Tiết 4: CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI
PHƯƠNG ĐÔNG
I-MỤC TIÊU BÀI HỌC :
1.Kiến thức:
-Sau khi XHNT tan rã, xã hội có giai cấp và nhà nước ra
đời.
-Những nhà nước đầu tiên đã được hình thành ở phương
Đông, bao gồm Ai Cập, Lưỡng Hà, An Độ và Trung Quốc
từ cuối thiên niên kỷ IV – đầu thiên niên kỷ III Tr.CN
-Nền tảng kinh tế, thể chế nhà nước ở các quốc gia này.
2. Về tư tưởng, tình cảm:
-Xã hội cổ đại phát triển cao hơn xã hội nguyên thuỷ nhưng
cũng là thời đại bắt đầu cố giai cấp.
-Bước đầu ý thức về sự bất bình đẳng, sự phân chia giai cấp
trong xã hội và về nhà nước chuyên chế.
3. Về kỹ năng: Bước đầu hình thành các khái niệm về các
quốc gia cổ đại.
4. Trọng tâm:
- Nhà nước ra đời từ bao giờ?
- Xã hội có giai cấp và đấu tranh giai cấp.
- Những thành tựu văn hoá và kiến trúc thời cổ đại.
II-ĐỒ DÙNG DẠY HỌC :
- Những công trình kiến trúc thời cổ đại.
- Lược đồ các quốc gia cổ đại phương Đông.
- Tư liệu thêm (nếu có)
- Hướng dẫn học sinh vẽ hoặc photo (tô màu các quốc
gia) dán vào tập học (trang 14)
III – HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
1. On định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ.
- Bầy người nguyên thuỷ sống như thế nào?
- Đời sống của Người tinh khôn có những điểm nào tiến
bộ hơn so với Người tối cổ?
- Công cụ bằng kim loại đã có tác dụng như thế nào?
3. Giảng bài mới:
A.Phần mở bài: Khi công cụ kim loại ra đời sản
xuất phát triển thì xã hội nguyên thuỷ tan rã, xã hội có
giai cấp và nhà nước ra đời. Những nhà nước đầu tiên đã
được hình thành ở phương Đông, các quốc gia này đều
được hình thành trên lưu vực của những con sông lớn có
điều kiện thuận lợi và hình thành một loại hình xã hội
riêng biệt, xã hội cổ đại phương Đông.
B. Giảng nội dung bài mới:
a. Hoạt động 1: Các quốc gia cổ đại phương Đông
đã được hình thành ở đâu và từ bao giờ?
Các quốc gia ấy ra -Các lưu vực sông - Hình thành
đời ở đâu? Từ bao lớn (cuối thiên niên trên lưu vực
giờ? kỷ IV đầu thiên các con sông
niên kỷ III Tr.CN) lớn.
Tại sao lại ra đời - Đất đai màu mỡ - Hình thành
ở các dòng sông lớn? nước có đủ quanh vào cuối thiên
Họ sống bằng năm. niên kỷ IV –
nghề nào là chính? -Trồng lúa. đầu thiên niên
Muốn cho nông -Làm thuỷ lợi: đắp kỷ III TCN.
nghiệp đạt năng suất đê, đào kênh, máng
cao họ đã phát huy dẫn nước và ruộng.
khả năng gì? -HS tả lại cảnh làm
-Nhờ có đất phù sa ruộng của người Ai
màu mỡ và nước tưới Cập (trồng lúa,
đầy đủ, sản xuất đập, gặt, nộp thuế)
nông nghiệp cho
năng suất cao, lương -Xã hội có giai cấp
thực dư thừa. hình thành.
Vấn đề gì đã phát -Ai Cập, An
sinh? Độ,Lưỡng Hà,
Kể tên các quốc Trung Quốc.
gia cổ đại phương
Đông?
b. Hoạt động 2: Xã hội cổ đại phương Đông bao
gồm những tầng lớp nào?
Xã hội cổ đại có -Nông dân công 2.Xã hội cổ đại
những tầng lớp nào? xã, quý tộc và nô phương Đông
-Cư dân chủ yếu làm lệ. bao gồm
nghề nông bộ phận những tầng
đông đảo nhất và là lớp nào?
lực lượng sản xuất Có 3 tầng lớp
chính của xã hội. -Nhận ruộng đất cơ bản:
Nghĩa vụ của nông công xã cày cấy -Nông dân công
dân ? nộp một phần xã: chiếm số
thu hoạch, lao đông, giữ vai
dịch không công trò chủ yếu
Cuộc sống của họ cho quý tộc. trong sản xuất.
phụ thuộc vào ai? -Quý tộc, qun lại
Đứng đầu quan lại có nhiều của cải, -Quý tộc: có
là ai? quyền thế. nhiều của cải
-Đứng đầu là Vua và quyền thế.
Hầu hạ vua, quý có quyến lực tối
tộc là ai? cao trong các lĩnh
vực. -Nô lệ: phục
-Cho HS quan sát -Nô lệ. dịch cho quý
hình 9 và tìm hiểu về tộc.
bộ luật hamurabi và -HS giải thích các
thần Samat đang trao từ : Công xã, lao
bộ luật cho vua dịch, quý tộc,
Hamuarabi. Samat trong SGK.
Em có nhận xét gì -Người cày có
về đạo luật này? ruộng. nô lệ, dân
Qua đạo luật,em nghèo nhiều lần
nghĩ gì về người cày -HS đọc 2 điều nổi dậy (Lưỡng
có ruộng? luật 42, 43 để rút Hà 2300
-Sự quan tâm của nhà ra 2 ý chính là sự Tr.CN, Ai Cập
nước khuyến khích quan tâm của nhà 1750 Tr.CN)
sản xuất nông nghiệp. nước, quyền lợi
-Cày thuê ruộng phải và nghĩa vụ của
có trách nhiệm và nông dân.
nghĩa vụ đối với
ruộng cày cấy.
c. Hoạt động 3: Nhà nước chuyên chế cổ đại
phương Đông
Các nhà nước cổ -Vua nắm quyền 3.Nhà nước
đại phương Đông do hành và được cha chuyên chế cổ
ai đứng đầu đất nước truyền co nối. đại phương
-Đặt ra luật pháp, ? Đông
Vua có quyền chỉ huy quân đội, -Vua nắm mọi
hành gì? xét xử những quyền hành
người có tội, được chính trị (chế độ
coi là đại diện quân chủ
-Giải thích: ở mỗi thánh thần. chuyên chế)
nước vua được gọi
dưới các tên gọi khác
nhau:
+ Trung Quốc:
thiên tử
+ Ai Cập: Pharaon -Tầng lớp quý tộc. -Giúp việc cho
+ Lưỡng Hà: Ensi vua là tầng lớp
Giúp việc cho vua -Thu thuế, xây quý tộc.
là tầng lớp nào? dựng cung điện,
Nhiệm vụ của quý đền tháp và chỉ
tộc? huy quân đội.
Họ tham gia vào
việc chính trị và có Bộ máy hành
quyền hành, thậm chí -Bộ máy hành chính còn đơn
lấn quyền vua. chính từ trung giản và do quý
Em có nhận xét gì ương đến địa tộc nắm giữ.
về bộ máy hành phương còn đơn
chính của các nước giản và do quý tộc
phương Đông? nắm giữ.
C.Kết luận toàn bài: cũng do nhu cầu sản xuất nông
nghiệp và trị thuỷ các dòng sông mà ở phương Đông đã
xuất hiện các quốc gia chuyên chế cổ đại, trong đó vua là
người đứng đầu, do các yếu tố về kinh tế – xã hội, chính
trị đã tạo thành một xã hội riêng biệt – xã hội cổ đại
phương Đông.
4. Củng cố:
- Kể tên các quốc gia cổ đại phương Đông?
- Xã hội cổ đại phương Đông bao gồm những tầng lớp
nào?
- Ở các nước phương Đông, nhà vua có quyền hành
gì?
- Thế nào là chế độ quân chủ chuyên chế ?
5. Dặn dò:
- Học bài kỹ, trả lời các câu hỏi trong SGK
- Photo bản đồ và tô màu các quốc gia cổ đại dán vào
trong tập.
- Xem trước bài: “Các quốc gia cổ đại phương Tây”
