Giáo án địa lý 12 - Bài 4: Lịch sử hình thành và phát triển lãnh
thổ
I. Mục tiêu: Sau bài học, giáo viên giúp học sinh hiểu:
1. Kiến thức:
- Biết được lịch sử hình thành và phát triển lãnh thổ Việt Nam
diễn ra rất lâu dài và phức tạp trải qua 3 giai đoạn: giai đoạn
Tiền Cambri, giai đoạn Cổ kiến tạo và giai đoạn Tân kiến tạo.
- Biết được đặc điểm và ý nghĩa của giai đoạn Tiền Cambri.
2. Kĩ năng:
- Xác định được trên bản đồ Việt Nam các đơn vị nền móng ban
đầu của lãnh thổ Việt Nam. Sử dụng bảng Niên biểu địa chất.
3. Thái độ: Tôn trọng và tin tưởng vào cơ sở khoa học để tìm
hiểu nguồn gốc và quá trình phát triển lãnh thổ tự nhiên nước ta
trong mối quan hệ chặt chẽ với các hoạt động địa chất của Trái
Đất.
phương tiện dạy học:
- Bản đồ Địa chất khoáng sản Việt Nam.
- Bảng niên biểu địa chất.
- Các mẫu đá kết tinh, biến chất (nếu có).
- Các tranh ảnh minh họa về các mẫu khoáng vật, hóa đá, khai
thác mỏ,...
I. Hoạt động dạy và học:
A. ổn định tổ chức:
.......................................................................................................
.......................................................................................................
.......................................................................................................
.......................................................................................................
.......................................................................................................
.......................................................................................................
.......................................................................................................
....................
B. Kiểm tra miệng: Có thể xem một số bài vẽ lược đồ của một
số học sinh đã chuẩn bị ở nhà
Khởi động: Trong cuốn:" Thiên nhiên Việt Nam", Giáo sư Lê Bá
Thảo viết: " Những đồi núi và đồng bằng, sông ngòi và bờ biển
nước ta không phải đã được cấu tạo nên một sớm, một chiều,
nhưng cũng không phải đã luôn luôn như cứ thế mà tồn tại".
Nhận định này có gì mâu thuẫn? Tại sao?
GV: Để có bề mặt lãnh thổ như ngày nay với 3/4 diện tích là đồi
núi, thì lãnh thổ nước ta đã trải qua 1 lịch sử phát triển lâu dài,
phức tạp, khi được nâng lên, khi bị sụt lún xuống. Những hiện
tượng đó diễn ra theo các giai đoạn khác nhau, nó không được tính
bằng tháng, năm như lịch sử phát triển của loài người mà được tính
bằng đơn vị hàng triệu.
Hoạt động của giáo viên và Nội dung chính
học sinh
* Những giai đoạn chính trong Hoạt động 1: Tìm hiểu về
lịch sử hình thành và phát triển bảng niên biểu địa chất.
lãnh thổ Việt Nam: Hình thức: Theo cặp.
- Giai đoạn Tiền Cambri. ? Đọc bài đọc thêm, bằng niên
biểu địa chất, hãy: - Giai đoạn Cổ kiến tạo.
Kể tên các đại, các kỉ thuộc mỗi - Giai đoạn Tân kiến tạo.
đại.
Đại nào diễn ra thời gian dài
nhất, đại nào diễn ra trong thời
gian ngắn nhất?
- Sắp xếp các kỉ theo thứ tự thời
gian diễn ra từ ngắn nhất đến
dài nhất.
Một số HS trả lời, các HS khác
nhận xét, bổ xung.
GV nhận xét phần trình bày của
HS và chuẩn kiến thức (Lịch sử
hình thành lãnh thổ nước ta
diễn ra trong thời gian dài và
chia thành 3 giai đoạn chính, ở
mỗi giai đoạn lại được chia
thành nhiều kỉ có nhiều đặc
điểm khác nhau...)
Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc
điểm giai đoạn Tiền Cambri: 1) Giai đoạn tiền Cambri:
Hình thức: Nhóm. Hình thành nền móng ban đầu
Bước 1: GV chia HS thành các của lãnh thổ Việt Nam.
nhóm, giao nhiệm vụ cụ thể cho a) Đây là giai đoạn cổ nhất, kéo
từng nhóm. dài nhất trong lịch sử phát triển
? Quan sát lược đồ hình 5, nêu của lãnh thổ Việt Nam.
đặc điểm của giai đoạn Tiền Thời gian bắt đầu cách đây 2 tỉ
Cambri theo dàn ý: năm, kết thúc cách đây 540 triệu
- Gồm những đại nào? kéo dài năm.
bao lâu? b) Chỉ diễn ra trong một phạm
- Nhận xét về phạm vi lãnh thổ? vi hẹp trên phần lãnh thổ nước
ta hiện nay: các nền mảng cổ - Đặc điểm của các thành phần
như vòm sông Chảy, Hoàng tự nhiên?
Liên Sơn, sông Mã, khối nhô
Bước 2: HS trong các nhóm trao Kon Tum...
đổi, đại diện các nhóm trình c) Các thành phần tự nhiên rất
bày, các nhóm khác bổ sung ý sơ khai đơn điệu:
kiến. - Khí quyển rất loãng, hầu như
Bước 3: GV nhận xét phần trình chưa có ôxi, chỉ có chất khí
bày của HS và kết luận các ý amôniac, điôxit cácbon, nitơ,
đúng của các nhóm. GV đưa hiđrô.
thêm câu hỏi cho các nhóm: - Thủy quyển: hầu như chưa có
- Các sinh vật giai đoạn Tiền lớp nước trên mặt.
Cambri hiện nay còn xuất hiện ở - Sinh vật: nghèo nàn: Tảo (tảo
nước ta không? lục, tảo đỏ), động vật thân mềm:
(Không còn xuất hiện, vì đó là sứa, hải quỳ, thủy tức, san hô,
các sinh vật cổ. Các loài tảo, ốc...
động vật thân mềm hiện nay
được tiến hóa từ các loài sinh
vật cổ thời kì Tiền Cambri ).
- Lãnh thổ địa phương em giai
đoạn này đã được hình thành
chưa ?
Hoạt động 3: Xác định các bộ
phận lãnh thổ được hình
thành trong giai đoạn Tiền
Cambri:
Hình thức: Cả lớp.
? Quan sát hình 5 SGK, tìm vị
trí các đá biến chất tiền Cambri,
rồi vẽ lại vào bản đồ trống Việt
Nam các nền móng đó.
Một HS lên bảng vẽ vào bản đồ
trống, các HS khác nhận xét bổ
sung.
(GV có thể chuẩn bị các miếng
dán cùng màu tượng trưng cho
các mảng nền cổ Tiền Cambri
và yêu cầu HS dán đúng vị trí).
GV kết luận: Tiền Cambri là
giai đoạn cổ xưa nhất, kéo dài
nhất, cảnh quan sơ khai, đơn
điệu nhất và lãnh thổ phần đất
liền nước ta chỉ như một quốc
đảo với vài hòn đảo nhô cao
khỏi mực nước biển.
IV. Đánh giá:
1. Ghi chữ Đ vào ở những câu đúng, chữ S vào ở những câu
sai:
1.1. Lịch sử hình thành và phát triển lãnh thổ nước ta được chia
thành 4 giai đoạn chính:
Đúng Sai.
1.2. Các đá biến chất cổ nhất ở nước ta được phát hiện ở Kon Tum,
Hoàng Liên Sơn, có tuổi cách đây khoảng 2,3 tỉ năm.
Đúng Sai.
1.3. Lớp khí quyển ở giai đoạn Tiền Cambri chủ yếu là khí ôxi
Đúng Sai.
1.4. Giai đoạn Tiền Cambri chủ yếu diễn ra ở một số nơi, tập trung
ở khu vực núi cao Hoàng Liên Sơn và Trung Trung Bộ
Đúng Sai.
1.5. Giai đoạn Tiền Cambri hầu như chưa xuất hiện lớp nước trên
bề mặt Trái Đất
Đúng Sai.
V. Hoạt động nối tiếp:
Làm câu hỏi 1, 2, 3 SGK.
