THCS Phước Hưng
Đề cương Ngữ Văn 9
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP GIỮA HỌC KÌ I MÔN NGỮ VĂN 9– NĂM HỌC 2021-2022
I. Đọc – hiểu (trắc nghiệm): 5,0 điểm
1.Phần văn bản:
1.1 Nội dung:
Thơ hiện đại Việt Nam: Đồng chí; Bài thơ về tiểu đội xe không kính; Đoàn thuyền đánh cá;
Bếp lửa.
1.2 Yêu cầu:
- Nhận biết được tác giả, tác phẩm; Phương thức biểu đạt; Thể thơ
- Hiểu được nội dung, ý nghĩa văn bản;
- Hiểu được ý nghĩa một số hình ảnh thơ đặc sắc trong văn bản;
- Nhận biết các văn bản cùng giai đoạn sáng tác, cùng đề tài, chủ đề.
2. Tiếng Việt:
2.1 Nội dung:
- Biện pháp tu từ từ vựng: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, điệp ngữ,...
2.2 Yêu cầu:
- Nhận biết được các biện pháp tu từ từ vựng trong văn cảnh cụ thể;
- Hiểu được hiệu quả diễn đạt cụ thể của từng biện pháp tu từ từ vựng trong văn cảnh.
II. Làm văn tự sự: 5,0 điểm
Viết bài văn tự sự có kết hợp yếu tố nghị luận, miêu tả nội tâm và các hình thức đối thoại, độc
thoại.
PHẦN MỘT: ĐỌC – HIỂU (Trắc nghiệm)
1/ Thơ hiện đại Việt Nam
Tác phẩm Tác giả
Thể thơ Nội dung Nghệ thuật Tự do
PTBĐ Biểu cảm kết hợp tự sự, miêu tả.
Đồng chí (1948), sau chiến dịch Việt Bắc 1947
Ngợi ca tình đồng chí cao đẹp của người lính cách mạng trong thời kì kháng chiến -Chính Hữu (1926-2007), quê ở Hà Tĩnh. -Hoạt động kháng chiến chống Pháp, Mĩ. -Đề tài: viết về người lính và chiến tranh... Ý nghĩa Bài thơ ca ngợi tình cảm đồng chí cao đẹp giữa những người chiến sĩ trong thời kì đầu kháng chiến chống Pháp gian khổ. - Sử dụng ngôn ngữ giản dị, chân thực, cô đọng, giàu sức biểu cảm. - Bút pháp tả thực kết hợp với lãng mạn một cách hài hòa tạo nên
1
THCS Phước Hưng Tác phẩm
PTBĐ Thể thơ Nội dung Nghệ thuật
Đề cương Ngữ Văn 9 Ý nghĩa
chống Pháp.
những hình ảnh thơ đẹp, mang ý nghĩa biểu tượng.
Tác giả -Thơ có cảm xúc dồn nén, ngôn ngữ hình ảnh chọn lọc, hàm súc. -Được Giải thưởng HCM về văn học nghệ thuật năm 2000.
7 chữ
Biểu cảm kết hợp tự sự, miêu tả.
Bài thơ thể hiện nguồn cảm hứng lãng mạn ngợi ca biển cả lớn lao, giàu đẹp, ngợi ca nhiệt tình lao động vì sự giàu đẹp của đất nước của những người lao động mới. Đoàn thuyền đánh cá (1958)- Giữa năm 1958, Huy Cận đi thực tế ở Quảng Ninh.
- Sử dụng bút pháp lãng mạn với các biện pháp nghệ thuật đối lập, so sánh, nhân hóa, phóng đại. - Sử dụng ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, nhạc điệu, gợi sự liên tưởng.
-Huy Cận (1919-2005), quê ở Hà Tĩnh. -Nổi tiếng trong phong trào Thơ mới với tập Lửa thiêng (1940). -Tham gia cách mạng, là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam, được Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 1966.
8 chữ (kết hợp 7 chữ, 9 chữ)
Biểu cảm kết hợp tự sự, miêu tả, nghị luận.
Từ những kỉ niệm tuổi thơ ấm áp tình bà cháu, nhà thơ cho ta hiểu thêm về những người bà, những người mẹ, về nhân dân nghĩa tình. Bếp lửa, ( 1963), khi tác giả đang học ở nước ngoài -Bằng Việt, sinh năm 1941, quê ở Hà Tây (nay thuộc Hà Nội)- Thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong cuộc k/c chống Mĩ.
-Kết hợp nhuần nhuyễn giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự và nghị luận. -Hình ảnh thơ vừa cụ thể, gần gũi vừa gợi nhiều liên tưởng, mang ý nghĩa biểu tượng. Bài thơ đã khắc hoạ nhiều hình ảnh đẹp, tráng lệ, thể hiện sự hài hoà giữa thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của nhà thơ trước đất nước và cuộc sống. - Những kỉ niệm xúc động về người bà và tình bà cháu sâu sắc. - Thể hiện lòng kính yêu trân trọng, biết ơn của cháu đối với bà, và cũng là đối
2
THCS Phước Hưng Tác phẩm
Tác giả PTBĐ Thể thơ Nội dung Nghệ thuật
Đề cương Ngữ Văn 9 Ý nghĩa
Tự do
Biểu cảm kết hợp tự sự, miêu tả.
Bài thơ ca ngợi người chiến sĩ lái xe Trường Sơn dũng cảm, hiên ngang, tràn đầy niềm tin chiến thắng trong thời kì chống giặc Mỹ xâm lược.
với gia đình, quê hương, đất nước. Ca ngợi người chiến sĩ lái xe Trường Sơn hiên ngang, dũng cảm, tràn đầy niềm tin chiến thắng trong thời kì kháng chiến chống Mĩ. Bài thơ về tiểu đội xe không kính (1969, trong tập thơ “Vầng trăng quầng lửa”)
- Lựa chọn hình ảnh độc đáo, có tính chất phát hiện, hình ảnh đậm chất hiện thực. - Sử dụng ngôn ngữ đời sống, tạo nhịp điệu linh hoạt thể hiện giọng điệu ngang tàng, trẻ trung, tinh nghịch.
-Phạm Tiến Duật (1941- 2008), quê ở Phú Thọ. -Gia nhập quân đội, hoạt động trên tuyến đường Trường Sơn, là gương mặt tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước. -Đề tài: người lính, thanh niên xung phong. -Giọng thơ sôi nổi trẻ trung, hồn nhiên, tinh nghịch, sâu sắc.
2/ Phần Tiếng Việt
Ví dụ Bài học
Hiền như bụt, im như thóc,… So sánh
Uống nước nhớ nguồn.
Ẩn dụ
Những bông hoa đang nhảy múa. Nhân hóa
-Cả làng xuống đường. -Bàn tay ta làm nên tất cả. Hoán dụ Khái niệm Là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tương sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật… bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người, làm cho thế giới loài vật trở nên gần gũi Là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
3
Đề cương Ngữ Văn 9
THCS Phước Hưng
Ví dụ Bài học
Nở từng khúc ruột. Nói quá
Bác đã đi về với tổ tiên.
Khái niệm Là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. Là 1 biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyên, tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự.
Nói giảm nói tránh
Liệt kê
Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn. Sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế, tư tưởng tình cảm. Là biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh.
Điệp ngữ
Là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước… làm câu văn hấp dẫn và thú vị
Chơi chữ
Bút, thước, compa,…là những dụng cụ học tập quen thuộc với học sinh. “Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín” (Thép Mới) Trùng trục như con bò thui Chín mắt chín mũi chín đuôi chín đầu. (Câu đố)
PHẦN HAI: TẬP LÀM VĂN
(Viết bài văn tự sự có kết hợp yếu tố nghị luận, miêu tả nội tâm và các hình thức đối thoại,
độc thoại)
*Dàn ý - MB: Giới thiệu nhân vật và sự việc được kể. - TB: Kể diễn biến sự việc (Khi kể cần kết hợp các yếu tố miêu tả nội tâm, đối thoại, độc thoại, nghị luận) - KB: Kể kết thúc của sự việc và nêu ý nghĩa của câu chuyện.
4
Đề cương Ngữ Văn 9
THCS Phước Hưng PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO KIỂM TRA GIỮA KỲ I THÀNH PHỐ BÀ RỊA NĂM HỌC 2021-2022 ĐỀ THAM KHẢO
MÔN: NGỮ VĂN LỚP: 9 Thời gian làm bài: 90 phút
I. Trắc nghiệm (5,0 điểm). Học sinh đọc kĩ các câu sau và chọn câu trả lời đúng nhất. Mỗi câu trả lời đúng (0.5 điểm)
Câu 1. Ông là tác giả của tập thơ “Đầu súng trăng treo”. Ông là ai?
A. Nguyễn Duy B. Huy Cận C. Phạm Tiến Duật D. Chính Hữu
Câu 2. Ý nghĩa bài thơ “Đồng chí”:
A. Nói về những gian khổ của đời lính và sự gắn bó giữa những người lính. B. Ca ngợi tình đồng đội của những người lính chống Pháp: keo sơn gắn bó. C. Thể hiện vẻ đẹp thiêng liêng của hình ảnh người lính trong cuộc kháng chiến chống
Pháp.
D. Nói về sự chuyển biến trong mối quan hệ tình cảm giữa những lính: từ xa lạ thành tri kỉ
rồi là đồng chí của nhau. Câu 3. Văn bản “ Đồng chí” và “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” đều viết về đề tài:
A. Người lính trong kháng chiến. B. Con người lao động mới. C. Người nông dân trong kháng chiến D. Đạo lý sống thủy chung.
Câu 4. Trong bài “Đoàn thuyền đánh cá”, ý nghĩa của tiếng hát là:
A. Chào đón thiên nhiên đầy thú vị; tinh thần lạc quan, yêu nghề, yêu biển. B. Không khí lao động vui vẻ, khẩn trương; tràn ngập niềm hy vọng thắng lợi; C. Không khí lao động vui vẻ, khẩn trương, tràn ngập niềm vui thắng lợi; tinh thần lạc quan, yêu
nghề, yêu.
D. Tinh thần lạc quan, yêu nghề, yêu biển.
Câu 5. Bài thơ “Bếp lửa” được viết theo phương thức biểu đạt nào?
A. Tự sự kết hợp miêu tả, nghị luận. B. Tự sự kết hợp biểu cảm, miêu tả C. Miêu tả kết hợp biểu cảm, nghị luận. D. Biểu cảm kết hợp miêu tả, tự sự.
Câu 6. Ở bài thơ “Bếp lửa”, hình ảnh “Bếp lửa” biểu tượng:
A. Hình ảnh bếp lửa thực trong cuộc sống của người cháu suốt tám năm bên bà. B. Hình ảnh gần gũi mà thiêng liêng chứng kiến tấm lòng bà dành cho con cháu. C. Sự sống, tình yêu thương, cội nguồn gia đình, đất nước và sức sống bền bỉ của con
người.
D. Tất cả các câu trên.
Câu 7. Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” là:
5
THCS Phước Hưng
Đề cương Ngữ Văn 9
A. Thể thơ bảy chữ, viết năm 1958 của Huy Cận, trích trong tập thơ “Vầng trăng quầng
lửa”.
B. Thể thơ tám chữ của Huy Cận, viết năm 1958, trích trong tập thơ “Trời mỗi ngày lại
sáng”.
C. Thể thơ tám chữ của Huy Cận, viết năm 1948, trích trong tập thơ “Hương cây”. D. Thể thơ bảy chữ, viết năm 1958 của Huy Cận, trích trong tập thơ “Trời mỗi ngày lại
sáng”. Câu 8. Đặc điểm nghệ thuật sau đây của tác phẩm nào? “Cách lựa chọn hình ảnh độc đáo; hình ảnh ẩn dụ, mang tính tượng trưng; giọng thơ ngang tàng, nghịch ngợm, đậm chất lính”.
A. Ánh trăng B. Đồng chí C. Đoàn thuyền đánh cá D. Bài thơ về tiểu đội xe không kính
Câu 9. Hai dòng thơ: “Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước / Chỉ cần trong xe có một trái tim” có sử dụng phép tu từ:
A. Nhân hóa, ẩn dụ. B. Hoán dụ. C. Ẩn dụ. D. Ẩn dụ, hoán dụ.
Câu 10. Hiệu quả diễn đạt của phép tu từ so sánh trong câu: “Mặt trời xuống biển như hòn lửa.” (Đoàn thuyền đánh cá) là gì?
A. Làm nổi bật vẻ đẹp của mặt trời lúc hoàng hôn. B. Diễn tả cảnh màn đêm buông xuống. C. Tôn lên vẻ đẹp của mặt trời giữa biển khơi bao la. D. Làm nổi bật vẻ đẹp hùng vĩ, tráng lệ, ấm áp của cảnh biển lúc hoàng hôn.
II. Tự luận (5,0 điểm)
Những kí ức và kỉ niệm đẹp sẽ đem đến cho cuộc đời mỗi con người thêm nhiều ý nghĩa. Hãy viết bài văn kể lại một kỉ niệm làm em nhớ mãi (kết hợp miêu tả nội tâm, nghị luận, hình
thức ngôn ngữ đối thoại, độc thoại).
