i
ự
ớ
Bài 33: S phát tri n c a sinh gi ể ủ qua các đ i đ a ch t ấ ạ ị
LOGO
I. Hóa th ch và vai trò c a các hóa th ch trong ủ ạ ạ
ộ
ố
hi n g p trong đá tu i 200 tri u
ở
Hóa th ch ạ Meososaurus - m t ộ gi ng đ ng v t Bò sát s ng ố ậ c ng t, ng n trong môi tr ọ ướ ườ ệ ổ ệ ặ hai bên b Đ i Tây năm ờ ạ D ng (Phi châu và Nam M ) ỹ ươ
nghiên c u l ch s phát tri n c a sinh gi i. ể ủ ứ ị ử ớ
Hóa th ch ạ d u chân ng i ườ ấ nguyên th y ủ in trên đá núi Tanzania l a ử ở Company Logo
www.themegallery. com
ủ
ứ
ạ
ạ
i.
I. Hóa th ch và vai trò c a các hóa th ch trong nghiên c u l ch s phát tri n c a sinh gi ớ ị
ể ủ
ử
c tìm
ổ ượ
ổ
Xác côn trùng trong h phách, 55 tri u năm tu i đ c Pháp Company Logo
th y g n sông Oise
phía b c n
ệ ắ ướ
ấ ầ
ở
www.themegallery. com
1. Hóa th chạ
Khái ni m:ệ Hóa th ch là di tích c a sinh ạ
ờ ạ ướ
ủ c đã đ ể
v t s ng trong các th i đ i tr ậ ố i trong các l p đ t đá. l ớ ạ
ấ
Các lo i hóa th ch • Hóa th ch là nh ng xác nguyên v n: xác sâu b ọ ạ ữ ạ ạ
ẹ c ph kín trong nh a h phách. đ ự ổ ượ ủ
i d ng d u v t (v t chân, hình • Hóa th ch b ng đá (khuôn trong) ằ • Hóa th ch d ế ướ ạ ạ ạ ế ấ
Company Logo
www.themegallery. com
dáng).
2. Vai trò c a các hóa th ch ạ
ủ
ứ ữ
ạ ự ế ằ ể ủ ề ị
ứ
ệ
ớ
ớ
ị
ị
ạ ị
c
Hóa th ch là ạ tài li u có giá tr trong vi c ệ nghiên c u ứ l ch s hình ử ị thành v qu ỏ ả đ t.ấ
Căn c vào tu i ổ c a các l p đ t ấ ủ ch a hóa th ch, ứ có th xác đ nh ể c tu i hóa đ ổ ượ th ch và ng ượ ạ i.ạ l
T tu i c a hóa ừ ổ ủ th ch ch a trong ứ ạ các l p đ t đá, có ấ th suy ra l ch s ể ử xu t hi n, phát ấ ệ t vong c a tri n, di ủ ệ ể SV và m i quan h ệ ố gi a các loài.
ữ
Company Logo
www.themegallery. com
Hóa th ch cung c p nh ng b ng ch ng ấ tr c ti p v l ch s phát tri n c a sinh ử i.ớ gi
3. Ph ng pháp xác đ nh tu i c a các l p đ t đá ươ ớ ấ ổ ủ ị
ng pháp đ ng v phóng x
ươ
ồ
ị
ạ
ố ộ
ủ
• Đo t c đ lùi c a thác n nh ng giai đo n đ a ch t t
ướ ấ ươ
ữ
ạ
c: áp d ng v i ớ ụ ng đ i ng n ắ ố
ị
đáy
ự
ắ
ớ
ở
• Tính toán d a trên các l p mùn l ng ao, hồ
Company Logo
www.themegallery. com
• Ph
II. L ch s phát tri n c a sinh gi i qua các đ i đ a ể ủ ử ị ớ ạ ị
ch tấ
ả
ng trôi d t l c ạ ụ ệ ượ
ộ c chia thành nh ng vùng ữ ấ t g i là các phi n ki n t o ế ạ ệ ọ
ế
ế
ướ
ộ ng di chuy n c a các l c đ a nh ư
ế ạ ả ể ủ ng trôi d t l c đ a.
• Các phi n ki n t o liên t c di chuy n do l p ớ ể ụ i chuy n đ ng. dung nham nóng ch y bên d ể Hi n t ụ ị ệ ượ v y g i là hi n t ạ ụ ị ọ ậ
ệ ượ
Company Logo
www.themegallery. com
1. Hi n t đ a ị • L p v Trái Đ t không ph i là m t kh i ấ ố ỏ ớ th ng nh t mà đ ượ ố riêng bi
II. L ch s phát tri n c a sinh gi i qua các đ i đ a ể ủ ử ị ớ ạ ị
ch tấ
ế ế ạ ế ả
Company Logo
www.themegallery. com
2. Phi n ki n t o (M ng ki n t o)ạ
a) Các l c đ a trôi d t, ghép vào nhau và tách ra
ụ ị
ạ
B – Cách đây 180 tri u năm
ệ
A – Cách đây 250 tri u năm
ệ
C – Cách đây 66 tri u năm
ệ
Company Logo
www.themegallery. com
ụ ị ạ
a) Các l c đ a trôi d t, ghép vào nhau và tách ra
ụ ị ệ
Các l c đ a cách đây 400 tri u năm Company Logo
www.themegallery. com
ị
www.themegallery. com
Các l cụ đ a cách đây 250 tri u năm ệ Company Logo
ị
ệ Company Logo
www.themegallery. com
Các l cụ đ a cách đây 180 tri u năm
Các l c đ a cách đây 66 tri u năm ụ ị
www.themegallery. com
ệ Company Logo
Th gi
i hi n nay
ế ớ ệ
Company Logo
www.themegallery. com
3. Sinh v t trong các đ i đ a ch t ấ
ạ ị
ậ
Căn c vào nh ng bi n c l n v đ a ch t,
ữ
ứ
ấ i ta
ườ
ạ
ế ố ớ ể
ậ ị
ử ự ố
ạ
ổ ự ố
ề ị khí h u, và các hóa th ch đi n hình ng chia l ch s s s ng thành năm 5 đ i: • Đ i thái c (s s ng còn r t c s ) ấ ổ ơ ạ • Đ i c sinh ạ ổ • Đ i trung sinh ạ •Đ i Tân sinh ạ • Đ i nguyên sinh ạ
Company Logo
www.themegallery. com
3. Sinh v t trong các đ i đ a ch t ấ ạ ị ậ
ạ ấ ổ ơ T n ồ
ổ ự ố ệ Đ i thái c (s s ng còn r t c s ): i cách đây 3500 tri u năm, kéo dài 900 tri u ệ
ề ầ ạ
ề ấ
ạ ạ
l n , n c ượ ạ ươ ặ ủ ướ ỉ ệ ớ
Company Logo
www.themegallery. com
t ạ năm.Trong đ i này có nhi u l n t o núi và phun l a ử ạ d d i, các l p đ t đá b bi n d ng nhi u cho nên ị ế ữ ộ ớ ch a tr c ti p tìm đ c hóa th ch. Có m t c a than ự ế ư chì và đá vôi. Đ i d ng chi m t l ế bi n r t nóng. ể ấ
Sinh v t đ i nguyên sinh ậ ạ Company Logo
www.themegallery. com
3. Sinh v t trong các đ i đ a ch t ấ ạ ị ậ
K Cambri
ỉ
K Ôcđôvic
ỉ
K Silua
ỉ
Đi c sinh ạổ
K Đêvon
ỉ
chia làm 6 kỉ
K Cacbon (than đá)
ỉ
K Pecmi
ỉ
Company Logo
www.themegallery. com
K Cambri
ỉ
Anomalocaris
Vauxi
Aysheaia
Hallucigenia
Opabinia
Company Logo
www.themegallery. com
Sinh v t k Cambri ậ ỉ
ữ
ủ ậ
ạ
ạ
Nh ng h t tròn trong đá là hoá th ch c a t p đoàn vi khu n lam k Cambri
ẩ
ỉ
Company Logo
www.themegallery. com
ắ ầ ệ
- B t đ u cách đây 500 – 435 tri u năm, Trái Đ t ấ đã m áp h n so v i k ớ ỉ ẳ ấ Cambri.
Ố ễ
ố
- c Ti n th ch ạ (Nautiloid) là loài c khá ph bi n trong k này
ổ ế
ỉ
ự ậ
ị
Hóa th ch c ti n th ch ạ Ố ễ
ạ (Nautiloid)
-Th c v t th ng tr trong ố k Ôcđôvic là các loài ỉ t o bi n. ả
ể
Company Logo
www.themegallery. com
K Ôcđôvic ỉ
K Silua
ỉ
Hoá th ch cá giáp ạ k Silua
ỉ
Khí h u nóng m.
ậ
ẩ
Xu t hi n th c v t
ự ậ ở ạ
c n đ u tiên. ầ
ệ
ấ
ủ ộ
ầ
Xu t hi n đ i di n đ u tiên c a đ ng ệ ấ v t có x ươ ậ
ạ ệ ng s ng ố
Company Logo
www.themegallery. com
L p Cá vây thùy Th i đi m hóa th ch: Cu i
ớ ờ
ể
ạ
ố kỷ Silur - g n đây
ầ
Cá vây tay (Latimeria chalumnae)
Company Logo
www.themegallery. com
ậ
Sinh v t bi n thu c k ộ ỉ ể Đevon
Company Logo
www.themegallery. com
K Đêvôn
ỉ
ậ ụ ị
Ở ỉ bi n m
t.
k này khí h u l c đ a khô hanh, ven ể ẩ ướ
Th c v t di c lên c n hàng lo t ạ
ự ậ
ư
ạ
ạ
ỷ
Hoá th ch thu tùng k ỉ Đêvôn Company Logo
www.themegallery. com
Kỉ Đevon
Cúc đá k Đevon ỉ
Company Logo
www.themegallery. com
K Cacbon
ỉ
Th c v t k Cacbon
ự ậ ỉ
Company Logo
www.themegallery. com
K Cacbon
ỉ
Company Logo
www.themegallery. com
K Pecmi
ỉ
Th c v t cây h t tr n k Pecmi
ạ ầ ỉ
Company Logo
ự ậ www.themegallery. com
Đ i trung sinh
ạ
ắ ầ
ệ
ả ệ
ả
ạ
ỉ
B t đ u cách đây kho ng 220 tri u năm kéo dài kho ng 150 tri u năm, chia làm 3 k . Đ i trung sinh là đ i phát tri n u th ế ể ư c a cây h t tr n và nh t là c a bò sát. ủ
ạ ầ
ạ ấ
ủ
Ba k
Đ i trung sinh:
ỉ ở ạ
K Tam đi p (Triat)
ệ
ỉ
K Jura ỉ
K Krêta ( ph n tr ng)
ấ
ắ
ỉ
Company Logo
www.themegallery. com
K Triat ( Tam đi p)
ệ
ỉ
Th n l n c r n ằ ằ ổ ắ
Company Logo
www.themegallery. com
ằ ằ
ạ Company Logo
www.themegallery. com
Hoá th ch th n l n cá
Kỉ Triat ( Tam điệp)
K Jura
ỉ
Kh ng long k Jura
ủ
ỉ
Company Logo
www.themegallery. com
Hoá th ch ạ chim thu ỷ tổ
Company Logo
www.themegallery. com
Kỉ Jura
K Ph n tr ng ấ
ắ
ỉ
Th n l n 3 s ng
ằ ằ
ừ
Company Logo
www.themegallery. com
ố
ấ
ắ
ẽ
ả
k Ph n Tr ng, đ t Edmontonia s ng ể ự ở ỷ v nó s dùng nh ng chi c gai và v y nh n ọ ế ữ ệ ch ng l i k thù ạ ẻ ố
. Company Logo
www.themegallery. com
ấ
ấ
www.themegallery. com
Là th săn ợ lang thang trong các khu r ng lá ừ k Ph n kim ở ỷ Tr ng. ắ Giganotosaurus dài 12,5 m ; n ng 8 t n là ấ ặ m t trong nh ng ữ ộ loài kh ng long ủ ăn th t l n nh t ị ớ th i ti n s . ờ ề ử Company Logo
www.themegallery. com
Kỉ Đệ tam
H răng ổ Company Logo ki mế
K Đ tam
ỉ ệ
Company Logo
Voi ma mút
www.themegallery. com
Đ i Tân sinh
ạ
ỉ ệ ứ
Sinh v tậ k đ t
Company Logo
www.themegallery. com
ng t
ố
ưở
i s ớ ự
Câu 1: Nh ng nhân t ữ bi n đ i đ a ch t khí h u? ổ ị
nào nh h ả ậ
ế
ấ
ng t
nh h
ưở
ố ả
ớ ị
i đ a ch t khí ấ
ạ
ủ
ặ ấ
ặ
ế
ể ự ị
ề
ự
ữ ệ ấ i s phân hóa
ổ ể ớ ả
ề ớ ự
Company Logo
ể ủ
Nh ng nhân t ữ h u:ậ - S nâng lên hay h xu ng c a m t đ t làm ố ự cho bi n có th lùi ra xa ho c ti n vào đ t li n ấ ề ể - S d ch chuy n theo chi u ngang c a đ i l c ủ ạ ụ ể làm thay đ i phân b đ t li n ố ấ ề - S chuy n đ ng t o núi làm xu t hi n nh ng ạ ộ dãy núi l n nh h ng nhi u t ưở khí h u.ậ - S phát tri n c a băng hà ự www.themegallery. com
đ i ạ Thái c và ổ
Câu 2: Vì sao s s ng trong i ít di tích? đ iạ Nguyên sinh l
ự ố ạ
ạ
ít di ạ ổ à Đ i Nguyên sinh
ử ạ ầ ể ủ
ị ế ế
ớ ờ ể
ề ẫ ổ ơ ạ
ự ố ủ ạ
ộ
ị
Company Logo
S s ng trong Đ i Thái c v ự ố tích vì: - Là 2 đ i đ u tiên trong l ch s phát tri n c a sinh ị v t, th i gian cách quá xa hi n nay. ệ ậ ờ - 2 đ i này có nhi u l n t o núi và phun l a d ử ữ ề ầ ạ Ở ạ d i, các l p đá b bi n d ng nhi u và bi n đ i d n ổ ầ ề ạ ộ qua các th i kì phát tri n v sau. - S s ng trong 2 đ i này v n còn c s , m i phát ớ ng sinh ch ng lo i nên không phong phú v s l ề ố ượ loài. Đa s là đ ng v t đ n bào, vi khu n,... có kích ậ ơ ẩ c nh bé nên vi c tìm ki m và xác đ nh các hóa th ế ệ th ch là r t khó. ướ ạ
ố ỏ ấ www.themegallery. com
ư ế ườ
ng đã nh h Câu 3: Môi tr ả phát tri n c a sinh v t trong đ i Ti n Cambri? ậ ể ủ ng nh th nào đ n s ế ự ưở ạ ề
ạ
ạ ộ ạ ẫ
ệ
c.
- Do trong đ i này núi l a ho t đ ng ử d d i nên các m m s ng trên c n ố ầ ữ ộ t. S s ng xu t hi n v n b tiêu di ấ ự ố ệ ị t p trung d i n ướ ướ ậ
Company Logo
www.themegallery. com
ng
ế
ậ
ộ
ườ
Câu 4: Sinh v t tác đ ng đ n môi tr s ng nh th nào? ố
ư ế
ậ
ế ổ
ầ
- Sinh v t làm bi n đ i thành ph n khí quy n, tích lũy oxi, hình ể thành sinh quy nể
Company Logo
www.themegallery. com
ạ ổ ể ấ ọ
Câu 5: Đi m quan tr ng nh t trong đ i C sinh là gì? Vì sao?
ặ
ạ
ộ
ế
ấ i, th ể c
ọ ọ ự ả ư
c n. ấ ớ ớ ủ t c a sinh v t tr ậ ướ ệ ủ trên c n.Trên môi nhiên đ m b o u th ế ch c c th ph c t p h n, ạ ả ổ ứ ơ ể ứ ạ ữ ơ
Company Logo
www.themegallery. com
- Đ c đi m quan tr ng trong đ i C sinh là sinh ọ ể ạ ổ đ i s ng c lên c n.C th v t chuy n t n ể ừ ờ ố ơ ể ậ ở ướ sinh v t có c u t o ph c t p h n, hoàn thi n h n ấ ạ ơ ệ ơ ứ ạ ậ thích nghi v i đ i s ng ở ạ ớ ờ ố - .Đây là đi m quan tr ng nh t vì nó đánh d u m t ọ ể c phát tri n, ti n hóa m i c a sinh gi b ể ướ hi n tính thích nghi đ c bi ặ ệ đi u ki n s ng ph c t p ề ứ ạ ở ệ ố ng c n, ch n l c t tr ườ ạ phát tri n c a nh ng t ể ủ hoàn thi n h n. ơ ệ
ặ
ể ủ
k ậ ở ỉ ng s ng bi n ế
ườ
ố
Câu 6: Đ c đi m phát tri n c a sinh v t ể Cambri và Xilua đã làm môi tr đ i nh th nào? ư ế
ổ
đó
ự ậ
ầ
ử
ợ ạ ắ ả ạ ớ
ẩ
ậ ữ ơ
- Th c v t quang h p t o oxi phân t t ử ừ hình thành t ng ozon ch n tia t ngo i. ạ - Vi khu n và n m c i t o l p đ t m t nh ờ ặ ấ ấ c n t o phân h y di v t h u c . Th c v t ự ậ ở ạ ạ ủ ố ớ . sinh kh i l n
Company Logo
www.themegallery. com
Câu 7: Vì sao k than đá có l p than đá dày?
ớ
ỉ
ẩ
ậ
ệ
ề
ể
ề
ấ
ỗ
- Khí h u nóng m t o đi u ki n cho ạ ng x phát tri n m nh, hình thành d ươ ỉ ạ nh ng r ng kh ng l . Do m a nhi u các ư ồ ổ ừ ữ làm cây b vùi l p r ng quy t b s t l ị ế ị ụ ở ừ c sông cu n trôi ra i ch ho c b n t ố ặ ị ướ ạ bi n vùi sâu xu ng đáy, sau này đã bi n ế ố ể thành nh ng m than đá. ỏ
ữ
Company Logo
www.themegallery. com
i có nhi u đ ng v t
ạ
ề
ậ
ộ
t?
Câu 8: Vì sao k Pecmi l ỉ bi n b tuy t di ệ ệ ị
ể
ạ ụ ị
ậ
- Do các đ i l c đ a liên k t v i ế ớ nhau, băng hà, khí h u khô và l nh ạ h n.ơ
Company Logo
www.themegallery. com
ự ệ ổ ậ
ể
Câu 9: K tên các s ki n n i b t trong đ i C sinh? ạ ổ
ạ
ạ ủ
ự ậ
ạ ủ ộ
ạ
ư k Xilua ư k Đêvon
- S di c lên c n hàng lo t c a th c v t ự ở ỉ - S di c lên c n hàng lo t c a đ ng ự v t ậ ở ỉ
Company Logo
www.themegallery. com
i thích
ở ạ
ướ
ườ
ố
Câu 10: Vì sao 1 s bò sát quay tr l ố nghi v i môi tr ng n ớ môi tr ườ
c? 1 s thích nghi ng trên không - phát sinh chim c ? ổ
ng s ng trên ố ể ế ườ ụ ị
ị ẹ
ỏ ớ ợ
ra không phù h p v i ề
n ở ướ
Company Logo
www.themegallery. com
- Bi n ti n sâu vào l c đ a - môi tr c n b thu h p. ạ - Trên c n, đi u ki n s ng t ề ạ ệ ố m t s bò sát. D i n c cá và thân m m phong ướ ướ phú t o ngu n th c ăn d i dào cho bò sát. Nên m t ộ ồ ứ ồ i s ng c, b ph n b ph n bò sát quay tr l ậ ộ ở ạ ố ộ t bay. khác ti n hóa thích nghi đ i s ng trên cây, bi ế ờ ố ộ ố ạ ậ ế
c
ạ
ướ
Câu 11: Vì sao th c v t ti n hóa lên c n tr ự ậ ế đ ng v t? ộ
ậ
ậ ng, còn đ ng v t là ộ
ự ậ ề
ấ ề ậ ị ưỡ
ầ
ệ ủ ấ d ậ ự ưỡ ự ậ ệ ạ ạ ậ
ộ ợ ủ ệ ụ ạ
ự ậ đó hình thành l p ozon có tác , t ớ ử ừ ắ ạ
Company Logo
ư ể ể ạ ớ
d - Vì th c v t là sinh v t t ậ ự ưỡ ự ậ ng thông qua ng, h p th năng l sinh v t d d ấ ượ ụ ậ ị ưỡ th c v t. Do s chu n b c a vi khu n và t o, t o ạ ả ẩ ị ủ ẩ ự i s xu t nhi u di v t h u c trên đ t li n d n t ẫ ớ ự ấ ậ ữ ơ ng, r i xu t hi n hi n c a n m là sinh v t d d ệ ấ ồ ng đ u tiên là quy t tr n. S phát sinh v t t ự ế ầ ng sinh kh i tri n c a th c v t trên c n t o ra l ố ượ ể ủ ạ . l n là đi u ki n cho đ ng v t lên c n ề ớ - Ho t đ ng quang h p c a th c v t có di p l c t o ạ ộ ra oxy phân t ngo i m t tr i, do đó s d ng làm màn ch n tia t ự ặ ờ ử ụ s ng m i có th di c và phát tri n m nh lên c n. ạ ố www.themegallery. com
ừ ự
c đi u gì v nguyên nhân và chi u h ậ ề ướ ể ng ti n hóa ế ề
Câu 12: T s phát tri n c a sinh v t có th rút ra ể ủ đ ượ c a sinh gi ủ ề i? ớ
ề ử
ị ấ ề ự ể ủ ả ấ ị ử ể ủ ỏ
ậ
i ị ổ ậ ề
ự
ố
ậ
ề
ậ ổ
ậ
ng ngày càng đa d ng, ị ướ ể ạ ớ
- L ch s phát tri n c a sinh v t g n li n v i l ch s phát ớ ị ậ ắ tri n c a v qu đ t. S thay đ i các đi u ki n đ a ch t, ệ ổ i. khí h u đã thúc đ y s phát tri n c a sinh gi ớ ể ủ ẩ ự ng d n t - S thay đ i đi u ki n đ a ch t, khí h u th ườ ẫ ớ ấ ệ ự ng th c v t và qua đó nh h c h t s bi n đ i tr ưở ả ổ ướ ế ở ự ậ ự ế ng đ n m t t i đ ng v t. S thay đ i đó có th nh h ộ ế ưở ể ả ổ ậ ớ ộ s loài r i thông qua nh ng m i quan h ph c t p gi a ồ ệ ứ ạ ữ ữ ố ng sinh v t v i sinh v t trong h sinh thái mà nh h ậ ớ ưở ả ệ dây chuy n đ n nhi u loài khác. Vì v y s phát tri n ể ậ ự ế ề i đã di n ra nhanh h n s thay đ i ch m c a sinh gi ơ ự ễ ớ ủ ch p c a đi u ki n khí h u, đ a ch t. ấ ệ ề ạ ủ i đã phát tri n theo h - Sinh gi Company Logo www.themegallery. t com ợ ổ ứ
ch c ngày càng cao, thích nghi ngày càng h p lí.
www.themegallery.com
LOGO
