ ướ ”.
SV: Ngô Th Linh Hòa-KT4D-QUIịPage 3
NGÂN SÁCH
NHÀ N CƯỚ
TÀI CHÍNH
DOANH NGHI PỆ
TÀI CHÍNH CÁC
T CH C XÃ H IỔ Ứ Ộ
TÍN D NGỤ
B O HI MẢ Ể
TÀI CHÍNH
H GIA ĐÌNHỘ
TH Ị
TR NGƯỜ
TÀI CHÍNH
November 20, 2012 [LÝ THUY T TÀI CHÍNHẾ]
V b n ch t có th xác đ nhề ả ấ ể ị : NSNN ph n ánh các quan h kinh t phát sinh g n li n v i quá trìnhả ệ ế ắ ề ớ
t o l p, phân ph i và s d ng qu ti n t t p trung c a Nhà n c khi Nhà n c tham gia phân ph iạ ậ ố ử ụ ỹ ề ệ ậ ủ ướ ướ ố
các ngu n tài chính qu c gia nh m th c hi n các ch c năng c a Nhà n c trên c s lu t đ nh.ồ ố ằ ự ệ ứ ủ ướ ơ ở ậ ị
2 Phân tích đ c đi m, vai trò c a NSNN? Liên h v i vai trò NSNN Vi t Nam trong th i kỳ hi n nay?ặ ể ủ ệ ớ ệ ờ ệ
2.1 Đ c đi m c a NSNN.ặ ể ủ
- Vi c t o l p và s d ng NSNN luôn g n li n v i quy n l c Nhà n c và vi c th c hi n các ch cệ ạ ậ ử ụ ắ ề ớ ề ự ướ ệ ự ệ ứ
năng c a Nhà n c, đ c Nhà n c ti n hành trên c s nh ng lu t l nh t đ nh.ủ ướ ượ ướ ế ơ ở ữ ậ ệ ấ ị
- NSNN luôn g n ch t v i s h u Nhà n c và ch a đ ng nh ng l i ích chung, l i ích công c ng.ắ ặ ớ ở ữ ướ ứ ự ữ ợ ợ ộ
- NSNN là m t qu ti n t t p trung c a Nhà n c và đ c chia thành nhi u qu nh , có tác d ngộ ỹ ề ệ ậ ủ ướ ượ ề ỹ ỏ ụ
riêng và ch sau đó NSNN m i đ c dùng đ th c hi n các m c đích đã đ nh tr c. Đây là nét riêng có c aỉ ớ ượ ể ự ệ ụ ị ướ ủ
NSNN so v i các qu ti n t khác.ớ ỹ ề ệ
- Ho t đ ng thu, chi NSNN theo nguyên t c không hoàn tr tr c ti p là ch y u.ạ ộ ắ ả ự ế ủ ế
2.2 Vai trò c a NSNN.ủ
- Là công c phân b ngu n tài chính qu c gia, đ nh h ng phát tri n s n xu t, hình thành c c u kinh tụ ổ ồ ố ị ướ ể ả ấ ơ ấ ế
m i, thúc đ y tăng tr ng kinh t n đ nh và b n v ng.ớ ẩ ưở ế ổ ị ề ữ
- Là công c đ đi u ti t th tr ng, bình n giá c và ki m ch l m phát.ụ ể ề ế ị ườ ổ ả ề ế ạ
- Là công c đi u ti t thu nh p, gi i quy t các v n đ xã h i.ụ ề ế ậ ả ế ấ ề ộ
- C ng c , tăng c ng s c m nh c a b máy nhà n c, b o v đ t n c, gi gìn an ninh, qu c phòng.ủ ố ườ ứ ạ ủ ộ ướ ả ệ ấ ướ ữ ố
- Ki m tra các ho t đ ng tài chính khác.ể ạ ộ
2.3 Liên h v i vai trò c a NSNN Vi t Nam hi n nay.ệ ớ ủ ệ ệ
-NSNN h tr cho s phát tri n c a DN (DN nhà n c) trong TH c n thi t, đ m b o cho s n đ nh c c uỗ ợ ự ể ủ ướ ầ ế ả ả ự ổ ị ơ ấ
ho c chu n b chuy n đ i sang c c u m i h p lý.ặ ẩ ị ể ổ ơ ấ ớ ợ
-NSNN chi cho các kho n nh xây d ng c s h t ng, h tr xã h i, an sinh xã h i,…ả ư ự ơ ở ạ ầ ỗ ợ ộ ộ
-NSNN h tr giá cho các m t hàng tiêu dùng thi t y u c a xã h i: trong nh ng năm g n đây, giá xăng-d uỗ ợ ặ ế ế ủ ộ ữ ầ ầ
tăng NN đã tr giá ợ h giá xăng d u ạ ầ tránh l m phát do chi phí đ y.ạ ẩ
- ng v i các CS đi u hành kinh t vĩ mô mà NN thu chi NSNN cho h p lý, tránh tình tr ng b i chi ngân sách,Ứ ớ ề ế ợ ạ ộ
l m phát.ạ
-NSNN chi mua các thi t b công ngh - ký thu t tiên ti n ph c v cho s phát tri n kinh t , an ninh qu cế ị ệ ậ ế ụ ụ ự ể ế ố
phòng,…
-NSNN còn có vai trò quan tr ng trong vi c c ng c , tăng c ng s c m nh c a b máy nhà n c.ọ ệ ủ ố ườ ứ ạ ủ ộ ướ
Câu 4: Khái ni m thu-chi NSNN? N i dung thu-chi NSNN? Phân tích các y u t nh h ng đ nệ ộ ế ố ả ưở ế
NSNN? Theo anh, ch c n có bi n pháp gì đ tăng thu NSNN VN trong th ig kỳ hi n nay?ị ầ ệ ể ơ ệ
Tr l i:ả ờ
SV: Ngô Th Linh Hòa-KT4D-QUIịPage 4
November 20, 2012 [LÝ THUY T TÀI CHÍNHẾ]
1. Thu NSNN
* Khái ni mệ: Thu NSNN là vi c Nhà n c dùng quy n l c chính tr c a mình đ t p trung m t bệ ướ ề ự ị ủ ể ậ ộ ộ
ph n t ng s n ph m qu c dân đ hình thành nên qu NSNN đ th a mãn các nhu c u c a Nhà n cậ ổ ả ẩ ố ể ỹ ể ỏ ầ ủ ướ .
*N i dung kinh t c a thu NSNNộ ế ủ
Xét theo tác d ng c a các kho n thu v i quá trình cân đ i ngân sách, thu NSNN bao g m: Thu trongụ ủ ả ớ ố ồ
cân đ i NSNN nh : Thu , phí, l phí, thu v bán và cho thuê tài s n c a Nhà n c… và thu đ bù đ p thi uố ư ế ệ ề ả ủ ướ ể ắ ế
h t NSNN.ụ
Thu trong cân đ i NSNNố
+Thu - Ngu n thu ch y u c a NSNNế ồ ủ ế ủ
- Khái ni mệ: Thu là m t kho n đóng góp b t bu c c a các t ch c, cá nhân cho Nhà n c theoế ộ ả ắ ộ ủ ổ ứ ướ
m c đ và th i h n pháp lu t quy đ nh, không mang tính hoàn tr tr c ti p nh m đáp ng nhu c u chi tiêuứ ộ ờ ạ ậ ị ả ự ế ằ ứ ầ
c a Nhà n c.ủ ướ
- Đ c đi mặ ể :
+ Là hình th c đ ng viên mang tính b t bu c.ứ ộ ắ ộ
+ Là kho n đóng góp không hoàn tr tr c ti p cho ng i n p.ả ả ự ế ườ ộ
+ Là hình th c đóng góp đ c quy đ nh tr c.ứ ượ ị ướ
+Phí và l phíệ
Phí và l phí là các kho n thu mang tính b t bu c nh ng có tính ch t đ i giá, có nghĩa là phí và l phíệ ả ắ ộ ư ấ ố ệ
th c ch t là các kho n ti n mà dân chúng tr cho Nhà n c khi h h ng th các d ch v do Nhà n c cungự ấ ả ề ả ướ ọ ưở ụ ị ụ ướ
c p. So v i thu , tính pháp lý c a phí và l phí th p h n.ấ ớ ế ủ ệ ấ ơ
- Phí g n li n v i v n đ thu h i m t ph n hay toàn b chi phí đ u t đ i v i hàng hóa, d ch v côngắ ề ớ ấ ề ồ ộ ầ ộ ầ ư ố ớ ị ụ
c ng h u hình.ộ ữ
- L phí g n li n v i vi c th h ng nh ng l i ích do vi c cung c p các d ch v hành chính, pháp lýệ ắ ề ớ ệ ụ ưở ữ ợ ệ ấ ị ụ
cho các th nhân và pháp nhân.ể
+Thu t các kho n đ u t vào ho t đ ng kinh doanh c a Nhà n cừ ả ầ ư ạ ộ ủ ướ
Bao g m:ồ
-Thu nh p t v n góp c a Nhà n c vào các c s kinh t .ậ ừ ố ủ ướ ơ ở ế
- Ti n thu h i v n c a Nhà n c t i các c s kinh t .ề ồ ố ủ ướ ạ ơ ở ế
- Thu h i ti n cho vay c a Nhà n c.ồ ề ủ ướ
+Thu t bán ho c cho thuê tài s n thu c s h u Nhà n cừ ặ ả ộ ở ữ ướ
G m:ồ
- Thu v bán ho c cho thuê tài nguyên thiên nhiên nh : đ t chuyên dùng, đ t r ng, m t n c; bán tàiề ặ ư ấ ấ ừ ặ ướ
nguyên, khoáng s n; …ả
- Thu v bán tài s n thu c s h u Nhà n c nh ng không thu c tài nguyên.ề ả ộ ở ữ ướ ư ộ
SV: Ngô Th Linh Hòa-KT4D-QUIịPage 5