“Gieo quẻ” lãi suất
Tác độngtừ CPI
Về nguyên lý, điều hành lãi suất phải thực dương, có nghĩa, lãi suất tiền vay
phải lớn hơn lãi suất tiền gửi và lớn hơn tốc độ tăng lạm phát. Cùng đó, ngân
hàng trung ương phải điều hành lãi suất theo lạm phát mục tiêu, tức là phải
xác định được lạm phát ở những thời điểm trong tương lai để điều hành lãi
suất theo hướng đó.
Nhưng lâu nay, đang có tình trạng ngược lại: lạm phát đến đâu thì lãi suất
theo đuôi đến đó và thực tế này diễn ra ở cả 2 bình diện: điều hành lãi suất
của Ngân hàng Nhà nước và lãi suất thị trường.
Quan sát hoạt động tiền gửi, tiền vay ở các tổ chức tín dụng đều thấy các
hợp đồng chốt ở một mức cụ thể nào đó lúc ký nhưng lại phân kỳ các mốc
thời gian sau đó (3,6 tháng) để “xem lạm phát diễn ra như thế nào đã”, rồi
mới chốt lãi suất ở mức mới.
Tất nhiên, bên cạnh đó vẫn có những hợp đồng lãi suất thả nổi hoặc cho
phép dao động trong biên độ nào đó nhưng tỷ lệ của loại hợp đồng như vậy
không nhiều trong tổng số các hợp đồng kinh tế tiền vay, tiền gửi.
Những biến số khó lường
Trên thực tế, lãi suất còn phụ thuộc vào những biến số khác mà trước hết là
quan hệ giữa lãi suất và tín dụng.
Tất nhiên, để có được kết quả trên, Ngân hàng Nhà nước đã 5 lần giảm lãi
suất chủ chốt: lãi suất tái cấp vốn từ 15%/năm xuống 10%/năm; lãi suất tái
chiết khấu từ 13%/năm xuống 8%/năm; lãi suất nghiệp vụ thị trường mở
(OMO) từ 15% xuống 8%/năm, cộng với ép trần lãi suất tiền gửi xuống
9%/năm; cho phép tổ chức tín dụng tự do thỏa thuận lãi suất tiền gửi trên 1
năm và ép trần lãi suất tiền vay nợ cũ xuống 15%/năm.
Còn ở thị trường thì sao? Có 4 lĩnh vực tín dụng then chốt đều được các
ngân hàng thương mại cho vay ở mức rất thấp. Ngay cả cho vay bất động
sản cũng được các ngân hàng thương mại nới lỏng hầu bao và lãi suất.
Với đà này, mục tiêu tăng trưởng tín dụng cả năm từ 8% - 10% không còn
quá khó đối với ngành ngân hàng?
Biến số thứ hai là những lình xình “bắt bớ” gần đây. Sau sự kiện “bầu
Kiên” và cựu tổng giám đốc ACB bị bắt giữ, đã xảy ra tình trạng rút tiền ở
ngân hàng này, khiến Ngân hàng Nhà nước chỉ trong vòng 1 tuần phải bơm
ra thị trường khoảng vài chục nghìn tỷ đồng. Điều đáng lo là còn có tình
trạng rút vàng và ngoại tệ, đẩy giá của hai loại tài sản này lên rất cao, gây
khó khăn cho hoạt động quản lý sau gần một năm, Ngân hàng Nhà nước mới
ổn định được.
Khi tiền bị rút thì Ngân hàng Nhà nước phải bơm ra để hỗ trợ thanh khoản
và số tiền này sẽ gây áp lực lên lạm pháp là điều khó tránh.
Mặt khác, trong vụ việc một vài ngân hàng bị rút tiền vừa qua, để giữ khách
hàng, họ buộc phải vượt trần lãi suất tiền gửi và một số tổ chức tín dụng
khác, nhân cơ hội “tranh tối tranh sáng” cũng làm theo. Khi lãi suất huy
động cao thì làm sao có thể hạ lãi suất tiền vay?
Tóm lại, nếu lấy bức ảnh chụp “cắt lớp” lãi suất ở thời điểm cuối tháng
7/2012 so với hiện tại, đã thấy có sự chuyển động theo chiều hướng đang
xấu dần. Như vậy, áp lực điều hành lãi suất của Ngân hàng Nhà nước sẽ
nặng thêm.
