Đề tài: Một số giảI pháp nhằm nâng cao trình độ học vấn và giảm mức sinh ở Thanh Hoá.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

PhÇn më ®Çu

1. Lý do chän ®Ò tµi

Gi¸o dôc lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng rÊt quan träng trong cuéc sèng céng ®ång. Do ®ã, tr×ng ®é ph¸t triÓn gi¸o dôc còng lµ sù thÓ hiÖn chÊt l­îng cuéc sèng céng ®ång. Sù biÕn ®æi d©n sè lu«n lu«n trùc trùc tiÕp t¸c ®éng qua l¹i ®Õn nÒn gi¸o dôc quèc d©n. Trªn thùc tÕ hiÖn nay cho ThÊy ë ViÖt Nam nãi chung vµ Thanh Ho¸ nãi riªng d©n sè vÉn ®ang gia t¨ng víi tèc ®é kh¸ cao, v× thÕ nã t¹o lªn mét søc Ðp lín ®èi víi quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn gi¸o dôc. Bªn c¹nh ®ã, sù gia t¨ng d©n sè qu¸ nhanh ®· vµ ®ang g©y khã kh¨n cho viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao phóc lîi vµ møc sèng cho ng­êi d©n, b¶o vÖ m«I tr­êng... t¹o nªn sù mÊt c©n ®èi gi÷a tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè víi nhÞp ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña x· héi.

Tr­íc thùc tr¹ng th× ë Thanh Ho¸ UBDS_KHHG§ vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña tØnh ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p nh»m gi¶m møc sinh trong ®ã ®Æc biÖt quan t©m tíi gi¸o dôc. V× gi¸o dôc lµ mét trong nh÷ng nh©n tè t¸c ®«ng m¹nh mÏ ®Õn møc sinh. MÆt kh¸c gi¸o dôc cßn lµ quyÒn c¬ b¶n cña mäi ng­êi kÓ c¶ nam vµ n÷, chÝnh phñ ®· tiÕn hµnh khuyÕn khÝch c¶I c¸ch gi¸o dôc, ®µo t¹o còng nh­ c¸c h×nh thøc tuyÓn sinh, tuyÓn dông c¸n bé nh»m cung cÊp c¬ héi ®µo t¹o cho mäi ng­êi. ViÖc n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn cho ng­êi d©n kh«ng chØ lµ yÕu tè rÊt cÇn thiÕt mµ cßn lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn vÒ mÆt khoa häc, kü thuËt nh»m t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc kh¸c tõ ®ã t¸c ®éng ®¸ng kÓ vµo viÖc gi¶m tû lÖ gia t¨ng d©n sè.

Víi ®Æc thï lµ mét tØnh cã quy m« d©n sè ®«ng ®øng thø hai toµn quèc sau thµnh phè Hå ChÝ Minh trong khi ®ã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ møc sèng cña ng­êi d©n l¹i t­¬ng ®èi thÊp chØ ngang víi møc trung b×nh trong c¶ n­íc, mÆt kh¸c tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ l¹i tû lÖ nghÞch víi møc sinh v× thÕ cã thÓ nãi r»ng ë Thanh Ho¸ hiÖn nay cßn t­¬ng ®èi cao. Do vËy, viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ, n©ng cao vÞ thÕ cña ng­êi phô n÷, n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ... tõ ®ã t¸c ®«ng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶m

1

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

møc sinh, lµ viÖc lµm rÊt cÊp b¸ch cÇn ®­îc ®Æt ra trong giai ®o¹n hiÖn nay ë Thanh Ho¸.

Víi nh÷ng lý do trªn, ®Ò tµi em sÏ ®i s©u vµo nghiªn cøu sù ¶nh h­ëng

cña tr×nh ®é häc vÊn ®Õn møc sinh ë tØnh Thanh Ho¸.

Néi dung cña bµi viÕt nµy gåm bèn ch­¬ng.

Ch­¬ng I. C¬ së lý luËn nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc vÊn vµ

møc sinh.

Ch­¬ng II. §¸nh gi¸ vÒ thùc trang häc vÊn vµ møc sinh cña tØnh Thanh

Ho¸.

Ch­¬ng III. ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn ®Õn møc sinh ë Thanh Ho¸. Ch­¬ng IV. Mét sè gi¶I ph¸p nh»m n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn vµ gi¶m

møc sinh ë Thanh Ho¸.

2. Giíi h¹n vµ ph¹m vi nghiªn cøu

* VÒ giíi h¹n nghiªn cøu: V× trong ®Ò tµi nµy, chóng ta nghiªn cøu t¸c

®«ng cña gi¸o dôc ®Õn møc sinh cho nªn chóng ta cã c¸c ­íc biÕn sau.

- BiÕn ®éc lËp: møc sinh - BiÕn phô thuéc: gi¸o dôc vµ tr×nh ®é häc vÊn Ngoµi ra chóng ta cßn dïng mét sè chØ b¸o liªn quan ®Õn ph©n tÝch

s©u h¬n t¸c ®«ng gi÷a gi¸o dôc vµ møc sinh lµ:

+ Tr×nh ®é häc vÊn cña phô n÷ nãi riªng vµ x· héi nãi chung ®èi víi

møc sinh.

+¶nh h­ëng cña gi¸o dôc víi sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai. +Tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi vî, ng­êi chång t¸c ®«ng ®Õn møc sinh. * Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi. Ph¹m vi nghiªn cøu ë ®©y, chØ nghiªn cøu tÝnh mét chiÒu lµ ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn ®Õn møc sinh vµ sè liÖu lµ ph¹m vi trong tØnh Thanh Ho¸ 3. §èi t­îng nghiªn cøu

§èi t­îng lµ nh÷ng ng­êi trong ®é t­æi sinh ®Î xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc vÊn vµ møc sinh. §Æc biÖt ®i s©u nc mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc vÊn vµ møc sinh cña phô n÷ trong ®é tuæi sinh ®Î

2

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu

ViÖc lµm

Gi¸o dôc truyÒn thèng

Quy m« gia ®×nh

Sè con mong muèn

Møc sinh

Tr×nh ®é häc vÊn

Kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña tõng nhãm ®èi t­îng

Tuæi kÕt h«n

Sö dông c¸c BPTT

§Ó cã mét c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ t¸c ®«ng cña tr×nh ®é häc vÊn ®èi víi møc sinh th× viÖc x©y dùng khung ký thuyÕt cña ®Ò tµi lµ rÊt cÇn thiÕt, th«ng qua ®ã chóng ta sÏ biÕt ®­îc sù t¸c ®«ng cña tr×nh ®é häc vÊn ®Õn mét sè yÕu tè c¬ b¶n nhÊt vµ ë gãc ®é nµo ®ã sÏ cã t¸c ®«ng mét c¸ch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Õn møc sinh theo chiÒu h­íng tÝch cùc hay tiªu cùc.

Khung lý thuyÕt cña ®Ò tµi * Ph­ong ph¸p nghiªn cøu Th«ng qua khung lý thuyÕt cña ®Ò tµI chóng ta cã thÓ ph©n tÝch sù t¸c ®«ng cña tr×nh ®é häc vÊn ®Õn møc sinh dùa vµo c¸c yÕu tè t¸c ®«ng. XuÊt ph¸t tõ sè liÖu ®· ®­îc m« h×nh ho¸, ta cã thÓ ph©n tÝch mèi quan hÖ t­¬ng quan gi÷a c¸c biÕn víi nhau theo hÖ ®a biÕn hoÆc ®¬n biÕn. Tõ sè liÖu ta cã thÓ kiÓm chøng xem.

C¸c biÕn cã liªn quan hay kh«ng? Quan hÖ chÆt chÏ hay lâng lÏo? Quan hÖ theo chiÒu thuËn hay nghÞch Quan hÖ lµ tuyÕn tÝnh hay phi tuyÕn tÝnh

- - - - ThiÕt lËp ph­¬ng tr×nh biÓu diÔn mèi quan hÖ nh­ vËy chóng ta ph¶i dïng ph­¬ng ph¸p håi quy vµ viÖc gi¶i ®¸p ®­îc Têt c¶ c¸c c©u hái nµy sÏ gióp chóng ta x¸c ®Þnh ®­îc nhiÒu vÊn ®Ò ®Ó øng dông trong ®Ò tµi nghiªn cøu nµy. Ngoµi ra tõ ph­¬ng tr×nh lËp ®­îc chóng ta cã thÓ ­íc l­îng dù b¸o

3

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

c¸c sè liÒu cÇn thiÕt. Nh­ trong ®Ò tµi nµy chóng ta cã thÓ xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc vÊn vµ møc sinh vµ sè con mong muèn hoÆc gi÷a møc sinh vµ tû lÖ sö dông c¸c BPTT.. . tõ ®ã chóng ta cã thÓ rót ra kÕt luËn r»ng chóng ta cã mèi quan hÖ thuËn hay nghÞch vµ cã mèi quan hÖ chÆt hay láng, tõ ph­¬ng tr×nh håi quy cña c¸c biÕn ta cã thÓ x¸c lËp mèi quan hÖ vµ ®­a lªn ®å thÞ biÓu diÔn xu h­íng cu¶ chóng.

4

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Ch­¬ng I C¬ së lý luËn nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a

tr×nh ®é häc vÊn vµ møc sinh I. Mét sè kh¸i niÖm, ph¹m trï liªn quan vµ c¸c chØ tiªu

®¸nh gi¸ vÒ møc sinh

1. Mét sè kh¸i niÖm

ViÖc nghiªn cøu møc sinh chiÕm mét vÞ trÝ trung t©m trong nghiªn cøu d©n sè v× mét lo¹t lý do sau: sinh ®ãng vai trß thay thÕ vµ duy tr× vÒ mÆt sinh häc cña x· héi loµi ng­êi, viÖc t¨ng d©n sè phô thuéc hoµn toµn vµo viÖc sinh ®Î. BÊt kú mét x· héi nµo còng tån t¹i do viÖc thay thÕ thÕ hÖ nµy b»ng thÕ hÖ kh¸c th«ng qua sinh ®Î. NÕu viÖc thay thÕ sè l­îng d©n sè kh«ng phï hîp, tøc lµ sè chÕt trong c«ng ®ång nµo ®ã liªn tôc nhiÒu h¬n sè sinh, x· héi ®ã sÏ ®­¬ng ®Çu víi nguy c¬ diÖt vong. MÆt kh¸c nÕu viÖc gia t¨ng d©n sè qu¸ nhanh còng sÏ t¹o ra hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi vµ chÝnh trÞ cho ®Êt n­ícph¶i gi¶i quyÕt. Qu¸ tr×nh thay thÕ cña x· héi th«ng qua sinh ®Î lµ qu¸ tr×nh rÊt phøc t¹p. Ngoµi giíi h¹n vÒ mÆt sinh häc, hµng lo¹t c¸c yÕu tè x· héi, v¨n ho¸, t©m lý còng nh­ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh møc ®é vµ sù kh¸c biÖt møc sinh.

Trong thËp kû 60, ng­êi ta nhËn thÊy râ rµng lµ nh©n tè chÝnh trong viÖc t¨ng d©n sè cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng nh­ c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ møc sinh. Tû lÖ gia t¨ng d©n sè trong nhiÒu n­íc hiÖn t¹i phô thuéc vµo møc sinh vµ møc chÕt h¬n lµ di d©n quèc tÕ. Trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, møc ®é chÕt ®· gi¶m xuèng ®¸ng kÓ vµ hy väng sÏ gi¶m n÷a trong t­¬ng lai, trong khi ®ã møc sinh l¹i kh«ng gi¶m mét c¸ch t­¬ng øng dÉn ®Õn viÖc t¨ng d©n sè qu¸ nhanh. §ã lµ mèi ®e do¹ ®èi víi ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. Møc sinh cßn ®­îc quyÕt ®Þnh chñ yÕu bëi cÊu tróc tuæi cña d©n sè.

Kh¶ n¨ng sinh ®Î lµ kh¶ n¨ng sinh lý cña mét ng­êi ®µn «ng, mét

ng­êi phô n÷ hoÆc mét cÆp vî chång cã thÓ sinh ra ®­îc Ýt nhÊt mét con.

Møc sinh lµ biÓu hiÖn thùc tÕ cña kh¶ n¨ng sinh ®Î. Do tÝnh chÊt sinh häc quy ®Þnh, kh«ng ph¶I ®é tuæi nµo con ng­êi còng cã kh¶ n¨ng sinh ®Î mµ chØ ë mét kho¶ng tuæi nhÊt ®Þnh míi cã kh¶ n¨ng nµy kho¶ng tuæi ®ã gäi lµ thêi kú cã kh¶ n¨ng sinh s¶n. Ch¼ng h¹n ®èi víi phô n÷ kho¶ng tuæi ®ã b¾t ®Çu khi xuÊt hiÖn kinh nguyÖt vµ kÕt thóc m·n kinh tøc lµ kho¶ng (15-49).

5

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Sù kiÖn sinh con sèng lµ sù kiÖn ®øa trÎ t¸ch ra khái c¬ thÓ ng­êi mÑ vµ cã biÓu hiÖn cña sù sèng nh­ h¬I thë, tim ®Ëp, cuèng rèn rung ®éng hoÆc cã nh÷ng cö ®éng tù nhiªn cña b¾p thÞt.

§Ó cã mét c¸i nh×n cô thÓ h¬n vÒ møc sinh ®øng trªn c¸c khÝa c¹nh kh¸c nhau c¶u qu¸ trinh sinh s¶n chóng ta ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh vµ c¸c th­íc ®o ®¸nh gi¸ vÒ møc sinh.

2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc sinh vµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng

2.1. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc sinh

Trong d©n sè häc, khi ®¸nh gi¸ t×nh h×nh sinh ®Î, th«ng th­êng ng­êi

ta sö dông mét sè chØ tiªu sau:

Tû sè trÎ em so víi phô n÷ trong ®é tuæi cã kh¶ n¨ng sinh ®Î Tû sè trÎ em- phô n÷ (CWR) lµ tû sè gi÷a sè trÎ em d­íi 5 tuæi vµ sè

phô n÷ trong ®é tuæi sinh ®Î (15-49)

P0-4 CWR= Pw 15-49 Trong ®ã: P0-4 sè trÎ em tõ o-4 tuæi Pw 15-49 sè phô n÷ trong ®é tuæi cã kh¶ n¨ng sinh ®Î Tû sè trÎ em – phô n÷ ph¶n ¸nh ®­îc møc sinh trung b×nh trong thêi kú 5 n¨m h¹n chÕ mét phÇn sai sè do b¸o c¸o thiÕu vÒ sè sinh trong n¨m ®Çu §©y lµ chØ tiªu ®¸nh gia møc ®é sinh cña d©n c­ mµ kh«ng cÇn sè liÖu chi tiÕt cô thÓ. Nh­ng ®©y lµ chØ tiªu cã c¸ch ®o l­êng rÊt th«, møc ®é chÝnh x¸c kh«ng cao.

* Tû suÊt sinh th« (CBR) §©y lµ chØ tiªu ®o møc sinh ®¬n gi¶n vµ th­êng ®­îc sö dông. C«ng

thøc cña nã ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau:

P

B CBR = ---- Trong ®ã: B lµ sè trÎ em sinh ra trong n¨m P lµ d©n sè trung b×nh trong n¨m

6

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Tû suÊt sinh th«lµ sè trÎ em sinh sèng ®­îc trªn 1000 d©n sè trtung

b×nh trong n¨m.

§©y lµ chØ tiªu th« vÒ møc sinh, bëi v× mÉu sè bao gåm c¶ thµnh phÇn d©n sè kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh sinh s¶n : ®µn «ng trÎ em vµ nh÷ng ng­êi giµ. Méu sè còng bao gåm c¶ nh÷ng thµnh phÇn kh«ng ho¹t ®éng t×nh iôc hoÆc v« sinh.

+ ­u ®IÓm : §©y lµ chØ tiªu quan träng cña møc sinh nã ®­îc dïng trùc tiÕp ®Ó tÝnh tû lÖ t¨ng d©n sè, tÝnh to¸n nhanh ®¬n gi¶n vµ cÇn rÊt Ýt sè liÖu.

+ Nh­îc ®iÓm : kh«ng nh¹y c¶m bëi sù thay ®æi cña møc sinh, nã bÞ ¶nh h­ëng bëi cÊu tróc theo giíi tuæi cña d©n sè, ph©n boã møc sinh ë c¸c tuæi trong c¸c kú cã kh¶ n¨ng sinh s¶n, t×nh tr¹ng h«n nh©n.

* Tû suÊt sinh chung (GFR) Tû suÊt sinh chung lµ tû sè gi÷a sè trÎ em sinh ra sèng ®­îc trong n¨mvíi sè phô n÷ trung b×nh trong ®é tuæi sinh ®Î (15-49) cña n¨m ®ã nh©n víi 1000.

B GFR = ---- Pw 15-49 Trong ®ã : B lµ tæng sè trÎ em sinh ra trong n¨m Pw 15-49 sè phô n÷ trung b×nh tõ 15-49 tuæi trong n¨m. + ¦u ®iÓm: ®©y lµ chØ tiªu dÔ tÝnh to¸n , mÉu sè ®· d­êng nh­ lo¹i bá hÕt nh÷ng ng­êi kh«ng liªn quan trùc tiÕp ®Õn hµnh vi sinh s¶n nh­: nam giíi, trÎ em vµ ng­êi giµ

+ Nh­îc ®iÓm: ChØ tiªu nµy ch­a thËt sù hoµn h¶o v× tÊt c¶ nh÷ng phô n÷ kh«ng cã chång ®Òu cã mÆt trong mÉu sè, h¬n thÕ n÷a kh«ng tÝnh ®Õn møc ®é kh¸c biÖt vÒ møc ®é sinh ë c¸c ®é tuæi kh¸c nhau. * Tû suÊt sinh ®Æc tr­ng theo tuæi (ASFRx) §èi víi phô n÷ tÇn suÊt sinh kh¸c nhau ®¸ng kÓ tõ ®é tuæi nµy sang ®é tuæi kh¸c, nhãm tuæi nµy sang nhãm tuæi kh¸c. Do vËy ®Ó biÓu thÞ møc sinh s¶n cña phô n÷ theo tõng ®é tuæi, nhãm tuæi kh¸c nhau ng­êi ta th­êng dïng chØ tiªu tû suÊt sinh ®Æc tr­ng theo tuæi hoÆc nhãm tuæi “x” nµo ®ã.

ASRFx lµ sè trÎ em sinh ra sèng trªn 1000 ë ®é tuæi x hay nhãm tuæi

x nµo ®ã

7

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh mèi quan hÖ t­¬ng quan gi÷a sè trÎ em sinh ra trong n¨m cña c¸c bµ mÑ ë c¸c ®é tuæi hay nhãm tuæi kh¸c nhau so víi tæng sè phô n÷ ë ®é c¸c tuæi ®ã. ASFRx ®ßi hái sè liÖu ph¶i chi tiÕt ph¶i x¸c ®Þnh sè l­îng trÎ em sinh ra trong n¨m ë ®é tuæi cña c¸c bµ mÑ

Th«ng th­¬ng ng­êi tÝnh tû suÊt sinh ®Æc tr­ng cho tõng nhãm tuæi cña phô n÷. Qua ®ã, ta cã thÓ thÊy ®­îc møc ®é sinh ®Î cña phô n÷ qua tõng nhãm tuæi. Tuæi sinh ®Î cña phô n÷ bÞ chi phèi bëi yÕu tè sinh häc. Qua thùc tÕ ta thÊy c­êng ®é sinh cao nhÊt ë tuæi 25-35 sau ®ã kh¸c nhau sinh s¶n gi¶m vµ nhiÒu yÕu tè chi phèi.

+ Tû suÊt sinh ®Æc tr­ng theo tuæi ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Bfx ASFRx = ---- Pwx Trong ®ã: Bfx sè trÎ em cña phô n÷ ë ®é tuæi x sinh ra sèng ®­îc Pwx sè phô n÷ trung b×nh ë ®é tuæi trong n¨m + ­u ®iÓm:ASFRx lo¹i trõ sù kh¸c biÖt vÒ møc sinh cña tõng nhãm tuæi vµ mang l¹i nhiÒu th«ng tin vÒ hµnh vi sinh ®Î h¬n bÊt kú mét chØ tiªu ®o l­êng vÒ møc sinh nµo kh¸c.

+ Nh­îc ®iÓm: Khi so s¸nh møc sinh gi÷a hai vïng, hai quèc gia vµ

chØ tiªu nµy t­¬ng ®èi phøc t¹p vµ cÇn ph¶i cã nhiÒu chØ sè.

* Tæng tû suÊt sinh (TFR) §©y lµ thø¬c ®o møc sinh ®­îc c¸c nhµ d©n sè häc sö dông réng r·i nhÊt khi ®· biÕt tû suÊ sinh ®Æc tr­ng theo tuæi hoÆc nhãm tuæi th× viÖc x¸c ®Þnh tæng tû suÊt sinh lµ rÊt ®¬n gi¶n

Tæng tû suÊt sinh ph¶n ¸nh sè trÎ em trung b×nh mµ mét phô n÷ hoÆc

mét thÕ hÖ phô n÷ cã thÓ cã trong suèt cuéc ®êi sinh s¶n cña m×nh.

TFR = n ASFRx\1000 Trong ®ã: n lµ sè ®é dµi kho¶ng tuæi kh¶o s¸t + ¦u ®iÓm: TFR cã c¸ch ®o ®¬n gi¶n mµ kh«ng bÞ phô thuéc vµo cÊu tróc tuæi. MÆc dï, TFR lµ chØ tiªu kh«ng cã thùc trong thùc tÕ nh­ng qua ®ã ta cã thÓ thÊy ®­îc sè con trung b×nh cña mét n¨m phô n÷.

+ Nh­îc ®iÓm: TFR ®ßi hái ph¶i cã sè liÖu vÒ sè trÓm sinh ra theo tuæi cña c¸c bµ mÑ vµ sè phô n÷ theo nhãm tuæi mµ nh÷ng sè liÖu nµy chØ cã thÓ

8

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

cã ®­îc tõ hÖ th«ng ®¨ng ký hay tæng ®iªï tra d©n sè. H¬n n÷a nã kh«ng cung cÊp th«ng tin gi÷a c¸c nhãm tuæi.

* Tû lÖ c¸c cÆp vî chång sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai §Ó ®¸nh gi¸ møc ®é cña viÖc sö dung c¸c biÖn ph¸p kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. Ng­êi ta th­êng sö dông chØ tiªu c¸c cÆp vî chång sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai.

CPR = Ux/ F15-49 Trrong ®ã: Ux nh÷ng cÆp vî chång trong ®é tuæi x (15-49) F15-49 sè phô n÷ trong ®é tuæi tõ 15-49 cã chång CPR dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè phô n÷ trong ®é tuæi sinh ®Î hiªn ®ang cã chång ¸p dông c¸c biÖn ph¸p KHHG§. Nã ®­îc tÝnh vµo thêi ®iÓm nµo ®ã cho tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai hoÆc chØ tÝnh riªng cho c¸c BPTT hiÖn ®¹i. Tuy nhiªn chØ tiªu nµy th­êng khã ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, v× ta chØ cã thÓ thèng kª ®­îc sè ng­êi hiÖn ®ang sö dông c¸c BPTT hiÖn ®¹i, cßn ®èi víi c¸c BPTT truyÒn thèng th× viÖc thèng kª chÝnh x¸c ®­îc sè ng­êi ¸p dông lµ mét ®iÒu khã kh¨n. Tuy nhiªn, chØ tiªu nµy vÉn ®­îc ¸p dông phæ biÕn.

2.2. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh

Møc sinh bÞ ¶nh h­ëng bëi nhiÒu biÕn sè trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. Bao gåm nh÷ng biÕn sè sinh häc, møc chÕt trÎ s¬ sinh, vai trß cña phô n÷, tr×nh ®é häc v©n, thu nhËp vµ nhiÒu biÕn kh¸c. Gi¶i thÝch møc sinh cã thÓ giíi h¹n ph¹m vi mét ng­êi phô n÷ hoÆc ph¹m vi mét tæng thÓ d©n c­ chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè x· héi vµ kinh tÕ.

Møc sinh lµ biÕn phô thuéc, chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu biÕn ®éc lËp kh¸c. HÖ thèng biÕn sè cã vai trß trung gian gi÷a c¸c biÕn sè hµnh vi vµ møc sinh bao gåm: - - Nh÷ng biÕn sè trung gian Nh÷ng biÕn sècã liªn quan ®Õn ®Æc tÝnh gia ®×nh vµ hoµn c¶nh

gia ®×nh. §©y lµ nhãm biªn sè thø hai

Trong nh÷ng biÕn sè nµy gåm nhiÒu biÕn sè + Tuæi lµ mét trong nh÷ng biÕn sè quan träng nhÊt gi¶i thÝch møc sinh cu¶ c¸i nh©n trong ph¹m vi vi m«. C¬ cÊu tuæi lµ mét trong nh÷ng biÕn sè quan träng khi gi¶i thÝch møc sinh trong ph¹m vi vÜ m«. Trong c¶ hai ph¹m vi tuæi liªn quan chÆt chÏ ®Õn c¸c biÕn trung gian: tuæi liªn quan ®Õn kÕt h«n, ly h«n, go¸, d¹y th×, tÇn suÊt giao hîp, x¸c suÊt thô thai vµ m·n kinh

9

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

+ Møc chÕt ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh qua mét sè c¬ chÕ. Thø nhÊt ¶nh h­ëng ®Õn sè ng­êi trong ®é tuæi sinh ®Î qua c¬ cÊu tuæi giíi tÝnh. T¹i ph¹m vi vi m« sè con mét cÆp vî chång ®Î ra cã thÓ chÞu ¶nh h­ëng bëi x¸c suÊt s«ng qua ®é tuæi sinh ®Î, kh«ng cã vî hoÆc chång chÕt sím. Thø hai, møc chÕt trÎ s¬ sinh vµ møc chÕt trÎ em cã ¶nh h­ëngtíi møc sinh qua c¬ chÕ sinh häc vµ hµnh vi.

+ Ng©n s¸ch, tµi s¶n, thêi gian cña mét gia ®×nh còng ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh. V× khi cã con ®ßi hái ph¶i cã c¶ vËt chÊt vµ thêi gian, yªu cÇu chi phÝ vµ thuËn lîi khi cã con trong gia ®×nh cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh. Mét trong nh÷ng chi phÝ quan träng nhÊt khi tÝnh chi phÝ cã con lµ chi phÝ c¬ héiu cña ng­êi mÑ

+ §Þa vi theo nhiÒu nhµ nghiªn cøu lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh chñ chèt ¶nh h­ëng ®en møc sinh. §Þa vÞ cña phô n÷ cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh th«ng qua tuæi kÕt h«n, nh÷ng lùa chän sinh con trong h«n nh©n vµ møc sinh tù nhiªn. Tr×nh ®é häc vÊn, sù tham gia vµo lùc l­îng lao ®«ng, kh¶ n¨ng quyÕt ®Þnh trong gia ®×nh vµ t×nh tr¹ng søc khoÎlµ nh÷ng yÕu tè chñ yÕu khi nghiªn cøu ®Þa vÞ cña phô n÷ vµ møc sinh.

+ Thu nhËp lµ mét biÕn sè ®­îc nghiªn cøu trong quan hÖ víi møc sinh.Thu nhËp cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. NÕu coi con c¸I nh­ lµ cña c¶icho tiªu dïng th× thu nhËp cµng cao th× sè con moang muèn cµng cao. Song cã nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c víi gi¶ thiÕt nµy lµ thu nhËp cµng cao th× bè mÑ cµng muèn con cã chÊt l­îng (tr×nh ®é häc v©n vµ søc khoÎ) cµng cao, con kh«ng ph¶i lµ mét vËt chÊt cho tiªu dïng mµ con lµ kh¶ n¨ng cho s¶n xuÊt, ®ãng gãp cho ng©n s¸ch cña gia ®×nh. Thu nhËp cao do cã thÓ cã nhiÒu con lµm viÖc. Thø ba, khi gép thu nhËp cña vî ch«ng trong tæng nguån tµI s¶n gia ®×nh sinh ®Î nu«i d¹y cßn ¶nh h­ëng ®Õn c«ng viÖc cña vî th× møc sinh vµ thu nhËp cµng phøc t¹p.

+ Së thÝch còng ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh -

BiÕn x· héi gåm 2 lo¹i biªn sè. Thø nhÊt c¸c biÕn sè t×nh tr¹ng chÝnh trÞ,chÕ ®é x· héi, chÕ ®é kinh tÕ. Lo¹i biÕn sè thø hai lµ nh÷ng biÕn sè cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch vµ ch­¬ng tr×nh cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn d©n sè hoÆc mét sèthµnh phÇncña nã. Cã thÓ nãi nh©n tè cña møc sinh lµ rÊt ®a d¹ng vµ ®­îc chia thµnh ba nhãm: biÕn sè trung gian, biÕn sè gia ®×ng vµ biÕn sè hoµn c¶nh x· héi. Trong mçi nhãm cã nhiÒu biÕn sè kh¸c nhau ¶nh h­ëng theo nhiÒu h­íng. ChÝnh v× thÕ mµ ®i s©u vµo nghiªn

10

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

cøu mét nh©ntè ®Ó hiÓu râ h¬n vªg sù t¸c ®éng cña nã tíi møc sinh lµ rÊt cÇn thiÕt. II. Mét sè kh¸i niÖm, ph¹m trï liªn quan vµ chØ tiªu

®¸nh gi¸ vÒ tr×nh ®é häc v©n

1.C¸c kh¸i niÖm

* Kh¸i niÖm vÒ gi¸o dôc Gi¸o dôc cã thÓ ®Þnh nghÜa mét c¸ch kh¸i qu¸t nhÊt lµ tÊt c¶ c¸c dang häc tËp cña con ng­êi. Ë ®©u cã sù ho¹t ®äng vµ giao l­u nh»m truyÒn ®¹t vµ lÜnh héi nh÷ng gi¸ trÞ vµ kinh nghiÖm x· héi th× ë ®ã cã gi¸o dôc. Theo mét nghÜa hÑp h¬n, gi¸o dôc lµ mét qu¸ tr×nh ®­îc tæ chøc mét c¸ch cã môc ®Ých, cã kÕ ho¹ch n»hm truyÒn ®¹t vµ lÜnh héi nh÷ng kinh nghiÖm x· héi cña loa× ng­êi. N¬i tæ chøc gi¸o dôc mét c¸ch cã hÖ thèng, cã kÕ ho¹ch chÆt chÏ lµ nhµ tr­êng. ë ®©y, viÖc tæ chøc qu¸ tr×nh gi¸o dôc chñ yÕu do nh÷ng ng­êi cã kinh nghiÖm, cã chuyªn m«n ®¶m nhiÖm ®ã lµ nh÷ng thÇy gi¸o, nh÷ng nhµ gi¸o dôc.

Bªn c¹nh ®ã gi¸o dôc cßn ®­îc tiÕn hµnh ë ngoµi nhµ tr­êng, do c¸c tæ chøc vµ c¸c c¬ së x· héi kh¸c nhau thùc hiÖn nh­ c¸c tæ chøc kinh doanh c¸c t«n gi¸o ®oµn thÓ, c¸c côm d©n c­.. . Ng­êi ta ph©n chia gi¸o dôc thµnh hai lo¹i : gi¸o dôc chÝnh quy vµ gi¸o dôc kh«ng chÝnh quy. Gi¸o dôc chÝnh quy lµ gi¸o dôc theo mét ch­¬ng tr×nh ®· ®­îc Nhµ N­íc chuÈn ho¸, cßn gi¸o dôc kh«ng chÝnh quy cã ch­¬ng tr×nh tuú theo môc ®Ých vµ yªu cÇu cña ng­êi häc. Gi¸o dôc chÝnh quy th­êng ®­îc tæ chøc trong c¸c nhµ tr­êng, cßn gi¸o dôc kh«ng chÝnh quy ®­îc tæ chøc ë ngoµi nhµ tr­êng ..

* Kh¸i niÖm vÒ tr×nh ®é v¨n ho¸ Tr×nh ®é v¨n ho¸ lµ toµn bé nh÷ng hiÓu biÕt vÒ vËt chÊt vµ tinh thÈn trong qu¨ tr×nh con ng­êi, céng ®ång, d©n téc, loµI ng­êi sinh sèng vµ ho¹t ®éng. Nh÷ng biÓu hiÖn ®ã bao gåm c¶ kinh nghiÖm, vèn sèng, tri thøc lÉn c«ng cô lao ®éng, nhµ ë ¨n mÆc råi v¨n ho¸ nghÖ thuËt, kiÕn tróc vµ kü thuËt, c«ng nghÖ tøc lµ toµn bé sù phong phó vÒ tinh thÇn vµ vËt chÊt cña mçi ng­êi vµ c¶ céng ®ång loµi ng­êi

Tr×nh ®é häc vÊn th­êng ®­îc ®ob»ng sù thµnh ®¹t, sù tÝch luü kiÕn thøc ë møc ®é nµo ®ã trong x· héi. Song ®o tr×nh ®é häc vÊn d­êng nh­ ch­a cã chØ tiªu tæng hîp c©n søng. Th«ng th­êng ng­êi ta sö dông mét sè chØ tiªu sau: t×nh tr¹ng ®i häc cña d©n c­ , tû lÖ biÕt ch÷ , tû lÖ mï ch÷, tû lÖ häc

11

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

sinh trªn 1000 d©n, c¬ cÊu c¸c lèp häc, c¸c cÊp häc. Tuy nhiªn mçi chØ tiªu ®Òu cã mét søc ph¶n ¸nh vµ h¹n chÕ riªng cña nã.

2. Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ vÒ tr×nh ®é häc v©n vµ c¸c yÕu tè ¶nh

h­ëng

§Ó cã mét c¸i nh×n cô thÓ vÒ mét hiÖn t­îng nµo ®ã trong tù nhiªn còng nh­ trong x· héi th× th«ng th­¬ng ng­ßi ta hay x©y dùng c¸c chØ tiªu ®Ó ph¶n ¸nh tÝnh chÊt ®Æc thï cña nã, c¸c chØ tiªu ®ã cã thÓ ë d¹ng tuyÖt ®èi hoÆc t­¬ng ®èi, tuú thuéc vµo môc ®Ých vµ c¸ch nh×n cña ng­êi nghiªn cøu. Do vËy, viÖc nghiªn cøu ®· ®­a ra c¸c chØ tiªu vÒ tr×nh ®é häc v©n kh«ng n»m ngoµi nh÷ng c¸ch trªn.Th«ng th­êng ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ tr×nh ®é häc v©n ng­¬i ta th­êng sö dông c¸c chØ tiªu sau:

* Tû lÖ ng­¬i biÕt ch÷-tû lÖ ng­¬i mï ch÷. Coi nh÷ng chi tiÕt cña nghiÖp vô thèng kª kh«ng ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ (nhãm ®iÒu tra riªng , mét tû lÖ nhá kh«ng x¸c ®Þnh) cã thÓ coi chØ tiªu tû lÖ ng­¬i biÕt ch÷-tû lÖ ng­¬i mï ch÷ nh­ mét chØ tiªu “kÐp” ph¶n ¸nh hai bé phËn cña mét tæng thÓ lu«n lu«n b»ng 100%. NÕu ta biÕt tû lÖ biÕt ch÷ lµ A% th× tû lÖ mï ch÷ sÏ lµ (100 - A%) vµ ng­îc l¹i tuú vµo tõng tr­êng hîp cô thÓ khi th× dïng tû lÖ biÕt ch÷ khi th× l¹i dïng tû lÖ mï ch÷ nh»m môc ®Ých diÔn ®¹t vÊn ®Ò thuËn tiÖn h¬n, s¸ng tá h¬n.

* Sè n¨m ®i häc trung b×nh ®Ó tÝnh ®­îc sè n¨m ®i häc trung b×nh ng­¬i ta tÝnh nh­ sau: Sè n¨m ®I häc trung b×nh = tuæi th«i ®i häc (theo giíi) - tuæi b¾t ®Çu ®Õn tr­êng (theo giíi).

Khi tÝnh to¸n vÒ sè n¨m ®i häc trung b×nh cña toµn tØnh th× ng­¬i ta tchia thµnh c¸c khu vùc kh¸c nhau ®Ó tÝnh to¸n th­êng th× ng­¬i ta hay chia theo khu vùc n«ng th«n vµ thµnh thÞ, ®ång thêi tÝnh chung cho toµn tØnh. Tõ ®ã so s¸nh gi÷a c¸c møc ®é kh¸c nhau vÒ chØ tiªu ®¸nh gi¸. §Ó tÝnh ®­îc sè n¨m ®i häc trung b×nh ng­¬i ta tÝnh tuæi b¾t ®Çu ®i häc cña tõng vïng vµ tuæi th«i häc cña vïng ®ã, sau ®ã sè n¨m ®i häc trung b×nh b»ng tuæi th«i häc trõ ®i tuæi b¾t ®Çu ®i häc. Tõ ®ã ta sÏ tinh ®­îc tr×nh ®é häc v©n cña tõng vïng. Bªn c¹nh ®ã ®Ó tÝnh ®­îc sè n¨m ®i häc trung b×nh ng­¬i ta cã thÓ chia thµnh hai giíi kh¸c nhau ®ã lµ theo nam- n÷.

12

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

* Tû suÊt ®I häc (CER) E CER = ----*100 P Trong ®ã: E lµ sè ng­¬i ®i häc P lµ d©n sè trung b×nh Tû suÊt nµy ph¶n ¸nh sè ng­¬i ®i häc trung b×nh trong 1000 d©n * Tû suÊt ® häc ®Æc thï Ei Tû suÊt ®i häc ®Æc thï = ---- Px Trong ®ã: Ei sè ng­êi ®i häc cÊp I Px d©n d©n sè tuæi x Tû suÊt nµy ph¶n ¸nh sè ng­¬i ®i häc theo tõng cÊp bËc øng víi tõng

dé tuæi

III. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao tr×nh ®é häc v©n ë ViÖt

nam nãi chung vµ Thanh hãa nãi riªng

1. Mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc v©n vµ møc sinh ë Thanh hãa

Møc sinh cña phô n÷ phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè trong ®ã tr×nh ®é häc v©n lµ mét trong nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng m¹nh ®Õn møc sinh. Hai yÕu tè nµy cã quan hÖ tû lÖ nghÞch víi nhau tøc lµ khi tr×nh ®é häc v©n cµng t¨ng th× møc sinh cµng gi¶m vµ ngù¬c l¹i, v× khi cã tr×nh ®é häc vÊn ng­¬i ta sÏ cã nhËn thøc s©u s¸c h¬n vÒ viÖc sinh ®Î cã kÕ ho¹ch do vËy sÏ lµm gi¶m møc sinh. Mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc v©n vµ møc sinh thÓ hiÖn ë mét sè khÝa c¹nh sau:

* Tr×nh ®é häc vÊn t¸c ®éng ®Õn møc sinh Tr×nh ®é häc vÊn tuy kh«ng trùc tiÕp lµm gi¶m møc sinh, nh­ng nã cã ¶nh h­ëng rÊt m¹nh mÏ ®Õn møc sinh, møc ®é ¶nh h­ëng nµy cã xu h­íng tû lÖ nghÞch. Trong hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, nhiÒu sè liÖu nghiªn cøu vÒ d©n sè cho thÊy r»ng tr×nh ®é häc v©n cµng cao th× møc sinh cµng gi¶m vµ ng­îc l¹i khi tr×nh ®é häc v©n cµng thÊp th× møc sinh cµng t¨ng cao.

13

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Møc ®é ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc v©n vµo møc sinh còng phô thuéc vµo vïng ®Þa lý, ®iÒu kiÖn v¨n ho¸ cña vïng. §Æc biÖt lµ tr×nh ®é häc v©n cña phô n÷ mang l¹i tiÒm n¨ng cho c¶ lÜnh vùc t¨ng vµ gi¶m sinh, thÓ hiÖn th«ng qua sù thay ®æi hµnh vi sinh s¶n. Tr×nh ®é häc vÊn lµm tr× ho·n tuæi kÕt h«n, kho¶ng cach sinh gi÷a c¸c phô n÷ cã häc vÊn cao th× dµi h¬n so víi phô n÷ cã häc vÊn thÊp, ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é nu«I con cã xu h­íng tèt h¬n ë nh÷ng ng­êi phô n÷ cã tr×nh ®é häc v©n cao h¬n.

Tr×nh ®é häc vÊn cßn liªn quan ®Õn tû lÖ trÎ em bÞ tö vong, v× ®èi víi nh÷ng phô n÷ cã tr×nh ®é häc v©n caoth× ®­îc gi¸o dôc vµ cã kiÕn thøc vÒ søc khÎo vµ nu«i d¹y con.

Phong tôc tËp qu¸n Ýt t¸c ®éng ®Õn ®èi víi nh÷ng ni cã tr×nh ®é häc v©n cao. MÆt kh¸c, tr×nh ®é häc v©n kh¸c nhau còng mang l¹i sù thay ®æi chËm ch¹p trong hµnh vi sinh s¶n tõ viÖc lo¹i bá nh÷ng dù ®Þnh vÒ møc sinh. §IÒu nµy th­êng xÈy v× tr×nh ®é häc v©n lµm thay ®æi ý muèn cã con trong nhiÒu c¸ch. Nh÷ng ng­¬i cã tr×nh ®é häc v©n tù ®iÒu khiÓn ®­îc nh÷ng tiÒm n¨ng cña m×nh vµ Ýt bÞ phô thuéc vµo nh÷ng quan niÖm phong kiÕn vÒ sù kh¸c nhau gi÷a viÖc sinh con trai hay sinh con g¸i.

Víi nh÷ng lý do nªu trªn ta cã thÓ kh¶ng ®Þnh r»ng ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc v©n cao bao giê còng thÝch quy m« gia ®×nh nhá vµ ng­¬i phô n÷ ®­îc hiÓu nh­ chiÕc ch×a kho¸ liªn quan ®Õn viÖc ®iÒu chØnh møc sinh. Gi¸o dôc d©n sè ®­îc coi nh­ m«i tr­¬ng trung gian truyÒn ®i nh÷ng kiÕn thøc hiÖn ®¹i vµ c¸ch sèng míi ®Õn mäi ng­¬i d©n, ®Ó më réng thªm sù gÇn gòi víi nh÷ng tiÕn bé vÒ viÖc sö dông c¸c BPTT, còng nh­ kiÕn thøc vµ tr¸ch nhiÖm cña tõng ng­¬i d©n víi sù bïng nç d©n sè.

Mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc v©n vµ møc sinh kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ mèi quan hÖ mét chiÒu mµ ®ã lµ mèi quan hÖ hai chiÒu rÊt râ nÐt tøc lµ cßn cã sù t¸c ®éng gi÷a møc sinh ®Õn tr×nh ®é häc v©n. Bëi v× tr×nh ®é häc v©n ®¹t ®­îc chÝnh lµ kÕt qu¶ cña mét hÖ thèng gi¸o dôc cã quy m«. §Ó ®¹t ®­îc tr×nh ®é häc v©n cµng cao ®ßi hái ph¶I cã mét hÖ thèng gi¸o dôc cao t­¬ng xøng. D©n sè lu«n lµ ®Çu vµo cña gi¸o dôc quan hÖ còng gièng nh­quan hÖ gi÷a nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm vËy. Muèn cã s¶n phÈm tèt víi chÊt l­îng tèt vµ khèi l­îng lín th× ®ßi hái c«ng nghÖ ph¶I hiÖn ®¹i vµ quy m« ph¶i ®ñ lín th× míi ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu ®ã. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tèc ®é t¨ng d©n sè cßn kh¸ cao trung b×nh lµ 2% víi quy m« d©n sè 3.519.840 ng­¬i víi quy m« vµ tû lÖ t¨ng d©n sè cßn cao nh­ vËy th× trong vßng kho¶ng 6 n¨m sau sè l­îng häc sinh b­íc vµo líp 1 sÏ lµ 700.000 em ®ã cã thÓ nãi

14

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

lµ mét con sè t­¬ng ®ãi lín, bªn c¹nh ®ã theo tÝnh to¸n cña côc thèng kª Thanh hãa th× sè l­îng häc sinh tiÓu häc tõ n¨m 1989 ®Õn 1999 t¨ng 196.624 em tøc lµ t¨ng 51,62% nh­ vËy trong vßng 10 n¨m ®ßi hái hÖ th«ng gi¸o dôc cña tØnh ph¶i t¨ng gÊp 1,5 lÇn vµ trªn thùc tÕ th× Thanh hãa ch­a lµm ®­îc ®IÒu ®ã. Nh­ vËy, møc sinh cao ¶nh h­ëng sÊu ®ªn gi¸o dôc ë c¸c mÆt sau :

* T¸c ®éng trùc tiÕp: Sè l­îng d©n sè, tèc ®é t¨ng d©n sè hµng n¨m, c¬ cÊu d©n sè ph¶n ¸nh nhu cÇu ®i häc cña d©n c­. NÕu møc sinh æn ®Þnh tøc lµ tèc ®é t¨ng d©n sè æn ®Þnh, sè l­îng trÎ em ®Õn tr­êng t­¬ng ®íi æn ®Þnh th× viÖc më réng quy m« gi¸o dôc sÏ t¹o ®IÒu kiÖn thu¹n lîi ®Ó hÇu hÕt trÎ em ®­îc ®Õn tr­êng, lóc ®ã tû lÖ ng­¬i ®I häc sÏ cao. Nh­ng víi tèc ®é t¨ng d©n sè kh¸ nhanh, ®ßi hái ph¶I më r«ng quy m« gi¸o dôc víi mét tèc ®é t¨ng t­¬ng øng míi cã thÓ gi÷ ®­îc tû lÖ ng­¬i ®i häc nh­ tr­íc song vÒ mÆt tuyÖt ®èi sè ng­êi cã t¨ng h¬n lµ mét m©u thuÉn x· héi ®ã lµ mét khã kh¨n rÊt lín cña ngµnh gi¸o dôc.

Møc sinh t¨ng nhanh kh«ng nh÷ng gãp phÇn lµm t»n sè trÎ em ®Õn tuæi ®i häc, lµm t¨ng sè häc sinh phæ th«ng vµ còng lµm t¨ng nhu cÇu häc nghÒ vµ häc ®¹i häc.

Ngoµi ra c¬ cÊu d©n sè còng ¶nh h­ëng lín ®Õn sù ph¸t triÓn gi¸o dôc. Mét tØnh cã c¬ cÊu d©n sè trÎ nh­ tØnh Thanh hãa th× nhu cÇu vÒ häc phæ th«ng lµ rÊt lín ®ßi hái ph¶i cã sù më réng vÒ tr­êng líp vµ ®µo t¹o thªm nhiÒu gi¸o viÖn.

* T¸c ®éng gi¸n tiÕp Quy m« vµ tèc ®é t¨ng d©n sè ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng cña cuéc sèng trøoc hÕt lµ møc thu nhËp, tõ ®ã muèn n©ng cao tr×nh ®é häc v©n th× ph¶I ®Çu t­ cho ngµnh gi¸o dôc tõ quy m« ®Õn chÊt l­îng ®µo t¹o.

Trong tr­êng hîp møc sinh kh¸ cao, tèc ®é t¨ng d©n sè kh¸ cao mµ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ chËm h¬n tèc ®é t¨ng d©n sè th× møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp nªn kh¶ n¨ng ®Çu t­ cho gi¸o dôc thÊp, do ®ã lµm cho quy m« vµ chÊt l­îng gi¸o dôc bÞ h¹n chÕ, k×m h·m sù ph¸t triÓn vÒ tr×nh ®é häc v©n cña ng­êi d©n.

2. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao tr×nh ®é häc v©n cña toµn x· héi nãi

chung vµ cña tñnh Thanh hãa nãi riªng

Häc vÊn lµ tµi s¶n quý gi¸ nhÊt cña mçi quèc gia, mçi d©n téc. §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mçi n­íc th× tr×nh ®é häc v©n lµ mét chØ tiªu

15

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ vµ ngay tõ ngµn ®êi x­a ®Ó chinh phôc ®­îc tù nhiªn th× kh«ng Ýt c¸c nhµ hiÒn triÕt ®· t×m tßi häc hái n©ng cao kh¶ n¨ng hiÓu biÕt cña m×nh nh»m biÕn søc m¹nh cña tù nhiªn thµnh søc m¹nh cña con ng­êi vµ cø nh­ vËy ch·i qua mét qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi ®· h×nh thµnh nªn x· héi v¨n minh cña chóng ta ngµy nay. TruyÒn thèng ®ã lµ sîi chØ ®á xuyªn suèt mäi tiÕn tr×nh lÞch sö cña nh©n lo¹i. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña häc vÊn ngay tõ khi thµnh lËp n­íc, §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· coi gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu cña ®Êt n­íc. ChÝnh v× vËy mµ viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc v©n cña toÇn x· héi nãi chung vµ phô n÷ nãi riªng kh«ng n»m ngoµi chñ ch­¬ng ®ã. §øng d­íi t¸c ®éng cña tr×nh ®é häc v©n víi c¸c vÊn ®Ò KHHG§ ta thÊy tr×nh ®é häc v©n vÉn gi÷ vai trß hÕt søc quan träng, ®Æc biÖt lµ tr×nh ®é häc v©n cña ng­êi phô n÷ v× chøc n¨ng sinh ®Î chØ cã ë ng­êi phô n÷ v× thÕ n©ng cao häc vÊn cña phô n÷ còng cã nghÜa lµ n©ng cao sù hiÓu biÕt cña hä vÒ c¸c biÖn ph¸p KHHG§ bªn c¹nh ®ã phô n÷ cã häc vÊn cao cßn gióp hä kh¶ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh so víi nam giíi, nh»m ®Èy lïi nh÷ng quan niÖm phong kiÕnl¹c hËu vÒ ng­êi phô n÷, tõ ®ã gióp ng­êi phô n÷ cã thÓ tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi còng nh­ c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ b×nh ®¼ng h¬n so víi nam giíi.

Bªn canh ®ã chóng ta còng nhËn thÊy r»ng viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc v©n kh«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm cña céng ®ång, cña x· héi mµ mçi c¸i nh©n cÇn cã tr¸ch nhiÖm tu d­ìng häc tËp ®Ó n¨ng cao tr×nh ®é häc v©n cña m×nh cã nh­ vËy th× míi thóc ®Èy ®­îc sù ph¸t triÓn cña x· héi.

Thanh hãa lµ tØnh cã tr×nh ®é häc v©n nãi chung cßn thÊp so víi c¶ n­íc ®Æc biÖt lµ ®èi víi vïng n«ng th«n vµ miÒn nói vµ nhÊt lµ häc vÊn cña phô n÷ cßn thÊp vµ cßn cã sù kh¸c biÖt so víi nam giíi v× thÕ viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc v©n cho ng­êi d©n lµ viÖc lµm rÊt cÊp thiÕt trong giai ®o¹n hiÖn nay.

16

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Ch­¬ng II

§¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng häc vÊn vµ møc sinh ë

tØnh Thanh hãa

I. Mét sè ®Æc ®iÓm chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh vµ

tr×nh ®é häc v©n cña tØnh Thanh hãa

1. §Æc ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn

Thanh hãa lµ mét tØnh thuéc phÝa B¾c trung bé, cã diÖn tÝch tù nhiªn 11168,3 km2 chiÕm 3,37% diÖn tÝch toµn quèc. Trong ®ã cã 70% diÖn tÝch lµ ®åi nói, ®ång b»ng chØ chiÕm 30%, cÊu t¹o ®Þa h×nh t­¬ng ®èi phøc t¹p nh­ng nh×n chung chia thµnh 3 vung ro rÖt, ®Þa h×nh thÊp dÇn tõ t©y sang ®«ng.

Thanh hãa cã phÝa b¾c gi¸p víi S¬n la, Hoµ b×nh, Ninh b×nh phÝa nam gi¸p víi NghÖ an, phÝa t©y gi¸p víi n­íc Lµo, phÝa ®«ng gi¸p víi BiÓn ®«ng. Lµ mét tØnh n»m ë cöa ngâ nèi liÒn miÒn B¾c víi miÒn Trung, miÒn Nam, Thanh hãa cã vÞ trÝ ®Þa lý thuËn tiÖn vÒ ®­êng bé, ®­êng s¾t ®­êng s«ng, ®­êng biÓn. NgoµI quèc lé 1A ch¹y qua tØnh cßn cã con ®­¬ng chiÕn l­îc 15A xuyÕn suèt vïng trung du vµ miÒn nói, ®­êng 217 nèi sang n­íc b¹n Lµo ngoµi ra tØnh cßn cã s©n bay qu©n sù sao vµng.

Thanh hãa cã hai hÖ th«ng s«ng ngßi chÝnh lµ s«ng chu vµ s«ng M·, hµng n¨m cung cÊp l­îng phï xa lín cho vïng ch©u thæ ven s«ng ®«ng thêi lµ nguån cung cÊp n­íc t­íi cho toµn bé diÖn tÝch n«ng nghiÖp trong tØnh. Víi cïng ®Æc ®iÓm lµ hai hÖ thèng s«ng nµy cïng b¾t nguån tõ phÝa t©y vµ ch¶y ra BiÓn ®«ng ®ã lµ thuËn lîi cho viÖc giao l­u ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a miªn su«I vµ miÒn ng­îc.

Thanh hãa cã b·i biÓn dµI 102 km, víi diÖn tÝch l·nh h¶i thuéc khu ®Æc quyÒn kinh tÕ lµ 4,7 v¹n km2, chøa ®ông nguån h¶i s¶n lín.Bê biÓn cã nhiÒu vïng vÞnh b·i t¾m ®Ñp cã thÓ quy ho¹ch ®­îc 18 ngµn ha nu«i trång thuû s¶n n­íc mÆn, n­íc lî vµ ®ã còng lµ mét tiÒm n¨ng lín ®Ó ph¸t triÓn ngµnh du lÞch. Cã c¶ng biÓn n­íc s©u theo quy ho¹ch cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn ®­îc tµu cã träng t¶i lín. Nh­ vËy, ta cã thÓ nãi r»ng nh÷ng yÕu tè nµy sÏ cã t¸c ®éng lín ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ , thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ ven biÓn ®Ó h×nh thµnh nªn c¸c ®« thÞ ven biÓn. Bªn c¹nh ®ã tØnh cßn cã ®iÒu kiÖn x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung nhÊt lµ c¸c

17

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

khu c«ng nghiÖp ë phÝa nam, g¨n víi c¶ng biÎn nghi s¬n. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n cña Thanh hãa rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, lµ mét tØnh giµu vÒ tµi nguyªn s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, nhÊt lµ nguyªn liÖu lµm sîi, gèm, thuû tinh vµ ®Æc biÖt lµ ®¸ v«i ®Ó s¶n xuÊt xi m¨ng. Tµi nguyªn ®¸t cã trªn 10 nhãm chÝnh víi 28 lo¹i kh¸c nhau, hiÖn t¹i míi sö dông vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®­îc 252 ngµn ha b»ng 22,6% diÖn tÝch tù nhiÖn, diÖn tÝch ®Êt ®åi nói trªn 335 ngµn ha chiÕm 30% diÖn tÝch tù nhiªn, kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn rÊt lín, trong ®ã ®Êt tr«ng ®åi nói träc cÇn ®­îc phñ xanh trªn 370 ngµn ha, cßn kho¶ng 16,6 ngµn ha mÆt n­íc ngät vµ n­íc lî ch­a ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó , diÖn tÝch ®Êt thÝch hîp cho tr«ng løa cho n¨ng suÊt cao kho¶ng 100 ngµn ha, cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l­¬ng thùc. Quü ®Êt n«ng nghiÖp cña Thanh hãa ®ñ ®Ó quy ho¹ch nh÷ng vïng c©y c«ng nghiÖp cã quy m« lín.

HiÖn nay toµn tØnh cã 24 huyÖn, 2 thÞ x· vµ mét thµnh phè trong ®ã Thµnh phè Thanh hãa lµ trung t©m kinh tÕ, chÝnh trÞ cña tØnh, thÞ x· BØm s¬n lµ thÞ x· c«ng nghiÖp s¶n xuÊt xi m¨ng, thÞ x· sÇm s¬n lµ thÞ x· du lÞch víi b·i biÔn SÇm s¬n rÊt næi tiÕng vµ 24 huþªn cßn l¹i tiÒm lùc chñ yÕu vÉn dùa vµo n«ng nghiÖp lµ chÝnh.

KhÝ hËu Thanh hãa n»m s©u trong khu vùc néi chÝ tuyÕn h¬i chÕch vÒ phÝa b¾c thuéc hoµnh l­u giã mïa ®«ng nam ¸ , cã c¶ sù x©m nhËp cña khÝ hËu cùc ®íi vµ nhiÖt ®íi , l­îng m­a b×nh qu©n h»ng n¨m t­¬ng ®èi lín kho¶ng 1200-1300mm , nhiÖt ®é trung b×nh lµ 23o C , sè giê n¾ng trung b×nh h»ng n¨m kho¶ng 1700 giê . Nh÷ng ®IÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng - l©m - ng­ nghiÖp.

2. §Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ

Thanh hãa lµ mét tØnh nghÌo so víi c¶ n­íc víi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ b×nh qu©n (GDP)kho¶ng 6,5% mçi n¨m thÊp h¬n møc trung b×nh cña c¶ n­íc. Tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n vÒ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp cña Thanh hãa ®Òu d­íi møc trung b×nh cña c¶ n­íc. §iÒu nµy ®· h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÞch vô víi c¬ cÊu kinh tÕ mang nÆng tÝnh n«ng nghiÖp

18

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

2000 B¶ng 1: C¸c chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n ChØ tiªu 1995 1996 1997 1998 1999

I.C¬ cÊu ngµnh + N«ng l©m ng­ nghiÖp +C«ngnghiÖp- xd +DÞch vô 100 46 20,1 33,9 100 45,98 20,09 33,93 100 42 24,1 33,9 100 40,5 25,1 34,4 100 42,9 22,7 34,4 §¬n vÞ % % % % 100 40,6 25,8 33,6

269

USD 212 Tû Tû - - 236,1 - - 250 - - 286,4 3414 258778 28388 - -

II. GDP/ng­êi III. Vèn ®Çu t­ IV. Kim ng¹ch xuÊt khÈu

Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa - niªm gi¸m th«ng kª N¨m 1995 trong c¬ cÊu kinh tÕ th× n«ng- l©m- ng­ nghiÖp chiÕm gÇn mét nöa (46%). Nh­ng trong giai ®o¹n 1995-2000 th× c¬ cÊu nµy cã xu h­íng gi¶m dÇn vµ trong c¶ thêi kú gi¶m 5,4%.Bªnc¹nh ®ã ngµnh c«ng nghiÖp -x©y dùng vµ dÞch vô cã xu h­íng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. §iÒu nµy còng phÇn nµo ph¶n ¸nh ®­îc r»ng Thanh hãa ®ang ®i lªn cïng víi s­ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng m¹nh trong hai n¨m 1999-2000 lµ 9,7% nh­ng møc ®é cña ®Çu t­ l¹i ch­a cao chØ chiÕm 2,1%. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña t×nh tr¹ng nµy lµ Thanh hãa ch­a t¹o ra ®­îc sù hÊp dÉn ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®ã lµ do c¬ së h¹ tÇng cßn thiÕu, giao th«ng kh«ng thuËn tiÖn, chÊt l­îng nguån nh©n lùc ch­a cao...møc thu nhËp cña ng­êi d©n cßn t­¬ng ®èi thÊp (GDP/ng­êi cña n¨m 2000 lµ 286,4 USD) vµ møc t¨ng tr­ëng hµng n¨m còng kh«ng cao, trong giai ®o¹n 1995 – 2000 møc t¨ng tr­ëng hµng n¨m chØ ®¹t 6,5%, lý do lµ do c¬ cÊu n«ng nghiÖp chiÕm tû träng lín trong GDP mµ gi¸ trÞ cña nã mang l¹i kh«ng cao, s¶n phÈm cña n«ng nghiÖp chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm th« nh­ lóa, ng«, khoai, s¾n...møc thu nhËp thÊp ng­êi d©n sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn n©ng cao møc sèng, tû lÖ ®ãi nghÌo theo kÕt qu¶ ®iÒu tra d©n sè n¨m 19999chiÕm 15,8%, tû lÖ trÎ em suy dinh d­ìnglµ 40,7%. §ã chÝnh lµ mèi quan t©m lín ®èi víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña tØnh, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn nh»m n©ng cao møc sèng cña ng­êi d©n vµ gi¶m tû lÖ hé ®ãi nghÌo trong thêi gian tíi.

19

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

VÒ c¬ së vËt chÊt vµ kÕt cÊu h¹ tÇng. Trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ, hÖ thèng c¬ së vËt chÊt vµ kÕt cÊu h¹ tÇng cßn ®¹t ë møc thÊp, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ kinh tÕ-x· héi cña tØnh.

VÒ c«ng nghiÖp cã c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lín nh­: Xi m¨ng BØm s¬n, §­êng Lam s¬n, Xi m¨ng Nghi s¬n, Bia Thanh hãa... ®· ®¹t ®­îc tr×nh ®é kh¸ nªn s¶n xuÊt t­¬ng ®èi hiÖu qu¶, sè c×n l¹i chñ yÕu lµ trung b×nh, cò víi c«ng nghÖ l¹c hËu.

VÒ n«ng nghiÖp mÆc dï ®· ®­îc t¨ng c­¬ng hÖ thèng ®ª kÌ cèng, song

c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn ë møc thÊp.

VÒ thuû s¶n cã mét hÖ thèng Tµu- ThuyÒn lín ®Ó ®¸nh b¾t thuû s¶n. Nh­ng cã 50% lµ c¸c ph­¬ng tiªn ®¸nh b¾t th« s¬, thuyÒn chñ yÕu lµ lo¹i cã c«ng suÊt nhá rÊt Ýt cã tÇu lo¹i lín nªn h¹n chÕ viÖc ®¸nh b¾t xa bê.

VÒ giao th«ng: Toµn tØnh cã 92 km ®­êng s¾t, 9363 km ®­êng nhùa trong ®ã cã 308 km ®­îc tr·I nhùa. M¹ng løa giao th«ng ®­¬ng thuû thuËn lîi do cã 4 hÖ thèng s«ng víi 6 luång l¹ch däc bê biÓn.

HÒ thèng cÊp n­íc sinh ho¹t: HÖ thèng cÊp n­íc sinh ho¹t míi ®­îc x©y dùng ®ång bé ë Thµnh phè Thanh hãa ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña d©n c­. ë khu vùc n«ng th«n míi chØ cã 6% d©n sè ®­îc dïng n­íc s¹ch.

M¹ng l­íi ®iÖn: cã ®­êng d©y ®iÖn 500 kv ch¹y qua, cã tr¹m thuû ®IÖn, toµn tØnh cã 105 km ®­¬ng dÊy 110 kv. Tuy cã thuËn líi vÒ m¹ng ®iÖn nh­ng m¹ng l­íi ®iÖn h¹ thÒ l¹i kh«ng ®¸p øng ®­îc nh­ cÇu tiªu dïng

3. §Æc ®IÓm vÒ v¨n ho¸ x· héi

*V¨n ho¸: D©n c­ Thanh hãa cïng rÊt nhiÒu c¸c d©n téc anh em cïng sunh sèng nh­ kinh, m­êng, tµy, th¸i...trong ®ã d©n téc kinh chiÕm ®a sè, chiÕm 83,59%, d©n téc M­êng chiÕm 9,48%, d©n téc Th¸i chiÕm 6,083%...(theo kÕt qu¶ tæng ®iÒu tra d©n sè n¨m 1999)

Tuy vËy, mçi d©n téc ®Òu gi÷ ®­îc b¶n s¾c riªng cña m×nh ch¼ng h¹n nh­ d©n téc Kinh cã tÕt thanh minh, tÕt mïng 5 th¸ng 5, d©n téc m­êng cã th× tÕt ®Ðn th× tæ chøc kÐo co nÕm cßn, ®u d©y...tÊt c¶ c¸c d©n téc ®ã t¹o nªn bøc tranh ®a d¹ng, phong phó cho v¨n ho¸ Thanh hãa. Tuy nhiªn, khi tr×nh ®é x· héi ®· ph¸t triÓn th× ëc¸c d©n téc vÉn cßn tån t¹i nhiÒu hñ tôc, ®Æc biÖt lµ ë c¸c d©n téc Ýt ng­êi ë vïng s©u, vïng xa, tuy kh«ng phæ biÕn nh­ng nh÷ng hñ tôc ®ã lµ vËt c¶n lín trªn con ®­¬ng ph¸t triÓn v¨n ho¸ ë c¸c d©n téc.

20

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Do dÆc ®iÓm lµ mét tØnh nghÌo l¹i cã ®Þa h×nh phøc t¹p cho nªn ng­êi ®an Ýt cã ®IÒu kiÖn tiÕp thu víi c¸c ho¹t ®«ng v¨n ho¸ còng nh­ c¸c chñ ch­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. HiÖn nay trong toµn tØnh chØ míi cã 51% sè x· cã tr¹m truyÒn thanh, ®ã lµ mét khã kh¨n cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ d©n sè KHHG§.

* VÒ gi¸o dôc: HiÖn nay trong toµn tØnh cã 709 tr­êng cÊp I, 641 tr­êng cÊp II vµ 66 tr­êng cÊp III, 1 tr­êng ®¹i häc- cao ®¼ng.Quy m« vÒ tr­êng líp lµ rÊt lín, hiÖn t¹i sè x· cã tr­êng cÊp I vµ cÊp II chiÕm 96,9%. Nh­ng mét thùc tÕ ®ang diÔn ra hiÖn nay oÎ Thanh hãa lµ tuy cã ®ñ tr­êng ®ö líp, nh­ng ®èi víi c¸c tr­êng cÊp I, cÊp II ë miÒn nói, vïng s©u, vïng xa ®ang thiÕu gi¸o viªn chÇm träng. Tuy tØnh uû vµ së gi¸o dôc ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p nh»m kh¾c phôc b»ng c¸ch cho sinh viªn hÖ cao ®¨ng sau häc song hai n¨m th× cho ®i bæ sung vµo c¸c vïng cßn thiÕu gi¸o viªn. Nh­ng vÉn ch­a kh¸c phôc hoµn toµn ®­îc t×nh tr¹ng trªn.

Tr×nh ®é häc vÊn nãi chung cña d©n c­ nh×n chung ch­a cao trong khi ®ã tû lÖ mµ ch÷ cßn lín, n¨m 1999 tû lÖ d©n sè trªn 10 tuæi mï ch÷ lµ 7,57%, ®©y lµ sù th¸ch thøc lín ®èi víi c¸c cÊp c¸c ngµnh cã chøc n¨ng cña Thanh hãa trong viÖc xo¸ n¹n mï ch÷ vµ n¨ng cao tr×nh ®é häc v©n cña ng­êi .

* VÒ y tÕ: M¹ng l­íi y tÕ ®­îc kiÖn toµn tõ tØnh xuèng c¬ së, toµn tØnh cã 695 c¬ së y tÕ kh¸m vµ ch÷a bÖnh bao gåm c¶ ®¬n vi cña trung ­¬ng ®ãng t¹i ®Þa ph­¬ng, b×nh qu©n cã 919,5 gi­êng cho 1 v¹n d©n, 12,68 b¸c sÜ vµ d­îc sÜ trªn 1 v¹n d©n. Trang bÞ c¬ së vËt chÊt cho c¸c bÖnh viÖn cßn h¹n chÕ, c¸c bÖnh viÖn thuéc tuyÕn tØnh ch­a cã c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®Ó chuÈn ®o¸n nh÷ng c¨n bªnh hiÓm nghÌo mµ cßn ph¶i göi lªn tuyÕn trªn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi bÖnh viÖn ë tuyÕn huyÖn th× trang bÞ cßn hÕt søc s¬ sµI, ®iÒu kiÖn vÖ sinh ch­a ®­îc ®¶m b¶o, tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸n bé y tÕ ch­a v÷ng vµng. Do ®ã, chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së y tÕ ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu ch¨m sãc søc khÎo vµ sinh s¶n cho ng­êi d©n.

4. §Æc ®iÓm vÒ d©n sè-lao ®éng-viÖc lµm

4.1 §Æc ®iÓm vÒ d©n sè

Thanh hãa lµ mét tØnh cã quy m« d©n sè kh¸ cao vµo n¨m 1999 d©n sè cña tØnh ®· lªn ®Õn con sè 3.519.841 ng­êi, ®øng thø hai trong c¶ n­íc sau Thµnh phè Hå ChÝ Minh. MËt ®é d©n sè b×nh qu©n 317 ng­êi /km2 (lµ

21

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

tØnh cã mËt ®é d©n sè cao, cao nhÊt lµ Thµnh phè Thanh hãa víi mËt ®é lµ 3148 ng­êi /km2, thÞ x· SÇm s¬n 3050 ng­êi /km2, Ho»ng ho¸ 1249 ng­êi /km2)

Do cã møc sinh vµ møc gia t¨ng d©n sè cao ( n¨m 1999 cã CBR=2, 072%, tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn lµ 1,512%) kh«ng phï hîp víi møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña tØnh g©y khã kh¨n ®Ðn nhiÒu mÆt kinh tÕ x· héi, nhÊt lµ ®èi víi ®êi s«ng nh©n d©n.

Dan sè Thanh hãa thuéc lo¹i d©n sè trÎ, v× ssã l­îng trÎ em ë ®é tuæi 0-14 tuæi chiÕm 31,13%, d©n sè n÷ trong ®é tuæi sinh ®Î l¹i chiÕm tû lÖ t­íng ®èi cao trong d©n sè chiÕm 25,13%, bªn cµnh ®ã sè l­îng trÎ em n÷ chuÈn bi b­íc vµo tuæi sinh ®Î (10-14) chiÕm 6,5%, trong khi ®ã phô n÷ chuÈn bÞ b­íc ra khái tuæi sinh ®Î (15-49) chØ chiÕm 2,19% d©n sè. Nh­ vËy s­ chªnh lÖch lín vÒ sè phô n÷ ë hai nhãm tuæi nµy ®· lµ cho sè phô n÷ trong ®é tuæi sinh ®Î ngµy cµng ®­îc bæ sung thªm rÊt nhiÒu.

4.2 §Æc ®IÓm vÒ lao ®éng- viÖc lµm

§Õn n¨m 1999 Thanh hãa cã sè ng­êi b­íc vµo tuæi lao ®éng lµ 1.900.710 ng­êi, trong ®ã sè ng­êi cã kh¶ n¨ng lao ®éng lµ 1.792.370 ng­êi chiÕm 50,92% d©n sè. §©y cã thÓ nãi lµ mét nguån nh©n lùc råi rµo gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh, nÕu nh­ biÕt c¸ch khai th¸c nã mét c¸ch cã hîp lý. Nh­ng mét thùc tÕ ë Thanh hãa cho thÊy, nguån lao ®éng th× rÊt råi rµo, nh­ng chñ yÕu lµ lao ®«ng gi¶n ®¬n tËp chung chñ yÕu ë khu vùc n«ng th«n, hiÖu qu¶ cña lao ®éng kh«ng cao, c«ng viÖc cña hä phu thuéc vµo mïa vô vµ thêi tiÕt. Do vËy, ®êi sèng cña lao ®éng trong n«ng nghiÖp gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Trong c¸c lÜnh vùc kh¸c sè lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kÜ thuËt cao chØ chiÕm mét phÇn nhácô thÓ lµ: sè cã tr×nh ®é tiÕn sÜ chØ chiÕm 0,003%, sè cã tr×nh ®é th¹c sÜ lµ 0,018%, sè cã tr×nh ®é ®¹i häc-cao ®¼ng chiÕm 1,19% nguån lao ®éng...

ë ®©y ta thÊy c¬ cÊu vÒ chÊt l­îng lao ®éng cã sù mÊt c©n ®èi, ®Æc biÖt

lµ mÊt c©n ®èi víi lao ®éng cã tr×nh ®é cao.

Thanh hãa cã sè ng­êi lao ®éng ch­a cã viÖc lµm cßn t­¬ng ®èi cao, vµo n¨m 1999 l­îng nµy chiÕm 8,42% nguån lao ®éng vµ 6,87% d©n sè. Trong ®ã riªng thÊt nghiÖp ë khu vùc thµnh thÞ lµ 6,41% chñ yÕu lµ d­íi d¹ng thÊt nghiÖp hoµn toµn, cßn ®èi víi khu vùc n«ng th«n th× ®¹i ®a sè lµ thÊt nghiÖp tr¸ h×nh. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õ t×nh tr¹ng nµy lµ sù gia t¨ng d©n sè còng nh­ sù gia t¨ng nguån lao ®éng hµng n¨m cßn cao

22

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

trong khi ®ã chÊt l­îng lao ®éng còng nh­ viÖc t¹o viÖc lµm khng ®¸p øng kÞp h¬n thÕ n÷a diÖn tÝch ®Êt canh t¸c th× ngµy cµng gi¶m xuèng do chÞu ¸p lôc cña sù gia t¨ng d©n sè. II. Ph©n tÝch thùc tr¹ng vÒ häc vÊn vµ møc sinh ë Thanh

hãa trong thêi gian võa qua

1. Thùc tr¹ng vÒ d©n sè vµ møc sinh ë Thanh hãa

a. Sù biÕn ®éng vÒ quy m« d©n sè trong thêi gian qua c¸ch ®©y gÇn 40 n¨m (1960) d©n sè Thanh hãa míi ë møc 1.592.530 ng­êi nh­ng tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1999con sè nµy ®· lªn ®Õn 3.519.841 ng­êi, dù b¸o ®Õn n¨m 2010 d©n sè Thanh hãa sÏ lµ 4.200.000 ng­êi.

§Ó cã mét c¸i nh× kh¸i qu¸t vÒ sù ph¸t triÓn d©n sè vµ sù biÕn ®éng

møc sinh trong thêi gian qua ta tham kh¶o b¶ng sè liÖu sau:

B¶ng 2: D©n sè b×nh qu©n vµ biÕn ®éng tõ nhiªn cña d©n sè N¨m

D©n sè b×nh qu©n (1000 ng­êi) Tû lÖ t¨ng tù nhiªn (%) r

Tû lÖ sinh (%) CBR 4,39 3,57 3,25 3,12 3,03 2,96 3,02 2,95 3,00 2,90 2,88 2,74 2,54 2,32 2,07 BiÕn ®éng tù nhiªn d©n sè Tû lÖ chÕt (%) CDR 0,88 0,62 0,69 0,65 0,64 0,65 0,70 0,69 0,70 0,66 0,68 0, 65 0,56 0,58 0,56 3,41 2,95 2,56 2,.47 2,39 2,31 2,32 2,26 2,30 2,24 2,20 2,09 1,98 1,74 1,51

1960 1595,53 1965 1845,5 1970 1987,65 1975 2205,96 1980 2394,63 1985 2732,05 1986 2792,87 1987 2865,48 1988 2939,97 1989 3013,36 1990 3081,92 1993 3248,02 1995 3336,51 1998 3466,51 3519,41 1999 Nguån: côc thèng kª Thanh hãa

23

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy quy m« d©n sè cña Thanh hãa ®· t¨ng lªn mét c¸ch nhanh chãng, ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n tõ 1960-1975 t¨ng tõ 1,59 triÖu lªn 2,2 triÖu tøc lµ t¨ng 37,5% vµ tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn trung b×nh trong thêi kú nµy lµ 2,9%/ n¨m. Nguyªn nh©n chÝnh cña sù gia t¨ng nµy lµ trong thêi kú nay ®Êt n­íc ta ®ang ph¶i tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn chèng mü cøu n­íc, Thanh hãa nãi riªng vµ miÒn b¾c nãi chung ®ang ph¶i nç lùc cung cÊp søc ng­êi søc cña cho miÒn nam ®¸nh giÆc, hµng trôc v¹n ng­êi d©n con em Thanh hãa ®· lªn ®­¬ng vµo nam chiªn ®Êu, còng trong thêi gian nµy MiÒn b¾c l¹i chÞu hai cuéc nim bom b»ng kh«ng qu©n cña ®Õ quèc Mü, ®· reo bao ®au th­¬ng chÕt chãc cho ng­êi d©n, bªn c¹nh ®ã n¹n b·o lôt lµm cho ng­êi d©n gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, c¸c bµ mÑ kh«ng cã ®IÒu kiÖn ch¨m sãc søc khÎo cho con c¸I. Do vËy, møc chÕt trong thêi kú nµy lµ rÊt cao, cao nhÊt lµ n¨m 1960 lµ 0,88%.

ChÝnh v× nh÷ng yÕu tè trªn ®· g©y nªn t©m lý hoang mang lo sî trong ng­êi d©n v× sî mÊt con nªn t×nh tr¹ng sinh bï trong thêi kú nµy lµ rÊt phæ biÕn, thªm vµo ®ã t­ t­ëng phong kiÕn l¹c hËu ®ang cßn chÕ ngù trong tiÒm thøc cña ng­êi d©n. D­ luËn x· héi coi träng nh÷ng gia ®×nh ®«ng con, ®Æc biÖt lµ nh÷ng gia ®×nh ®«ng con trai v× hä cho r»ng, cã nhiÒu con lµ cã nhiÒu lao ®éng vµ cã cµng nhiÒu lao ®éng th× cµng s¶n xuÊt ®­îc nhiÒu cña c¶i. Do vËy tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn trong thêi kú nµy lµ rÊt cao.

§Ó thÊy ®­îc xu h­¬ng biÕn ®éng vÒ quy m« d©n sè còng nh­ tû lÖ gia t¨ng d©n sè tù nhiªn cña Thanh hãa trong nh÷ng n¨m qua ta h·y quan s¸t c¸c ®å thi sau:

3,6

3,1

1,99

1,59

4 3.5 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0

n¨m

1970

1980

1990

2000

BiÓu ®å 1: Quy m« d©n sè Thanh Ho¸ tõ (1970 - 2000) D©n sè (Tr. ng­êi)

24

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

4

3.5

)

3

2.5

2

1.5

1

0.5

0

1980

1970

1990

2000 N¨m

BiÓu ®å 2: Tû lÖ gia t¨ng d©n sè tù nhiªn giai ®o¹n 1970-2000 % ( Ö l û T Nh­ vËy qua ®å thÞ (a) ta thÊy quy m« d©n sè cña Thanh hãa cã xu h­íng t¨ng lªn trong c¸c thêi kú, tèc ®é t¨ng cao nhÊt lµ thêi kú (1960-1975) nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, cßn c¸c thêi kú (1980-1990) vµ (1990-2000) d©n sè còng t¨ng lªn qua thêi gian nh­ng víi tèc ®é kh«ng nhanh nh­ thêi kú (1960-1975). Nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh tr¹ng nµy lµ do ®Êt n­íc ta ®· dµnh ®­îc thèng nhÊt (1975) cho nªn chóng ta cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x©y d­ng ®Êt n­íc, v× thÕ c«ng t¸c d©n sè KHHG§ ®­îc ®Èy m¹nh ë kh¸p mäi n¬i, ng­êi d©n cã ®IÒu kiÖn c¶I thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn. Ng­êi ta hiÓu ®­îc r»ng viÖc sinh Ýt con lµ rÊt cÇn thiÕt v× nh­ thÕ hä míi cã ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho con c¸i hä ®­îc häc hµnh, ®­îc vui ch¬i ®­îc ch¨m sãc ®Çy ®ñ...do ®ã qua ®å thÞ (b) ta nhËn thÊy râ xu h­íng nµy, trong thêi kú 1980-1990 lµ thêi kú mµ ë Thanh hãa nãi riªng vµ ®Êt n­íc ta nãi chung ®ang tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ ®ång thêi kh¾c phôc c¸c hËu qu¶ cña chiÐn tranh vµ ®­a nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®i lªn theo nªn kinh tÕ thÞ tr­êng. V× thÕ, ch­a cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c«ng t¸c d©n sè KHHG§ ®­îc tèt, nªn hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c d©n sè KHHG§ ®¹t ®­îc ch­a cao, tû lÖ gia t¨ng d©n sè tù nhiªn tuy cã gi¶m nh­ng chØ gi¶m ®­îc 0,19%. Nh­ng b­íc sang thêi kú 1990-2000 do tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ®­îc ®Èy m¹nh, v× thÕ mµ c«ng t¸c d©n sè KHHG§ ®· ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n nªn Thanh hãa còng cã ®iÒu kiÖn ®Èy m¹nh c«ng t¸c d©n sè KHHG§, tû lÖ gia t¨ng d©n sè còng ®· gi¶m xuèng ®¸ng kÓ (tõ 1990-2000, gi¶m ®­îc 0,7%) ®ua tèc ®é gia t¨ng d©n sè tù nhiªn cña tØnh tÝnh ®Õn n¨m 2000 chØ cßn 1,5%. Theo tÝnh to¸n cña UBDS-KHHG§ tØnh nÕu thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch vÒ d©n sè vµ

25

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

KHHG§ th× ®Õn n¨m 2010 quy m« d©n sè cña tØnh sÏ kho¶ng 4,2 triÖu ng­êi v¬Ý tèc ®é gia t¨ng d©n sè tù nhiªn kho¶ng 1,3%.

b. Sù biÕn ®éng vÒ møc sinh ë Thanh hãa trong thêi gian võa qua Møc sinh th­¬ng xuyªn biÕn ®éng theo kh«ng gian vµ thêi gian, sù biÕn ®éng ®ã chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè cã c¶ yÕu tè chñ quan vµ yÕu tè kh¸ch quan. Nh­ng nh×n møc sinh chÞu sù t¸c ®éng cña yÕu tè chñ quan.

Trong giai ®o¹n tõ 1994-1999 UBDS tØnh ®· thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p nh»m gi¶m møc sinh víi môc tiªu h¹ tû lÖ sinh th« xuèng d­íi 2%. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ møc sinh cã gi¶m nh­ng møc ®é cßn chËm vµ ch­a ®¹t ®­îc chØ tiªu ®Ò ra. Qua b¶ng sè liÖu sau sÏ cho ta thÊy râ ®iÒu nµy.

B¶ng 3: tû suÊt sinh th« giai ®o¹n (1994-1999) N¨m 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Tû suÊt sinh th« CBR(%) 2,650 2,541 2,406 2,306 2,137 2,072

Nguån: UBDS-KHHG§ tØnh Thanh hãa Tû suÊt sinh thæ trong giai ®o¹n 1994-1999 trung b×nh mçi n¨m gi¶m ®­îc 0,096% trong ®ã n¨m 1998 gi¶m nhanh nhÊt 0,196% vµ n¨m 1999 gi¶m Ýt nhÊt 0,065%. Nguyªn nh©n chÝnh quyÕt ®Þnh tû suÊt sinh th« ë Thanh hãa cßn cao lµ do sè phô n÷ trong ®é tuæi sinh ®Î chiÕm 68,55% so víi tæng phô n÷ n¨m 1999, ®Æc biÖt lµ sè phô n÷ cã chång chiÕm 33,49%. Víi l­îng phô n÷ (15-49) lín nh­ vËy cho dï cã sö dông c¸c biÖn ph¸p c¸c ph­¬ng tiÖn ®Ò h¹n chÕ møc sinh th× còng kh«ng thÓ ¸p dông mét c¸ch réng r·i cho mäi ®èi t­îng mµ nã chØ cã t¸c dông ë mét møc ®é h¹n chÕ, con quyÒn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p KHHG§ chñ yÕu vÉn phô thuéc vµo ng­êi phô n÷. DovËy møc sinh th« chØ gi¶m ®­îc ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh.

Mét nguyªn nh©n n÷a kh«ng kÐm phÇn quan träng do ®Æc ®iÓm Thanh hãa lµ mét tØnh n«ng nghiÖp, d©n sè ë thµnh thÞ chØ chiÕm 9,24%, do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ë n«ng th«n cßn thÊp, ng­êi d©n ch­a cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó hiÓu tiÕp cËn víi c¸c th«ng tin vÒ KHHG§, mÆt kh¸c tr×nh ®é

26

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ phong tôc tËp qu¸n cßn ¶nh h­ëng m¹nh ®Õn hµnh vi sinh s¶n cña ng­êi phô n÷.

Tuy vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ nh­ng chóng ta còng ph¶I thõa nhËn r»ng c«ng t¸c d©n sè KHHG§ ë Thanh hãa còng ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng kÓ ®ã lµ tõ n¨m 1994-1999 ®· lµm tû suÊt sinh th«gi¶m tõ 2,65% xuèng cßn2,072% (gi¶m 0,578%) ®ã chÝnh lµ nh÷ng nç lùc cè g¾ng cña nh÷ng ng­êi thùc hiÖn c«ng t¸c truyÒn th«ng d©n sè cña tØnh.

§Ó cã thÓ hiÓu mét c¸ch chi tiÕt h¬n vÒ t×nh h×nh biÕn ®éng møc sinh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y bªn c¹nh chØ tiªu tû suÊt sinh th« th× chØ tiªu tæng tû suÊt sinh còng lµ mét chØ tiªu quan träng ph¶n ¸nh møc sinh ta cã thÓ thÊy râ ®iÒu nµy qua c¸c b¶ng sè liÖu sau:

B¶ng 4: XÕp l¹i c¸c con TFR cña c¸c huyÖn vµ t¨ng gi¶m sè con

STT C¸c huyÖn Sè con (1985-1989)

1 ThÞ x· Thanh hãa 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 ThiÖu yªn Thä xu©n ThÞ x· BØm s¬n Ho»ng hãa VÜnh léc Lang ch¸nh ThÞ x· SÇm s¬n Nga s¬n Hµ trung Qu¶ng x­¬ng §«ng s¬n N«ng cèng TriÖu s¬n CÈm thuû HËu léc M­êng l¸t Ngäc l¹c Thä xu©n B¸ th­íc Th¹ch thµnh Quan ho¸ TØnh gia Nh­ xu©n 3,02 4,28 4,35 4,39 4,41 4,45 4,57 4,60 4,61 4,62 4,69 4,81 4,87 5,01 5,14 5,20 5,21 5,23 5,25 5,29 5,53 5,44 5,60 5,80

Nguån: §¸nh gi¸ møc sinh vµ biÕn ®éng møc sinh cña c¸c huyÖn ( ViÖn x· héi häc)

27

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

B¶ng 5: Tæng tû suÊt sinh cña tØnh Thanh hãa (1994-1999)

Tæng tû suÊt sinh N¨m

(con)

1994 1995 1996 1997 1998 1999 3,30 3,10 2,94 2,82 2,77 2,61

Nguån:UBDS-KHHG§ tØnh Thanh hãa Tæng tû suÊt sinh nã biÓu thÞ sè con b×nh qu©n mµ ng­êi phô n÷ cã thÓ cã ®­îc trong suèt cuéc ®¬×u sinh s¶n cña m×nh.Qua b¶ng 4 cho ta mät c¸i nh×n cô thÓ vÒ TFR b×nh qu©n trong giai ®o¹n 1985-1989 cña c¸c huyÖn trong tØnh Thanh hãa, TFR cao nhÊt lµ ë huyÖn Nh­ xu©nvíi TFR= 5,8 con, thÊp nhÊt lµ thÞ x· Thanh hãa víi TFR= 3,02 con ( n¨m 1990 thÞ x· Thanh hãa míi ®æi thµnh Thµnh phè Thanh hãa) ta nhËn thÊy sù chªnh lÖch gi÷a hai møc nµy lµ t­¬ng ®èi lín (2,78 con) vµ mét ®iÒu nhËn ra TFR ph©n thµnh 3 møc øng víi 3 vïng râ rÖt ®ã lµ TFR ÷ng víi vïng thÞ x· lµ trªn 3 con, TFR cña c¸c huyÖn ®ång b»ng lµ trªn 4 con, TFR cña c¸c huyÖn miÒn nói vµ ®ång b»ng ven biÓn lµ trªn 5 con. NÕu tÝnh TFR trung b×nh cho c¶ tØnh trong giai ®o¹n nµy th× trung b×nh ng­êi phô n÷ trong suèt cuéc ®êi sinh s¶n cña m×nh cã 4,66 con. §©y cã thÓ nãi lµ møc con t­¬ng ®èi cao so víi c¶ n­íc trong giai ®o¹n nµy. §iÒu nµy nã còng phÇn nµo ph¶n ¸nh vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ , còng nh­ tr×nh ®é d©n trÝ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng trong tØnh ®Æc biÖt lµ sè con cßn cã sù kh¸c biÖt lín gi÷a vïng thµnh thÞ, n«ng th«n vµ miÒn nói.

MÆt kh¸c, nÕu so s¸nh TFR trong giai ®o¹n tõ 1985-1989 víi TFR trong giai ®o¹n 1994-1999 qua b¶ng sè liÖu 5 ta sÏ thÊy cã sù kh¸c biÖt rÊt râ nÐt, dã lµ cã sù biÕn ®éng lín vÒ møc sinh trong vßng 10 n¨m TFR ®· gi¶m xuèng gÇn 2 con (TFR= 4,66 con trong giai ®o¹n 1985-1989, TFR=2.93 con trong giai ®o¹n tõ 1994-1999) vµ tÝnh ®Õn n¨m 1999 th× TFR ë Thanh hãa chØ cßn 2,61 con. §©y cã thÓ nãi lµ mét sù tiÕn bé v­ît bËc cña Thanh hãa trong mét thêi gian ng¾n.

28

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Nh­ ta ®· biÕt chØ tiªu TFR ®­îc tæng hîp tõ chØ tiªu ASFRx , do vËy ta tiÕn hµnh nghiªn cøu tû suÊt sinh ®Æc tr­ng theo tõng nhãm tuæi, ®Ó biÕt trong c¸c nhãm tuæi cña phô n÷ tõ 15-49 th× nhãm nµo cã tû suÊt sinh cao, phô n÷ ë ®é tuæi nµo th× sè trÎ em ®­îc sinh ra nhiÒu nhÊt. Tõ ®ã sÏ gióp cho chóng ta ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo c¸c nhãm tuæi,®é tuæi ®Ó gi¶m møc sinh.

B¶ng 6: Tû suÊt sinh ®Æc tr­ng theo nhãm tuæi n¨m 1999

Nhãm tuæi Sè con (ng­êi) ASFRX(%)

Sè phô n÷ (ng­êi) 181682 132962 131350 122147 133724 106094 78888 886847 3,010 2,032 15,71 7,280 3,370 1,430 0,990 5469 2702 20635 8892 4507 1517 781 44530

15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 Tæng Nguån: Niªn gi¸m thèng kª- Côc thèng kª Thanh hãa Qua b¶ng sè liÖu ta nhËn thÊy r»ng ë nhãm tuæi tõ 15-19 sè trÎ em ®­îc sinh ra lµ t­¬ng ®èi cao (5469) mµ theo luËt h«n nh©n gia ®×nh cña n­íc ta phô n÷ ®ñ 18 tuæi míi ®­îc kÕt h«n. Do ®ã, trong nhãm tuæi nµy ®a sè phô n÷ lµ ch­a ®Õn tuæi kÕt h«n, sang nhãm tuæi 25-29 sè trÎ em ®­îc sinh ra gÇn nh­ nhiÒu nhÊt ( 20635), bëi v× ë ®é tuæi nµy cã sè phô n÷ kÕt h«n nhiÒu nhÊt vµ hÇu hÕt trong sè hä sau khi kÕt h«n song ®Òu muèn sinh con ngay. TiÕp ®Õn c¸c nhãm tuæi tõ 30-34,35-39 sè trÎ em ®­îc sinh ra vÉn cßn lín nh­ng ®· gi¶m so víi nhãm tuæi tõ 20-24. §iÒu nµy cã thÎ lý gi¶i lµ cµng lªn ®é tuæi cao vÒ sau th× sè con ®­îc sinh ra cµng Ýt, h¬n ®©y còng lµ mét quy luËt chung trªn toµn quèc v× ë ®é tuæi nµy th× ng­êi phô n÷ b­íc vµo thêi kú m·n kinh, hÕt tuæi sinh ®Ó vµ quy m« gia ®×nh còng nh­ cuéc sèng cña hä ®· kh¸ æn ®Þnh, nªn hä kh«ng cã nhu cÇu sinh con thªm. Qua ph©n tÝch trªn ta còng nhËn thÊy mét ®iÒu r»ng sè phô n÷ trong nhãm tuæi 15-19 tham gia vµo qu¸ tr×nh sinh s¶n vÉn cßn nhiÒu mµ vÒ mÆt sinh häc th× ë c¶ hai nhãm tuæi nµy khi sinh kh«ng cã lîi cho søc khÎo cña c¶ bµ mÑ vµ trÎ em.

29

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Qua ph©n tÝch trªn ta thÊy r»ng ë c¸c nhãm tuæi kh¸c nhau møc sinh còng rÊt kh¸c nhau. Bëi vËy, chØ tiªu tû suÊt con thø 3+ chøng minh cho thùc tr¹ng møc sinh cña tØnh.

B¶ng 7: Tû lÖ sinh con thø 3+ ®¬n vÞ %

Tû lÖ sinh con thø 3+ N¨m

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 43,10 39,70 31,00 26,55 22,67 21,47 20,20 17,01

Nguån: UBDS-KHHG§ TØnh Thanh hãa Nh­ vËy xu h­íng sinh con thø 3+ hµng n¨m ®· cã xu h­íng gi¶m râ

rÖt. Trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y c«ng t¸c d©n sè KHHG§ ch­a ®­îc quan

t©m ®óng møc vµ ng­êi d©n ch­a nhËn thøc ®óng ®¾n vÊn ®Ò d©n sè vµ ®êi sèng gia ®×nh, nªn sè ng­êi sinh con thø 3+ cßn rÊt cao, n¨m 1992 cã tíi 43,1% sinh con thø 3+, , n¨m 1994 lµ 31%. Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy tû lÖ sinh con thø 3+ ®· gi¶m xuèng ®¸ng kÓ vµ gi¶m víi tèc ®é rÊt nhanh, nhanh

nhÊt lµ n¨m 1994 gi¶m 8,7% so víi n¨m 1993, trong vßng 8 n¨m 1992- 1999 tû lÖ sinh con thø 3+ ®· gi¶m 26,1%, trung b×nh mçi n¨m gi¶m 3,26%.

§IÒu ®ã nãi lªn r»ng trong nh÷ng n¨m gÇn c«ng t¸c d©n sè KHHG§ cña

tØnh ®· ®­îc quan t©m ®óng møc vµ thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®Æc biÖt

lµ ®èi víi nhËn thøc cña ng­êi d©n còng ®· ®­îc n©ng cao. Tuy nhiªn tû lÖ sinh con thø 3+ gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n còng nh­ gi÷a c¸c huyÖn víi

nhau cßn cã sù kh¸c biÖt kh¸ cao.

30

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

B¶ng 8: Tû lÖ sinh con thø 3+ cña c¸c huyÖn n¨m 1999 ®¬n vÞ %

Tªn ®¬n vÞ Toµn tØnh Thµnh phè Thanh hãa ThÞ x· BØm s¬n ThÞ x· SÇm s¬n Quan ho¸ M­êng l¸t Quan s¬n Th­êng xu©n Nh­ xu©n Nh­ thanh CÈm thuû Ngäc l¹c B¸ th­íc Lang ch¸nh Th¹ch thµnh Thä xu©n TriÖu s¬n Yªn ®Þnh ThiÖu ho¸ VÜnh léc ®«ng s¬n N«ng cèng TÜnh gia Qu¶ng x­¬ng Ho»ng ho¸ HËu léc Hµ trung Nga s¬n Tû lÖ sinh con thø 3+ 17,01 5,14 9,21 19,96 13,00 41,22 20,11 21,96 26,53 20,72 13,21 10,35 8,02 17,27 19,34 14,67 17,44 15,40 17,24 12,10 14,62 140,91 22,55 15,96 20,19 24,97 19,75 25,98

Nguån UBDS-KHHG§ tØnh Thanh hãa Trong khi tû lÖ sinh con thø 3+ cña tØnh lµ 17,01% th× tû lÖ nµy ë c¸c huyÖn ,thÞ x· vµ thµnh phè lµ rÊt kh¸c nhau, trong ®ã Thµnh phè Thanh hãa

31

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

tû lÖ nµy lµ thÊp nhÊt 5,14% thÊp h¬n 3,3 lÇn so víi møc trung b×nh cña c¶ tØnh. Mét ®IÒu ®¸ng l­u ý ë ®©y lµ cã mét s­ kh¸c biÖt lín vÒ tû lÖ sinh con thø 3+ gi÷a c¸c huyÖn ®«ng b»ng vµ huyÖn miÒn nói, mét sè huyÖn miÒn nói cã tû lÖ sinh con thø 3+ thÊp nh­ B¸ th­íc (8,02%), Quan ho¸ (13%), CÈm thuû (13,21%), Thä xu©n (14,67%). Trong khi ®ã mét sè huyÖn ®ång b»ng l¹i cã tû lÖ sinh con thø 3+ t­¬ng ®èi cao nh­ huyÖn Nga s¬n (25,98%), Hëu léc (24,97), Qu¶ng x­¬ng (20,19%), thÞ x· SÇm s¬n (19,96%), Hµ trung (19,75%)...®IÒu ®ã viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c truyªn fth«ng d©n sè ë mét sè huyÖn miÒn nói thùc tètd h¬n so víi mét sè huyÖn ®ång b»ng vµ ý thøc cña ng­êi d©n miÒn nói vÒ thùc hiÖn viÖc sinh ®Î cã kÕ ho¹ch còng chuyÓn biÕn rÊt nhanh.

2. Thùc tr¹ng vÒ tr×nh ®é häc v©n trong thêi gian qua ë Thanh hãa

Tr×nh ®é häc vÊn ®· tõ l©u lµ vÊn ®Ì quan t©m lín ®èi víi mäi quèc gia. Sù hïng m¹nh cña mét quèc gia nã phô thuéc vµo trÝ tuÖ cña quèc gia ®ã, v× tr×nh ®é häc v©n nã liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi. Trong ®ã chØ tiªu tr×nh ®é häc v©n lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu quan träng ph¶n ¸nh chÊt l­îng cña d©n sè. Nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc v©n vµ møc sinh ta thÊy nã cã ¶nh h­ëng lín ®Ðn kiÕn thøc, th¸i ®é, hµnh vi sinh ®Î còng nh­ viÖc chÊp nhËn hay kh«ng chÊp nhËn c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai. V× thª nghiªn cøu thùc trang vªg tr×nh ®é häc v©n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë Thanh hãa lµ viÖc lµm hÕt søc quan träng, gãp phÇn ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn nh»m h¹n chÕ møc sinh. a. Xu h­¬ng biÕn ®æi tr×nh ®é häc v©n ë Thanh hãa trong nh÷ng n¨m

gÇn ®©y

Thanh hãa lµ mét tØnh ®«ng d©n v× thÕ viÖc ch¨m lo cho sù nghiÖp ph¸t triÓn gi¸o dôc iang ®­îc c¸c cÊp c¸c ngµnh cña tØnh hÕt søc quan t©m. Môc tiªu tr­íc m¾t cña tØnh lµ gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt häc trong d©n chóng, ®Æc biÖt lµ n©ng cao tû lÖ ng­êi ®i häc nhÊt lµ ®èi víi trÎ em ®Õn tuæi ®Õn tr­êng. Qua b¶ng sè liÖu sau sÏ cho ta thÊy ®­îc xu h­íng gi¸o dôc cña Thanh hãa trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.

32

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

B¶ng 9:

Tæng sè 1. Mï ch÷ % Nam % N÷ %

2. BiÕt ®äc, biÕt viÕt

% Nam % N÷ % 3. Phæ th«ng % Nam % N÷ %

4. §¹i häc, cao ®¼ng

1979 1.922.472 293.712 15,27 101.709 34,63 192.003 65,37 85.323 5,44 33.070 38,76 52,253 61,24 1.538.080 80,00 719.445 46,78 818.635 53,22 5.342 0,02 3.658 68,48 1.684 31,52 15 0,001 15 100 0 0 1999 3.146.153 229.887 7,30 76.958 33,48 152.927 66,52 21.617 0,68 10.410 48,16 11.206 51,84 2.868.300 91,10 1.422.437 49,59 1.445.863 50,41 43.784 1,38 32.268 73,7 11.516 26,30 390 0,0123 317 81,43 73 18,57

1989 2.461.233 380.312 15,45 141.496 37,21 238.816 63,79 42.336 1,72 18.378 43,41 23.958 56,59 2.013.891 81,82 989.541 49,14 1.024.350 50,86 24.541 1,00 % 18.841 Nam 76,77 % 9.700 N÷ 23,23 % 153 5. Trªn ®¹i häc 0,006 % 141 Nam 92,26 % 12 N÷ % 7,84 Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa

33

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Trong n¨m 1979 vµ 1989 sè ng­êi mï ch÷ chiÕm trªn15% d©n d©n sè tuæi ®i häc (6 tuæi trë lªn) ®©y lµ tû lÖ t­¬ng ®èi cao, lý do lµ trong thêi kú ®Êt n­íc ta tiÕn hµnh chuyÓn®æi nÒn kinh tÕ tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, trong n¨m nµy nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n nã lµm ¶nh h­ëng ®Õn tÊy c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ v¨n ho¸ x· héi, trong bèi c¶nh ®ã Thanh hãa còng kh«ng n»m ngoµi t×nh tr¹ng nµy. Do vËy, nÒn gi¸o dôc trong thêi kú nµy ho¹t ®éng rÊt yÕu kÐm. Nh­ng ®Õn n¨m 1999, tøc lµ chØ sau 10 n¨m th× sù nghiÖp gi¸o dôc cña Thanh hãa ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn rÊt râ nÐt, tû lÖ ng­êi mï ch÷ ®· gi¶m h¬n mét n÷a tõ 15,45% xuèng cßn 7,3%, tû lÖ häc sinh häc phæ th«ng ®¹t 91,10% cao h¬n n¨m 1989 gÇn 10%, trong ®ã sè tr­êng ®¹t tiªu chuÈn quèc gia lµ 36 tr­êng, sè x· ®¹t phæ cËp tiÓu häc lµ 626 x·, sè x· ®¹t phæ cËp trung häc c¬ së lµ 167 x·, sè häc ®¹t gi¶I trong c¸c kú thi häc sinh giái quèc gia qua c¸c n¨m ®Ò t¨ng. TØnh cã tr­¬ng chuyªn Lam s¬n lµ tr­êng cã truyÒn thèng vÒ häc tèt d¹y tèt, rÊ nhiÒu ng­êi ®· thµnh ®¹t tõ m¸i tr­êng nµy, tr­êng còng ®ãng gãp sè huy ch­¬ng cho ®Êt n­íc trong c¸c kú thi häc sinh giái quèc tÕ. Bªn c¹nh ®ã chóng ta còng nhËn thÊy r»ng, tû lÖ mï ch÷ gi÷a nam vµ n÷ cã sõ chªnh lÖch kh¸ lín. B¶ng 10: Tû lÖ d©n c­ 5 tuæi trë lªn ch­a bao giê ®Õn tr­êng

Chung Nam N÷ 1989 15,45 37,21 63,79 1999 7,36 33,48 66,52

Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa

Tuy sù kh¸c biÖt cã gi¶m bít nh­ng víi tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ, tû lÖ n÷ giíi mï ch÷ vÉn sÊp sØ gÊp 2 lÇn so víinam giíi. Nguyªn nh©n lµ do ®a sè d©n sè Thanh hãa sèng ë n«ng th«n, n¬I mµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cßn rÊt thÊp, bªn c¹nh ®ã t­ t­ëng khæng gi¸o vÉn ch­a tho¸t khái t­ t­ëng cña ng­êi d©n, ®Æc biÖt lµ ®èi víi vïng n«ng th«n. VÉn cßn rÊt nhiÒu c¸c «ng bè, bµ mÑ quan niÖm r»ng “con g¸i lµ con ng­êi ta”, v× thÕ hä rÊt Ýt quan t©m ®Õn viÖc häc tËp cña n÷ giíi mµ chØ tró träng yªu tiªn cho nh÷ng ®øa con trai cña m×nh.T×nh tr¹ng nµy cßn ®­îc thÓ hiÖn râ ë c¸c cÊp häc cao

34

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

B¶ng 11: Tû lÖ ng­êi cã tr×nh ®é Cao ®¼ng - §¹i häc ph©n theo giíi

1989 18841 76,77 9700 23,23 1999 32268 73,70 11516 26,30

Nam % N÷ % Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa

Qua 10 n¨m vÒ sè l­îng tuyÖt ®èi, sè l­îng häc sinh n÷ cã tr×nh ®é cao ®½ng- ®¹i häc cã t¨ng lªn (t¨ng 1816 ng­êi tøc lµ t¨ng 18,72%), nh­ng nÕu so víi nam giíi th× vÉn thÊp h¬n nhiÒu ( nam t¨ng 13472 tøc lµ gÊp 7,4 lÇn so víi n÷), ®©y lµ sù kh¸c biÖt t­¬ng ®èi lín g©y nªn sù mÊt c©n ®èi vÒ c¬ cÊu giíi trong gi¸o dôc. Tuy nhiªn ë cÊp häc phæ th«ng th× c¬ cÊu vÒ giíi l¹i cã sù nghiªng vÒ phÝa n÷, n¨m 1999 tû lÖ nam häc phæ th«ng lµ 49,59% trong khi ®è ë n÷ giíi lµ 50,41% ®IÒu nµy nãi lªn r¨ng xu h­íng b×nh ®¼ng nam -n÷ ®ang ngµy mét ®­îc c¶i thiÖn dÇn vµ trong t­¬ng lai kh«ng xa, th× ë c¸c cÊp häc n÷ giíi còng ®­îc ®i häc ngang b»ng víi nam giíi.

B¶ng 12: Tû lÖ mï ch÷ cña d©n sè chia theo nhãm tuæi vµ giíi tÝnh

Nhãm tuæi

5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65+ Nam 61,17 5,32 4,16 2,84 2,13 1,40 1,15 0,86 0,82 1,18 2,13 3,38 13,78 1989 N÷ 33,58 3,15 2,38 1,69 1,79 1,47 1,59 1,63 2,37 3,90 6,94 9,30 30,20 N÷/Nam O,55 0,59 0,57 0,68 0,84 1,05 1,38 1,90 2,89 3,31 3,26 2,75 2,19

Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa

35

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

§é tuæi 5-9 ë c¶ nam vµ n÷ tû lÖ mï ch÷ lµ t­¬ng ®èi cao, ®èi víi nam lµ 61,17%, n÷ lµ 33,38%, lý do lµ ë Thanh hãa sè trÎ em ®i häc muén h¬n so víi tuæi quy ®Þnh cßn t­¬ng ®èi l¬n vµ l¹i tËp trung chñ yÕu trong nhãm tuæi nµy, lªn nhãm tuæi 10-14 th× tû lÖ mï ch÷ gi¶m ®i nhanh chãng, ®èi víi nam lµ 5,32%vµ n÷ lµ 3,15%.

Qua b¶ng sè liÖu trªn ta còng nhËn thÊy sù mÊt c©n ®èi vÒ tû lÖ mï ch÷ nghiªng vÒ phÝa n÷ chØ xÈy ra tõ ®é tuæi 30 trë lªn. Së dÜ nh­ vËy lµ v× nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi nµy sinh ra trong thêi kú ®Êt n­íc ta ®ang ph¶i tr·i qua hai cuéc chiÕn tranh chèng Ph¸p vµ chèng Mü, h¬n thÕ n÷a trong thêi kú nµy tµn d­ cña chÕ ®é phong kiÕn vÉn cßn, ng­êi phô n÷ vÉn cßn chÞu nhiÒu thiÖt thßi so víi nam giíi.

Trong ®é tuæi 25-29 th× xu h­íng l¹i hoµn toµn kh¸c, nh÷ng ng­êi trong nhãm tuæi nµy sinh ra trong thêi kú mµ sù nghiÖp gi¸o dôc ®· ®­îc sù quan t©m cña nhµ n­íc, mäi ng­êi d©n ®Õnt ®Õn tr­êng ®Òu ®­îc ®i häc. Tuy nhiªn rong thêi kú nµy do nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, nªn sù nghiÖp gi¸o dôc ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc, n¹n mï ch÷ vÉn cßn cao ë c¸c cÊp häc phæ th«ng.

Mét thùc tr¹ng vÒ tr×nh ®é häc v©n ë c¸c d©n téc trong tØnh lµ cßn cã sù kh¸c biÖt kh¸ lín vÒ häc vÊn gi÷a c¸c d©n téc, nhÊt lµ ®èi víi c¸c d©n téc Ýt ng­êi.

B¶ng 13: Tr×nh ®é häc vÊn cña mét sè d©n téc

1989 C¸c chØ tiªu

Kinh Th¸i M­êng C¸c d©n

téc #

13,72 1,78 42,98 30,55 6,83 3,04 1,09 0,007 27,39 18,68 1,12 0,85 56,51 54,68 16,63 21,91 1,79 0,59 0,93 1,38 0,095 0,35 0,002 0.001 28,08 1,40 45,48 18,49 2,83 2,13 0,06 0,006

Tæng sè 1.Mï ch÷ 15,02 2.BiÕt ®äc, biÕt viÕt 1,67 3.Ch­a TN PTCS 44,78 4. TN PTCS 28,76 5.TN PTTH 6,01 6.TN TH chuyªn nghiÖp 2,77 7.TN C§-§H 0,97 0,006 8. TiÕn sÜ ,phã tiÕn sÜ Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa

36

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy tr×nh ®é tr×nh ®é häc v©n cña d©n téc kinh lµ cao nhÊt, tiÕp ®Õn lµ d©n téc m­êng, th¸i. §IÒu nµy thÓ hiÖn cµng râ khi lªn c¸c cÊp häc cµng cao: tèt nghiÖp PTTH d©n téc kinh chiÕm 6,83%, m­êng chiÕm 1,79%, th¸i lµ o,93. Sù chªnh lÖch vÒ tû lÖ tèt nghiÖp PTTH gi÷a d©n téc Kinh vµ d©n téc M­êng lµ gÇn 4 lÇn, víi d©n téc Th¸i lµ h¬n 7 lÇn, lªn tr×nh ®é C§-§H th× sù chªnh lÖch gi÷a d©n téc Kinh vµ d©n téc M­êng lµ 3 lÇn, víi d©n téc Th¸i lµ h¬n 11 lÇn. Lý do ®ã lµ do ng­êi kinh chiÕm ®a sè trong d©n sè cña tØnh vµ phÇn lín hä tËp trung sinh sèng ë ®ång b»ng vµ ®« thÞ, n¬i cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ, v¨n ho¸ tèt h¬n vïng miÒn nói, vïng s©u vïng xa n¬i tËp trung sinh sèng cña c¸c d©n téc Ýt ng­êi, bªn c¹nh ®ã ®èi víi c¸c d©n téc Ýt ng­êi th× truyÒn thèng vÒ gi¸o dôc cña hä hÇu nh­ kh«ng cã, hä sèng chñ yÕu b»ng nghÒ n«ng: ch¨n nu«i vµ trång trät, trong khi ®ã sè ng­êi biÕt tiÕng kinh l¹i kh«ng nhiÒu. Do ®ã, viÖc truyÒn thô kiÕn thøc v¨n ho¸ cho ng­êi d©n téc rÊt khã kh¨n. MÆc dï trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tØnh ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch ­u tiªn cho viÖc ph¸t triÓn gi¸o dôc ë c¸c vïng s©u, vïng xa, vïng miÒn nói, vïng d©n téc Ýt ng­êi. §Æc biÖt lµ quan t©m ®Õn viÖc xo¸ n¹n mï ch÷ cho c¸c d©n téc nh­ng t×nh trang trªn ch­a ®­îc kh¾c phôc hoµn toµn.

b. Sù ph¸t triÓn gi¸o dôc ëc¸c cÊp häc trong tØnh Thanh hãa Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y sè l­¬ng häc sinh ®Õn tr­êng ë c¸c cÊp häc phæ th«ng ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, nhÊt lµ tõ khi bé luËt vÒ phæ cËp tiÓu häc ®­îc Nhµ n­íc ban hµnh.

1989

1999

B¶ng 14: Tû lÖ d©n sè 5 tuæi trá lªn ®ang ®I häc chia theo nhãm tuæi vµ c¸c cÊp häc phæ th«ng.

Tæng

CÊp I

CÊpII CÊpIII KX§

Tæng

CÊpI

CÊpII CÊpIII KX§

Tæng

596018 380872 163663 41403 10080 1003981 577496 323150 103734

16

5-9

240561 234526 1279

-

4686 385168 385010

160

-

-

10-14 280120 141042 133134 4768 1176 408237 187880 219435

907

16

4940

72129

27954 35647 3588 199362

3635 201708 94018

-

3208

36213

1296

294

998

630

971

1847

8809

-

15-19 20+ Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa

Nhãm tuæi

37

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Trong vßng 10 n¨m tû lÖ d©n c­ ®i häc ®· t¨ng tõ 87,92% lªn 92,16% t¨ng 4,87%. Sè häc sinh phæ th«ng tõ 1989 - 1999 t¨ng 407936 em tøc lµ t¨ng 68,45% trong ®ã häc sinh cÊpI t¨ng 196624 em, häc sinh cÊpII t¨ng 159478 em, häc sinh cÊpIII t¨ng 62331 em. Nh­ vËy ë c¶ 3 cÊp häc sè l­îng häc sinh ®Òu t¨ng lªn, trong ®ã sè häc sinh tiÓu häc t¨ng m¹nh nhÊt, lý do lµ trong giai ®o¹n nay tØnh Thanh hãa ®· cã chñ ch­¬ng më réng quy m« gi¸o dôc, ®Æc biÖt lµ víi cÊp tiÓu häc.

Trong ph¹m vi toµn tØnh cã 96,9% sè x· cã tr­êng cÊp I vµ cÊp II, tr­êng cÊp III th× mçi huyÖn cã Ýt nhÊt mét tr­êng cã huyÖn cã tíi 2-3 tr­êng, tuú thuéc vµo quy m« häc sinh cña huyÖn ®ã. §a sè c¸c tr­êng ®Òu ®­îc x©y dùng kiªn cè, dùa vµo kinh phÝ cña nh©n d©n ®ãng gãp hoÆc tõ nguån viÖn trî tõ c¸c tæ chøc n­íc ngoµi.

Mét diÒu ®¸ng l­u ý n÷a lµ ý thøc cña ng­êi víi viÖc ch¨m lo häc hµnh cho con c¸i ®· ®­îc n©ng cao, ®iÒu nµy thÓ hiÖn ë tû lÖ häc sinh ®i häc tiÓu häc ®óng tuæi (5-9) n¨m 1989 lµ 61,57% ®Õn n¨m 1999 lµ 66,67% tøc lµ t¨ng 5,1% (ë ®©y ta coi nh­ sè häc sinh l­u ban kh«ng ®¸ng kÓ).

Bªn c¹nh ®ã viÖc ®µo t¹o ë c¸c cÊp häc cao h¬n ë trong tØnh còng cã nhiÒu chuyÓn biÕn lín. HiÖn nay Thanh hãa míi võa thµnh lËp tr­êng §¹i häc H«ng ®øc víi quy m« vµ c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o ngµy cµng ®­îc më réng.

B¶ng 15: Sù ph¸t triÓn gi¸o dôc §¹i häc - THCN

Gi¸o dôc ®¹i häc –THCN N¨m

1996-1997 1997-1998 1998-1999 1999-2000 D¹þ nghÒ - CNKT 6371 8554 10995 13196 THCN 6097 7887 8548 12167 C§-§H 6807 7496 8416 9215

Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa

Sè l­îng häc sinh ®­îc ®µo t¹o nghÒ t¨ng lªn ®¸ng kÓ, n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc, trong ®ã ®Æc biÖt ®¸ng chó ý lµ vÒ viÖc ®µo t¹o hÖ C§-§H, ®©y cã thÓ nãi lµ b­íc ®i míi cña nÒn gi¸o dôc Thanh hãa, tr­íc ®©y th× viÖc ®µo t¹o hÖ ®ai häc ë t×nh hÇu nh­ ch­a cã mµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é nµy chñ yÕu ®­îc ®µo t¹o ë Hµ néi.

38

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Quy m« ®µo t¹o hÖ §H-C§ tõ 1996-1999 t¨ng 33,75%, trung b×nh mçi n¨m t¨ng 8,4% víi quy m« vµ tèc ®é t¨ng nh­ vËy nã còng phÇn nµo gi¶i quýªt ®­îc nhu cÇu vÒ nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cao cho tØnh, ®ång thêi gãp phÇn n¨ngcao tr×nh ®é d©n trÝ cho nh©n d©n. Tuy nhiªn chÊt l­îng ®µo t¹o cßn ch­a ®­îc cao do ®éi ngò gi¸o viªn ch­a cã kinh nghiÖm, c¬ së vËt chÊt ch­a ®­îc ®¶m b¶o.

ViÖc ®µo t¹o c«ng nh©n kÜ thuËt vµ d¹y nghÒ còng ngµy cµng ®­îc më réng, tõ 1996-1999 t¨ng tõ 6371 ng­êi lªn 13196 ng­êi tøc lµ t¨ng 2,07 lÇn, gãp phÇn trang bÞ cho ng­êi lao ®éng cã ®­îc ngµnh nghÒ æn ®Þnh, nh»m t¨ng c¬ héi t×m kiÕm viÖc lµm cho hä, ®ång thêi ®­a nÒn kinh tÕ cña tØnh ph¸t ®i lªn cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®©t n­íc.

39

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Ch­¬ng III ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc v©n ®Õn møc sinh ë Thanh hãa

I. ¶nh h­ëng tr×nh ®é häc v©n ®Õn h«n nh©n gia ®×nh

1. Tr×nh ®é häc vÊn víi tuæi kÕt h«n trung b×nh

Tr×nh ®é häc vÊn cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn tuæi kÕt h«n cña phô n÷, mÆt kh¸c tuæi kÕt h«n l¹i liªn quan ®Õn møc sinh cña c¸c bµ mÑ. NhiÒu nghiªn cøu cho thÊy khi phô n÷ kÕt h«n sím th× kho¶ng thêi gian sinh ®Î sÏ kÐo dµI, nªn hä cã xu h­íng ®Î nhiÒu con h¬n so víi phô n÷ kÕt h«n muén. VÝ dô nÕu nh­ lÊy giíi h¹n sinh ®Î lµ 15-49 th× nh÷ng ng­êi phô n÷ kÕt h«n ë tuæi 20sÏ cã kho¶ng tuæi sinh con lµ 29 n¨m, cßn nh÷ng ng­êi kÕt h«n ë tuæi 25 th× sÏ cã kho¶ng thêi gian ®Î sinh con lµ 24 n¨m vµ cã Ýt thêi gian h«n nh©n h¬n lµ 5 n¨m so víi phô n÷ kÕt h«n ë tuæi 20. So s¸nh nµy cho thÊy viÖc thay ®æi ®é tuæi kÕt h«n cã thÓ lµ ®IÒu kiÖn ®­îc l­a chän tr­íc hÕt trong c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sinh ®Î hiÖn ®¹i trong ph¹m vi h«n nh©n. Mét c¸ch râ h¬n ta cã thÓ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a tuæi kÕt h«n vµ sè con mong muèn. Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ tuæi kÕt h«n cµng cao th× t­¬ng øng víi sè con mong muèn cµng gi¶m, tõ 4 con ë tuæi 18, 2 con ë tuæi 24 vµ ®Õn tuæi 34 sã con mong muèn cã xu h­íng gi¶m xuèng kh«ng. Kinh nghiÖm tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cho thÊy móc sinh gi¶m ®¸ng kÓ khi t¨ng tuæi kÕt h«n cña phô n÷, v× r»ng tuæi kÕt h«n cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®ªn møc sinh

* Trùc tiÕp lµ rót g¾n thêi gian ng­êi phô n÷ cã kh¶ n¨ng sinh ®Î. Së dÜ nh­ vËy lµ ®Ó ®¹t ®­îc häc vÊncao ®ßi hái ng­êi phô n÷ ph¶I dµnh nhiÒu thêi gian h¬n cho viÖc häc tËp, nªn ng­êi phô n÷ cã xu h­íng tr× ho·n viÖc kÕt h«n cña b¶n th©n, dÉn ®Õn hä th­êng kÕt h«n ë ®é tuæi kh¸ cao, cho nªn thêi gian sinh ®Î bÞ rót g¾n l¹i, ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn viÖc gi¶m møc sinh. Ngoµi ra nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ tuæi kÕt h«n cña c¸c bµ mÑ còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®ªn stkhcña con c¸I hä sau nµy, cã t¸c dông k×m h¶m bít vong quay cña qu¸ tr×nh t¸I s¶n xuÊt d©n sè.

* Gi¸n tiÕp lµ gi¶m møc sinh th«ng qua th¸I ®é ®èi víi h«n nh©n vµ gia ®×nh, khuyÕn khÝch ng­êi phô n÷ sinh muén vµ h¹n chÕ sinh sím ngay sau thêi ®iÓm kÕt h«n. VËy t¹i sao l¹i cã sù kh¸c biÖt vÒ ®é tuæi kÕt h«n cña c¸c c¸i nh©n, nh­ng ph¶i coi träng nhÊt lµ viÖc gi¸o dôc nh»m n©ng cao tr×nh ®é häc v©n cña phô n÷.

40

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y trong c¸c mÆt ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tr×nh ®é häc v©n trë thµnhmét chØ sè c¬ b¶n cña viÖc hoµn thiÖn ®Þa vÞ x· héi ®Æc biÖt lµ tr×nh ®é häc v©n cña phô n÷, khi ng­êi phô n÷ dµnh nhiÒu thêi gian cho viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc v©n th× sÏ lµm tuæi kÕt h«n t¨ng lªn. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, ®Ó kh«ng bÞ tôt hË vµ ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña x· héi, ng­êi phô n÷ ph¶i tù trang bÞ kiÕn thøc cho m×nh, tù n©ng cao ®Þa vÞ cña b¶n th©n ®Ó b¾t kÞp víi ®µ ph¸t triÓn cña x· héi. Ng­êi phô n÷ sÏ ®Æt häc vÊn lªn hµng ®Çu, dµnh nhiÒu thêi gianh¬n cho viÖc nghiªn cøu häc tËp vµ t¨ng tuæi kÕt h«n.

Khi mµ tr×nh ®é häc vÊn cµng cao sÏ lµm thay ®æi th¸i ®é cña ng­êi phô n÷ ®èi víi h«n nh©n vµ gia ®×nh. Nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn th­êng chñ ®éng h¬n trong vÊn ®Ò h«n nh©n cña m×nh, hä kh«ng phô thuéc vµo sù s¾p ®Æt cña cha mÑ, kh«ng chÞu sù g· b¸n khi hä cã mét ®Þa vÞ ®¸ng kÓ trong x· héi. Hä chØ quyÕt ®Þnh tiÕn tíi h«n nh©n khi ®· ®¹t ®­îc mét ®i¹ vÞ nhÊt ®Þnh trong x· héi. MÆt kh¸c nh÷ng ng­êi phô n÷ cã häc vÊn cao th­êng h×nh thµnh nªn mét lèi suy nghÜ tiÕn bé, cïng víi ®Þa vÞ cña hä, hä cã ®iÒu kiÖn h¬n trong viÖc ch¨m sãc vµ gi¸o dôc con c¸i, do ®ã hµnh vi cña hä cã ¶nh h­ëng ®Õn hµnh vi cña con c¸I hä sau nµy trong ®ã cã hµnh vi sinh ®Î. Ng­îc l¹i nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp th­êng thiÕu chñ ®éng trong viÖc quyÕt ®Þnh h«n nh©n cña b¶n th©n, nh÷ng ng­êi phô n÷ nµy vÉn chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña t­ t­ëng nho gi¸o, hä kh«ng tù gi¶i tho¸t ®­îc nh÷ng t­ t­ëng l¹c hËu, quan niÖm “cha mÑ ®Æt ®©u con ngåi ®Êy” vÉn cßn søc m¹nh ®Ó chÕ ngù viÖc h«n nh©n cña hä. Do tr×nh ®é häc vÊn thÊp hä kh«ng b¾t kÞp ®­îc víi ®µ ph¸t triÓn cña x· héi, kh«ng ®ñ hiÓy biÕt ®Ó n¾m b¾t ®­îc tÇm quan träng cña häc vÊn, víi hä môc tiªu lµ lÊy ch«ng, cã con vµ yªn phËn ë nhµ ch¨m sãc chång con, cßn viÖc tiÕp tôc häc tËp n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn, n©ng cao ®Þa vÞ cña hä trong x· héi cña hä lµ qu¸ xa vêi. §Ó nhËn biÕt râ h¬n mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc vÊn vµ tuæi kÕt h«n ta h·y tham kh¶o b¶ng sè liÖu sau.

B¶ng 16: Mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc vÊn vµ tuæi kÕt h«n

Tr×nh ®é häc vÊn 1. Ch­a ®I häc 2. Ch­a TN cÊp I 3. TN cÊp I 4. TN cÊp II 5. TN cÊp III trë lªn Tuái kÕt h«n trung b×nh 18,15 19,16 19,87 21,12 23,50 Tæng sè phô n÷ 256 950 1090 2320 1561

Nguån: UBDS- KHHG§ n¨m 1997 (®IÒu tra chän mÉu)

41

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy tuæi kÕt h«n cã xu h­íng t¨ng lªn cïng víi sù ta t¨ng lªn cña tr×nh ®é häc vÊn cña phô n÷. Sù kh¸c biÖt vÒ ®é tuæi kÕt h«n gi÷a c¸c phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn kh¸c nhau lµ ®¸ng kÓ, ®èi víi phô n÷ ch­a ®i häc vµ phô n÷ cã tr×nh ®é tèt nghiªp cÊp III trë lªn lµ gÇn 5 n¨m. §iÒu ®¸ng l­u ý ë ®y lµ ®èi víi phô n÷ ch­a ®I häc tuæi kÕt h«n trung b×nh cña hä chØ lµ 18,15 tuæi, ®iÒu nµy chøng tá r»ng cã rÊt nhiÒu phô n÷ kÕt h«n d­íi tuæi 18 (d­íi tuæi quy ®Þnh cña luËt h«n nh©n gia ®×nh), v× thÕ ®èi víi nh÷ng phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp th× nhËn thøc cña hä vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh cßn rÊt h¹n chÕ , khi kÕt h«n qu¸ sím ng­êi phô n÷ ch­a cã ®ñ thêi gian trang bÞ cho m×nh c¸c ®IÒu kiÖn vËt chÊt còng nh­ tinh thÇn ®Ó b­íc vµo cuéc s«ng gia ®×nh, h¬n thÕ n÷a do kiÕn thøc hä kh«ng cã nªn ®a phÇn trong sè hä lµ lµm n«ng nghiÖp hoÆc lµ lao ®éng thñ c«ng, thu nhËp thÊp, cuéc sèng gia ®×nh gÆp nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ thiÕu thèn ®IÒu kiÖn ch¨m sãc cho con c¸i hä sau nµy.

tû lÖ %

N÷/Nhãm tuæi B¶ng 17: Tû lÖ t¶o h«n ë mét sè d©n téc D©n téc

Nam/Nhãm tuæi 15-17 1,27 1,10 4,62 4,30 11,52 18,70 1,92 13-14 0,46 0,31 0,91 1,41 2,50 1,60 0,70 18-19 7,72 6,58 15,80 13,71 31,50 42,17 6,50 13-14 0,57 0,45 1,12 1,47 2,90 1,82 0,85 15-17 2,37 2,06 6,35 18,52 28,17 36,58 4,30

Toµn tØnh Kinh M­êng Th¸I Tµy Nïng Hoa Nguån:Côc thèng kª Thanh hãa n¨m 1999

HiÖn t­îng t¶o h«n vÉn cßn xÈy ra víi mét tû lÖ ®¸ng kÓ, mÆc dï Nhµ n­íc ®· ban hµnh luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh. Së dÜ cßn cã t×nh tr¹ng nµy lµ do tr×nh ®é häc vÊn thÊp nªn nh÷ng ®èi t­îng t¶o h«n kh«ng hiÓu biÕt ®­îc t¸c h¹i cu¶ viÖc kÕt h«n sím. Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy trong ph¹m vi toµn tØnh sè ng­êi kÕt h«n trong ®é tuæi 13-14 ë n÷ chiÕm 0,57%, nam chiÕm 0,46%. ë ®é tuæi nµy th× ng­êi phô n÷ ch­a b­íc vµo tuæi sinh ®Î (15-49), v× thÕ nÕu hä sinh con trong ®é tuæi nµy th× nguy c¬ tö vong ®èi víi bµ mÑ vµ trÎ em sÏ rÊt cao. T×nh tr¹ng nay ®Æc biÖt hay xÈy ra ®èi vêi c¸c d©n téc Ýt

42

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

ng­êi ë Thanh hãa, víi d©n téc Tµy tû lÖ t¶o h«n cao nhÊt, 2,5% ®èi víi nam vµ 2,9% ®èi víi n÷, d©n téc Nïng 1,6% ®èi víi nam vµ 1,82% ®èi víi n÷, d©n téc Th¸i 1,41% ®èi víi nam vµ 1,47% ®èi víi n÷. C¸c d©n téc Ýt ng­êi cïng cã mét ®Æc ®iÓm lµ hä sèng trong c¸c lµng b¶n,ë vïng nói cao, vung xa, vïng s©u, n¬i mµ ®êi sèng vËt chÊt còng nh­ t×nh thÇn cßn nhiÒu khã kh¨n. MÆt kh¸c, do ng©n s¸ch cña tØnh dµnh cho c«ng t¸c DS-KHHG§ cßn h¹n chÕ nªn viÖc tuyªn truyÒn kh«ng ®Õn ®­îc c¸c vïng xa, vïng s©u. Bªn c¹nh ®ã yÕu tè phong tôc tËp qu¸n cßn ¨n s©u trong tiÒm thøc cña hä, v× thÕ viÖc kÕt h«n sím ë c¸c d©n téc Ýt ng­êi kh«ng hÒ bÞ søc Ðp tõ phÝa d­ luËn, nh­ ®èi víi nh÷ng ng­êi kÕt h«n ë vïng thµnh thÞ vµ n«ng th«n.

D©n téc Kinh chiÕm phÇn lín trong d©n sè Thanh hãa vµ lµ d©n téc cã tr×nh ®é häc vÊn cao nhÊt nªn hiÖn t­îng t¶o h«n xÈy ra rÊt Ýt ë d©n téc nµy, ë ®é tuæi 13-14 tû lÖ t¶o h«n ®èi víi nam lµ 0,31% vµ ®èi víi n÷ lµ 0,45%, ë ®é tuæi 15-17 ®èi víi nam lµ 1,1% vµ ®èi víi n÷ lµ 2,06%. TiÕp ®Õn lµ d©n téc M­êng còng cã tû lÖ t¶o h«n t­¬ng ®èi thÊp so víi c¸c d©n téc kh¸c, lý do lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tØnh ®É cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ lªn mét sè huyÖn phÝa T©y, nªn ®· cã sù giao l­u vÒ kinh tÕ còng nh­ v¨n ho¸ gi÷a c¸c d©n téc. V× thÕ, tr×nh ®é hiÓu biÕt cña c¸c d©n téc còng ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ d©n téc M­êng vµ ®IÒu v®ã ®· cã t¸c dông tÝch cùc ®Õn ®é tuæi kÕt h«n cña c¸c d©n téc nµy.

B¶ng sè liÖu sau sÏ cho ta biÕt vÒ t×nh tr¹ng kÕt h«n ë Thanh hãa trong

nh÷ng n¨m gÇn ®©y.

B¶ng 18: Tû lÖ phô n÷ cã chång (1995-1999) §¬n vÞ: %

N¨m

% phô n÷ tõ 15-49 tuæi cã chång/tæng phô n÷ 1995 70,16 1996 70,27 1997 1998 1999 69,78 69,31 68,55

Nguån UBDS-KHHG§ tØnh Thanh hãa

Ta nhËn thÊy % phô n÷ cã chång qua c¸c n¨m cã xu h­íng gi¶m xuèng ®¸ng kÓ, ®iÒu nµy cã nghÜa lµ sè ng­êi phô n÷ kÕt h«n muén vµ t×nh h×nh ly h«n, ly th©n cã xu h­íng t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. ë ®©y ta chØ ®Ò cËp ®Õn khÝa c¹nh ly hén, ly th©n cã xu h­íng t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m qua. Bªn c¹nh ®ã theo kÕt qu¶ diÒu tra d©n sè n¨m 1989vµ 1999, tû lÖ ly h«n ly th©n cña hai n¨m 1989 vµ 1999 lÇn l­ît lµ 1,438% vµ 1,880% nh­

43

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

vËy trong vßng 10 n¨m tû lÖ ly h«n ly th©n ®· t¨ng lªn 0,3 lÇn. Nguyªn nh©n chÝnh ë ®©y lµ khi nªn kinh tÕ ph¸t triÓn, ng­êi cã nhiÒu c¬ héi trong viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn cña m×nh, ®Æc biÖt lµ ®eèi víi ng­êi phô n÷, do tr×nh ®é häc vÊn ®­îc n©ng cao cho nªn ng­êi phô n÷ ngµy cµng gi÷ nh÷ng vÞ trÝ quan träng trong x· héi v× thÕ trong quan hÖ x· héi còng nh­ trong quan hÖ gia ®×nh xu h­íng b×nh ®¨ng nam-n÷ ngµy cµng thÓ hiÖn râ, trong gia ®×nh ng­êi ®· cã vai trß tÝch cùc trong viÖc gia c¸c quyÕt®Þnh liªn quan ®Õn cuéc sèng cña m×nh, c¸c quan niÖm cò l¹c hËu dÇn dÇn ®­îc ®Èy lïi, t×nh tr¹ng ng­êi phô n÷ bÞ coi nh­ ng­êi chØ biÐt tu©n theo c¸c quyÕt ®Þnh cña ng­êi chång hÇu nh­ kh«ng cßn n÷a, mµ hä ngµy cµng cã xu h­íng ®Êu tranh cho sù b×nh ®¼ng cña m×nh trong gia ®×nh,. T×nh tr¹ng ly h«n ly th©n ngµy mét gia t¨ng lµ mét minh chøng cho ®IÒu ®ã.

Tuæi kÕt h«n kh«ng nh÷ng cã sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c d©n téc mµ gi÷a c¸c khu vùc còng cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ. ë ®©y ta chØ ®Ò cËp ®Õn khu vùc thµnh thÞ vµ khu vùc n«ng th«n, do cã sù chªnh lÖch vÒ møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c khu vùc nªn ng­êi d©n ë hai khu vùc nµy còng ®­îc lÜnh héi n÷ng gi¸ trÞ vÒ tr×nh ®é häc vÊn còng rÊt kh¸c nhau. ë khu vùc thµnh thÞ do cã tr×nh ®é kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n nªn cã tr×nh ®é häc vÊn cao h¬n khu vùc n«ng th«n v× thÕ nã ®· cã t¸c ®éng lµm thay ®æi c¸ch nh×n nhËn vÒ h«n nh©n theo xu h­íng tiÕn bé h¬n, ë khu vùc nµy cã sù phæ biÕncña gia ®×nh hËt nh©n, sù láng lÏo trong quan hÖ th©n téc, møc ®é ®a d¹ng cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ngoµI gia ®×nh, nã ®· lµm cho tuæi kÕt h«n ë khu vùc thµnh thÞ cao h¬n khu vùc n«ng th«n gÇn 3 tuæi.

B¶ng 19: Tuæi kÕt h«n trung b×nh cña phô n÷ theo khu vùc

Chung Thµnh thÞ N«ng th«n 1994 22,16 23,45 21,29 1997 23,25 24,06 21,62

Nguån: UBDS-KHHG§ tØnh Thanh hãa (®iÒu tra chän mÉu)

Tuæi kÕt h«n ë khu vùc n«ng th«n thÊp h¬n khu vùc thµnh thÞ mét phÇn lµ do ng­êi phô n÷ ë n«ng th«n cã kho¶ng thêigian ®i häc thÊp h¬n. MÆt kh¸c ë n«ng th«n Thanh hãa viÖc lµm chÝnh cña phô n÷ lµ nghÒ n«ng ( theo tÝnh to¸n n¨m 1999 cã tíi 90,78% d©n sè sèng b¨ng nghÒ n«ng), ®Êt ®ai

44

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

lµ yÕu tè quan träng. V× vËy viÖc chia ruéng ®Êt theo hé gia ®×nh chÝnh lµ mét nh©n tè thøc ®Èy viÖc kÕt h«n sím ë n«ng th«n.

Tuæi kÕt h«n nã cßn cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn møc sinh, khi phô n÷ b­íc vµo tuæi kÕt h«n sím th× kho¶ng thêi gian sinh ®Î cña hä kÐo dµi nªn hä cã xu h­íng ®Î nhiÒu con so víi nh÷ng ng­êi b­íc vµo tuæi kÕt h«n muén. Cã nhiÒu nh©n tè t¸c ®éng ®Õn tuæi kÕt h«n cña ng­êi phô n÷ trong ®ã tr×nh ®é häc vÊn lµ mét nh©n tè quan träng nhÊt.

Sè con trung b×nh (Y) 3,2 2,96 2,65 2,39 2,29

B¶ng 19: Mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc vÊn vµ tuæi kÕt h«n trung b×nh cña phô n÷. Tuæi kÕt h«n trung b×nh(X) Tr×nh ®é häc vÊn 18,05 1. Ch­a ®I häc 19,16 2. Ch­a TN cÊp I 19,87 3. TN cÊp I 21,12 4. TN cÊp II 5. TN cÊp III trë lªn 23,5 Nguån: UBDS-KHHG§ tØnh Thanh hãa n¨m 1997 (kÕt qu¶ ®IÒu tra chän mÉu)

Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy tuæi kÕt h«n trung b×nh cña t­ng nhãm cã tr×nh ®é häc vÊn cµng cao th× sè con trung b×nh cµng gi¶m xuèng ®©y lµ mèi quan hÖ tû lÖ nghÞch. Tõ hai mèi quan hÖ nµy dùa vµo ph­¬ng ph¸p håi quy t­¬ng quan chóng ta x©y dùng dc ph­¬ng tr×nh sau.

Y = 6,21099 - 0,1735 X

Trong ®ã hÖ sè t­¬ng quan r= 0,9 Ta thÊy r¨ng mèi quan hÖ t­¬ng quan ë ®©y lµ kh¸ chÆt chÏ, tõ ph­êng tr×nh håi quy trªn ta cã thÓ tÝnh ®­îc r»ng ®Ó sè con nhá h¬n hoÆc b»ng 2 th× tuæi kÕt h«n trung b×nh cña ng­êi phô n÷ ph¶i lín h¬n 24,27 tuæi. Qua b¶ng sè liÖu trªn th× tuæi kÕt h«n tbcã mèi quan hÖ tû lÖ thuËn víi tr×nh ®é häc vÊn vµ tû lÖ nghÞch víi møc sinh. Vëy ®Ò gi¶m møc sinh n©ng cao ®é tuæi kÕt h«n th× mét trong nh÷ng yªu cÇu quan träng lµ n¨ng cao tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi phô n÷ kh¸c h¼n víi n÷ giíin nam cã tuæi kÕt h«n cao h¬n h¼n còng

45

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

gi«ng nh­ n÷ tuæi kÕt h«n trung b×nh cña nam còng phô thuéc rÊt chÆt chÏ vµo tr×nh ®é häc vÊn.

B¶ng 20: Tr×nh ®é häc vÊn vµ tuæi kÕt h«n trung b×nh cña nam vµ n÷

Tr×nh®é häc vÊn Tuæi kÕt h«n trung b×nh

Nam 20,14 21,76 22,21 24,72 25,76 N÷ 18,05 19,16 19,78 21,92 23,5

1. Ch­a ®I häc 2. Ch­a TN cÊp I 3. TN cÊp I 4. TN cÊp II 5. TN cÊp III trë lªn Nguån: UBDS-KHHG§ TØnh Thanh hãa n¨m 1997

Sù kh¸c biÖt vÒ tuæi kÕt h«n trung b×nh cña nam ch­a ®i häc vµ nam cã tr×nh ®é häc vÊn tõ cÊp III trë lªn lµ gÇn 5 n¨m, ®©y lµ sù kh¸c biÖt t­¬ng ®èi lín. §iÒu ®ã nãi lªn r»ng khi mµ tuæi kÕt h«n cña nam t¨ng th× nã còng gi¸n tiÕp t¸c déng ®Õn tuæi kÕt h«n cña n÷, ngµy nay nam giíi lÊy vî cã tr×nh ®é t­¬ng ®­¬ng víi m×nh qua b¶ng sè liÖu trªn cho ta thÊy râ ®IÒu ®ã. MÆt kh¸c khi tr×nh ®é häc vÊn cña nam gií cao th× nhËn thøc cña hä ®èi víi h«n nh©n vµ gia ®×nh tèt h¬n,. V× thÕ tr×nh ®é häc vÊn cña nam giíi còng cã t¸c ®éng tÝch cøc ®Ðn viÖc gi¶m møc sinh vµ t¨ng tuæi kÕt h«n cña phô n÷.

Qua ph©n tÝch trªn ta nhËn thÊy r»ng tuæi kÕt h«n lµ mét vÊn ®Ò quan träng trong nghiªn cøu qu¸ ®é d©n sè vµ nã cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn møc sinh. Bëi lÏ kÕt h«n sím còng nh­ hÇu hÕt mäi ng­êi ®Òu kÕt h«n lµ nh©n tè t¹o ra møc sinh cao.

2. Tr×nh ®é häc vÊn víi quy m« gia ®×nh

Mét trong nh÷ng luËn ®IÓm chÝnh cña ch­¬ng tr×nh d©n sè ë ViÖt nam lµ khuyÕch tr­¬ng m¹nh mÏ viÖc h¹ thÊp møc sinh gãp phÇn n©n cao phóc l¬I vµ m­c s«ng cña c¸c gia ®×nh. C¬ së cña luËn ®iÓm nµy lµ víi nguån lùc cã h¹n, c¸c cÆp vî ch«ng cã Ýt con h¬n sÏ cã niÒu kh¶ n¨ng ®Çu t­ cho mçi ®øa con vµ nh­ vËy hä cã thÓ nu«i d¹y vµ gi¸o dôc con tèt h¬n. Do ®ã viÖc gia t¨ng sè gia ®×nh cã quy m« t­¬ng ®èi nhá sÏ gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn cña c¸c thÕ hÖ trÎ em kÐ tiÕp trong t­¬ng lai, mét môc tiªu chung cña c¸c gia ®×nh còng nh­ cña c¸c chÝnh phñ ®Òu mong ®îi. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× ng­êi ta nhËn thÊy r»ng nang cao tr×nh ®é häc vÊn cho x· héi nãi chung vµ

46

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

phô n÷ nãi riªng lµ mét trong nh÷ng c¸ch thøc tèt nhÊt ®Ó tiÕn tíi quy m« gia ®×nh nhá.

B¶ng 21: Tr×nh ®é häc vÊn vµ quy m« gia ®×nh

Tr×nh ®é häc vÊn

1. Ch­a ®I häc 2 Ch­a TN PTCS 3.TN PTCS/5-9 4.TN PTTH bËc1 (9-11) 5. TN PTTH bËc 2 (12) 1 con 6,44 8,36 15,96 15,00 20,44 4 con 50,48 45,26 36,38 30,40 13,81

Quy m« gia ®×nh 3 con 2 con 21,74 21,44 23,19 23,19 22,04 25,62 26,06 28,53 27,08 38,67 Nguån : Côc thèng kª Thanh hãa n¨m 1998

Qua b¶ng sè liÖu trªnta thÊy ®èi víi nh÷ng phô n÷ ch­a tèt nghiÖp PTTH bËc 2 th× viÖc l­a chon quy m« gia ®×nh 2 con lµ cao nhÊt chiÕm 38,67%, cßn ®èi víi phô n÷ ch­a ®i häc th× quy m«gia ®×nh 4+ lµ chñ yÕu. Së dÜ cã sù kh¸c biÖt ®ã lµ ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn cao th× sù hiÓu biÕt vÒ c¸c biÖn ph¸p KHHG§ còng ®­îc n©ng lªn, bªn c¹nh ®ã hä cßn cho r»ng cã Ýt con th× hä míi cã ®IÒu kiÖn ch¨n sãc søc khÎo cho con cña hä ®­îc tèt h¬n hay nãi mét c¸ch ®i lµ hä quan t©m ®Õn chÊt l­¬ng nu«i d¹y con c¸i sau nµy vµ khi ng­êi phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn cao th×th× thêi gian dµnh cho viÖc nghiªn cøu häc tËp vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi chiÕm phÇn lín thêi gian cña hä nªn thêi gian dµnh cho gia ®×nh sÏ Ýt h¬n, v× thÕ sè con mong muèn cña hä gi¶m xuèng. Ng­îc l¹i ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp th× nhËn thøc cña hä vÒ KHHG§ cßn nhiÒu h¹n chÕ, bªn c¹nh ®ã hä cßn chÞu ¶nh h­ëng cña t­ t­ëng nho gi¸o ­a thÝch gia ®×nh ®«ng con, ®Æc biÖt lµ gia ®×nh ®«ng con trai. Do vËy, ®a sè trong sè nh÷ng ng­êi lµ ­a thÝch gia ®×nh ®«ng con.

II. ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn ®Õn hµnh vi sinh s¶n

1. ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn ®Õn sè con mong muèn vµ sè con

thùc tÕ

Tr×nh ®é häc vÊn nã t¸c ®éng mét c¸ch gi¸n tiÕp ®Õn sè con ®­îc sinh ra cña c¸c bµ mÑ, bëi lÏ con ng­êi víi ý thøc vµ trÝ tuÖ, t­ duy cña m×nh nªn mäi hµnh ®éng ®Òu lµ kÕt qu¶ cña suy nghÜ cña hä. Nh­ng mçi ng­êi kh¸c

47

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

nhau cã c¸ch suy nghÜ vµ hµnh ®éng kh¸c nhau, tuú thuéc vµo tr×nh ®é häc vÊn cña hä. V× vËy hµnh vi sinh s¶n vµ sè lÇn sinh s¶n xuÊt ph¸t tõ tõ sù mong muèn cña ng­êi vî vµ ng­êi chång vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng con c¸i. Nh­ vËy, sè con mong muèn cña hä cã ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®ªn møc sinh. Kh¸c víi sè con lý t­ëng hµm ý kh«ng t­ëng, sè con mong muèn trong hoµn c¶nh sèng cô thÓ bao gåm c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng, phô thuéc vµo hoµn c¶nh thêi gian, ph¶n ¸nh ®­îc x¸c thùc vÒ sè con hä muèn cã phï hîp víi ®iÒu kiÖn sèng. Nhu cÇu vÒ sè con mµ ng­êi ta cho lµ hîp lý sÏ quyÕt ®Þnh trùc tiÕp ®Õn møc sinh. Sè con mong muèn còng gãp phÇn h×nh thµnh nªn quy m« gia ®×nh lý t­ëng. ChØ tiªu sè con mong muèn còng chÞu ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn ®Æc biÖt lµ tr×nh ®é häc vÊn cña phô n÷. Tr×nh ®é häc vÊn sÏ lµm thay ®æi nh÷ng quan niÖm vÒ sè con mong muèn vµ chÊt l­îng cña nh÷ng ®øa con. Ng­êi phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn th× hä sÏ cã nhËn thøc hîp lý vÒ sè con hä muèn cã nh»m ®¶m b¶o quy m« gia ®×nh lý t­ëng vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng cña con caisau nµy.

B¶ng 22: Tr×nh ®é häc vÊn vµ sè con mong muèn trung b×nh Sè con trung b×nh 2,87 2,67 2,61 2,2 1,96 1,94 Tr×nh ®é häc vÊn Ch­a ®I häc Tèt nghiÖp tiÓu häc Tèt gnhiÖp PTCS Tèt nghiÖp PTTH Tèt nghiÖp cao ®¼ng Tèt nghiÖp ®¹i häc

Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa n¨m 1998

Qua b¶ng sè liÖu trªn ta nhËn th©y sè con mong muèn trung b×nh cã xu h­¬ng sgi¶m xuèng khi tr×nh ®é häc vÊn t¨ng lªn, víi nh÷ng ng­êi phô n÷ ch­a ®i häc th× sè con mong muèn cña hä lµ cao nhÊt 2,87 con, tiÕp ®Õn lµ sè con mong muèn gi¶m dÇn khi tr×nh ®é häc vÊn t¨ng lªn, sè con mong muèn thÊp nhÊt lµ ®èi víi phô n÷ cã tr×nh ®é ®¹i häc ( 1,94 con). Do ®ã, tr×nh ®é häc vÊn cã t¸c ®éng mét c¸ch gi¸n tiÕp ®Õn møc sinh cña ng­êi phô n÷ th«ng qua sè con mµ hä muãn cã, v× thÕ muèn h¹n chÕ møc sinh th× viÖc nang cao tr×nh ®é häc vÊn lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt.

Tuy nhiªn sè con mong muèn cña phô n÷ ë c¸c ®é tuæi kh¸c nhau lµ rÊt kh¸c nhau, ®Ó thÊy ®­îc t¸c ®éng cña tr×nh ®é häc vÊn ®èi víi sè con

48

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

mong muèn cña phô n÷ ë c¸c ®é tuæi kh¸c nhau ta h·y xem xÐt b¶ng sè liÖu sau.

B¶ng 23: Tr×nh ®é häc vµ sè con mong muèn chia theo nhãm tuæi.

Tr×nh ®é häc vÊn Nhãm tuæi

TN PTCS TN PTTH

Ch­a TN PTCS 2,91 2,86 3,12 3,38 3,46 3,92 3,96 3,4 2,65 2,53 2,87 3,03 3,27 3,67 3,71 3,12 2,23 2,24 2,62 2,95 3,09 3,12 3,12 2,67 TN C§- §H 1,98 2,18 2,28 2,21 2,38 2,56 2,67 2,38

Ch­a ®I häc 3,40 15-19 3,25 20-24 3,46 25-29 3,67 30-34 3,87 35-39 4,05 40-44 4,11 45-49 chung 3,81 Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa

Qua b¶ng sè liÖu trªn ta nhËn thÊy sè con mong muèn trung b×nh cña phô n÷ cã xu h­íng t¨ng lªn theo c¸c nhãm tuæi, cao nhÊt lµ nhãm tuæi 45- 49, bªn c¹nh ®ã cïng víi sù t¨ng lªn cña tr×nh ®é häc vÊn th× sè con mong muèn trung b×nh øng víi c¸c nhãm tuæi cã xu h­íng gi¶m xuèng. Trong b¶ng sè liÖu trªn sè con mong muèn trung b×nh cña phô n÷ trong nhãm tuæi 15-19 øng víi tr×nh ®é C§-§H th× cã sè con mong muèn trung b×nh thÊp nhÊt 1,98 con. Nh­ vËy ®èi víi líp thanh niªn cã tr×nh ®é häc vÊn cao th× viÖc mong muèn cã Ýt con lµ phæ biªn schñ yÕu trong sè hä muèn cã tõ 1- 2 con, v× ®èi víi nh÷ng ng­êi phô n÷ nµy hä ®· tù trang bÞ cho m×nh cã ®­îc kiÕn thøc rÊt v÷ng vang vÒ h«n nh©n gia ®×nh, hä cã nhËn thøc còng nh­ hiÓu biÕt rÊt râ vÒ nh÷ng chi phÝ ph¶I bá ra khi sinh con. MÆt kh¸c còng cïng nhãm tuæi 15-19 th× sù lùa chän sè con mong muèn trung b×nh cña hä kh¸c h¼n, sè con trung b×nh mµ hä mong muèn lµ 3,4 con chªnh lÑch víi phô n÷ cã tr×nh ®é C§-§H lµ gÇn 1,5 con. Nh­ vËy ta cã thÓ nãi r»ng ®èi víi nh÷ng phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn th× hä ý thøc ®­îc sè con phï hîp víi ®IÒu kiÖn sèng vµ hoµn c¶nh cña hä.

49

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

2. Tr×nh ®é häc víi viÖc lùa chän giíi tÝnh.

ViÖt nam nãi chung vµ Thanh hãa nãi riªng cßn chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña t­ t­ëng phong kiÕn, nhÊt lµ ë vïng n«ng th«n, vïng s©u vïng xa n¬I mµ t­ t­ëng träng namkhinh n÷ vÉn ®ang cßnphæ biÕn, t­ t­ëng muèn cã con trai ®Ó nèi râi t«ng ®­êng vÉn cßn ¨n s©u vµo tiÒm thøc hä. Khi nghiªn cøu møc ®é ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn víi viÖc lùa chän giíi tÝnh, chóng ta l¹i nhËn thÊy tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi mÑ cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn së thÝch cã con trai, con g¸i. Trong mét cuéc ®IÒu tra vÒ quan niÖm con trai, con g¸i ë ®ång b¨ng b¾cbé mét c©u hái ®­îc ®Æt ra lµ “ theo chÞ nÕu trong gia ®×nh ch­a cã con trai hoÆc con g¸i cã nhÊt thiÕt ph¶i ®Î cho ®Õn khi cã con trai, con g¸i kh«ng ? vµ thu ®­îc kÕt qu¶ nh­ sau.

Trai G¸i B¶ng 24: Gi¸o dôc cña ng­êi mÑ vµ giíi tÝnh cña con §¬n vÞ % V¨n ho¸

Cã Kh«ng Kh«ng ý Cã Kh«ng Kh«ng ý

kiÕn 4,3 0 0 1 30,4 30,4 37,5 31,5 17,4 38,0 62,5 35,0 65,2 69,6 62,5 68,0 78,2 62,0 37,5 64,0

kiÕn < 7 4,3 = 7 0 > 7 0 1 Tæng sè Nguån: D©n sè ®ång b¨ng b¾c bé nh÷ng ng­êi nghiªn cøu tõ gãc ®é x· héi häc

Tõ kÕt qu¶ trªn ta cã thÓ kÕt luËn tû lÖ ­a thÝch con trai cao h¬n con g¸i rÊt nhiÒu (64% so víi 31,5%), nÕu chØ xÐt vÒ sù ­a thÝch con trai cho thÊy cã tíi 78,2% phô n÷ d­íi líp 7 tr¶ lêi ph¶i ®Î cho b»ng ®­îc con trai trong khi ®ã tû lÖ nµy ë phô n÷ líp 7 lµ 62% vµ phô n÷ trªn líp 7 lµ 37,5%. Sù kh¸c biÖt gi÷a tû lÖ cao nhÊt vµ tû lÖ thÊp nhÊt lµ h¬n hai lÇn. Nh­ vËy tr×nh ®é häc vÊn cµng cao th× quan niÖm vÒ giíi tÝnh cµng ®­îc c©n b»ng.

Trong mét cuéc pháng vÊn ®­îc tiÕn hµnh ë mét x· miÒn nói huyÖn Hµ trung- Thanh hãa, mét x· cßn nghÌo, tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi d©n cßn t­¬ng ®èi thÊp. Trong sè 8 gia ®×nh ®­îc hái th× ®a sè trong sè hä cã tõ 2-3 con, cã gia ®×nh cã tíi 4-5 con. §èi víi n÷ng gia ®×nh cã tr×nh ®é líp 4 líp 5 th× ho ®Òu cho r»ng hä thÝch sinh con trai h¬n con g¸i, khi ®­îc hái nÕu sinh ®Õncon thø 2vÉn lµ con g¸i th× chÞ cã tiÕp tôc sinh cho b»ng ®­îc con trai kh«ng ? th× hä tr¶ lêi lµ cã, cßn ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×ng ®é líp 7 còng

50

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

c©u hái nh­ vËy ®a sè hä ®Óut¶ lêi r»ng chØ nªn cã hai con va hä kh«ng muèn ®«ng con, nh­ng nÕu c¶ 2 con ®Òu lµ con g¸i nÕu cã ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ th× hä rÊt muèn cã thªm mét ®øa con trai, ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é trªn líp 7 th× hÞ cho r»ng chØ nªn cã tõ mét ®Õn hai con vµ hä quan niÖm r»ng con trai hay con g¸i ®Òu lµ con cña m×nh, c¸i chÝnh lÇphØ cho nã ¨n häc nªn ng­êi, tuy nhiªn hä còng cho r»ng nªn cã mét con trai vµ mét g¸i lµ hîp lý nhÊt.

Tõ hai dÉn chøng trªn ta cã thÓ kÕt luËn vÒ sù ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn ®ªn sviÖc lùa chän giíi tÝnh ë Thanh hãa n­ sau: ë Thanh hãa nãi riªng vµ ViÖt nam nãi chung vÉn cßn chÞu ¶nh h­ëng cña t­ t­ëng nho gi¸o “trong nam khinh n÷” nh­ng møc ®é ¶nh h­ëng cã sù kh¸c nhau nã phô thuéc vµo tr×nh ®é häc vÊn. §èi víi nh÷ng ng­êi phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp th× vÉn chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ bëi t­ t­ëng nµy, cßn ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn th× hä d­êng nh­ chñ ®éng h¬n trong viÖc l­a chon giíi tÝnh, tuy nhiªn hä ph¶I sèng trong m«i tr­êng mµ t­ t­ëng nho gi¸o trong ®¹i ®a sè ng­êi d©n th×, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ng­êi cao tuæi nªn trong t­ t­ëng cña hä Ýt nhiÒu vÉn mang t­ t­ëng ®ã.

3. Tr×nh ®é häc vÊn víi tuæi sinh con ®Çu lßng vµ kho¶ng c¸ch gi÷a

c¸c lÇn sinh.

Tuæi sinh con ®Çu lßng nã biÓu hiÖn th¸i ®é nhËn thøc cña ng­êi phô n÷, ®èi víi hµnh vi sinh s¶n cña m×nh, nã còng lµ nh©n tè cã ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh ®Õn møc sinh. Víi chÕ ®é sinh ®Î tù nhiªn ng­êi phô n÷ sinh con sím sÏ lµm t¨ng møc sinh cña x· héi vµ sè con hä sÏ cao. Còng nh­ nh÷ng nh©n tè kh¸c tuæi sinh con ®Çu lßng còng chÞu ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn. Mçi cÆp vî chång sau khi c­íi ®Òu tù ý thøc ®­îc viÖc sinh con ®Ó c¸i, tuú thuéc vµo nhËn thøc cña mçi ng­êi mµ hä sÏ quyÕt ®Þnh thêi ®iÓm sÏ cã ®øa con ®Çu tiªn, Nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp th­ßng chÞu søc Ðp cña ngo¹i c¶nh t¸c ®éng lªn nh÷ng ý ®Þh vÒ ®øa con ®Çu lßng cña m×nh nh­ nh÷ng quyÕt ®Þnh cña chång vµ gia ®×nh hä téc nhµ chång vÒ së thÝch vÒ së thÝch cã con trai vµ sè con mong muèn, do häc vÊn thÊp hä ch­a cã ®­îc tiÕng nãi mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh trong gia ®×nh, mäi viÖc trong gia ®×nh hä ph¶i nhÊt nhÊt tu©n theo kÓ c¶ viÖc quyÕt ®inh thêi ®IÓm sinh ®óa con ®Çu lßng, ví hä viÖc sinh ®øa con ®Çu lßng ngay sau khi c­íi lµ ®iÒu tÊt yÕu mµ kh«ng mÊy quan t©m chuÈn bÞ ®IÒu kiÖn t«t nhÊt cho ®øa con. Ng­îc l¹i ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn cao bao giê hä còng cã quyÒn tù chñ

51

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

h¬n trong mäi quyÕt ®Þnh, mét mÆt do cã häc vÊn cao nªn hä cã ®­îc tiÕng nãi tÝch cùc trong gia ®×nh kh«ng bÞ thô ®«ng do c¸c t¸c ®éng cña ngo¹i c¶nh, hä kh«ng thÓ tu©n theo c¸c quyÕt ®inh vÒ sè con nÕu ®iÒu kiÖn ch­a cho phÐp hä lµm ®iÒu ®ã. Thø hai nhê cã häc vÊn cao nh÷ng ng­êi phô n÷ nµy chØ sinh ®øa con ®Çu lßng khi ®iÒu kiÖn ®Ó ®øa con ®Çu lßng chµo ®êi ®­îc hä chuÈn bÞ mét c¸ch tèi ­u nhÊt.

B¶ng 25: Tr×nh ®é häc vÊn víi tuæi sinh con ®Çu lßng trung b×nh cña phô n÷.

Tuæi sinh con ®Çu lßng trung b×nh 19,96 20,76 21,59 23,12 24,48

Tr×nh ®é häc vÊn 1. Ch­a ®i häc 2. Ch­a TN cÊp I 3. TN cÊp I 4. TN cÊp II 5. TN cÊp III trë lªn Nguån: UBDS-KHHG§ TØnh Thanh hãa n¨m 1997 ( kÕt qu¶ ®iÒu tra chän mÉu)

§èi víi nh÷ng phô n÷ ch­a ®i häc th× tuæi sinh con ®Çu long trung b×nh lµ thÊp nhÊt 19,96 tuæi, phô n÷ cã trßnh ®é tõ tèt nghÖp tõ cÊp 3 trë lªn cã tuæi sinh con ®Çu lßng cao nhÊt 24,8 tuæi cao h¬n so víi phô n÷ ch­a ®i häc lµ 4,85 tuæi sù chªnh lÖch nµy lµ t­¬ng ®èi lín, v× thÕ nã t¹o ra sù kh¸c biÖt ®è víi møc sinh. §èi víi phô n÷ ch­a tèt nghiÖp c©p 1 vµ phô n÷ ch­a ®i häc th× sù chªnh lÖch vÒ tuæi sinh con®Çu lßng lµ 0,8 n¨m, gi÷a phô n÷ tèt nghiÖp cÊp 2 vµ tèt nghiÖp cÊp 1lµ 1,53 n¨m, gi÷a tèt nghiÖp cÊp 2 vµ tèt nghiÖp cÊp 3 lµ 1,96 n¨m.

Nh­ vËy tuæi sinh con ®Çu lßng tû lÖ thuËn víi tr×nh ®é häc vÊn vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®é tuæi cµng t¨ng lªn theo tr×nh ®é häc vÊn, lý do ®ã lµ ®èi víi nh÷ng ng­êi phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn cao th× hä ph¶i dµnh nhiÒu thêi gian cho viÖc häc tËp vµ c«ng viÖc. Do vËy, tuæi sinh con ®Çu lßng cña ho lµ cao nhÊt, cßn ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp th× hoµn toµn ng­îc l¹i do c«ng viÖc x· héi cña hä hÇu nh­ kh«ng cã cho nªn hä chØ quan t©m ®Õn c«ng viÖc gia ®×nh, v× thÕ tuæi sinh con ®Çu lßng cña hä lµ rÊt thÊp.

* Bªn c¹nh ®ã tr×nh ®é häc vÊn còng cã ¶nh h­ëng rÊt m¹nh mÏ ®Õn kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn sinh cña ng­êi phô n÷, khi tr×nh ®é häc vÊn cµng

52

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

cao th× ng­êi phô n÷ cã xu h­íng lùa chon kho¶ng c¸ch sinh con ®Çu lßng hîp lý, phï hîp víi m×nh nhÊt ®Ó khi sinh ®øa con tiÕp theo cã lîi nhÊt cho søc khoÎ cña c¶ bµ mÑ vµ trÎ em, ng­îc lai ®èi víi ng­êi phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn th× hä kh«ng chñ ®éng trong viÖc lùa chän kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn sinh con, th­êng th× kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn sinh cña hä rÊt ng¾n vµ ®IÒu ®ã lµ kh«ng cã lîi cho søc khoÎ cña bµ mÑ vµ trÎ em.

Theo cuéc ®IÒu tra pháng vÊn ë huyÖn Hµ trung cho thÊy, ®èi víi phô n÷ cã str×nh ®é tõ líp 7 trë lªn khi ®­îc hái theo anh chÞ th× kho¶ng c¸ch gi÷a hai lÇn sinh lµ bao nhiªu n¨m lµ hîp lý hä tr¶ lêi kho¶ng tõ 3-5 n¨m lµ hîp lý,khi hái t¹i sao th× hä cho r»ng víi kho¶ng c¸ch ®ã th× cã lîi nhÊt cho søc khoÎ cña hä vµ con. Ng­îc l¹i, ®ãi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é d­íi líp 7 th× ®a sè hä chän kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn sinh lµ tõ 1-2 n¨m.

III. Tr×nh ®é häc víi viÖc nhËn thøc vµ sö dông c¸c bÞªn

ph¸p tr¸nh thai

Tr×nh ®é häc vÊn lµ yÕu tè t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn møc sinh mh­ng nã kh«ng t¸c ®éng mét c¸ch trùc tiÕp, mµ th«ng qua mét sè yÕu tè trung gian nh­: Tuæi kÕt h«n, sù hiÓu biÕt vµ sö dông c¸c BPTT, hµnh vi sinh s¶n ...trong ®ã sö hiÓu biÕt vµ sö dông c¸c BPTT lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh ®Õn møc sinh cña ng­êi phô n÷. môc ®Ých cña viÖc sö dông c¸c BPTT thø nhÊt ®ã lµ hoÆc lµ tr¸nh thai hoµn toµn hoÆc tr× ho·n viÖc cã thai sím hay nãi mét c¸ch kh¸c lµ lµm tr× ho·n kho¶ng c¸ch gi÷a hai lÇn sinh, thø hai ®ã lµ tr¸nh thai vÜnh viÔn cã nghÜa lµ ng­êi sö dông nã sÏ chÊm døt viÖc sinh s¶n, mÆt kh¸c viÖc sö dông c¸c BPTT tr­íc hÕt chÞu sù t¸c ®éng cña tuæi t¸c vµ sù am hiÓu vÒ c¸c BPTT kÓ c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. §Ó hiÓu h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy ta lÇn l­ît nghiªn cøu sù t¸c ®éng cña tr×nh ®é häc vÊn víi sù am hiÓu vµ sö dông c¸c BPTT ë sè khÝa c¹nh sau.

1. Tr×nh ®é häc vÊn víi viÖc nhËn thøc vÒ c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai

ViÖc thùc hiÖn c¸c BPTT phô thuéc vµo tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi sö dông. Tr×nh ®é häc häc lµ c¬ së ®Ó cho ng­êi sö dông cã kh¶ n¨ng ®ãn nhËn vµ hiÓu biÕt vµ hiÓu biÕt nhiÒu h¬n c¸c th«ng tin x· héi trong ®ã cã th«ng tin vÒ d©n sè - KHHG§, phô n÷ cã häc vÊn cao sÏ cã nhiÒu cè ¾ng ®iÒu khiÓn hµnh vi sinh ®Î cña m×nh, ®Ó ®¹t ®­îc chuÈn mùc cña sù tiÕn bé x· héi ®ã lµ mçi gia ®×nh chØ nªn cã tõ mét ®Õn hai con. Do vËy, häc vÊn cao sÏ trang bÞ cho hä ®Çy ®ñ kiÕn thøc vµ hiÓu biÕt ®­îc t¸c dông cña c¸c BPTT. Tõ ®ã sÏ

53

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

n©ng cao nhËn thøc cña hä, cho phÕp hä thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p KHHG§ kh¸c nhau mét c¸nh cã hiÖu qu¶, phï hîp víi b¶n th©n ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc sè con mong muèn.

B¶ng 26: tû lÖ hiÓu biÕt vÒ c¸c BPTT

Tr¶ lêi

Cã hiÓu biÕt 97,28 95,60 100,00 97,56 Kh«ng hiÓu biÕt 2,72 4,40 0,00 2,44

Nhãm ®èi t­¬ng theo t­ng BPTT Dông cô tö cung ®×nh s¶n nam Bao cao su Thuèc tr¸nh thai Nguån: UBDS-KHHG§ tØnh Thanh hãa n¨m 1999

Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy hÇu hÕt trong sè ng­êi ®­îc hái ®Òu cã hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ c¸c BPTT, ®Æc biÖt lµ bao cao su th× cã 100% ®èi t­îng ®­îc hái ®Òu biÕt, cã lÏ r»ng biÖn ph¸p nµy trong thêi gian gÇn ®©y ®­îc rÊt nhiÒu ng­êi sö dông, v× trong mét hai n¨m gÇn ®©y biÖn ph¸p nµy ®· ®­îc tuyÒn truyªn rÊt nhiÒu trªn c¸c ph­¬ng tiÖn ph¸t thanh truyÒn h×nh. Tuy nhiªn, còng cßn mét phÇn nhá sè ng­êi kh«ng cã hiÓu biÕt vÒ BPTT mµ m×nh ®ang sö dông, lý do chÝnh ë ®©y lµ do tr×nh ®é häc vÊn cña nh÷ng ®èi t­îng nµy cßn thÊp. Do vËy, ®Ó thÊy ®­îc møc ®é ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn víi viÖc am hiÓu vÒ c¸c BPTT ta h·y xem xÐt b¶ng sè liÖu sau. B¶ng 27: Tû lÖ phô n÷ hiÓu biÕt vÒ c¸c BPTT vµ nguån cung cÊp chia theo tr×nh ®é häc vÊn

Tr×nh ®é häc vÊn

BiÕt nguån

HiÓu biÕt mét BPTT bÊt k× 80,81 93,23 97,47 98,32 99,49 Phô n÷ cã chång HiÓu biÕt vÒ BPTT hiÖn ®¹i 79,12 85,52 89,17 97,19 99,25 65,18 75,64 80,41 95,19 99,01

Ch­a ®I häc Ch­a tèt nghiÖp I Tèt nghiÖp cÊp I Tèt nghiÖp cÊp II Tèt nghiÖp cÊp III trë lªn Nguån: UBDS- KHHG§ tØnh Thanh hãa n¨m 1998

Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy tû lÖ hiÓu biÕt vÒ c¸c BPTT t¨ng d©n theo tr×nh ®é häc vÊn. §èi víi phô n÷ ch­a ®I häc cã gÇn 20% kh«ng biÕt mét BPTT nµo, nh­ng ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é tõ cÊp I trë lªn th× sè ng­êi kh«ng hiÓu biÕt vÒ mét biÖn ph¸p bÊt k× nµo chØ cã 5% tøc lµ thÊp h¬n

54

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

4 lÇn so víi phô n÷ ch­a ®i häc , bªn c¹nh ®ã chóng ta còng nhËn thÊy r»ng víi nh÷ng ng­êi phô n÷ cã tr×nh ®é tèt nghiÖp cÊp I, tèt nghiÖp cÊp II, tèt nghiÖp cÊp III trë lªn th× sù kh¸c biÖt vÒ sù hiÓu biÕt vÒ mét BPTT bÊt k× lµ rÊt Ýt chØ kho¶ng 1%. §iÒu ®ã nãi lªn r»ng ®Ó cã kiÕn thøc vÒ c¸c BPTT th× ng­êi phô n÷ chØ cÇn ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh nµo ®ã,th× hä cã thÓ hiÓu biÕt ®­îc t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ vÒ c¸c BPTT hay nãi mét c¸ch kh¸c ë tr×nh ®é ®ã ng­êi phô n÷ nhËn thøc ®­îc r»ng viÖc sö dông c¸c BPTT lµ rÊt cÇn vµ tù hä sÏ t×m ®Õn mét BPTT phï hîp víi m×nh.§iÒu nµy cßn thÓ hiÖn râ khi hái vÒ nguån gèc cung cÊp c¸c BPTT ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é tõ cÊp I trë lªn th× cv¬ trªn 80% sè ng­êi hiÓu biÕt vÒ nguån gèc cña c¸c BPTT m×nh ®ang sö dông, ®Æc biÖt lµ ®èi víi phô n÷ cã tr×nh ®é tõ cÊp II trë lªn th× gÇn nh­ 100% sè ng­êi ®­îc hái ®Òu biÕt. Cßn ®èi víi nh÷ng phô n÷ ch­a bao giê ®I häc th× hoµn toµn ng­îc l¹i, tû lÖ ng­êi ®­îc hái kh«ng biÕt vÒ nguån gèc cña c¸c BPTT lµ rÊt cao ( gÇn 40%) ®IÒu nµy còng thËt lý gi¶i, bëi v× ®èi víi ®èi t­îng nµy kh«ng quan t©m, kh«ng nhËn thøc ®­îc sù cÇn thiÕt cña viÖc sö dông c¸c BPTT ®èi víi viÖc h¹n chÕ møc sinh, v× thÕ hä còng kh«ng quan t©m nhiÒu ®Õn nguån gèc cña nã. MÆt kh¸c, ta l¹i nhËn thÊy kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn nguån gèc còng nh­ mét BPTT bÊt k× nµo ®ã mµ nã cßn ¶nh h­ëng ®Õn sù hiÓu biÕt vÒ c¸c BPTT kh¸c. B¶ng 28: Tr×nh ®é víi sù hiÓu biÕt vÒ c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai kh¸c nhau

Phô n÷ ®· cã chång Tr×nh ®é häc vÊn

BPTT hiÖn ®¹i 79,12 85,52 89,17 97,19 99,17 BPTT truyÒn thèng 80,67 88,23 93,18 99,47 99,62

Ch­a ®i häc Ch­a tèt nghiÖp I Tèt nghiÖp cÊp I Tèt nghiÖp cÊp II Tèt nghiÖp cÊp III trë lªn Nguån: UBDS – KHHG§ tØnh Thanh hãa n¨m 1998

Dï lµ BPTT truyÒn thèng hay BPTT hiÖn ®¹i th× mét lÇn n÷a chóng ta, cã thÓ kh¶ng ®Þnh r»ng tr×nh ®é häc vÊn tû lÖ thuËn víi viÖc hiÓu biÕt vÒ c¸c BPTT. Tuy nhiªn, møc ®é hiÓu biÕt vÒ c¸c BPTT kh¸c nhau lµ kh«ng gièng nhau, theo b¶ng sè liÖu trªn ta nhËn thÊy tû lÖ n÷ hiÓu biÕt vÒ BPTT hiÖn ®¹i nhá h¬n so víi c¸c BPTT truyªn fthèng, së dÜ cã t×nh tr¹ng nµy lµ do cã sù kh¸c biÖt vÒ thêi gian xuÊt hiÖn c¸c lo¹i BPTT. §èi víi BPTT truyÒn thèng do ®­îc ng­êi sö dông biÕt ®Õn tr­íc nªn tû lÖ ng­êi hiÓu biÕt vÒ nã nhiÒu h¬n vµ tû lÖ hiÓu biÕt vÒ nã còng t¨ng dÇn lªn cïng víi tr×nh ®é häc vÊn.

55

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Ng­îc lµ ®èi víi c¸c BPTT hiÖn ®¹i do cã thêi gian du nhËp vµo sau nªn tû lÖ ng­êi biÕt lµ Ýt h¬n. Nh­ng trong thêi gian kh«ng xa n÷a th× tû lÖ ng­êi sö dông c¸c BPTT hiÖn ®¹i sÏ t¨ng h¬n h¼n so víi c¸c BPTT truyÒn thèng do c¸c ­u ®iÓm nçi bËt cña nã ( tiÖn sö dông, hiÖu qu¶ phßng ngõa cao, khong cã c¸c t¸c dông phô ®èi víi ng­êi sö dông).

Khi ®¸nh gi¸ vÒ sù hiÓu biÕt vÒ c¸c BPTT ng­êi ta còng nhËn thÊy r»ng cã sù kh¸c biÖt kh¸ lín vÒ sù am hiÓu vÒ c¸c BPTT gi÷a hai vïng n«ng th«n vµ thµnh thÞ. B¶ng 29: Tû lÖ hiÓu biÕt vÒ c¸c BPTT chia theo khu vùc

Khu vùc Thµnh thÞ N«ng th«n BiÖn ph¸p hiÖn ®¹i 96,23 75,23 BiÖn ph¸p truyÒn thèng 87,65 80,12

Nguån: UBDS – KHHG§ TØnh Thanh hãa n¨m 1998

ë khu vùc thµnh thÞ møc ®é am hiÓu vÒ c¸c BPTT hiÖn ®¹i lµ 96,23, ®èi víi khu vùc n«ng th«n lµ 75,23 sù kh¸c biÖt nµy lµ trªn 20%, së dÜ nh­ vËy lµ do ë thµnh thÞ ng­êi d©n cã tr×nh ®é häc vÊn cao h¬n so víi khu vùc n«ng th«n, nªn hä cã sù hiÓu biÕt vÒ c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai tèt h¬n ë khu vùc n«ng th«n vµ viÖc thùc hiÖn KHHG§ còng tèt h¬n. Do ®ã, lµm cho møc sinh ¬ khu vùc thµnh thÞ gi¶m mét c¸ch t­¬ng ®èi æn ®Þnh.

2. Tr×nh ®é häc víi viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai

BiÖn ph¸p tr¸nh thai lµ yÕu tè quýªt ®Þnh ®Õn hµnh vi sinh s¶n cña ng­êi phô n÷ do vËy ®Ó thÊy ®­îc xu h­íng sö dông c¸c BPTT ë tØnh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ta h·y tham kh¶o b¶ng sè liÖu sau

B¶ng 29: Tû lÖ sö dông c¸c BPTT tõ 1995-1999 §¬n vÞ: %

N¨m ChØ tiªu

Vßng tr¸nh thai §×nh s¶n nam §×nh s¶n n÷ Bao cao su Thuèc tr¸nh thai Tiªm tr¸nh thai Cêy tr¸nh thai BiÖn ph¸p kh¸c Tæng 1995 53,61 0,94 3,98 17,56 10,19 - - 13,72 100 1996 55,60 0,81 3,74 18,67 9,76 0.08 0,014 11,33 100 1997 61,55 0,34 3,19 15,93 5,36 0,38 - 13,25 100 1998 1999 56,31 48,77 0,11 0,21 2,61 1,98 16,14 17,77 10,05 8,78 1,12 0,51 - 0,035 20,2 15,40 100 100

Nguån: UBDS-KHHG§ tØnh Thanh hãa

56

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Qua b¶ng sè liÖu trªn trong thêi kú 1995-1999 vßng tr¸nh thai lµ biÖn ph¸p ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt chiÕm trªn 50% trong c¸c BPTT ¸p dông, tû lÖ ng­êi sö dông cao nhÊt biÖn ph¸p nµy lµ vµo n¨m 1997 (61,55%) tiÕp ®Õn lµ bao cao su còng lµ mét biÖn ph¸p cã tû lÖ ng­êi ¸p dông t­¬ng ®èi lín vµ th­¬ng ®èi æn ®Þnh qua c¸c n¨m giao ®éng tõ 15-18%, sè ng­êi ¸p dông thuèc tr¸nh thai còng cã tõ 5- 11% , tuy nhiªn viÖc ¸p dông biÖn ph¸p nµy kh«ng cã tÝnh chÊt æn ®Þnh, th­êngg cã sù kh¸c biÖt lín gi÷a c¸c n¨m. §iÒu ®¸ng l­u ý lµ biÖn ph¸p ®×nh s¶n ®­îc ¸p dông ë c¶ nam vµ n÷ nh­ng víi tû lÖ kh«ng cao vµ cã sù kh¸c biÕt ®¸ng kÓ gi÷a nam vµ n÷. Sù kh¸c biÖt nµy giao ®éng tõ 4-18 lÇn. Xu h­íng ¸p dông biÖn ph¸p nµy ngµy cµng cã xu h­íng gi¶m xuèng. TÝnh ®Õn n¨m 1999 th× chØ cã 0,11% nam vµ 1,98% n÷ ¸p dông ®×nh s¶n, vµ trong t­¬ng lai kh«ng xa biÖn ph¸p nµy cã thÓ cßn gi¶m xuèng n÷a.

Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch trªn ta thÊy r»ng cã trªn 70%c¸c BPTT ¸p dông cho n÷, v× thÕ vai trß cña phô n÷ trong viÖc thùc hiÖn c¸c BPTT cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña ch­¬ng trinh DS-KHHG§ ë Thanh hãa. Do ®ã, viÖc gi¸o dôc vµ n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn sÏ trang bÞ cho ng­êi phô n÷ kiÕn thøc vÒ kinh tÕ còng nh­ x· héi mµ tõ ®ã sÏ gióp hä tiÕp cËn rÔ rµng h¬n ®èi víi c¸c BPTT.

§Ó thÊy ®­îc møc ®é ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn ®Õn viÖc. Do ®ã

c¸c BPTT vµ lùa chän BPTT hîp lý ta h·y xem xÐt b¶ng sè liÖu sau

B¶ng 30: C¬ cÊu sö dông c¸c BPTT theo tr×nh ®é häc vÊn §¬n vÞ :%

C¸c BPTT

Ch­a ®I häc

Tr×nh ®é häc vÊn TN PTCS (5-8)

100

5,55

Ch­a TN PTCS (1-4) 100 3,00 69,46 - - - 8,38 7,78 7,78 3,60

TN PTTH bËc 1(9-11) 100 0,06 73,62 0.09 - 2,58 9,91 0,60 1,46 1,14

TN PTTH bËc 2 (12) 100 1,07 66,74 - - 8,37 7,08 0.21 16,31 0,21

Tæng Thuèc tr¸nh thai Vßng tr¸nh thai Tiªm tr¸nh thai Mµng ng¨n, kem, S.B Bso cao su §×nh s¶n n÷ §×nh s¶n nam TÝnh vßng tinh, XTN BiÖn ph¸p kh¸c 69,44 - - - - 16,66 5,55 2,80 1000 1,15 72,44 - 0,15 2,45 10,53 4,04 7,21 2,03

Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa n¨m 1998

57

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

B¶ng kÕt qu¶ trªn ®­îc tÝnh tõ kÕt qu¶ ®IÒu tra chän mÉu gåm 2666 ng­êi. Ta nhËn thÊy r»ng cã tíi 73,52% sè phô n÷ sö dông vßng tr¸nh thai vµ ®èi víi biÖn ph¸p nµy ®­îc ¸p dông hÇu nh­ kh«ng cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ gi÷a nh÷ng ng­êi c¬ tr×nh ®é häc vÊn kh¸c nhau. Bëi v× ®èi víi biÖn ph¸p nµy ë Thanh hãa thùc hiÖn rÊt réng r·i vµ ®­îc thùc hiÖn miÔn phÝ hoµn toµn ®èi víi nh­ng ng­êi phô n÷ muèn ¸p dông biÖn ph¸p nµy th× hµng kú ®Òu cã c¸c c«ng t¸c viªn d©n sè ë tuyÕn huyÖn vÒ tËn x· ®Ó gióp c¸c chÞ em phô n÷ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p KHHG§. MÆt kh¸c do ­u ®iÓm cña chÝnh biÖn ph¸p nµy lµ chØ cÇn thùc hiÖn 1 lÇn vµ ¸p dông ®­îc trong mét kho¶ng thêi gian kh¸ dµi, hiÖu qu¶ phßng ngõa cao.

Qua b¶ng sè liÖu trªn còng cho ta thÊy r»ng sè ng­êi ®×nh s¶n cao h¬n nhiÒu so víi nam giíi nhÊt lµ lªn tr×nh ®é cµng cao th× sù kh¸c biÖt nµy cµng lín, ®èi víi nhãm TN PTCS (5-8) Lµ 6,59%, nhãm TN TPTH BËc 1 lµ 9,31% , nhãm TN PTTH bËc 2lµ 6,87%. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ do t­ t­ëng träng nam khinh n÷ mµ vÊn ®Ò KHHG§ chñ yÕu do ng­êi phô n÷ chÞu tr¸ch nhiÖm, vµ ng­êi ®µn «ng d­êng nh­ ®øng ngoµi cuéc. Bëi thÕ ta thÊy biÖn ph¸p nµy chñ yÕudc¸p dông ë n÷ giíi. Ta còng nhËn thÊy mét xu h­íng ë ®©y lµ khi tr×nh ®é häc vÊn cµng cao th× ë c¶ nam vµ n÷ tû lÖ ng­êi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nµy ngµy mét gi¶m xuèng. Ph¶i ch¨ng khi tr×nh ®é häc vÊn cµng cao th× ng­êi ta cµng hoµi nghi vÒ biÖn ph¸p nµy, lµ nã cã t¸c ®éng sÊu ®Ðn søc khÎo cña ng­êi thùc hiÖn vµ nh­ vËy ng­êi ta sÏ t×m ®Õn c¸c biÖn ph¸p kh¸c thay thÕ cho biÖn ph¸p nµy.

§iÒu nµy thÓ hiÖn râ qua viÖc sö dông hai biÖn ph¸p bao cao su vµ tÝnh vßng kinh, xuÊt tinh ngoµi. §èi víi c¶ hai biÖn ph¸p nµy ®Òu cã chung mét xu h­íng, ®ã lµ khi tr×nh ®é häc vÊn cµng cao th× xu h­íng sö dông c¸c biÖn ph¸p nµy cµng t¨ng. ë biÖn ph¸p tÝnh vßng kinh, xuÊt tinh ngoµi, ®èi víi nh÷ng ng­êi ch­a ®i häc th× tû lÖ sö dông lµ 5,5%, con ®èi víi nh÷ng ng­êi tèt nghiÖp PTTH bËc 2lµ 16,31% sù chªnh lÖch nµy lµ gÇn 3 lÇn. Tuy nhiªn ë ®©y ta kh«ng kh¶ng ®Þnh r»ng tr×nh ®é häc vÊn lu«n lu«n tû lÖ thuËn víi viÖc sö dông c¸c BPTT mµ cã mét sè BPTT ®èi víi ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp l¹i sö dông nhiÒu h¬n ch¼ng h¹n nh­ viÖc sö dông biÖn ph¸p d×nh s¶n ®èi víi ng­êi ch­a ®i häc l¹i cã tû lÖ cao nhÊt, víi nam lµ 16,66%. Do ®ã ta cã thÓ kÕt luËn r»ng viÖc sö dung c¸c BPTT nã phô thuéc vµo th¸i ®é cña ng­êi sö dông ®èi víi vÊn ®Ò KHHG§ vµ sù hiÓu biÕt cña hä vÒ c¸c BPTT. Tuy nhiªn, ë ®©y ta còng kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc vai trß cña c«ng t¸c truyÒn th«ng, t­ vÊn vÒ DS-KHHG§ ®èi víi viÖc sö dông c¸c BPTT. Qua

58

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

b¶ng sè liÖu trªn ta còng nhËn thÊy mét ®iÒu n÷a lµ ®èi víi nh÷ng ng­êi ch­a ®i häc th× tû lÖ ng­êi sö dông vßng t¸nh thai còng t­¬ng ®­¬ng víi nhãm cã tr×nh ®é häc vÊn kh¸c.

§Ó hiÓu râ h¬n vÒ sù kh¸c biÖt gi÷a tr×nh ®é häc vÊn víi viÖc sö dông

c¸c BPTT kh¸c nhau ta h·y xem b¶ng sè liÖu sau:

B¶ng 31: Tû lÖ phô n÷ 15-49 tuæi hiÖn ®ang cã chång chia theo tr×nh ®é häc vÊn vµ t×nh tr¹ng sö dông c¸c BPTT BPTT hiÖn ®¹i 100 92,62 92,95 90,30 85,27 83,50 100 BPTT kh¸c 0 4,83 7,05 9,70 14,73 16,50 0,00

Tr×nh ®é häc vÊn Ch­a ®Iihäc Ch­a TN cÊp I TN cÊp I TN cÊp II TN cÊp III TN C§-§H trë lªn KX§

Nguån: Côc thèng kª Thanh hãa n¨m 2000 B¶ng sè liÖu trªn ®­îc pn©n tÝch tõ kÕt qu¶ cña cuäc ®iÒu tra chän mÉu, nªn kh«ng cho ta biÕt chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh sö dông c¸c BPTT ë Thanh hãa nh­ng d­a vµo ®©y ta cã thÓ biÕt ®­îc xu h­íng mµ thùc tÕ ®ang diÔn ra. Ta nhËn thÊy cã hai xu h­íng diÔn ra trªn b¶ng sè liÖu trªn øng víi hai biÖn ph¸p. §èi víi BPTT hiÖn ®¹i th× tû lÖ ng­êi sö dông c¸c biÖn ph¸p nµy cã xu h­íng gi¶m xuèng khi tr×nh ®é häc vÊn t¨ng lªn con ®èi víi c¸c biÖn ph¸p kh¸c th× hoµn toµn ng­îc l¹i, khi tr×nh ®é häc vÊn cµng cao th× tû lÖ sö dông c¸c BPTT cµng t¨ng lªn. Nh­ vËy, ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn cao (ë ®©y lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn tõ cÊp II trë lªn), th× viÖc sö dông c¸c BPTT cña hä kh«ng cøng nh¾c chØ tËp trung vµo mét lo¹i biÖn ph¸p nµo mµ hä lu«n chñ ®éng linh ho¹t trong viÖc sö dông c¸c BPTT hîp lý phï hîp víi m×nh nhÊt ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ qua b¶ng sè liÖu trªn. Cßn ®èi víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp (phô n÷ ch­a ®Õn tr­êng hoÆc ch­a TN cÊp I) th× hoµn toµn ng­îc l¹i hä kh«ng chñ ®éng chñ ®éng linh ho¹t trong viÖc sö dông c¸c lo¹i BPTT, theo b¶ng sè liÖu trªn th× cã tíi gÇn 100% phô n÷ sö dông BPTT hiÖn ®¹i vµ nh­ vËy cã nghÜa lµ ®èi víi nh÷ng ng­êi nµy møc ®é rñi do trong viÖc sö dông c¸c BPTT sÏ cao. V×

59

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

vËy, hiÖn t­îng sinh ngoµi ý muèn th­êng xÈy ra ë nh÷ng ng­êi phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp.

Sù kh¸c biÖt vÒ c¸c lo¹i ho¹t ®éng lao ®éng kh¸c nhau còng t¸c ®éng

®Õn viÖc sö dông c¸c BPTT kh¸c nhau

B¶ng 32: Quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i lao ®éng vµ viÖc sö dông c¸c BPTT BiÖn ph¸p KHHG§ Ph©n lo¹i lao ®éng

L§ trÝ ãc

L§ phi n«ng nghiÖp 100 2,96 48,88 - - 17,03 8,15 - 21,48 1,50 100 0,84 65,52 - - 9,32 5,93 - 14,40 4,62 L§ n«ng nghiÖp 100 0.75 75,43 0,13 - 2,18 9,82 2,18 8,10 1,41 L§ dù tr÷ 100 3,20 61,29 - - 12,90 9,67 - 12,94 -

Toµn tØnh Thuèc tr¸nh thai Vßng tr¸nh thai Tiªm tr¸nh thai Mµng ng¨n, kem, S.B Bao cao su §×nh s¶n n÷ §×nh s¶n nam TÝnh vßng kinh,XTN BiÖn ph¸p kh¸c Nguån: côc thèng kª Thanh hãa n¨m 1998

Qua b¶ng sè liÖu trªn ta nhËn thÊy ®èi víi phô n÷ lµm n«ng nghiÖp th× viÖc sö dông vßng tr¸nh thai lµ chñ yÕu chiÕm 75,43%, lý do lµ ®èi víi ng­êi lµm nghÒ n«ng th× thu nhËp cña hä rÊt thÊp nÕu nh­ sö dông c¸c BPTT hiÖn ®¹i th× hä th­êng xuyªn ph¶i bá ra mét kho¶n chi phÝ. V× thÕ ®©y lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m cña hä. TÝnh vßng kinh, xuÊt tinh ngoµI ®­îc c¸c phô n÷ lµm nghÒ phi n«ng nghiÖp sö dông nhiÒu nhÊt víi tû lÖ t­¬ng øng lµ 21,48% vµ 17,03%, møc ®é tiÕp theo lµ ®èi víi lao ®éng trÝ ãc. §èi víi c¶ hai biÖn ph¸p nµy th× ®ßi hái ng­êi sö dông ph¶I cã sù hiÓu biÕt vµ ph¶I bá ra mét kho¶n chi phÝ cho biÖn ph¸p mµ m×nh sö dông.

C¸c biÖn ph¸p ®×nh s¶n nam n÷ còng ®­îc ®èi t­îng lµm nghÒ n«ng nghiÖp sö dông nhiÒu nhÊt, ®èi víi nam lµ 2,18%, n÷ lµ 9,28%. Khi thùc hiÖn biÖn ph¸p nay th× ®èi víi c¶ nam vµ n÷ ®Òu mÊt kh¶ n¨ng sinh ®Î, ®èi víi nh÷ng ng­êi lµm nghÒ n«ng nghiÖp th× ®a sè lµ cã nhiÒu con, mµ trong sè c¸c gia ®×nh ®«ng con th× cã rÊt nhiÒu gia ®×nh cã ®«ng n»m ngoµi ý muèn

60

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

cña hä. V× thÕ biÖn ph¸p naú ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña lo¹i ®èi t­îng nµy biªn c¹nh ®ã ®èi víi nh÷ng ng­êi thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy hä cßn nhËn ®­îc mét kho¶n tiÒn trî cÊp cña Nhµ n­íc ®Ó båi d­ìng søc khÎo. Do ®ã, biÖn ph¸p nµy ®­îc ®èi t­îng lµm nghÒ n«ng nghiÖp sö dông nhiÒu nhÊt.

IV. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc

vÊn tíi viÖc gi¶m møc sinh ë Thanh hãa.

Thanh hãa lµ mét tØnh cã quy m« d©n sè kh¸ lín, trong khi ®ã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cßn thÊp, thÊp h¬n møc trung b×nh cña toµn quèc. §êi sèng cña ng­êi d©n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n nhÊt lµ ®èi víi vïng n«ng th«n. Kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn nã còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn c¬ héi häc tËp cña ng­êi d©n, nªn nh×n chung tr×nh ®é d©n trÝ ë Thanh hãa cßn thÊp, ®Æc biÖt cßn thiÕu nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é cao phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tØnh. Trªn thùc tÕ hiªn nay cho thÊy nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é Cao ®¼ng - §¹i häc chØ chiÕm 1,38% d©n sè, sè ng­êi cã tr×nh ®é trªn §¹i häc chØ chiÕm 0,0123% d©n sè. Trong khi ®ã tû lÖ mï ch÷ vÉn cßn cao chiÕm 7,3% d©n sè trªn 6 tuæi. Nh­ng ®èi víi häc sinh ®i häc phæ th«ng l¹i chiÕm tû lÖ t­¬ng ®èi cao chiÕm 91,11% ( d©n sè trªn 6 tuæi). §iÒu ®ã ph¶n ¸nh r»ng nÒn gi¸o dôc cña Thanh hãa trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã b­íc chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ vµ sù chuyÓn ®ã ®· cã ¶nh h­ëng ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi trong ®ã cã ¶nh h­ëng m¹nh ®Õn møc sinh ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn ë mét sè mÆt sau:

- Tr×nh ®é häc cao lµm t¨ng tuæi kÕt h«n cña ng­êi phô n÷, theo kÕt qu¶ ph©n tÝch th× sù chªnh lÖch nµy gi÷a nh÷ng ng­êi ch­a ®i häc víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é tõ cÊp III trë lªn lµ 5 n¨m.

- Khi tr×nh ®é häc vÊn cao th× ng­êi phô n÷ cã xu h­íng sinh Ýt con h¬n. Do ®ã lµm cho sè con trung b×nh cña ng­êi phô n÷ gi¶m xuèng, theo kÕt qu¶ ph©n tÝch cña UBDS-KHHG§ tØnh th× sù chªnh lÖch vÒ sè con trung b×nh , theo kÕt qu¶ ph©n tÝh cña UBDS-KHHG§ tØnh th× sù chªnh lÖch vÒ sè con trung b×nh gi÷a phô n÷ cã tr×nh ®é tèt nghiÖp cÊp III vµ phô n÷ ch­a ®i häc lµ mét con.

- Tr×nh ®é häc cao sÏ n©ng cao ®Þa vÞ cña ng­êi phô n÷, lµm t¨ng vai trß cña ng­êi phô n÷ sinh ®Î. Khi ®ã tiÕng nãi cña hä cã träng l­îng h¬n, kh«ng cßn lÖ thuéc vµo bè mÑ chång trong c¸c quyÕt ®Þnh nhÊt lµ c¸c quyÕt ®Þnh vÒ viÖc sinh con.

61

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

- Tr×nh ®é häc vÊn cao, nã sÏ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nhËn thøc cña ng­êi phô n÷ ®èi víi møc sinh. Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng cña tr×nh ®é häc vÊn ®èi víi møc sinh ta nhËn thÊy tr×nh ®é häc vÊn cã quan hÖ tû lÖ thuËn víi møc sinh, tû lÖ thuËn víi tuæi sinh con ®Çu lßng vµ tû lÖ nghÞch víi sè con mong muèn.

- Tr×nh ®é häc cã t¸c ®éng tÝch ®Õn viÖc nhËn thøc vµ sö dông c¸c BPTT, ®èi víi nh÷ng phô n÷ cã tr×nh ®é häc vÊn th× hä cã nhËn thøc vÒ c¸c BPTT mét c¸ch s©u s¾c h¬n vµ th­êng lùa chän cho m×nh mét BPTT hîp lý.

Nh­ vËy, khi tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi d©n ®­îc n©ng cao th× ®ång nghÜa víi viÖc gi¶m møc sinh. Xu h­íng ë Thanh hãa cho thÊy trong vßng 10 n¨m 1989-1999 khi tû lÖ mï ch÷ gi¶m tõ 15,45% xuèng cßn 7,26% tøc lµ gi¶m h¬n hai lÇn th× møc sinh gi¶m ®­îc 0,4 lÇn ( tõ 2,9% xuèng 2,072%).

V× thÕ viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn cho ng­êi nãi chung vµ ng­êi phô n÷ nãi riªng trë thµnh mét yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu, nh»m n©ng cao sù hiÓu biÕt cña ®èi víi viÖc sinh ®Î cã kÕ ho¹ch vµ gãp phÇn gi¶m møc sinh xuèng mét tû lÖ hîp lý.

62

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Ch­¬ng IV

C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao tr×nh ®é häc

vÊn vµ gi¶m møc sinh ë Thanh hãa

I. C¸c gi¶i ph¸pnh»m gi¶m møc sinh

1. BiÖn ph¸p vËn ®éng, khuyÕn khÝch tuyÖn truyÒn gi¸o dôc

a. T¨ng c­¬ng c«ng t¸c truyÒn th«ng d©n sè Thanh hãa lµ tØnh cã ®Þa h×nh t­¬ng ®èi phøc t¹p h¬n n÷a tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ l¹i kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c khu vùc, v× thÕ viÖc më réng quy m« ho¹t ®éng cña c«ng t¸c DS-KHHG§ lµ viÖc lµm rÊtcÇn thiÕt. C«ng t¸c DS-KHHG§ ë ®©y ph¶I g¾n víi tõng lo¹i ®Þa bµn vµ tõng lo¹i ®èi t­îng, ®IÒu ®ã cã nghÜa lµ ng­êi lµm c«ng t¸c DS-KHHG§ ph¶I dùa vµo t×nh h×nh cô thÓ cña tõng ®Þa bµn, ®Ò ®­a ra c¸ch tuyªn truyÒn vËn ®éng nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt tr¸nh t×nh tr¹ng tuyªn truyÒn vËn ®éng moät c¸ch cøng nh¾c. Cô thÓ lµ thø nhÊt, cÇn ph¶i vËn ®éng c¶ ®èi t­îng lµ nam giíi tham gia vµo viÖc thùc hiÖn KHHG§, v× nam giíi còng lµ ®èi t­¬ng ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh sinh s¶n, h¬n thÕ n÷a ®èi víi nam giíi hä th­êng quan niÖm r»ng viÖc sinh ®Î lµ viÖc cña ng­êi phô n÷, v× thÕ hä th­êng lÉn tr¸nh tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Do ®ã cÇn tÝch cùc vËn ®éng nam giíi tham gia thùc hiªn KHHG§ ®Ó nh»m thay ®æi quan niÖm cña hä vÒ vÊn ®Ò KHHG§ ®Ó hä hiÓu h¬n vÒ vai trß tr¸ch nhiÖm cña m×nh, vµ lµ ng­êi b¹n ®¾c lùc gióp ng­êi vî cïng tham gia tù nguyÖn thùc hiÖn KHHG§, thø hai lµ ®i ®«i víi c«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn ®éng th× ng­êi lµm c«ng t¸c KHHG§ cÇn cã nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ b»ng c¸ch cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c BPTT ®Ðn tËn tay ng­êi sö dông, gióp hä thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®èi víi viÖc sinh ®Î cã kÕ ho¹ch.

b. Tró träng ®Çu t­ cho c«ng t¸c DS-KHHG§ ë cÊp c¬ së C¸c kÕ ho¹ch vÒ DS-KHHG§ dï cã hoµn h¶o ®Õn ®©u nh­ng nÕu kh«ng ®­îc triÓn khai thùc hiªn tèt th× còng kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ cao. §ã chÝnh lµ lýdo t¹i sao cÇn ph¶I tró träng ®Çu t­ ®óng møc cho nh÷ng ng­êi thùc hiÖn c«ng t¸c DS-KHHG§ ë cÊp c¬ së. MÆc dï hiÖn nay nguån kinh phÝ trung ­¬ng trî cÊp cßn h¹n chÕ, ®èi víi mçi céng t¸cviªn d©n sè ë cÊp x·, mét th¸ng hä chØ nhËn ®­îc mét kho¶n tiÒn kho¶ng 100. 000 ®ång, v¬Ý sè tiÒn it á ®ã nÕu nh­ hä ph¶i thùc hiÖn c«ng viÖc trªn ®Þa bµn réng th× sè

63

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

tiÒn nµy may ra míi®ñ chi phÝ cho ®i l¹i. Do ®ã nã kh«ng cãt¸c dông khuyÕn khÝch läng nhiÖt t×nh cña hä. V× thÕ cÇn ph¶i tró trong ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt vµ phóc lîi ®èi víi nh÷ng c«ng t¸cviªn d©n sè lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt hiÖn nay. Nguån kinh phÝ cho ho¹t ®éng cÇn cã sù kÕt hîp gi÷a nguån trî cÊp cña Nhµ n­íc vµ kinh phÝ cña ®Þa ph­¬ng, trong ®ã ®Æc biÖt tró träng ®Õn viÖc huy ®éng nguån kinh phÝ cña ®Þa ph­¬ng. Bëi v× nÕu tró trong ®Çu t­ tèt cho c«ng t¸c DS- KHHG§ th× sÏ gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng d©n sè, n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cho céng ®ång ®ång thêi gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc.

Bªn c¹nh ®ã ®èi víi nh÷ng c¸i nh©n, nh÷ng gia ®×nh nh÷ng tæ chøc ®oµn thÓ x· héi chÊp hµnh thùc hiÖn tèt c«ng t¸c d©n sè KHHG§ th× tuú thuéc vµo ®IÒu kiÖn cô thÓ cña tõng n¬I mµ d­a ra h×nh thøc chÕ ®é khuyÕn khÝch cho phï hîp sao cho cã t¸c dông khuyÕn khÝch cao nhÊt hä tham gia. Ch¼ng h¹n nh­ ®èi víi ®èi t­îng lµm nghÒ n«ng nghiÖp lµ ®èi t­îng cã møc thu nhËp thÊp, v× thÕ ¸p dông h×nh thøc th­ëng b»ng tiÒn hoÆc hiÖn vËt cho nh÷ng ng­êi tham gia thùc hiÖn tèt KHHG§ lµ viÖclµm rÊt h÷u Ých nã võa cã t¸c dông hä biÓu d­¬ng võa cã t¸c dông nh¾c nhë. Ng­îc l¹i ®èi víi lo¹i ®èi t­îng lµ c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc th× cÇn cã h×nh thøc khuyÕn khÝch®éng viªn vÒ m¾t tinh thÇn nh­ cÊp b»ng khen hoÆc biÓu d­¬ng toµn c«ng ty ®èi víi nh÷ng ng­êi thùc hiÖn tèt KHHG§ th× sÏ cã t¸c dông khuyÕn khÝch rÊt cao.

c. T¨ng c­êng c«ng t¸c truyÒn th«ng d©n sè C«ng t¸c truyÒn th«ng, th«ng tin gi¸o dôc vµ tæ chøcquÇn chóng tËp trung vµo vµo c¸c khu vùc n«ng th«n, tÇng líp bu«n b¸n nhá, thî thñ c«ng vµ néi trî, ®Æc biÖt lµ tÇng líp thanh thiÕu niªn nh»m chuyÓn ®æi vÒ nhËn thøc vÒ gia ®×nh Ýt con. Bëi v× ®èi víi nh÷ng ®èi t­îng trªn trõ tÇng líp thanh niªn cßn l¹i hÇu hÕt cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp, sù hiÓu biÕt vÒ kiÕn thøc x· héi cßn nhiÒu h¹n chÕ, hä kh«ng quan t©m ®Õn sù thay ®æi cña ®Êt n­íc, kh«ng hiÓu ®­îc tÇm quan träng cña viÖc thùc hiÖn KHHG§.

CÇn ph¶i ®­a gi¸o dôc d©n sè vµo c¸c tr­êng phæ th«ng nh»m trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ d©n sè nh­: d©n sè vµ m« tr­êng, d©n sè vµ viÖc lµm, ¶nh h­ëng cña gia t¨ng d©n d©n sè ®Õn thu nhËp vµ møc sèng chung cña x· héi .. v× khi ®· cã kiÕn thøc vÒ d©n sè vµ c¸c vÊn ®Ì liªn quan th× ng­êi míi cã ®ñ c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó tiÕp thu vÒ kiÕn thøc KHHG§. Nh­ vËy, viÖc ®­a gi¸o dôc d©n sè vµ KHHG§ vµo c¸c tr­êng phæ th«ng lµ rÊt cÇn thiÕt vµ b¾t buéc. V× trÎ em lµ t­¬ng lai cña ®Êt n­íc lµ nÒn t¶ng cho ®Êt n­íc sau

64

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

nµy. Do ®ã, chóng ta cÇn trang bÞ cho chóng hµnh trang b­íc vµo ®êi kh«ng chØ nh÷ng kiÕn thøc vÒ tù nhiªn, kiÕn thøc x· héi mµ c¶ kiÕn thøcvÒ DS- KHHG§.

2. C¸c biÖn ph¸p b¾t buéc

HiÖn nay ë Thanh hãa cßn nhiÒu gia ®×nh ch­a chÊp hµnh thùc hiÖn viÖc sinh ®Î cã kÕ ho¹ch theo ®óng chñ ch­¬ng quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng gia ®×nh lµm nghÒ n«ng nghiÖp.

Trong nh÷ng n¨m võa qua ®èi víi c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp, th× Nhµ n­íc ®· cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp vÞ ph¹m viÖc thùc hiÖn sinh ®Î cã kÕ ho¹ch nã còng ®· gãp phÇn h¹n chÕ ®¸ng kÓ nh÷ng tr­êng hîp sinh con thø 3, nh÷ng trªn thùc tÕ vÉn cßn nhiÒu ng­êi vi ph¹m. Do vËy, UBDS-KHHG§ tØnh cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p phèi hîp víi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña tØnh ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ vµ nghiªm kh¸c h¬n ®èi víi nh÷ng ®èi t­îng vi ph¹m lµ c«ng chøc Nhµ n­íc.

§èi víi ®èi t­îng lµ nh÷ng ng­êi lµm nghÒ n«ng nghiÖp, thî thñ c«ng nh÷ng ng­êi hµnh nghÒ bu«n b¸n nhá, th× chóngta cÇn ®¨c biÖt quan t©m v× víi ®èi t­îng nµy th× hiÖn nay hÇu nh­ ch­a cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó nh÷ng ®èi t­¬ng nµy tham gia chÊp hµnh thùc hiÖn tèt c«ng t¸c KHHG§, nªn hiÖn t­¬ng sinh con thø 3 ë ®èi t­îng nµy diÔn rÊt phæ biÕn. V× vËy, UBDS- KHHG§ tØnh cÇn phèi hîp víi chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p b¾t buéc ®èi víi ®èi t­îng nµy ®Ó hä hiÓu biÕt râ h¬n vÒ tr¸ch nhiÖm cua m×nh víi viÖc thùc hiÖn KHHG§. Ch¼ng h¹n nh­ ®èi víi ®èi t­îng lµm nghÒ n«ng th× cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh b¾t buéc liªn quan ®Õn quyÒn lîi cña hä. VÝ dô nh­ ®èi nh÷ng ng­êi sinh con thø 3 trë lªn th× kh«ng ®­îc h­ëng c¸c chÕ ®é ­u ®·i, nh­ kh«ng cÊp thªm ruéng cho nh÷ng ®øa con thø 3 trë lªn, ®ång thêi víi nh÷ng ®èi t­îng nµy cÇn cã c¸c h×nh thøc khiÓn tr¸ch kû luËt t¹i c¸c cuéc häp héi ®ång, c¸c cuéc häp cña chi héi phô n÷ ...

§èi víi ®èi t­îng lµ thî thñ c«ng nh÷ng ng­êi hµnh nghÒ bu«n b¸n nhá cÇn ¸p dông biÖn ph¸p sö ph¹t hµnh chÝnh kÕt hîp víi biÖn ph¸p kinh tÕ. VÝ dô nh­ ®èi víi nh÷ng ng­êi sinh con thø 3 trë lªn th× kh«ng ®­îc ­u tiªn cho nh÷ng n¬I bu«n b¸n thuËn tiÖn vµ c¸c biÖn ph¸p sö ph¹t b»ng tiÒn cô thÓ ®èi víi nh÷ng ng­êi vi ph¹m viÖc thùc hiÖn KHHG§.

Cã nh­ vËy míi cã t¸c dông r¨n ®e vµ dÇn dÇn ®­a c«ng t¸c DS-

KHHG§ cña tØnh ®i vµo nÒ nÕp.

65

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

II. C¸c biÖn ph¸p n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn

Tr×nh ®é häc vÊn kh«ng trùc tiÕp lµm gi¶m møc sinh nh­ng nã cã t¸c dông tÝch cùc ®ÕnviÖc h¹n chÕ møc sinh. V× vËy, viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn cho ng­êi d©n hiÖn nay ë Thanh hãa lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt. §Ó n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn cho ng­êi d©n th× chóng ta cã nh÷ng biÖn ph¸p sau:

1. TiÕn hµnh xo¸ n¹n mï ch÷ n©ng cao tû lÖ ng­êi ®i häc.

HiÖn nay ë Thanh hãa tû lÖ ng­êi mï ch÷ cßn cao (7,3%) v× thÕ ®Ó gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn cho ng­êi d©n th× c«ng viÖc tr­íc tiªn lµ cÇn xo¸ n¹n mï ch÷ trong nh©n d©n. §èi t­îng mï ch÷ ë Thanh hãa tËp trung chñ yÐu vµo c¸c ®èi t­îng sèng ë vïng n«ng th«n ven biÓn vµ vïng miÒn nói, vung s©u, vïng xa, n¬I tËp trung sinh sèng cña c¸c d©n téc Ýt ng­êi. ë ®ã do ®IÒu kiÖn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, c¬ së vËt chÊt tr­êng líp cßn nhiÒu thiÕu thèn, ®éi ngò gi¸o viªn cßn thiÕu, cuéc sèng cña ng­êi d©n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n hä ch­a cã ®IÒu kiÖn ch¨m lo ®Õn viÖc häc tËp cña con c¸i, v× thÕ cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó ý vµo hai lo¹i ®èi t­îng nµy. Muèn vËy, tØnh cÇncã sù ®Çu t­ tho¶ ®¸ng cho gi¸o dôc ë nh÷ng vïng nµy ®«ng thêi cÇn cã c¸c dù ¸n ®Çu t­ gióp c¸c vïng nµy cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËnlîi cho trÎ em ®Õn tr­êng

2. Ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o

Nh»m t¹o thªm c¬ héi cho ®­îc ®i häc, n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn, kiÕn thøc kü n¨ng ngµnh nghÒ ...b»ng c¸ch ph¸t triÓn thªm c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o:

- KhuyÕn khÝch më c¸c tr­êng c«ng lËp b¸n c«ng, d©n lËp, t¹o ®IÒu

kiÖn thuËn lîi cho c¸c tr­êng cã nhu cÇu häc thªm ca.

- Gi¸o dôc lao ®éng h­íng nghiÖp - D¹y nghÒ cho häc sinh phæ th«ng ( c¬ cÊu ngµnh nghÒ s¸t víi yªu cÇu cña x· héi, s¸t víi hoµn c¶nh cña ®Þa ph­¬ng vµ theo kh¶ n¨ng cña tõng tr­êng).

- Më réng c¸c líp häc tõ thiÖn, c¸c líp häc ngoµi giê hµnh chÝnh ®Ó

thu hót nh÷ng ng­êi lao ®éng nghÌo kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®i häc

- Më r«ng c¸c tr­êng tù häc tù lµm, t¹o ®iÒu kiÖn cho häc cã thu nhËp trong khi cßn ®ang ®i häc hoÆc kÕt hîp võa häc v¨n ho¸ võa häc nghÒ, thu

66

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

hót thªm nhiÒu häc sinh tham gia, nh»m thªm t¹o thªm c¬ héi kiÕm viÖc lµm khi häc sinh ra tr­êng.

3. N©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y

N©ng cao sè tr­êng cÊp I, cÊp II ®¹t tiªu chuÈn quèc gia, khuyÕn khÝch phong trµo thi ®ua d¹y tèt, häc tèt trong tßan tØnh, cã h×nh thøc khuýªn khÝch th¶o ®¸ng ®èi víi c¸c tËp thÓ c¸i nh©n cã thµnh tÝch trong gi¶ng d¹y. Th­êng xuyªn n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y, tæ chøc huÊn luyÖn cho gi¸o viªn theo ®Þnh kú, nh»m gióp hä tiÕp thu ®­îc nh÷ng kiÕn thøc tiÕn bé trong thêi kú ®æi míi, nh»m phôc vô cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y ®­îc tèt h¬n.

4. §Çu t­ tho¶ ®¸ng cho sù nghiÖp gi¸o dôc

NgoµI nguån ng©n s¸ch do Nhµ n­íc cÊp th× tØnh cÇn chñ ®éng t¹o ra nguån thu, ®Ó t¨ng c­êng hç trî vÒ c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ gi¶ng d¹y nh»m n©ng cao chÊt l­îng cña c«ng t¸c gi¶ng d¹y

67

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

KÕt luËn

Qua nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc vÊn vµ møc sinh ë tØnh Thanh hãa cho ta thÊy tr×nh ®é häc vÊn lµ yÕu tè t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn møc sinh tuy kh«ng trùc tiÕp lµm gi¶m møc sinh, nh­ng nã lµ yÕu tè cã ¶nh h­ëng lìn ®Õn th¸i ®é hµnh vi sinh s¶n cña ng­êi phô n÷ gãp phÇn h¹ thÊp møc sinh. Tuy nhiªn tr×nh ®é häc vÊn kh«ng tù nhiªn cã ®­îc mµ nã lµ thµnh qu¶ cña sù nç lùc cè g¾ng cña x· héi vµ b¶n th©n mçi ng­êi.Qua nghiªn cøu thùc tr¹ng vÒ häc vÊn ë tØnh Thanh hãa, ta thÊy tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi d©n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã t¨ng lªn ®¸ng kÓ, nh­ng vÌ chÊt l­îng th×, ®Æc biÖt lµ ®èi víi vïng n«ng th«n vµ miÒn nói, do m«i tr­êng sèng còng nh­ c¸c yÕu tè phong tôc tËp qu¸n chi phèi nªn viÖc ch¨m lo häc cho häc tËp cho ng­êi d©n ë nh÷ng vïng nµy cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, nªn tr×nh ®é häc vÊn cña ng­êi d©n ë nh÷ng vïng nµy cßn rÊt, ®ã chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn møc sinh ë nh÷ng vïng nµy cßn cao. V× vËy, qua ®Ò tµi nghiªn cøu nµy em nhËn thÊy r»ng ®Ó gãp phÇn vµo viÖc gi¶m møc sinh trong tØnh, cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn, còng nh­ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu h¬n n÷a cho ng­êi d©n ë vïng n«ng th«n vµ miÒn nói Cuèi cïng em xin c¸m ¬n sù h­íng dÉn nhiÖt t×nh cña thÇy Vâ NhÊt

TrÝ.

Hµ Néi, ngµy 10 th¸ng 5 n¨m 2001

S/v: NguyÔn V¨n Cö

68

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

TµI liÖu tham kh¶o

1. Chñ biªn. NguyÔn §×nh Cö. Gi¸o tr×nh d©n sè vµ ph¸t triÓn

2.Gi¸o tr×nh d©n sè häc –chñ biÖn. GS. Phïng ThÕ Tr­êng NXB Thèng kª

1995

3.Häc vÊn vµ møc sinh. §Æng Xu©n

4. Phan t©n . C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh ë ViÖt nam

5. Niªn gi¸m thèng kª tØnh Thanh hãa 1996-1999

6. KÕt qu¶ ®IÒu tra chän mÉu vÒ d©n sè 1996,1997,1998,1999,2000

7. Mét sè vÊn ®Ò vÒ d©n sè häc

8. KÕt qu¶ ®IÒu tra vÒ d©n sè KHHG§. UBDS-KHHG§

9. Khæng V¨n MÉn . ChÝnh s¸ch d©n sè vµ vÊn ®Ò gi¶m sinh

10. T©m lý träng nam khinh n÷ trong x· h«I hiÖn nay. Khoa häc vÒ phô n÷

sè 4-1995

69

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Môc lôc

Trang

PhÇn më ®Çu .............................................................................................. 1 Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc

vÊn vµ møc sinh ........................................................................ 5

I. Mét sè kh¸i niÖm, ph¹m trï liªn quan vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ vÒ

møc sinh ............................................................................................... 5 1. Mét sè kh¸i niÖm.............................................................................. 5 2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc sinh vµ c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng................... 6 2.1. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc sinh.................................................... 6 2.2. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh ............................................ 9

II. Mét sè kh¸i niÖm, ph¹m trï liªn quan vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ vÒ tr×nh

®é häc v©n ...........................................................................................11 1.C¸c kh¸i niÖm...................................................................................11 2. Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ vÒ tr×nh ®é häc v©n vµ c¸c yÕu tè ¶nh

h­ëng................................................................................................12

III. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao tr×nh ®é häc v©n ë ViÖt nam nãi chung

vµ Thanh hãa nãi riªng ........................................................................13 1. Mèi quan hÖ gi÷a tr×nh ®é häc v©n vµ møc sinh ë Thanh hãa...........13 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao tr×nh ®é häc v©n cña toµn x· héi nãi

chung vµ cña tñnh Thanh hãa nãi riªng .............................................15

Ch­¬ng II :§¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng häc vÊn vµ møc sinh ë tØnh

Thanh hãa ................................................................................17

I. Mét sè ®Æc ®iÓm chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn møc sinh vµ tr×nh ®é häc

v©n cña tØnh Thanh hãa........................................................................17 1. §Æc ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn........................................................17 2. §Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ .........................................................................18 3. §Æc ®IÓm vÒ v¨n ho¸ x· héi.............................................................20 4. §Æc ®iÓm vÒ d©n sè-lao ®éng-viÖc lµm ............................................21 4.1 §Æc ®iÓm vÒ d©n sè .....................................................................21 4.2 §Æc ®IÓm vÒ lao ®éng- viÖc lµm ..................................................22

II. Ph©n tÝch thùc tr¹ng vÒ häc vÊn vµ møc sinh ë Thanh hãa trong thêi

gian võa qua ........................................................................................23 1. Thùc tr¹ng vÒ d©n sè vµ møc sinh ë Thanh hãa................................23 2. Thùc tr¹ng vÒ tr×nh ®é häc v©n trong thêi gian qua ë Thanh hãa......32

70

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

S/v: NguyÔn V¨n Cö - KTL§ 39B

Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp

Ch­¬ng III: ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc v©n ®Õn møc sinh ë

Thanh hãa ................................................................................40 I. ¶nh h­ëng tr×nh ®é häc v©n ®Õn h«n nh©n gia ®×nh...............................40 1. Tr×nh ®é häc vÊn víi tuæi kÕt h«n trung b×nh ...................................40 2. Tr×nh ®é häc vÊn víi quy m« gia ®×nh..............................................46 II. ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn ®Õn hµnh vi sinh s¶n ...........................47

1. ¶nh h­ëng cña tr×nh ®é häc vÊn ®Õn sè con mong muèn vµ sè

con thùc tÕ.........................................................................................47 2. Tr×nh ®é häc víi viÖc lùa chän giíi tÝnh...........................................50 3. Tr×nh ®é häc vÊn víi tuæi sinh con ®Çu lßng vµ kho¶ng c¸ch gi÷a

c¸c lÇn sinh. ......................................................................................51

III. Tr×nh ®é häc víi viÖc nhËn thøc vµ sö dông c¸c bÞªn ph¸p tr¸nh

thai ......................................................................................................53 1. Tr×nh ®é häc vÊn víi viÖc nhËn thøc vÒ c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai......53 2. Tr×nh ®é häc víi viÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p tr¸nh thai....................56

IV. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn tíi viÖc

gi¶m møc sinh ë Thanh hãa.................................................................61

Ch­¬ng IV: C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn vµ

gi¶m møc sinh ë Thanh hãa ....................................................63 I. C¸c gi¶i ph¸pnh»m gi¶m møc sinh ........................................................63 1. BiÖn ph¸p vËn ®éng, khuyÕn khÝch tuyÖn truyÒn gi¸o dôc................63 2. C¸c biÖn ph¸p b¾t buéc....................................................................65 II. C¸c biÖn ph¸p n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn .............................................66 1. TiÕn hµnh xo¸ n¹n mï ch÷ n©ng cao tû lÖ ng­êi ®i häc....................66 2. Ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o ........................................................66 3. N©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y........................................................67 4. §Çu t­ tho¶ ®¸ng cho sù nghiÖp gi¸o dôc.........................................67

KÕt luËn... ..................................................................................................68 Tµi liÖu tham kh¶o.......................................................................................69

71