Giải bài tập Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới SGK Địa lí 10

A. Tóm tắt Lý thuyết Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới Địa lí 10

I. Quy luật địa đới

1. Khái niệm

– Là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí theo vĩ độ.
– Nguyên nhân: Do trái đất hình cầu và bức xạ mặt trời tạo góc nhập xạ của Mặt Trời đến bề mặt trái đất thay đổi từ xích đạo về hai cực.

2. Biểu hiện của quy luật

a. Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất
Có 7 vòng đai nhiệt (nóng, ôn hòa, lạnh và băng giá vĩnh cửu)
+ Vòng đai nóng : nằm giữa 2 đường đẳng nhiệt năm +20oC của 2 bán cầu (khoảng giữa hai vĩ tuyến 30oB và 30oN).
+ Hai vòng đai ôn hòa : ở 2 bán cầu nằm giữa các đường đẳng nhiệt năm +20oC và đường đẳng nhiệt +10oC của tháng nóng nhất.
+ Hai vòng đai lạnh : ở các vĩ độ cận cực của 2 bán cầu, nằm giữa 2 đường đẳng nhiệt +10oC và 0oC của tháng nóng nhất.
+ Hai vòng đai băng giá vĩnh cửu : bao quanh cực, nhiệt độ quanh năm đều dưới 0oC.

b. Các đai khí áp và các đới gió trên Trái Đất 
– 7 đai khí áp:
+ 3 đai áp thấp: 1 ở xích đạo, 2 ở ôn đới.
+ 4 đai áp cao: 2 cận chí tuyến, 2 ở cực.
– 6 đới gió: 2 mậu dịch, 2 ôn đới, 2 Đông cực.

c. Các đới khí hậu trên Trái Đất 
Có 7 đới khí hậu chính: xích đạo, cận xích đạo, nhiệt đới, cận nhiệt, ôn đới, cận cực, cực.

d. Các nhóm đất và các kiểu thảm thực vật: 
– Có 10 nhóm đất từ cực đến xích đạo.
– Có 10 kiểu thảm thực vật từ cực đến xích đạo.
– Tuân thủ theo quy luật địa đới.

II. Quy luật phi địa đới

1. Khái niệm

– Là quy luật phân bố không phụ thuộc vào tính chất phân bố theo địa đới của các thành phần địa lí và cảnh quan.
– Nguyên nhân:
+ Nguồn năng lượng bên trong Trái Đất phân chia bề mặt Trái Đất thành lục địa, đại dương, núi cao.

2. Biểu hiện của quy luật
a. Quy luật đai cao
– Khái niệm: Sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên theo độ cao địa hình.
– Nguyên nhân: Giảm nhanh nhiệt độ theo độ cao, sự thay đổi độ ẩm, lượng mưa.
– Biểu hiện: Phân bố vành đai đất, thực vật theo độ cao.

b. Quy luật địa ô
– Khái niệm: Sự thay đổi các thành phần tự nhiên và cảnh quan theo kinh độ.
– Nguyên nhân:
+ Sự phân bố đất liền và biển, đại dương -> Khí hậu lục địa bị phân hóa từ đông sang tây
+ Núi chạy theo hướng kinh tuyến
– Biểu hiện: Thay đổi thảm thực vật theo kinh độ.
Tóm lại : Các quy luật địa đới và phi địa đới không tác động riêng lẻ mà diễn ra đồng thời và tương hỗ lẫn nhau. Tuy nhiên, mỗi quy luật lại đóng vai trò chủ chốt trong từng trường hợp cụ thể, chi phối mạnh mẽ chiều hướng phát triển của tự nhiên.

B. Ví dụ minh họa Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới Địa lí 10

Sự khác nhau giữa qui luật địa đới và qui luật đai cao?

Hướng dẫn trả lời:

- Xét về hình thức cả hai qui luật này đều là sự giảm nhiệt. Nhưng về bản chất thì khác nhau: trong tính địa đới, sự giảm cân bằng bức xạ theo vĩ độ chủ yếu do sự giàm sút bức xạ sóng ngắn cùa Mặt Trời, liên quan tới sự giảm dần góc nhập xạ; còn tính vành đai theo độ cao liên quan tới vị trí độ cao của địa phương so với mực nước biển, sự giảm cân bàng bức xạ chù yểu do gia tăng nhanh phát xạ sóng dài cùa mặt đất. 

- Trong số các đới theo vĩ độ có những đới mà nguồn gốc phát sinh không chỉ do nhiệt mà còn do động lực như miền áp cao cận nhiệt. Tất nhiên theo đai cao không thể có. 

- Ở một số miền núi khá cao vùng ôn đới có vành đai đài nguyên trên cao. Nhưng ở đài nguyên núi cao này, độ nắng lớn hơn và không có hiện tượng chiếu sáng đặc biệt như đài nguyên theo vĩ độ với những ngày và đêm dài cực đới. 

- Nhiệt độ thay đổi theo độ cao nhanh hơn nhiều so với thay đổi theo vĩ độ: tại bán cầu Bắc, nhiệt độ giảm trung bình 0,5°C/1 vĩ độ; còn ờ tầng đối lưu theo chiều thẳng đứng, nhiệt độ giảm 6°C/100m. 

- Tính vành đai theo độ cao ở miền núi hình thành không phải chi đơn thuần dưới ảnh hường của sự thay đổi độ cao, mà còn dưới ảnh hưởng cùa các dạng địa hình cụ thể. Vì vậy, tính vành đai theo độ cao đa dạng hơn, hay thay đổi hơn tính dịa đói và bị phụ thuộc khá nhiều vào các yếu tố địa phương. 

- Cấu trúc cùa tính vành đai theo độ cao phụ thuộc rất mạnh mẽ vào hướng phơi cùa sườn núi. Do ảnh hường cùa hướng phơi, xuất hiện sự không đổi xứng cùa tính vành đai nghĩa là sự khác nhau về độ cao, cùng như biểu hiện cảnh quan cùa vành đai cùng tên ở sườn đối lập.
 - Trong những điều kiện nhất định, xuất hiện hiện tượng đảo ngược của tính vành đai theo độ cao (hiện tượng đảo ngược của các đới theo vĩ độ không bao giờ xảy ra).

C. Giải bài tập về Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới Địa lí 10

Dưới đây là 2 bài tập về Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới mời các em cùng tham khảo:

Bài 1 trang 79 SGK Địa lí 10

Bài 2 trang 79 SGK Địa lí 10

Để xem nội dung chi tiết của tài liệu các em vui lòng đăng nhập website tailieu.vn và download về máy để tham khảo dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, các em có thể xem cách giải bài tập của bài trước và bài tiếp theo:

>> Bài trước: Giải bài tập Lớp vỏ địa lí. quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lí SGK Địa lí 10 

>> Bài tiếp theo: Giải bài tập Dân số và sự gia tăng dân số SGK Địa lí 10