409
Định hướng khai thác và phát trin du lch sinh thái ti khu du lịch Tà Đùng, Tỉnh Đăk
Nông gn vi chuyn đổi s
Trần Thu Hương, Lê Quốc Hng Thi, Dương Thị Xuân Diu
Tóm tt:
Chuyển đổi số một trong những mục tiêu được quan tâm hàng đu của các doanh nghiệp
du lịch Việt Nam, bởi những ưu điểm vượt trội mà nó mang lại trong quá trình phát triển, nhất
là trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay. Tà Đùng
một khu du lịch thuộc tỉnh Đắk Nông có nhiều tiềm năng về cảnh quan thiên nhiên, giá trị về
lịch sử, văn hóa bản địa, là cơ sở để phát triển mạnh loại hình du lịch sinh thái. Tuy nhiên, nơi
đây đang còn gặp nhiều khó khăn thách thức về thiếu vốn, nhân lực, cơ sở vật chất-hạ tng...
Nghiên cứu y được thực hiện để phân ch thực trạng đưa ra các giải pháp nhằm định
hướng khai thác và phát triển du lịch sinh thái tại khu du lịch Tà Đùng, Tỉnh Đăk Nông gắn với
chuyển đổi số một cách bền vững.
T khoá: Chuyển đổi s; Du lịch sinh thái; Đắk Nông; Tà Đùng.
1. Đặt vấn đề
Khu du lch Tà Đùng là một trong những vùng đất thiên nhiên tuyt đp và đa dạng sinh
thái ti Vit Nam. Đóng mt vai trò quan trng trong vic khai thác bo tn tiềm năng du
lch ca khu vc Tây Nguyên. H Tà Đùng với din tích gn 3,632ha mặt nước và hơn 40 hòn
đảo, bán đảo, Tà Đùng được như "Vịnh H Long trên cao nguyên" vi cnh quan thiên nhiên
độc đáo và quyến rũ. Khu du lịch Đùng vị trí địa lý chiến lược, nm trong tỉnh Đắk Nông,
có đất đai màu mỡ, khí hậu ôn hòa văn hóa đa dng ca 40 dân tc, tạo điều kin thun li
cho phát trin du lch sinh thái. Nm trên cao nguyên với địa hình thung lũng và cao nguyên rải
rác rừng nguyên sinh, Đùng s hu nhiu cảnh quan thơ mộng, hùng (Tiến Thành,
2016). Phát trin du lch sinh thái ti Khu du lịch Đùng mang đến nhiu li ích vai trò
quan trng cho cộng đồng bản địa tạo ra hội phát trin kinh tế ng thu nhập cho địa
phương, giúp tạo ra vic làm cho hàng chục ngàn lao động, nâng cao mc sng ca cộng đồng
địa phương. Bên cạnh đó, việc phát trin du lch sinh thái còn giúp bo v gi gìn v đp
nguyên sơ của cnh quan t nhiên, đồng thi tăng cường nhn thc v bo v môi trường ca
du khách, góp phn phát trin kinh tế, giúp bo tn và khai thác tiềm năng du lịch ca khu vc
Tây Nguyên. Bên cnh nhng thun lợi thì khó khăn lớn nht hin nay khu du lịch đang gặp
phi là những khó khăn về vốn, cơ sở h tng, ngun nhân lực. Đặc bit là dưới thách thc ca
công ngh s trong phát trin kinh tế du lịch, thì Đùng cn phi nhng gii pháp thích
ng vi s thay đổi đó. Nghiên cứu này được thc hiện để phân tích, đánh giá thc trng phát
trin du lch sinh thái ti Đùng. Da trên kết qu nghiên cu, mt s hàm ý chính sách được
đề xut góp phn bo v môi trường và phát trin bn vng hoạt động du lch sinh thái ti khu
du lch Đùng, Đăk Nông gn vi chuyn đổi s trong giai đoạn hin nay.
2. Ni dung
2.1. Cơ sở lý lun
2.1.1. Du lch sinh thái
Theo lut du lch Việt Nam 2017: “Du lịch sinh thái loi hình du lch da vào thiên
nhiên, gn vi bn sắc văn hoá địa phương, có sự tham gia ca cộng đồng dân cư, kết hp giáo
dc v bo v môi trường”.
410
Theo t chc bo v thiên nhiên thế gii (IUCN): Du lch sinh thái tham quan và du
lch trách nhim với môi trường tại các điểm t nhiên không b tàn phá để thưởng thc thiên
nhiên và đặc điểm văn hóa đã tồn ti trong quá kh hoặc đang hiện hành, qua đó khuyến khích
hoạt động bo v, hn chế những tác động tiêu cc do khách tham quan gây ra, và to ra li ích
cho những người dân địa phương tham gia tích cực”. (Ceballos Lascurain, 1996)
Theo tác gi Trn Văn Thông: “Du lch sinh thái là loi hình du lch da vào thiên nhiên
và văn hóa bản địa, gn vi giáo dục môi trường, có đóng góp cho nỗ lc bo tn và phát trin
bn vng, vi s tham gia tích cc ca cộng đồng địa phương”. (Trn Văn Thông, 2009)
2.1.2. Chuyển đổi s
Chuyển đổi s (Digital Transformation) khái niệm ra đời trong thời đi internet bùng
nổ, đang trở nên ph biến trong thi gian gn đây, tả vic ng dng công ngh s (digitalize)
vào tt c các khía cnh ca doanh nghip. Nếu đạt hiu qu, hoạt động này s thay đổi toàn
din (transformation) cách thc mà mt doanh nghip hoạt động, tăng hiệu qu hp tác, tối ưu
hóa hiu sut làm vic và mang li giá tr cho khách hàng.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Để tiến hành nghiên cứu đề tài này, tác gi s dụng các phương pháp nghiên cứu:
+ Phương pháp tổng hp, phân tích tài liu: Thu thp các tài liệu, đề tài, các công trình
nghiên cu liên quan v vấn đề chuyển đổi s gn vi phát trin du lch sinh thái trong và ngoài
nước.
+ Phương pháp điều tra, kho sát: Đối tượng 550 khách du lich ti khu du lch
Đùng, Tnh Đăk Nông. Tác gi gi phiếu kho sát qua email, facebook, zalo và kết hp phng
vn trc tiếp bng phiếu khảo sát. Thang đo Likert được s dụng để thiết kế bng kho sát hi
ý kiến, làm rõ thc trng v chất lượng cơ sở vt cht, sn phm du lch, ngun nhân lc và các
yếu t khác ca khu du lch. Câu hỏi được thiết kế vi 5 mức độ: 5 - Rất đồng ý; 4 - Đồng ý; 3
- Tương đối đồng ý; 2 - Không đồng ý; 1 - Rất không đồng ý. Sau khi làm sch và loi b các
phiếu không hp l, s phiếu thu v 500 phiếu. Qua đó, tạo cơ sở để tác gi đề xuất định
hướng khai thác và phát trin du lch sinh thái ti khu du lịch Đùng, Tỉnh Đăk Nông gắn vi
chuyển đổi s mt cách bn vng.
2.3. Thc trng phát trin du lch sinh thái ti khu du lịch Tà Đùng, Đăk Nông gn
vi chuyển đổi s
2.3.1. Tiềm năng phát triển du lch sinh thái ti khu du lịch Tà Đùng
Khu du lch Tà Đùng nằm tại Vườn Quốc Gia Tà Đùng, tọa lc trên lãnh th hành chính
của xã Đắk Som, huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. Din tích t nhiên ca vườn quc gia rng
ln, vi tng diện tích 20.937,7 ha. Địa hình khu vực y được hình thành bởi y núi Trường
Sơn Nam Trung Bộ, với đỉnh cao nhất là đỉnh Chu Yang Sin (2.442m) (U ban nhân dân tnh
Đăk Nông, 2017). Khu vực đất rng tại Tà Đùng có đa dạng loại đất, bao gồm đất phyllite, đất
đá bazan, đất andosol, đất phù sa và đất đỏ. Nó đưc chia thành ba phân khu chức năng để đáp
ng các mc tiêu bo v, phc hi sinh thái và cung cp dch v cho cộng đồng.
n quốc gia Đùng nhiệm v quan trng trong vic bo v tài nguyên rng
bo tn các ngun gien quý, hiếm, đồng thi duy ttính toàn vn ca h sinh thái rng kín
rộng thường xanh mưa m nhiệt đi núi thp rng kín rộng thường xanh mưa m nhit
411
đới thuộc vùng sinh thái Tây Nguyên. Ngoài ra, vườn quc gia còn đóng vai trò cung cp các
dch v môi trường rừng và đm bảo an ninh môi trường. Nó cũng có vai trò quan trọng trong
vic bo v đu ngun của lưu vực sông Đồng Nai sông Krông Sêrêpok, đm bo
nguồn nước cho sinh hot, sn xuất điện và phc v c hoạt động kinh tế trong khu vc phía
Nam. Nơi đây còn là một kho tàng động thc vật đáng kinh ngạc. Vi h động thc vt phong
phú, khu vực này có hơn 1.800 loài thc vật, trong đó có nhiều loài quý hiếm và đc hu. Cây
Hương (Pterocarpus macrocarpus), Cây Sưa (Dalbergia odorifera) và cây trm (Cinnamomum
cassia), cây Thông ba lálà những loài y đáng chú ý trong khu vực y. Đng thời, Đùng
cũng một môi trường sng quan trng cho nhiều loài động vt quý hiếm sinh sống,…(Hoàng
Anh, 2021).
V điều kin xã hi, Khu du lịch Tà Đùng thuộc huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông, nm
vùng đồng bào dân tc thiu s y Nguyên. Vi dân s trên 70.000 người, đây một khu
vực có đặc điểm văn hóa đa dạng, nơi mà những giá tr văn hóa truyền thng ca các dân tc Ê
Đê, M'Nông, Chơ Ro... được gìn gi và phát trin. Du khách có th tìm hiu tri nghim
phong tc, tp quán truyn thng của người dân bản địa thông qua các hoạt động giao lưu văn
hóa và thưởng thc m thực đặc sn. Khu du lịchĐùng đóng vai trò quan trng trong vic
cung cp các hoạt động và tri nghiệm đa dạng cho khách tham quan. Vi mc tiêu to ra mt
môi trường t nhiên văn hóa thu hút, Khu du lịch y đã thành công trong vic phát trin
mt loạt chương trình và hoạt động phong phú.
Mt trong nhng chức năng của Khu du lịch Đùng tạo điều kin cho khách tham
quan khám phá và khám phá v đp thiên nhiên tuyt vi. Vi h Tà Đùng là trung tâm, khách
tại đây thể tham gia vào các hoạt động như dạo thuyn trên h, tận ng không gian yên
nh và tưởng tượng. Thêm vào đó, Khu du lịch cũng cung cấp các chương trình cm tri qua
đêm, cho phép khách tham quan tri nghim cuc sng ngoài tri và tận hưởng khung cnh ban
đêm tuyệt đp ca khu vc. Tuy nhiên, Khu du lịch Tà Đùng hiện tại đang gặp khá nhiu khó
khăn cn ci thiện để đạt chun. Mặc đóng vai trò quan trng trong vic cung cp hot
động và tri nghiệm cho du khách, nhưng Khu du lịch chưa thực s đa dạng và chưa thể to ra
một môi trường t nhiên và văn hóa thu hút. Ngoài ra, lĩnh vc hoạt đng ca Khu du lch Tà
Đùng chưa đa dạng ph sóng rng. Các hoạt động tri nghim tại đây chưa đáp ứng đủ
nhu cu và s thích của đa dạng khách tham quan. Cn có s đa dng hóa v các hoạt đng t
nhiên, văn hóa, giáo dục, gii trí m thực để thu hút đáp ứng đa dạng đối tượng khách
hàng.
2.3.2. Thc trng hoạt động du lch sinh thái ti khu du lịch Đùng gắn vi chuyn
đổi s
Khu du lịch Đùng đóng một vai trò quan trng trong vic khai thác bo tn tim
năng du lịch ca khu vc Tây Nguyên. mt trong những đim du lch ni tiếng ca tnh
thuộc Vườn Quốc gia Đùng, được Unesco công nhận Công viên địa cht toàn cu.Khu
bo tồn thiên nhiên Đùng tng din tích 20.338,8ha với hơn 47 n đo ln nh. Trên
các đảo ch yếu rng le, l ô rng hn giao tre na - gỗ. Đùng có lp thm thc vt
rng rng ln, t l che ph ti 85% din tích vùng lõi ca khu bo tn, bao gm rng nguyên
sinh (chiếm 48%), rng th sinh các loi (36%), (Tiến Thành, 2016).
Hin nay, du lịch Tà Đùng vẫn còn khá mi m và hoang sơ, chưa có nhiều d án đu tư
phát triển. Các s kinh doanh du lch tại đây ch yếu do người dân địa phương tự phát,
quy mô nh trang thiết b đơn giản. Dch v lưu trú chủ yếu các phòng chòi, chòi lp ghép,
412
lu hay homestay, sc cha không cao. Dch v ăn uống cũng khá giới hn, ch yếu là các món
ăn đặc sn của vùng y Nguyên như cơm lam, gà nướng, kìm… Dịch v du lch lòng h
cũng chỉ do người dân t cung cp, vi các loi thuyn nh như thuyền máy, thuyn kayak hay
thuyn bum. Du khách th tri nghim mt cuc sng gin d, gn gũi với thiên nhiên
tận hưởng không khí trong lành ca núi rng. Mt s hoạt động du lch hp dn tại Tà Đùng là
cm trại, trekking, đi thuyền trên h, bơi lội, khám phá hang động Chư Bluk, ngắm thác Diu
Thanh hay check in tại các điểm chp ảnh đp như Tà Đùng top view hay Tà Đùng Bee Farm.
S thành công và kh năng cạnh tranh ca một điểm du lch phc thuc phn ln vào sc
mnh và s đa dng ca các yếu t du lch, đặc biệt điểm đến được trình bày cho du khách.
Khu du lịch Tà Đùng với các nguồn tài nguyên nhân văn có sẵn, là một điểm đến hp dn. Mc
hoạt động du lch của Đùng trong thời gian qua đã nhiều tín hiu ch cc song vn
chưa khai thác tương xứng vi tiềm năng vốn có, hu như sự phát trin khu vc này ch yếu
do s t phát ca người dân cộng đồng địa phương. H đã tự to ra vn hành mt s
hoạt động du lch nh, nên vẫn chưa khai thác hết được tiềm năng của khu du lch, cũng như
to ra các sn phm du lch thiếu s chuyên nghip, nht là s ng dng ca công ngh s vào
phát triển là chưa cao. Đi sâu vào thảo luận, trao đổi vi cán b quản lý địa phương, người dân
bản địa các doanh nghip.. c gi thy rt nhiu nguyên nhân dẫn đến tình trng trên
nhưng nổi lên có mt s nguyên nhân chính sau:
Một là, sở h tng cho phát trin các hoạt động du lch sinh thái gn vi công ngh
s ti khu du lch còn nhiu hn chế
Phát triển du lịch sinh thái gắn với công nghệ số được phát triển trên nền tảng ứng dụng
khoa học công nghệ, công nghệ thông tin-truyền thông. Đây được coi điều kiện mang tính
tiên quyết. Tuy nhiên, mức độ sẵn sàng về công nghệ để Tà Đùng phát triển chưa có. Vic ng
dng công ngh thông tin mi ch dng li vic cung cp các d liu ca các website, các
thông tin v điểm đến ít được cp nht, giao dch trc tuyến còn hn chế, chưa liên kết được
các tập đoàn truyền thông trên thế giới để qung truyn thông cho khu du lch. Theo mt cán
b khu bo tn, dch v du lch ti khu bo tồn thiên nhiên Đùng còn hết sc thiếu thốn. “Do
thiếu ch ăn uống, ngh ngơi dịch v tin ích nên thnh thong mi những nhóm phượt
tới đây khám phá rồi dng lu ng qua đêm” - v y nói. Cũng theo vị này, vào năm 2014
UBND tỉnh Đắk Nông đã có định hướng quy hoạch Tà Đùng thành khu du lịch sinh thái - văn
hóa nhưng đến nay vẫn chưa có nhà đu tư nào tham gia (Tiến Thành, 2016).
Mặc dù Tà Đùng đã có một s sở lưu trú, ăn uống để đáp ứng nhu cu ngh ngơi và ăn
ung cho du khách. Tuy nhiên, thông tin c th v s ợng phòng khách, cũng như thông
tin v các nhà hàng quán ăn cụ th chưa được ph biến mt cách rộng rãi và không được cp
nht trên các trang mạng thông tin điện t, hu như chỉ có du khách đã đến Đùng tham quan
mi biết và truyn li cho bạn bè, người thân. V các dch v vui chơi giải trí, Tà Đùng hiện ti
vẫn chưa có các cơ sở có chất lượng và chun nghip. S hn chế v các hoạt động vui chơi,
gii trí và th thao đã làm giới hn kh năng thu hút du khách li lâu dài. Theo thng kê ca
S văn hoá, thể thao và du lch ca tnh, s ngày lưu trú của khách ch rơi vào từ 1 đến 2 ngày.
Du khách th tận hưởng không gian t nhiên không khí trong lành của vùng núi, nhưng
s thiếu ht các hot động gii trí có th khiến h tìm kiếm những điểm đến khác.
Theo S Văn hóa Th thao Du lch tỉnh Đắk Nông, Đùng điểm di sn thuc
Công viên địa cht toàn cu UNESCO Đắk Nông, thu hút rất đông du khách. Tuy nhiên các
s kinh doanh hin nay tại Tà Đùng chủ yếu có quy mô nh như tham quan, lưu trú, ăn uống
413
Dch v lưu trú chủ yếu các phòng chòi, chòi lp ghép, lu quy nh, sc cha trung bình
mỗi sở t 5 30 khách, trang thiết b còn hn chế. Mt s người n t phát đu kinh
doanh các hoạt động du lch. Bên cạnh đó, Khu vực Tà Đùng chưa quy hoạch xây dng, quy
hoch chi tiết. Đất đai đây hu hết đt nông nghip và mt phn đt nông thôn (Hoàng
Anh, 2021).
Hai là, các sn phm và dch v ti khu du lịch còn khá đơn điệu, gây s nhàm chán cho
du khách
S độc đáo chỗ ca các dch v này cũng chưa được th hin mt cách rõ ràng. Dch v
ch yếu tp trung vào tham quan h Đùng bằng thuyn, cm tri và khám phá sui và thác
nước. Mc nhng hoạt động y mang đến tri nghim thú v gn gũi với thiên nhiên,
chưa sự phát trin cung cp các dch v đa dạng hơn nhằm đáp ng nhu cu của đa s
khách du lch hay có s khác biệt để làm ni ni bt khu du lịch Tà Đùng so với các địa đim
khác.
S đơn điệu, nghèo nàn ca các loi hình và sn phm du lch tình trng chung cho các
địa phương trong Tỉnh, sn phm ti khu du lch ch yếu da vào thiên nhiên kết hp vi dch
v như ăn uống và ngh dưỡng. Thiếu nhng sn phm du lch và dch v cao cấp, độc đáo
chất lượng và uy tín.. Không khai thác các thế mnh t nhiên, văn hóa – xã hi ca khu du lch.
T đó, dẫn đến bc tranh v du lch sinh thái của Đùng trở nên manh mún, ri rc, kém hiu
qu phn lớn chưa đúng vi bn cht ca du lịch sinh thái, trong đó phổ biến thiếu ni
dung v “giáo dục môi trường”; “có sự đóng góp cho nỗ lc bo tồn”; “có sự tham gia tích
cc ca cộng đồng”. Vì vậy chưa xây dựng được ‘thương hiệu” du lịch sinh thái Tà Đùng ca
Tnh
Ba là, còn s thiếu ht v ngun nhân lực, đặc bit là nhân lc chất lượng cao
Mun phát trin được loi hình du lch sinh thái đòi hỏi phải có được đội ngũ nhân lực
chất lượng cao mới đủ kiến thc k ng về ngoi ng, kinh tế, lch sử, địa lý, văn
hóa, xã hội... để phc v đối tượng khách trình đ du lch cao. Tuy nhiên ngun nhân lc
này còn yếu và thiếu c v s ng và chất lượng. Trình độ chuyên môn của lao động ti khu
du lịch Tà Đùng chủ yếu là lao động chưa qua đào tạo (49%). Điều này to ra mt rào cn ln
trong vic áp dng các tiến b khoa hc k thuật và tăng năng suất lao động. Mc thu nhp ca
lao động nông thôn ti khu du lịch Tà Đùng hu hết mc thp, vi phn ln thu nhp t 36 -
50 triệu đồng/người/năm. Đây một mc sng khá thp. Tng quan, tình trạng lao động ti
Đắk Nông nói chung và khu du lch Tà Đùng nói riêng đang đối din vi mt s thách thc và
phi s dụng lao động không đúng tm trong mt s v trí quan trng trong khu du lịch. Người
th th công những ng dn viên ti khu du lch thì thiếu nhng kiến thc chung v văn
hóa, v nghip v du lch, ngoi ng cũng như khả năng giao tiếp vi khách du lch nên không
gii thiu, bán sn phm hiu qu.
Bn là, công tác xúc tiến qung bá du lch còn mang tính hình thức chưa hiệu qu
Mc đã có một s n lc và ci thin trong vic xúc tiến và qung bá du lịch Tà Đùng,
tuy nhiên, việc đu sử dng ngun lc vn còn hn chế. Ch yếu, hoạt động du lch ti
khu vc này vn ph thuc ch yếu vào s t phát của người dân và các đơn vị kinh doanh địa
phương. Một điểm đáng chú ý là vic thành lp trang web chính thức đ cung cp thông tin
đáng tin cy thun tin cho du khách còn rt hn chế. Đây nút tht ln nhất Đùng