XTRƯỜNG TRUNG CẤP QUỐC TẾ MEKONG
GIÁO TRÌNH
MÔN HỌC: PHÁP LUẬT
NGÀNH: Y SỸ, DƯỢC SỸ
TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP
Ban hành kèm theo Quyết định số 14/2024/QĐ-TCQTMK ngày 25 tháng 01 năm 2024
của Hiệu trưởng Trường Trung cấp Quốc tế Mekong
Thành phố Cần Thơ, tháng 01 năm 2024
Lưu hành nội bộ
LỜI GIỚI THIỆU
Căn cứ Thông tư số 13/ 2018/ TT – BLĐTBXH ngày 26 tháng 9 năm
2018 về ban hành chương trình môn học Pháp luật thuộc khối các môn học
chung trong chương trình đào tạo trình độ trung cấp, trình độ cao đẳng của bộ
trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội.
Giáo trình này dựa vào cuốn tài liệu dạy học môn pháp luật trong chương
trình đào tạo trung cấp, kèm theo Công văn số 147/TCGDNN-ĐTCQ ngày 22
tháng 01 năm 2020 của Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp. Các tác giả tham khảo
và kế thừa những ưu điểm nổi bật của các cuốn giáo trình đã xuất bản và cố gắng
cập nhật những nội dung mới trong các văn bản pháp luật vừa ban hành để học
sinh học tập, nghiên cứu, giúp người học có nhận thức đúng và thực hiện tốt các
quy định của pháp luật.
Nội dung giáo trình có những nội dung chính như sau
- Những vấn đề cơ bản về Nhà nước và Pháp luật.
- Hiến Pháp (Luật Nhà nước).
- Pháp Luật Lao động.
- Pháp luật phòng chống tham nhũng.
- Pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Trong quá trình biên soạn giáo trình này, tổ biên soạn đã cố gắng bám sát
khung chương trình đào tạo, cập nhật các kiến thức từ nhiều nguồn tài liệu,
nhằm thể hiện được kiến thức cơ bản, hiện đại và thực tiễn. Trường rất mong
nhận được những ý kiến đóng góp của các chuyên gia, các đồng nghiệp, các độc
giả để giáo trình hoàn thiện hơn trong lần ban hành sau.
Xin cảm ơn các cơ quan liên quan, các đơn vị và cá nhân đã tham gia.
Cần Thơ, ngày 25 tháng 01 năm 2024
Hiệu trưởng
(đã ký)
DSCKII. Nguyễn Văn Ảnh
LỜI NÓI ĐẦU
Thực hiện sự chỉ đạo của Ban Giám hiệu Trường Quốc tế Mekong, Bộ
môn Pháp luật tổ chức biên soạn cuốn Giáo trình môn Pháp luật, dùng cho
trình độ trung cấp với các đối tượng y sĩ, dược sĩ của Trường;
Giáo trình được biên soạn với mục tiêu giúp cho người học đạt được:
- Trình bày được một số nội dung cơ bản về Nhà nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam và hệ thống pháp luật của Việt Nam;
- Trình bày được một số nội dung cơ bản về Hiến pháp nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam; pháp luật lao động; phòng, chống tham nhũng và bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng.
- Nhận biết được cấu trúc, chức năng của các cơ quan trong bộ máy nhà
nước và các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội ở Việt Nam; các thành tố của hệ
thống pháp luật và các loại văn bản quy phạm pháp luật của Việt Nam;
- Phân biệt được khái niệm, đối tượng, phương pháp điều chỉnh và vận
dụng được các kiến thức được học về pháp luật lao động; phòng, chống tham
nhũng; bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng vào việc xử lý các vấn đề liên quan
trong các hoạt động hàng ngày.
Qua đó tôn trọng, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật; tự chủ
được các hành vi của mình trong các mối quan hệ liên quan đến các nội dung đã
được học, phù hợp với quy định của pháp luật và các quy tắc ứng xử chung của
cộng đồng và của xã hội.
Trong quá trình biên soạn, mặc dù đã có nhiều cố gắng, song khó tránh
khỏi những thiếu sót cả về hình thức lẫn nội dung. Tổ biên soạn mong nhận
được những ý kiến đóng xây dựng của giáo viên và học sinh để cuốn sách ngày
càng hoàn thiện hơn./.
TM. Tổ biên soạn
(đã ký)
CN. Phan Đình Huệ
MỤC LỤC
BÀI 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT ............... 1
Giới thiệu: ..................................................................................................................... 1
1.1. Bản chất, chức năng của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ......... 1
1.3. Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam .................................... 5
1.3.1. Các cơ quan quyền lực nhà nước (cơ quan đại diện, đại biểu của nhân dân,
cơ quan dân cử), bao gồm Quốc hội và Hội đồng nhân dân. ..................................... 5
2. Hệ thống pháp luật Việt Nam ........................................................................ 7
2.1.Các thành tố của hệ thống pháp luật
.................................................................. 7
2.1.2 Chế định pháp luật .......................................................................................... 9
2.1.3. Ngành luật ........................................................................................................ 9
2.3.2 Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nước ta hiện nay .................... 10
CÂU HỎI ÔN TẬP .................................................................................................... 14
1.1. Khái niệm Hiến pháp ........................................................................................... 17
1.2. Vị trí của Hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam ................................. 17
2.1. Chế độ chính trị .................................................................................................... 18
2.2 . Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. ............................ 19
2.2.2. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân ......................................................... 19
2.3. Kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường .......... 21
2.3.2. Chính sách xã hội ............................................................................................. 21
2.3.3. Chính sách văn hóa .......................................................................................... 21
2.3.4. Chính sách giáo dục ......................................................................................... 22
2.3.5. Chính sách khoa học và công nghệ .............................................................. 22
2.3.6. Chính sách bảo vệ môi trường ...................................................................... 22
CÂU HỎI ÔN TẬP .................................................................................................... 23
BÀI 3: PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG ........................................................................... 26
1.3. Phương pháp điều chỉnh của Luật Lao động ..................................................... 26
2. Các nguyên tắc cơ bản của Luật Lao động .......................................................... 27
2.3. Nguyên tắc trả lương theo lao động .................................................................... 28
2.4. Nguyên tắc thực hiện bảo hiểm xã hội đối với người lao động ......................... 28
3. Một số nội dung của Bộ luật Lao động ................................................................ 29
3.1. Quyền, nghĩa vụ của người lao động .................................................................. 29
3.1.1. Quyền của người lao động ............................................................................ 29
3.2. Quyền và nghĩa vụ của người sử dụng lao động ................................................ 29
3.2.1. Quyền của người sử dụng lao động (Khoản 1, Điều 6, Bộ luật Lao động
2019): 29
3.3. Hợp đồng lao động ............................................................................................... 30
3.1.1. Khái niệm hợp đồng lao động ....................................................................... 30
3.1.2. Chủ thể giao kết hợp đồng lao động ............................................................. 30
3.1.3. Phân loại hợp đồng lao động ........................................................................ 30
3.1.4. Hình thức hợp đồng lao động ....................................................................... 31
3.1.5. Hiệu lực của hợp đồng lao động ................................................................... 31
3.1.6. Sửa đổi, bổ sung hợp đồng lao động đã giao kết .......................................... 31
3.1.7. Chấm dứt hợp đồng lao động ........................................................................ 31
3.4. Tiền lương ........................................................................................................... 33
3.4.1. Những nguyên tắc cơ bản của tiền lương ................................................... 33
3.4.2. Tiền lương tối thiểu ....................................................................................... 33
3.4.3. Tiền lương trong thời gian làm thêm ............................................................ 33
3.4.4. Tiền lương trong trường hợp ngừng việc ..................................................... 33
3.5. Bảo hiểm xã hội ................................................................................................... 34
3.5.1. Khái niệm .......................................................................................................... 34
3.5.2. Các loại hình bảo hiểm ..................................................................................... 34
3.6.1. Thời gian làm việc ............................................................................................. 34
3.6.2. Thời gian nghỉ ngơi ....................................................................................... 35
3.8. Tranh chấp lao động ........................................................................................... 37
3.8.1. Tranh chấp lao động cá nhân .......................................................................... 37
3.8.2. Tranh chấp lao động tập thể ......................................................................... 38
Thẩm quyền giải quyết: .............................................................................................. 38
3.9. Công đoàn ............................................................................................................ 38
3.9.1. Vai trò của tổ chức công đoàn trong quan hệ lao động .................................. 38
3.8.3. Thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn tại doanh nghiệp, cơ quan, tổ
chức 39
3.9.3. Các hành vi bị nghiêm cấm đối với người sử dụng lao động liên quan đến
thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn ............................................................ 39
3.9.4. Quyền của cán bộ công đoàn cơ sở trong quan hệ lao động ....................... 39
3.9.6. Bảo đảm điều kiện hoạt động công đoàn tại doanh nghiệp, cơ quan, tổ
chức 40
CÂU HỎI ÔN TẬP: ................................................................................................... 40
BÀI 4: PHÁP LUẬT PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG .................................... 42
1. Khái niệm tham nhũng .......................................................................................... 42
2. Nguyên nhân, hậu quả của tham nhũng .............................................................. 43
2.1. Nguyên nhân tham nhũng ................................................................................... 43
2.1.1. Nguyên nhân khách quan ............................................................................. 43
2.1.2. Nguyên nhân chủ quan ................................................................................. 44
2.2. Hậu quả của tham nhũng .................................................................................... 46
2.2.2. Hậu quả về kinh tế ......................................................................................... 47
2.2.3. Hậu quả về xã hội .......................................................................................... 47
3. Ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác phòng chống tham nhũng ..................... 48