Bài 13: ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG
LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN
1.Mục tiêu bài dạy:
- Học sinh phải giải thích được mối quan hệ giữa kiểu gen và môi
trường trong việc hình thành kiểu hình.
- Giải thích được thế nào là mức phản ứng và các xác định mức phản
ứng
- Rèn luyện kỹ năng nghiên cứu khoa học: quan sát thu thập số liệu,
đưa ra giả thuyết, làm thí nghiệm chứng minh để chấp nhận hay bác bỏ
giả thuyết đã nêu.
2.Phương tiện dạy học:
- Tranh vẽ phóng hình 13 SGK.
3.Ổn định tổ chức:
- Kiểm tra sĩ số- chuẩn bị bài của học sinh.
4. Kiểm tra bài cũ:
- Nêu các đặc điểm di truyền của tính trạng do gen trên NST X quy
định.
- Làm thế nào dể biết được 1 bệnh nào đó ở người là do gen lặn trên
NST X hay do gen trên NST thường quy định ?
5. Giảng bài mới:
Bài 13: ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG
LÊN SỰ BIỂU HIỆN CỦA GEN
* Em hãy nêu mối quan hệ I.Mối quan hệ giữa gen và tính trạng:
giữa gen và tính trạng ? 1.Mối quan hệ:
* Sự biểu hiện ra tính trạng - Gen(ADN )mARN Pôlipeptit
của gen có chịu tác động Prôtêin tính trạng.
của các yếu tố nào không? 2. Đặc điểm:
cho ví dụ. - Sự biểu hiện của gen qua nhiều bước như
+ Dây khoai lang khi bò vậy nên có thể bị nhiều yếu tố môi trường bên
đến nơi đất ẩm và khô thì lá, trong cũng như bên ngoài chi phối.
thân khác nhau như thế II.Sự tương tác giữa kiểu gen và môi
nào? trường:
* Em hãy nêu ví dụ 1 trong 1. Ví dụ 1:
SGK . - Thỏ Himalaya có bộ lông trắng muốt toàn
*Điều gì xảy ra nếu ta cạo thân, ngoại trừ các đầu mút của cơ thể như
phần lông trắng trên lưng tai, bàn chân, đuôi và mõm có lông màu đen.
thỏ và buộc vào dó 1 cục - Giải thích: Những tế bào ở đầu mút cơ thể
nước đá? có nhiệt độ thấp hơn nên chúng có khả năng
*Các nhà khoa học đã giải
thích hiện tượng này như thế tổng hợp được sắc tố melanin làm cho lông
nào ? đen.
* Trả lời câu lệnh trang 56 2. Ví dụ 2:
+Nhiệt độ cao làm biến tính - Các cây hoa Cẩm tú trồng trong môi trường
prôtêin cấu trúc enzim tham đất có độ pH khác nhau cho màu hoa có độ
gia điều hoà biểu hiện gen đậm nhạt khác nhau giữa tím và đỏ.
do đó không tổng hợp được 3. Ví dụ 3:
mêlanin nên lông màu trắng. - Ở trẻ em bệnh phêninkêtô niệu làm thiểu
*Các em tìm các ví dụ về năng trí tuệ và hàng loạt những rối loạn
mức độ biểu hiện của kiểu khác
gen phụ thuộc vào điều kiện - Nguyên nhân do 1 gen lặn trên NST thường
môi trường. quy định gây rối loạn chuyển hoá axit amin
+ Ví dụ cây lưỡi mác có phêninnalanin.
cùng kiểu gen nhưng sống III.Mức phản ứng của kiểu gen:
trong 3 môi trường sống 1. Khái niệm:
khác nhau cho ra 3 loại kiểu - Những kiểu hình khác nhau của cùng 1 kiểu
hình khác nhau. gen trong các môi trường khác nhau.
* Trả lời câu lệnh trang 57 2. Đặc điểm:
+ Không nên trồng 1 giống - Mỗi kiểu gen có mức phản ứng khác nhau
lúa duy nhất trên diện rộng trong các môi trường sống khác nhau..
vì khi điều kiện thời tiết - Kiểu gen có hệ số di truyền thấp tính
không thuận lợi có thể bị trạng có mức phản ứng rộng; thường là các
mất trắng do cùng 1 kiểu tính trạng số lượng( năng suất, sản lượng
gen có mức phản ứng giống trứng...)
nhau - Kiểu gen có hệ số di truyền cao tính
trạng có mức phản ứng hẹp thường là các
tính trạng chất lượng(Tỷ lệ P trong sữa hay
trong gạo...)
6. Củng cố:
- Câu hỏi và bài tập cuối bài.
* Kiến thức bổ sung:
+Bệnh phêninkêtô niệu( PKU) là 1 dị tật bẩm sinh được di truyền do gen
lặn trên NST thường gây ra. Người đồng hợp tử lặn về gen này thiếu
enzim phân giải axit amin phêninnalanin. Quá trình phân giải axit amin
phêninnalanin qua 4 khâu. PKU là do đột biến ở khâu số 1 dẫn đến thiếu
enzim phêninnalaninhydrôxylaza là enzim xúc tác cho phản ứng chuyển
hoá phêninnalanin thành tyrôxin dẫn đến ứ đọng phêninnalanin trong
máu mà còn làm tăng sự phân giải phêninnalanin thành axit
phênylpyruvic khi lên não nhiều sẽ đầu độc tế bào thần kinh.
7.Rút kinh nghiệm giờ dạy:
