Đề tài: Hợp đồng dân sự vô hiệu do giả tạo - Lý luận và thực tiễn

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n

Ờ Ở Ầ L I M  Đ U

ấ ế ủ ề 1. Tính c p thi t c a đ  tài

ự ự ạ ợ ồ ộ ộ ữ   ị H p đ ng dân s  là m t lo i giao d ch dân s  và cũng là m t trong nh ng

ươ ứ ữ ệ ộ ợ ph ậ   ng th c h u hi u cho cá nhân, pháp nhân, h  gia đình, h p tác xã, xác l p

ự ề ệ ằ ỏ ầ   ụ ủ và th c hi n các quy n và nghĩa v  c a mình nh m th a mãn các nhu c u

ệ ủ ề ề ạ ả ấ trong sinh ho t, tiêu dùng và trong s n xu t. Trong đi u ki n c a n n kinh t ế

ị ườ ị ướ ủ ướ ộ ạ th  tr ng theo đ nh h ủ ng xã h i ch  nghĩa c a n ệ   c ta trong giai đo n hi n

ơ ữ ự ợ ồ nay thì h p đ ng dân s  càng có ý nghĩa h n n a.

ệ ệ ể ế ệ ộ Hi n nay, Vi t Nam đang trên đà phát tri n kinh t xã h i, và vi c gia

ứ ậ ươ ế ớ ạ ơ ộ ở ổ nh p T  ch c Th ng m i Th  gi ư   i (WTO) đã m  ra vô vàn c  h i nh ng

ứ ữ ề ặ ỏ cũng đ t ra không ít nh ng khó khăn, thách th c, chính đi u này đòi h i pháp

ệ ệ ể ậ ả ậ lu t Vi ự t Nam nói chung và pháp lu t dân s  nói riêng ph i hoàn thi n đ  đáp

ứ ự ế ả ề ợ ữ ầ ấ ơ ồ ng các nhu c u th c t x y ra. H n n a, các tranh ch p v  h p đ ng dân s ự

ứ ộ ứ ạ ộ ỏ cũng ngày m t gia tăng và m c đ  ngày càng ph c t p thì đòi h i pháp lu t v ậ ề

ể ả ệ ồ ế ự ả ợ h p đ ng dân s  ph i hoàn thi n đ  gi ộ i quy t m t cách tri ệ ể t đ .

ấ ừ ự ướ ậ ầ ị Xu t phát t lý do đó, pháp lu t dân s  n ủ   c ta đã quy đ nh khá đ y đ ,

ụ ể ề ệ ự ệ ẽ ặ ậ ợ ồ ự ch t ch  và c  th  v  vi c xác l p, th c hi n h p đ ng dân s  thông qua quy

ư ệ ế ị ự ề ị ườ ợ ị ị đ nh v  giao d ch dân s  cũng nh  vi c quy t đ nh các tr ng h p giao d ch

ự ự ữ ệ ậ ạ ộ ị ủ dân s  vô hi u. Nh ng quy đ nh này c a pháp lu t dân s  đã t o ra m t khung

ủ ể ự ượ ợ ồ hành lang pháp lý cho các ch  th  tham gia vào h p đ ng dân s  đ ậ   c thu n

ệ ặ ơ ệ ơ ở ể ả ấ ả ti n h n, đ c bi t khi có tranh ch p x y ra thì đây là c  s  đ  gi ế i quy t tranh

ch p.ấ

ự ễ ấ ả ữ ụ ế Th c ti n cho th y, ngành toà án cũng đã gi ề ợ   i quy t nh ng v  án v  h p

ự ự ệ ợ ồ ả ạ ộ ồ đ ng dân s  vô hi u. Trong đó, h p đ ng dân s  do gi ữ    t o là m t trong nh ng

ủ ể ự ề ệ ạ ị ạ lo i giao d ch dân s  vô hi u do vi ph m ý chí ch  th  gây nhi u tranh cãi và

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 1

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n ậ ụ

ệ ậ ộ khó   khăn   trong   quá   trình   áp   d ng   pháp   lu t   hi n   nay.   B   lu t   dân   s   s ự ố

ủ ố ộ ề ị 33/2005/QH11 ngày 14/6/2005 c a Qu c h i (“ ị BLDS”) quy đ nh v  giao d ch

ự ạ ươ ấ ừ ứ ủ ề ế ề dân s  t i Ch ầ ng VI c a Ph n th  nh t, t Đi u 121 đ n Đi u 138, trong đó

ự ị ả ạ ượ ụ ể ạ ị ề giao d ch dân s  do gi t o đ c quy đ nh c  th  t i Đi u 129. Do các quy

ủ ế ề ấ ừ ủ ệ ề ậ ề ị đ nh c a pháp lu t hi n hành v  v n đ  này ch  y u d ng l ạ ở i nhi u cách

ự ể ề ị ả ạ ệ ả ế ậ ả hi u khác nhau v  giao d ch dân s  do gi t o và vi c gi i quy t h u qu  pháp

ủ ự ả ạ ừ ế ẫ ạ ị lý c a giao d ch dân s  do gi ậ    t o. T  đó d n đ n tình hình vi ph m pháp lu t

ự ồ ả ạ ề ề ướ ề ợ v  h p đ ng dân s  do gi t o đang có nhi u chi u h ng gia t ăng và ph cứ

ặ ả ụ ế ạ t p. Toà án cũng g p không ít khó khăn trong quá trình gi i quy t các v  án

ề ợ ự ệ ế ồ ụ ượ khi u ki n v  h p đ ng dân s  do gi ề ả ạ . Có nhi u v  án đã đ t o c xét x ử

ề ầ ư ề ề ể ẫ ắ ắ nhi u l n nh ng v n còn nhi u th c m c, nhi u quan đi m khác nhau gây

ứ ạ ề ậ nhi u tranh lu n ph c t p.

ứ ề ụ 2. M c đích nghiên c u đ  tài

ừ ệ ứ ượ ầ ư ấ ữ ậ ọ T  vi c nh n th c đ ấ ậ   c t m quan tr ng cũng nh  th y rõ nh ng b t c p

ự ữ ế ệ ệ ợ ồ ả ạ ườ ế hi n h u liên quan đ n h p đ ng dân s  vô hi u do gi t o, ng i vi ọ   t ch n

ự ệ ợ ồ ả ạ ự ậ ề H p đ ng dân s  vô hi u do gi t o – Lý lu n và th c ti n ấ v n đ  “ ễ ” làm n iộ

ớ ề ườ ế ể ầ ố ề dung chính cho đ  tài. V i đ  tài, ng i vi t mong mu n có th  góp ph n làm

ỏ ề ế ố ữ ả ạ ủ ợ ự sáng t ị  nh ng quy đ nh v  y u t ệ  vô hi u do gi ồ  t o c a h p đ ng dân s  và

ư ự ự ệ ễ ả ạ ợ ồ ụ   ậ h u qu  pháp lý khi h p đ ng vô hi u cũng nh  th c tr ng, th c ti n áp d ng

ể ừ ậ ộ ố ế ư ị ả ệ pháp lu t hi n nay, đ  t đó đ a ra m t s  ki n ngh , gi ừ   ằ i pháp nh m t ng

ướ ệ ậ b c hoàn thi n pháp lu t.

ứ ủ ề ạ 3. Ph m vi nghiên c u c a đ  tài

ậ ề ợ ứ ữ ủ ề ậ ị ồ   Đ  tài t p trung nghiên c u nh ng quy đ nh c a pháp lu t v  h p đ ng

ự ễ ủ ợ ự ự ệ ệ ậ ả ồ dân s  vô hi u, h u qu  pháp lý c a h p đ ng dân s  vô hi u và th c ti n xác

ủ ử ự ệ ệ ợ ồ ị ị đ nh, x  lý h p đ ng dân s  vô hi u theo quy đ nh c a BLDS hi n hành.

ự ứ ạ Bên c nh đó, s ầ au g n 10 ằ   ễ năm thi hành thì th c ti n đã ch ng minh r ng

ự ế ự ữ ể ộ ế BLDS đã có nh ng tác đ ng tích c c đ n s  phát tri n kinh t ộ ủ ấ    ­ xã h i c a đ t

ướ ư ố ớ ệ ố ệ ệ ề ậ ỉ n c cũng nh  đ i v i vi c hoàn thi n h  th ng pháp lu t đi u ch nh các quan

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 2

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự ễ

ả ạ

ự

ệ

ậ

t o – Lý lu n và th c ti n ạ

ươ ự ộ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ệ h  dân s , hôn nhân và gia đình, kinh doanh, th

ng m i và lao đ ng. Trong

ớ ủ ệ ạ ệ ể giai đo n phát tri n m i c a đ t n ấ ướ   hi n nay c ,  BLDS  hi n hành cũng c nầ

ượ ử ổ ứ ữ ổ ợ ỏ đ c xem xét s a đ i, b  sung thích h p, đáp  ng nh ng ớ   yêu c u ầ đòi h i m i,

ủ ế ế ệ ề ả ị ụ ể c  th  hóa các quy đ nh c a Hi n pháp 2013 liên quan đ n b o v  quy n con

ườ ể ế ề ệ ướ ng i, quy n công dân và hoàn thi n th  ch  kinh t ế ị ườ  th  tr ị ng đ nh h ng xã

ủ ậ ộ ẽ ườ ộ h i ch  nghĩa và h i nh p qu c t ố ế. Vì l ề  đó, trong đ  tài này thì ng i vi ế ẽ  t s

ở ộ ự ượ ứ ế ạ m  r ng ph m vi nghiên c u đ n D  th o ộ ậ ự ả B  lu t Dân s  đ ố   c trình Qu c

ạ ỳ ọ ứ ộ ự ả ộ h i thông qua t ố i k  h p th  10 Qu c h i khóa XIII (“ ”) để D  th o BLDS

ị ầ ư ữ ế ằ ế ề ợ ự ễ ợ ớ nh m đ a ra nh ng ki n ngh  c n thi ồ   t, phù h p v i th c ti n v  h p đ ng

ừ ự ệ ố ờ dân s  vô hi u trong su t th i gian v a qua.

ươ ứ 4. Ph ng pháp nghiên c u

ứ ề ườ ế ộ ố ụ Trong quá trình nghiên c u đ  tài ng i vi t đã áp d ng m t s  ph ươ   ng

ứ ư pháp nghiên c u nh  sau:

ươ ứ ệ ậ ứ ằ Ph ng pháp nghiên c u lý lu n trên tài li u, sách: nh m nghiên c u các

ự ợ ự ợ ự ề ậ ồ ồ ị ơ ở c  s  lí lu n v  giao d ch dân s , h p  đ ng dân s , h p đ ng dân s  vô

ệ hi u…..

ươ ậ ệ ứ ữ ị Ph ng pháp phân tích lu t vi t: ặ ế  đ c bi t là nghiên c u nh ng quy đ nh

ề ợ ự ự ệ ề ậ ồ ợ ồ ỉ ủ c a pháp lu t đi u ch nh v  h p đ ng dân s  vô hi u, h p đ ng dân s  vô

ệ ạ ả ị hi u do gi ả ạ ượ  t o đ ậ c quy đ nh trong các đ o lu t và các văn b n có liên quan.

ươ ữ ằ ổ Ph ng   pháp   so   sánh,   phân   tích,   t ng   h p: ể   ợ   nh m   tìm   ra   nh ng   đi m

ệ ế ậ ề ầ ứ ấ ậ chung, khác bi t khi ti p c n các v n đ  c n nghiên c u trong lu n văn.

ươ ư ầ ố ệ ằ ạ Ph ng pháp s u t m s  li u th c t : ự ế  b ng cách tìm trên m ng Internet,

ố ệ ở ế ế ơ ố ụ ể giáo trình, tìm ki m s  li u các c  quan ti n hành t ự  t ng dân s … đ  giúp

ườ ế ố ớ ồ ườ ợ cho ng i vi t có ngu n thông tin chính xác đ i v i các tr ề ợ   ng h p v  h p

ự ệ ả ạ ồ đ ng dân s  vô hi u do gi t o.

ố ụ ủ ề  5. B  c c c a đ  tài

́ ̀ ̀ ̀ ̀ ề ở ượ ươ ̣ ̣ Ngoai phân m  đâu va kêt luân, nôi dung đ  tài đ ̀ c chia lam 03 ch ng:

ươ ề ợ ự ậ ồ Ch ng 1 ệ . : Lý lu n chung v  h p đ ng dân s  vô hi u

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 3

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n

ươ ự ệ ồ ợ ả ạ ậ Ch ng 2 : H p đ ng dân s  vô hi u do gi ủ   ả  t o và h u qu  pháp lý c a

ệ ồ ả ạ ự ợ h p đ ng dân s  vô hi u do gi t o.

ươ ậ ề ụ ự ự ễ ạ ậ Ch ng 3 : Th c tr ng pháp lu t và th c ti n áp d ng pháp lu t v  giao

ự ả ạ ộ ố ế ị d ch dân s  do gi ị ụ ể  t o – m t s  ki n ngh  c  th .

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 4

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n

ƯƠ

CH

NG 1

Ự Ả Ạ

Ậ

Ề Ợ Ồ LÝ LU N CHUNG V  H P Đ NG DÂN S  GI  T O

ề ợ ồ ự 1.1. Khái quát chung v  h p đ ng dân s

ợ ồ ự 1.1.1. Khái ni m ệ h p đ ng dân s

1.1.1.1. Khái ni mệ

ể ồ ạ ư ỗ ổ ứ ể ỗ Đ  t n t i và phát tri n, m i cá nhân cũng nh  m i t ả  ch c ph i tham gia

ệ ệ ề ố ộ ế ậ nhi u m i quan h  xã h i khác nhau. Trong đó, vi c các bên thi ớ t l p v i nhau

ệ ể ữ ể ợ ậ ằ nh ng quan h  đ  qua đó chuy n giao cho nhau các l ấ i ích v t ch t nh m đáp

ứ ạ ầ ọ ộ ng nhu c u sinh ho t, tiêu dùng, đóng m t vai trò quan tr ng, là m t t ộ ấ ế   t y u

ọ ờ ố ể ệ ộ ợ ố ớ đ i v i m i đ i s ng xã h i. Tuy nhiên, vi c chuy n giao các l ấ   ậ i ích v t ch t

ả ự ủ ệ ả ở ố ợ đó không ph i t nhiên hình thành b i tài s n (v n là hi n thân c a các l i ích

ể ự ấ ế ể ế ậ ệ ậ v t ch t) không th  t ớ  tìm đ n v i nhau đ  thi t l p các quan h . Các quan h ệ

ỉ ượ ả ừ ủ ữ tài s n ch  đ c hình thành t nh ng hành vi có ý chí c a các ch  th . ủ ể 1 M tặ

ủ ế ộ ỉ ượ ể ệ khác, n u ch  có m t bên th  hi n ý chí c a mình mà không đ ấ   c bên kia ch p

ệ ể ự ệ ệ ể ậ ộ ể   nh n cũng không th  hình thành m t quan h  đ  qua đó th c hi n vi c chuy n

ố ớ ệ ặ ả ộ ượ giao tài s n ho c làm m t công vi c đ i v i nhau đ ỉ c. Do đó, ch  khi nào có

ổ ợ ữ ệ ấ ố ự ể ệ s  th  hi n và th ng nh t ý chí gi a các bên thì quan h  trao đ i l ậ   i ích v t

ớ ượ ấ ệ ượ ọ ự ợ ồ ch t m i đ c hình thành. Quan h  đó đ c g i là h p đ ng dân s .

ệ ự ỉ ượ ậ ồ ợ ỉ Tuy nhiên, h p đ ng đó ch  có hi u l c pháp lu t (ch  đ ậ   c pháp lu t

ủ ủ ệ ậ ả ợ ớ công nh n và b o v ) khi ý chí c a các bên phù h p v i ý chí c a Nhà n ướ   c.

ể ả ậ ế ậ ự ự ư ợ ồ ấ Các bên đ ượ ự c t do tho  thu n đ  thi t l p h p đ ng nh ng s  t ả    do  y ph i

ượ ặ ớ ạ ở ợ ườ ợ ộ đ c đ t trong gi i h n b i l ủ i ích c a ng i khác, l ủ i ích chung c a xã h i và

1

ự

ế ườ

ể ữ

ổ ớ

ằ ữ

ố

i gi

ổ ớ ng và trao đ i v i nhau ả ố ử ớ  chúng ph i đ i x  v i nhau

ư ữ

ườ

ậ

ằ

ượ đ nh  nh ng ng

ị ườ T  chúng, hàng hóa không th  đi đ n th  tr Các­Mác cho r ng: “ ữ ậ c. Mu n cho nh ng v t đó trao đ i v i nhau thì nh ng ng i mà ý chí n m trong các v t đó

”.

ậ ự ộ tr t t công c ng.

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 5

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ả ạ

ự ễ

ậ

ợ ồ

ự

ệ

t o – Lý lu n và th c ti n

ự ầ ả ượ ở

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ệ

ề ợ ồ Khái ni m v  h p đ ng dân s  c n ph i đ c xem xét ề  nhi u ph ươ   ng

ệ di n khác nhau.

ươ ự ệ ợ Theo ph ạ   ồ ng di n khách quan thì h p đ ng dân s  là do các quy ph m

ướ ề ệ ằ ộ ậ ủ pháp lu t c a Nhà n ỉ c ban hành nh m đi u ch nh các quan h  xã h i phát

ể ị ợ ủ ể ớ ữ ậ ấ sinh trong quá trình d ch chuy n các l i ích v t ch t gi a các ch  th  v i nhau.

ươ ự ủ ự ệ ợ ồ ộ ị Theo ph ng di n ch  quan, h p đ ng dân s  là m t giao d ch dân s  mà

ự ế ự ể ả ậ ằ ổ ớ trong đó các bên t trao đ i ý chí v i nhau nh m đi đ n s  tho  thu n đ  cùng

ấ ị ự ụ ề ươ nhau làm phát sinh các quy n và nghĩa v  dân s  nh t đ nh. Theo ph ệ   ng di n

ự ừ ợ ồ ượ ở ạ ụ ể ừ ượ này, h p đ ng dân s  v a đ c xem xét d ng c  th  v a đ c xem xét ở

ạ d ng khái quát.

ế ị ướ ạ ụ ể ự ả ợ ồ ậ   ự H p đ ng dân s  là s  tho  thu n N u đ nh nghĩa d i d ng c  th  thì: “

ề ệ ứ ữ ề ậ ấ ổ gi a các bên v  vi c xác l p, thay đ i hay ch m d t các quy n và nghĩa v ụ

ượ ả ặ ộ ệ   ủ c a các bên trong mua bán, thuê, vay, m n, t ng, cho tài s n, làm m t vi c

ụ ệ ặ ả ậ ộ ị ộ   ặ ho c không làm m t vi c, d ch v  ho c các tho  thu n khác mà trong đó m t

ứ ằ ặ ầ ạ ự ệ ho c các bên nh m đáp  ng nhu c u sinh ho t, tiêu dùng ”2. S  li t kê c  th ụ ể

ờ ủ ủ ể ạ ầ ậ ơ ị bao gi cũng r i vào tình tr ng không đ y đ  và đ  quy đ nh c a pháp lu t có

ể ượ ự ả ự ế ộ ợ ồ th  bao trùm đ c toàn b  các h p đ ng dân s  x y ra trong th c t , BLDS đã

ở ạ ơ ự ự ả ậ ợ ồ ữ   H p đ ng dân s  là s  tho  thu n gi a ị đ nh nghĩa nó d ng khái quát h n: “

ề ệ ứ ụ ề ậ ấ ổ các bên v  vi c xác l p, thay đ i và ch m d t các quy n và nghĩa v  dân s ự”3.

ể ộ ư ậ ự ự ể ả ậ ợ ồ ỉ Nh  v y, h p đ ng dân s  không ch  là s  tho  thu n đ  m t bên chuy n giao

ự ự ệ ệ ể ậ ả ả ộ tài s n, th c hi n m t công vi c cho bên kia mà có th  còn là s  tho  thu n đ ể

ụ ấ ổ ứ thay đ i hay ch m d t các nghĩa v  đó.

ề ộ ầ ả ằ ế ẽ Ngoài ra, c n ph i nói thêm r ng xét v  n i dung kinh t s  khó phân bi ệ   t

ộ ợ ộ ợ ự ớ ữ ồ ồ ế ế ủ ộ gi a m t h p đ ng dân s  v i m t h p đ ng kinh t n u n i dung c a chúng

ự ổ ợ ầ ủ ậ ấ ề đ u là s  mua bán và trao đ i các l i ích v t ch t. Tuy nhiên, yêu c u c a quá

ố ụ ệ ả ấ ừ ợ ế ế trình ti n hành t t ng trong vi c gi i quy t các tranh ch p t ồ  h p đ ng, đòi

ề

ự

ồ

ợ ệ 2  Đi u 1 Pháp l nh H p đ ng Dân s  năm 1991. 3  Đi uề  388 BLDS.

ự ả ệ ạ ộ ợ ữ ồ ươ ỏ ầ h i c n ph i có s  phân bi t r ch ròi gi a m t h p đ ng th ộ   ạ ớ ng m i v i m t

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 6

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự ễ

ả ạ

ự

ệ

ậ

ự ế

t o – Lý lu n và th c ti n ề

ồ ể ấ ợ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ự ợ h p đ ng dân s . Trong th c t

ồ  có r t nhi u h p đ ng không th  phân bi ệ   t

ượ ồ ợ ươ ự ể ể ạ ồ ợ đ c là h p đ ng th ng m i hay h p đ ng dân s . Đ  có th  phân bi ệ ượ   c t đ

ạ ợ ả ồ ị ượ ụ ể ụ ủ ừ hai lo i h p đ ng này ph i xác đ nh đ ạ ợ   c c  th  m c đích c a t ng lo i h p

ủ ể ế ặ ợ ồ ộ ớ   ấ ồ đ ng. N u các bên ch  th  (ho c ít nh t có m t bên) tham gia h p đ ng v i

ụ ả ầ ạ ồ ợ ượ ị m c đích tho  mãn nhu c u sinh ho t tiêu dùng thì h p đ ng đó đ c xác đ nh

ỉ ượ ự ậ ồ ợ ồ ươ ạ là h p đ ng dân s . Vì v y, ch  đ ợ c coi là h p đ ng th ng m i khi các bên

ủ ể ụ ụ ề ằ ch  th  tham gia đ u nh m m c đích kinh doanh. Tuy nhiên, m c đích tham gia

ỉ ươ ệ ố ệ ữ ộ ơ ở cũng ch  là m t c  s  mang tính t ng đ i trong vi c phân bi ạ   t gi a hai lo i

ụ ữ ề ằ ả ồ ồ ợ ợ h p đ ng vì r ng có nh ng h p đ ng c  hai bên đ u mang m c đích kinh

ư ợ ồ ươ ạ ượ ế ộ ể doanh nh ng không th  coi đó là h p đ ng th ng m i đ c n u có m t bên

ủ ể ch  th  là cá nhân không có đăng kí kinh doanh.

ệ ự ủ ợ ề ệ ồ ự 1.1.1.2. Các đi u ki n có hi u l c c a h p đ ng dân s

ị ạ ế ợ ề ồ Theo quy đ nh t i Đi u 390 BLDS, khi giao k t h p đ ng các ch  th ủ ể

ắ ả ph i tuân theo các nguyên t c sau đây:

ế ợ ư ự ồ ượ ứ ạ ậ c trái pháp lu t, đ o đ c xã ­ T  do giao k t h p đ ng nh ng không đ

h iộ .

ủ ể ề ệ ằ ạ ả ượ ầ Nh m t o đi u ki n cho các ch  th  tho  mãn đ ề ờ   c các nhu c u v  đ i

ủ ể ượ ư ấ ậ ầ ọ ố s ng v t ch t cũng nh  tinh th n, BLDS cho phép m i ch  th  đ ề   c quy n

ự ế ợ ọ ổ ứ do giao k t h p đ ng “t ắ ồ ”. Theo nguyên t c này, m i cá nhân, t ch c khi có

ủ ể ề ế ấ ộ ợ ề ồ ủ ư đ  t cách ch  th  đ u có quy n tham gia giao k t b t kì m t h p đ ng dân s ự

ề ế ả ằ ọ ố ự ủ nào, n u h  mu n mà không ai có quy n ngăn c n. B ng ý chí t do c a mình,

ủ ể ữ ự ề ợ ồ ượ ậ ế các ch  th  có quy n giao k t nh ng h p đ ng dân s  đã đ c pháp lu t quy

ụ ể ự ư ữ ư ằ ậ ợ ồ ị đ nh c  th  cũng nh  nh ng h p đ ng dân s  khác dù r ng pháp lu t ch a quy

ự ự ả ằ ấ ị ộ ổ ị đ nh. Tuy nhiên, s  t do ý chí đó ph i n m trong m t khuôn kh  nh t đ nh.

ề ợ ủ ủ ể ả ướ ệ ế ạ ớ Bên c nh vi c chú ý đ n quy n l i c a mình, các ch  th  ph i h ng t ệ   i vi c

ề ợ ủ ữ ả ườ ư ợ ủ ộ ả b o đ m quy n l i c a nh ng ng i khác cũng nh  l i ích c a toàn xã h i. Vì

ự ủ ể ứ ủ ả ậ ạ ỗ ộ ậ v y, t ằ    do c a m i ch  th  ph i không trái pháp lu t, đ o đ c xã h i. N m

ệ ươ ủ ể ừ ữ ụ ứ ề ỗ ộ ố trong m i liên h  t ng  ng gi a quy n và nghĩa v , m i m t ch  th  v a có

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 7

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

t o – Lý lu n và th c ti n

ế ợ ừ ụ ậ ọ do giao k t h p đ ng ự t

H p đ ng dân s  vô hi u do gi quy n “ề

ạ   ồ ” v a có nghĩa v  tôn tr ng pháp lu t và đ o

ủ ộ ộ ợ ồ ượ ạ ằ ậ ị ứ đ c xã h i. L i ích c a c ng đ ng (đ ứ   c quy đ nh b ng pháp lu t) và đ o đ c

ộ ượ ự ớ ạ ự ủ ể ủ ệ ỗ ộ xã h i đ c coi là s  gi i h n ý chí t do c a m i m t ch  th  trong vi c giao

ư ố ớ ự ồ ọ ủ ọ ế ợ k t h p đ ng dân s  nói riêng, cũng nh  đ i v i m i hành vi nói chung c a h .

ứ ủ ạ ộ ộ ộ ồ ộ Trong xã h i xã h i ch  nghĩa, tính c ng đ ng và đ o đ c xã h i không

ệ ố ể ế ợ ồ cho phép các cá nhân đ ượ ự c t do ý chí tuy t đ i đ  bi n các h p đ ng dân s ự

ươ ộ thành ph ệ ng ti n bóc l t.

ự ế ợ ệ ẳ ­ Các bên t ồ .  nguy n và bình đ ng trong giao k t h p đ ng

ể ệ ấ ủ ự ệ ắ ậ ả ị Nguyên t c này th  hi n b n ch t c a quan h  dân s . Quy lu t giá tr  đòi

ế ậ ệ ẳ ổ ớ ỏ h i các bên khi thi ả t l p các quan h  trao đ i ph i bình đ ng v i nhau. Không

ộ ượ ấ ệ ề ầ ộ ộ ớ m t ai đ c l y lí do khác bi t v  thành ph n xã h i, dân t c, gi i tính, tôn

ả ế ự ể ế ệ ạ ặ giáo, hoàn c nh kinh t v.v. đ  làm bi n d ng các quan h  dân s . M t khác,

ề ọ ẳ ớ ỉ ươ ệ ch  khi nào các bên bình đ ng v i nhau v  m i ph ế ợ   ng di n trong giao k t h p

ự ậ ự ượ ệ ủ ớ ả ả ậ ồ đ ng thì ý chí t nguy n c a các bên m i th t s  đ c b o đ m. Vì v y, theo

ữ ắ ợ ồ ượ ế ế ẳ nguyên t c trên, nh ng h p đ ng đ c giao k t thi u bình đ ng và không có

ệ ủ ẽ ượ ừ ậ ự ự s  t nguy n c a các bên s  không đ ậ c pháp lu t th a nh n. Tuy nhiên, đánh

ộ ợ ả ồ ự ủ ệ giá m t h p đ ng có ph i là ý chí t ộ    nguy n c a các bên hay không là m t

ệ ươ ứ ạ ự ế ố công vi c t ng đ i ph c t p và khó khăn trong th c t .

ủ ể ủ ự ự ả ậ ấ ợ ồ ố H p đ ng dân s  là s  tho  thu n th ng nh t ý chí c a các ch  th  tham

ủ ể ế ố ự ế ợ ệ gia. Vì th , mu n xem xét các ch  th  có t ồ    nguy n trong giao k t h p đ ng

ả ự ự ố ứ ữ ệ ầ ấ ạ hay không, c n ph i d a vào s  th ng nh t bi n ch ng gi a hai ph m trù: Ý

ự ả ỏ ư ế ủ ố chí và s  b y t ý chí. Nh  chúng ta đã bi t, ý chí là mong mu n ch  quan bên

ủ ể ả ượ ủ ỗ ộ ỏ trong c a m i m t ch  th . Nó ph i đ c bày t ộ    ra bên ngoài thông qua m t

ấ ị ự ứ ỏ ộ ấ ặ ủ ề hình th c nh t đ nh. Ý chí và s  bày t ý chí là hai m t c a m t v n đ , chúng

ệ ậ ế ắ ớ luôn có quan h  m t thi t, g n bó khăng khít v i nhau.

ự ự ố ữ ủ ệ ấ ố Ý chí t nguy n chính là s  th ng nh t gi a ý mu n ch  quan bên trong

ỏ ộ ợ ậ ồ ị ự và s  bày t ự   ể  ý chí đó ra bên ngoài. Vì v y, đ  xác đ nh m t h p đ ng dân s  có

ắ ự ả ự ự ố ệ ầ tuân theo nguyên t c t ấ    nguy n hay không c n ph i d a vào s  th ng nh t ý

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 8

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n ự ể ệ ồ

ườ ế ợ ỏ ủ chí c a ng ộ   i giao k t h p đ ng và s  th  hi n (bày t ) ý chí đó trong n i

ủ ợ ồ ườ ế ồ ợ ỉ dung c a h p đ ng mà ng ứ   i đó đã giao k t. Ch  khi nào h p đ ng là hình th c

ữ ủ ả ộ ố ự ph n ánh m t cách khách quan, trung th c nh ng mong mu n bên trong c a các

ớ ượ ế ế ự ệ ệ bên giao k t thì vi c giao k t đó m i đ c coi là t nguy n.

ự ệ ề ợ ồ 1. 2. Khái quát v  h p đ ng dân s  vô hi u

1.2. 1. Khái ni m ệ

ủ ữ ệ ề ệ ợ ồ ợ ồ H p đ ng vô hi u là nh ng h p đ ng không tuân th  các đi u ki n có

ệ ự ậ ị ồ ạ ủ ị hi u l c do pháp lu t quy đ nh nên không t n t ậ   i theo quy đ nh c a pháp lu t,

ệ ự ặ ồ ợ ượ ậ không có hi u l c pháp lý m c dù h p đ ng đó đ c xác l p, các bên có th ể

ự ự ư ự ề ệ ệ ệ ụ ch a th c hi n, đang th c hi n hay đã th c hi n xong quy n và nghĩa v  nh ư

ự ư ế ế ọ ị ệ cam k t nh ng khi xác đ nh là HĐVH thì m i cam k t đã, đang th c hi n thì

ụ ượ ề ả ậ ả ề đ u không ph i là các quy n và nghĩa v  đ c pháp lu t b o v ợ   ệ.  V y h p ậ

ệ ậ ấ ạ ộ ề   ồ đ ng vô hi u là khi xác l p các bên đã có vi ph m ít nh t m t trong các đi u

ệ ự ế ệ ậ ẫ ậ ả ị ki n có hi u l c do pháp lu t quy đ nh d n đ n h u qu  pháp lý là không làm

ự ụ ề phát sinh các quy n và nghĩa v  dân s  nào.

ề ợ ự ệ ể ế ự ầ ồ Khi tìm hi u v  h p đ ng dân s  vô hi u thi ả t nghĩ c n ph i có s  phân

ệ ạ ớ ườ ệ ự ợ ồ ợ bi t r ch ròi v i tr ợ   ự ấ ng h p h p đ ng dân s  m t hi u l c. Theo đó, h p

ệ ự ở ự ệ ồ ờ ợ ồ đ ng dân s  vô hi u là h p đ ng không có hi u l c ế   ể  ngay th i đi m giao k t.

ệ ự ở ờ ệ ự ế ể ấ ồ ợ ồ ợ Còn h p đ ng m t hi u l c là h p đ ng có hi u l c ư    th i đi m ký k t nh ng

ệ ự ể ự ị ấ ệ ạ ồ ơ ợ h p đ ng b  m t hi u l c là do r i vào tình tr ng không th  th c hi n đ ượ   c.

ệ ự ủ ợ ự ể ấ ạ ạ ộ ồ ẫ   Tình tr ng m t hi u l c c a h p đ ng dân s  có th  do m t bên vi ph m, d n

ỷ ợ ầ ạ ặ ồ ự ả ớ ế đ n bên vi ph m yêu c u hu  h p đ ng ho c các bên t ậ  tho  thu n v i nhau

ệ ự ủ ợ ứ ấ ạ ồ ở ặ ch m d t hi u l c c a h p đ ng ho c do tr  ng i khách quan nào khác.

ể ặ 1.2.2. Đ c đi m

ề ợ ứ ủ ự ồ ị ị ữ Căn c  quy đ nh c a BLDS thì nh ng quy đ nh v  h p đ ng dân s  vô

ượ ự ụ ể ậ ố ị ệ hi u đ ư c hi u và v n d ng gi ng nh  là giao d ch dân s  vô hi u ệ 4. V y đ c ặ   ậ

ả

4  Kho n 1 Đi u 410 BLDS. ề

ứ ủ ệ ề ệ ể ợ ồ đi m chung c a các h p đ ng vô hi u là không đáp  ng các đi u ki n theo quy

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 9

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự ễ

ả ạ

ự

ệ

ậ

t o – Lý lu n và th c ti n

ủ ậ ậ ả ả ợ ị

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ệ ồ ị đ nh c a pháp lu t. Khi h p đ ng vô hi u các bên ph i gánh ch u h u qu  pháp

ể ấ ợ ề ậ ấ ị ư ấ ặ ầ lý nh t đ nh có th  b t l i v  v t ch t ho c tinh th n nh  không đ t đ ạ ượ   c

ư ự ụ ế ệ ị ượ ự ẽ ệ m c đích đã xác đ nh n u ch a th c hi n đ c thì s  không th c hi n đ ượ   c

ứ ự ự ệ ệ ệ ể ế ế ả ấ ti p, n u đang th c hi n thì ph i ch m d t vi c th c hi n đó đ  quay tr  l ở ạ   i

ạ ầ ả ườ ế tình tr ng ban đ u hoàn tr ữ  cho nhau nh ng gì đã nh n ậ 5. Ng i vi t đi vào

ố ớ ợ ự ể ệ ặ ồ phân tích các đ c đi m sau đ i v i h p đ ng dân s  vô hi u:

ứ ượ ủ ề ệ ị 1.2.2.1. Không đáp  ng đ ậ   c các đi u ki n theo quy đ nh c a pháp lu t

ệ ồ ớ ợ v i h p đ ng vô hi u

ự ủ ự ề ườ ợ ồ ­ V  năng l c hành vi dân s  c a ng i tham gia h p đ ng:

ấ ủ ợ ự ố ả ấ ồ ỏ ự B n ch t c a h p đ ng dân s  là s  th ng nh t ý chí và bày t ủ    ý chí c a

ủ ể ư ề ả ợ ồ các ch  th  tham gia h p đ ng nh ng không ph i ai cũng có quy n tham gia

ấ ỳ ạ ợ ủ ể ượ ồ ỉ vào b t k  lo i h p đ ng nào mà ch  có các ch  th  đ ậ c pháp lu t cho phép

ể ượ ớ ộ ố ườ ủ ể ợ m i có th  đ c tham gia. Trong m t s  tr ộ ố ng h p thì m t s  ch  th  ch ỉ

ượ ớ ạ ộ ố ấ ị ủ ự ệ đ c tham gia trong gi ệ i h n c a m t s  quan h  quan h  dân s  nh t đ nh.

ủ ể ệ ợ ự ả ậ ồ Khi các ch  th  tham gia quan h  h p đ ng ph i có năng l c pháp lu t và năng

ủ ể ự ủ ự ố ậ   ậ ự l c hành vi dân s  mà năng l c pháp lu t là v n có c a ch  th  mà pháp lu t

ủ ể ư ề ề ọ ị ự   quy đ nh cho các ch  th  có quy n nh  nhau: m i cá nhân đ u có năng l c

ự ủ ự ư ậ ậ ừ ự pháp lu t dân s  nh  nhau. Năng l c pháp lu t dân s  c a cá nhân có t khi

ườ ứ ấ ườ ự ng i đó sinh ra và ch m d t khi ng i đó ch t ế 6. Còn năng l c hành vi thì pháp

ứ ả ậ ậ ế ườ ụ ể lu t căn c  vào kh  năng nh n bi ủ ừ t hành vi c a t ng con ng i c  th .

ủ ứ ủ ụ ộ ợ ồ ầ ủ   ­ M c đích và n i dung c a các h p đ ng không đáp  ng đ  yêu c u c a

ạ ứ ặ ậ ộ pháp lu t ho c trái đ o đ c xã h i:

ủ ể ế ị ề ự ự ợ ồ ể ệ Trong ch  đ nh h p đ ng dân s , các ch  th  có quy n t do th  hi n ý

ủ ự ứ ủ ế ị ệ ộ ị chí c a mình, t do trong vi c quy t đ nh n i dung, hình th c c a giao d ch,

ủ ể ể ệ ề ự ậ ợ ự ố ồ th  hi n khi xác l p h p đ ng các ch  th  có quy n t ọ  do l a ch n đ i tác, t ự

ự ự ứ ư ủ ế ả ậ ộ ợ ồ do tho  thu n n i dung c a h p đ ng, hình th c giao k t. Nh ng s  t do

ả ả

ề

5  Kho n 2 Đi u 137 BLDS. ề 6  Kho n 2, 3 Đi u 14 BLDS.

ệ ố ự ậ ộ ở ổ ị không mang tính tuy t đ i mà b  ràng bu c b i khuôn kh  pháp lu t. S  ràng

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 10

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n ủ

ủ ể ế ự ự ộ ậ ồ ợ ạ bu c này h n ch  s  t do c a các ch  th  khi tham gia xác l p h p đ ng.

ậ ẫ ớ ợ ủ ể ế ủ ệ ồ ự ạ Ch  th  không tuân theo s  h n ch  c a pháp lu t d n t i h p đ ng vô hi u.

ậ ả ậ ọ ớ + M i tho  thu n không trái v i pháp lu t.

ậ ả ọ ượ ớ ạ ứ ộ + M i tho  thu n không đ ớ   c trái v i đ o đ c xã h i. Không trái v i

ề ứ ạ ộ ấ ư ậ ộ ớ ạ ứ pháp lu t thì rõ nh ng không trái v i đ o đ c xã h i là m t v n đ  ph c t p vì

ạ ứ ừ ượ ệ ệ ộ khái ni m đ o đ c là m t khái ni m tr u t ng.

ộ ượ ứ ệ ạ ư ậ ứ ạ ộ Đ o đ c xã h i là Khái ni m đ o đ c xã h i đ c lu t hóa nh  sau: “

ử ữ ữ ẩ ườ ớ ườ ờ ố ộ ự ứ nh ng chu n m c  ng x  gi a ng i v i ng i trong đ i s ng xã h i, đ ượ   c

ừ ậ ồ ị ộ c ng đ ng th a nh n ậ ”7. Tuy nhiên, các nhà làm lu t không quy đ nh c  th ụ ể

ườ ủ ạ ợ ộ ị tr ậ ng h p nào là vi ph m. Chính vì v y mà khi xác đ nh n i dung c a khái

ứ ệ ườ ượ ệ ớ ố ệ ư ạ ni m đ o đ c th ng đ c xem trong m i quan h  v i án l ề   , nh ng v  lý

ế ướ ư ậ ệ ự ế ễ thuy t thì Nhà n ừ c ta ch a th a nh n án l ệ   . Chính vì th  trong th c ti n hi n

ụ ệ ị nay quy đ nh này đã gây ra không ít khó khăn trong vi c áp d ng.

ủ ể ậ ợ ồ ự ệ ­ Ch  th  tham gia xác l p h p đ ng không t nguy n:

ự ự ộ ế ố ơ ả ệ ồ S  t ế ợ  nguy n khi giao k t h p đ ng là m t y u t c  b n và không th ể

ượ ủ ể ự ậ ồ ợ ế thi u đ ế   c trong h p đ ng dân s . VÌ v y các ch  th  khi tham gia giao k t

ể ệ ả ả ậ ồ ọ ả   ự ủ ợ h p đ ng ph i th  hi n ý chí đích th c c a mình. M i tho  thu n không ph n

ệ ế ề ả ồ ợ ủ   ể ẫ ánh đúng ý chí cu  các bên đ u có th  d n đ n h p đ ng vô hi u. Ý chí c a

ủ ể ể ệ ủ ổ ố ch  th  là th  hi n mong mu n c a mình ra bên ngoài trong khuôn kh  pháp

ị ự ậ ộ lu t cho phép mà không b  s  ép bu c nào.

ứ ợ ủ ậ ồ ị ­ Hình th c h p đ ng không đúng quy đ nh c a pháp lu t:

ể ả ậ ự ộ ợ ướ ả Đ  đ m b o cho tr t t xã h i, l ủ i ích c a Nhà n c và cá nhân khi tham

ủ ể ế ợ ệ ậ ồ ợ ồ ả   gia giao k t h p đ ng, ngoài vi c các ch  th  tham gia xác l p h p đ ng ph i

ậ ề ể ệ ủ ủ ả ị th  hi n ý chí c a mình còn ph i tuân theo các quy đ nh c a pháp lu t v  hình

ộ ố ạ ợ ứ ố ớ ể ệ ề ồ ấ ị th c đ i v i m t s  lo i h p đ ng nh t đ nh. Thông qua các bi u hi n v  hình

ứ ườ ầ ộ ồ th c này ng ể i khác có th  ph n nào bi ế ượ t đ ệ   ủ ợ c n i dung c a h p đ ng. Vi c

ề

7  Đi u 128 BLDS.

ộ ố ạ ề ầ ị ị ị ứ   ả quy đ nh m t s  lo i giao d ch c n ph i tuân theo các quy đ nh v  hình th c

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 11

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ưạ

ố ượ

t o – Lý lu n và th c ti n ủ

ạ ợ ồ ị ớ ặ ơ ở  trên c  s  là đ i t d ng c a các lo i h p đ ng này có giá tr  l n ho c có

ặ ệ ứ ủ ợ ứ ộ ồ tính năng đ c bi ủ   t nên hình th c c a h p đ ng là căn c  xác đinh n i dung c a

ơ ở ể ữ ặ ớ ồ ơ ợ h p đ ng. M t khác, v i nh ng quy đinh này còn là c  s  đ  các c  quan Nhà

ướ ể ệ ề ể ẩ ả ị n c có th m quy n ki m tra giám sát vi c chuy n d ch các tài s n này.

ậ ả ả ồ ợ ị ấ   1.2.2.2. Các bên tham gia h p đ ng ph i gánh ch u h u qu  pháp lý nh t

đ nhị

ệ ộ ợ ồ ụ ạ các bên khôi ph c l ạ i tình tr ng ban M t khi h p đ ng vô hi u thì: “…

ả ằ ữ ế ệ ả ậ   ậ ầ đ u, hoàn tr  cho nhau nh ng gì đã nh n; n u không hoàn tr  b ng hi n v t

ừ ườ ề ả ả ợ ị ả ằ thì ph i hoàn tr  b ng ti n, tr  tr ng h p tài s n giao d ch, hoa l ợ ợ ứ   i t c i, l

ượ ủ ậ ị ị ị ỗ ệ ạ thu đ c b  t ch thu theo quy đ nh c a pháp lu t. Bên có l i gây thi ả   t h i ph i

ề ặ ấ ủ ự ổ ế ồ b i th ng ườ 8”. V  m t lý thuy t thì đây là s  t n th t c a các bên nên ph i ả

ạ ư ướ ạ ầ ợ ồ quay l i tình tr ng ban đ u nh  tr c khi tham gia h p đ ng. Tuy nhiên v ề

ự ế ặ ườ ố ợ ệ ợ ồ m t th c t có tr ng h p khi tuyên b  h p đ ng vô hi u có bên đ ượ ưở   ng c h

ợ ị ệ ạ l i, có bên b  thi t h i.

ạ ợ ồ ự ệ   1.2.3. Phân lo i h p đ ng dân s  vô hi u

ủ ụ ố ụ ố ợ ồ ể ệ ứ 1.2.3.1. Căn c  vào th  t c t t ng đ  tuyên b  h p đ ng vô hi u

ứ ế ấ ạ ợ ồ ề   ậ ủ Căn c  vào tính ch t trái pháp lu t c a h p đ ng xâm ph m đ n quy n

ợ ủ ủ ụ ố ụ ậ ẽ ữ ệ ở ờ ị l i c a ai, pháp lu t s  quy đ nh nh ng th  t c t ệ    t ng và th i hi u kh i ki n

ự ươ ứ ớ ừ ệ ồ dân s  t ạ ợ ng  ng v i t ng lo i h p đ ng vô hi u đó.

ế ợ ạ ồ ợ ươ ệ Các h p đ ng xâm ph m đ n l i ích công thì đ ng nhiên vô hi u.

ạ ợ ồ ư ầ Các h p đ ng xâm ph m t ớ ợ i l i ích t thì có 02 yêu c u:

ầ ủ ơ ườ ề ợ (i) khi có đ n yêu c u c a ng i có quy n, l i ích liên quan;

ế ị ủ (ii) có quy t đ nh c a Tòa án.

ứ ự ệ ạ ợ ồ ạ   ể D a vào căn c  phân lo i này, có th  chia h p đ ng vô hi u thành 2 lo i:

ệ ươ ệ ồ ồ ợ ố ệ ố ợ h p đ ng vô hi u tuy t đ i và h p đ ng vô hi u t ng đ i. Tuy nhiên, tr ướ   c

ệ ố ệ ươ ệ ằ ẳ ị ệ ế ầ h t c n kh ng đ nh r ng khái ni m vô hi u tuy t đ i và vô hi u t ố   ng đ i là

ả

8  Kho n 2 Đi u 137 BLDS. ề

ự ủ ế ệ ọ ư   ậ hai khái ni m c a ngành khoa h c lu t dân s , mang tính lý thuy t và ch a

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 12

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ượ ử ụ

t o – Lý lu n và th c ti n ả

ậ ứ ầ ấ   ạ c s  d ng trong các văn b n quy ph m pháp lu t. BLDS (Ph n th  nh t, đ

ươ ạ ườ ệ ủ ự ợ ị Ch ng 5) không phân lo i các tr ng h p vô hi u c a giao d ch dân s  thành

ệ ố ệ ươ ệ ố vô hi u tuy t đ i hay vô hi u t ng đ i, mà ch  gi ỉ ớ ạ ở ệ i h n ỉ  vi c ch  ra các

ườ ụ ể ủ ừ ệ ệ ạ ợ ị tr ự   ề ng h p vô hi u do vi ph m t ng đi u ki n c  th  c a giao d ch dân s ,

ả ụ ể ủ ừ ế ư ệ ệ ậ ớ ỉ ị cùng v i vi c ch  ra h u qu  c  th  c a t ng giao d ch vô hi u. Th  nh ng hai

ị ị giao d ch dân s ệ ự vô hi u tuy t ự vô hi uệ khái ni m “ệ ệ  đ iố ” và “giao d ch dân s

ạ ố ớ ệ ấ ậ ọ ọ ngươ  đ iố ” l t ự   i là hai khái ni m r t quan tr ng đ i v i khoa h c lu t dân s .

ụ ế ể ượ ứ ệ ả Chúng là công c  không th  thi u đ ấ ủ   c trong vi c nghiên c u b n ch t c a

ự ư ệ ị ả ế ấ giao d ch dân s , cũng nh  trong vi c gi ế   ề i quy t các v n đ  có liên quan đ n

ố ộ ủ ụ ự ệ ị th  t c tuyên b  m t giao d ch dân s  vô hi u.

ệ ợ ồ ệ ố H p đ ng vô hi u tuy t đ i

ữ ợ ị ươ ệ ệ ậ ồ Là nh ng h p đ ng b  xem là đ ợ   ng nhiên vô hi u do vi c xác l p h p

ậ ạ ướ ặ ợ ồ đ ng là trái pháp lu t, xâm ph m t ớ ợ i l ủ i ích c a nhà n c ho c l i ích công

c ng.ộ

ồ ộ ộ ợ ườ ệ ợ ị H p đ ng thu c m t trong các tr ệ   ng h p sau thì b  coi là vô hi u tuy t

đ i:ố

ệ ợ ồ ả ạ (i) H p đ ng vô hi u do gi t o;

ề ấ ụ ủ ậ ạ ợ ộ ồ (ii) H p đ ng có n i dung, m c đích vi ph m đi u c m c a pháp lu t;

ạ ứ ụ ồ ợ ộ ộ (iii) H p đ ng có n i dung, m c đích trái đ o đ c xã h i;

ứ ậ ợ ồ ị ượ (iv) H p đ ng không đúng hình th c do pháp lu t quy đ nh và đã đ c Tòa

ể ự ờ ạ ứ ề ệ ị ư   án cho các bên th i h n đ  th c hi n đúng quy đ nh v  hình th c này nh ng

ờ ạ ư ự ệ ẫ ặ ế h t th i h n đó mà các bên v n ch a th c hi n; ho c

ườ ề ợ ậ ạ ợ ồ ị (v) Tr ứ   ng h p pháp lu t có quy đ nh v  h p đ ng vi ph m hình th c

ự ư ư ệ ấ ợ ợ ồ ồ   nh ng các bên ch a th c hi n h p đ ng và các bên có tranh ch p thì h p đ ng

ệ ị b  xem là vô hi u.

ộ ợ ệ ố ệ ồ ả ế ầ M t h p đ ng vô hi u tuy t đ i thì không gi ủ   i quy t theo yêu c u c a

ọ ườ ề ợ ả ế ậ ị các bên. M i tr ng h p đ u gi ủ i quy t theo quy đ nh c a pháp lu t và không

ượ ả ủ ề ậ ợ ồ ị đ c hòa gi i, không có quy n công nh n giá tr  pháp lý c a h p đ ng trong

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 13

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ế

ụ ả

t o – Lý lu n và th c ti n ề ợ

ặ ấ ộ quá trình th  lý và gi ồ i quy t tranh ch p v  h p đ ng ho c các n i dung pháp

lý có liên quan.

ệ ươ ợ ồ H p đ ng vô hi u t ố ng đ i

ữ ợ ồ ượ ư ậ ố Là nh ng h p đ ng đ ể ị c xác l p, nh ng có th  b  Tòa án tuyên b  là vô

ầ ủ ệ ườ ợ hi u theo yêu c u c a ng ề i có quy n và l i ích liên quan.

ệ ươ ự ể ệ ở ố ự ổ ị có th  vôể S  vô hi u t ng đ i th  hi n ch : giao d ch dân s  đó “

ươ ạ ự ỉ ị ng nhiên b  xem là vô hi u hi uệ ” hay “không đ ế   ệ ” vì nó ch  xâm h i tr c ti p

ớ ề ơ ợ ủ ể ủ ừ ủ t i quy n l ợ   i h p pháp c a cá nhân c a t ng bên ch  th  tham gia. Do đó, h p

ệ ự ự ế ẫ ủ ồ đ ng này n u không có s  xem xét c a Tòa án thì v n có hi u l c. Trong

ườ ỏ ợ ủ ả ầ ố ợ ồ tr ng h p mu n h y b  h p đ ng này, các bên ph i yêu c u Tòa án gi ả   i

ủ ụ ư ế ườ ứ ợ ươ quy t theo th  t c t pháp thông th ồ ng ch  h p đ ng không đ ng nhiên b ị

xem là vô hi u.ệ

ườ ệ ươ ự ế ẫ ợ ị ố Các tr ng h p d n đ n giao d ch dân s  vô hi u t ng đ i:

ự ệ ị ườ ự ậ (i) Giao d ch dân s  vô hi u do ng i xác l p không có năng l c hành vi

ươ ứ ậ ố ớ ỏ ủ ạ ớ ị t ng  ng v i đòi h i c a pháp lu t đ i v i lo i giao d ch đó;

ự ệ ọ ị ị (ii) Giao d ch dân s  vô hi u do b  đe d a;

ừ ố ệ ị ự (iii) Giao d ch dân s  vô hi u do l a d i;

ự ệ ẫ ầ ị (iv) Giao d ch dân s  vô hi u do nh m l n;

ệ ộ ị ườ ậ ạ ự (v) Giao d ch dân s  vô hi u do m t ng i xác l p trong tình tr ng ng ườ   i

ể ượ ề ậ ủ ứ đó không nh n th c, đi u khi n đ c hành vi c a mình.

ứ ệ ạ ị 1.2.3.2. Căn c  vào ph m vi b  vô hi u

ệ ợ ồ ộ H p đ ng vô hi u toàn b

ộ ộ ệ ầ ặ ợ ồ ộ ỉ ộ   Là h p đ ng có toàn b  n i dung vô hi u, ho c tuy ch  có m t ph n n i

ư ệ ầ ạ ả ưở ệ ự ủ ế dung vô hi u nh ng ph n đó l i  nh h ộ ợ   ng đ n hi u l c c a toàn b  h p

đ ng.ồ

ả ủ ợ ữ ứ ệ ồ ộ ề Khi có nh ng căn c  cho là toàn b  đi u kho n c a h p đ ng vô hi u, thì

ứ ệ ể ệ ấ ồ ộ ồ ợ ợ h p đ ng vô hi u toàn b . Căn c  làm cho h p đ ng vô hi u có th  xu t phát

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 14

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ừ ự

ạ ộ ợ

t o – Lý lu n và th c ti n ể ồ

ữ ứ ư  s  vi ph m n i dung h p đ ng, nh ng cũng có th  là nh ng căn c  khác t

ế ợ ụ ư ự ồ ồ ợ ả ạ nh : m c đích, năng l c giao k t h p đ ng, h p đ ng gi t o, v.v.

ố ớ ư ữ ệ ồ ợ ộ ộ ố ề   Cũng có nh ng h p đ ng vô hi u toàn b  nh ng đ i v i m t s  đi u

ượ ộ ậ ậ ỏ ồ ả kho n đ ớ ợ   ợ c các bên th a thu n ghi trong h p đ ng có vai trò đ c l p v i h p

ề ệ ả ợ ồ ộ ồ đ ng, thì khi h p đ ng vô hi u toàn b  các đi u kho n đó cũng có th  đ ể ượ   c

ệ ự ế ậ ị ủ ệ ề ậ ệ công nh n có hi u l c n u đ  các đi u ki n lu t đ nh mà không l ộ  thu c vào

ệ ự ủ ộ ợ ồ hi u l c c a toàn b  h p đ ng.

ệ ừ ệ ầ ầ ồ ợ ộ H p đ ng vô hi u t ng ph n (vô hi u m t ph n)

ữ ồ ợ ượ ủ ậ ộ ộ Là nh ng h p đ ng đ ầ c xác l p mà có m t ph n n i dung c a nó không

ư ả ị ưở ệ ự ủ ế ầ có giá tr  pháp lý nh ng không  nh h ủ   ng đ n hi u l c c a các ph n khác c a

ồ ợ h p đ ng đó.

ệ ừ ộ ợ ố ớ ệ ầ ầ ồ Đ i v i m t h p  đ ng vô hi u t ng ph n, ngoài ph n vô hi u không

ượ ụ ầ ạ ẫ ẫ ị đ c áp d ng, các ph n còn l ả   i v n có giá tr  thi hành, nên các bên v n ph i

ệ ự ế ụ ạ ẫ ầ ồ ợ ti p t c thi hành trong ph m vi ph m h p đ ng v n còn hi u l c.

ệ ự ủ ợ ồ ứ ệ ề 1.3.3. Căn c  vào đi u ki n có hi u l c c a h p đ ng

ự ể ệ ệ ấ ợ ồ ườ D a vào d u hi u này có th  phân h p đ ng vô hi u thành các tr ợ   ng h p

sau:

ệ ồ ợ ườ ự (i) H p đ ng vô hi u do ng i tham gia là cá nhân không có năng l c hành

vi dân s ;ự

ạ ứ ề ấ ệ ồ ợ ộ ạ (ii) H p đ ng vô hi u do vi ph m đi u c m, đ o đ c xã h i;

ự ự ồ ợ ệ ủ ủ ể ệ (iii) H p đ ng vô hi u do không có s  t nguy n c a ch  th ; và

ứ ế ệ ạ ậ ồ ợ ị (iv) H p đ ng vô hi u do vi ph m hình th c, n u pháp lu t có quy đ nh

ứ ủ ợ ệ ề ắ ộ ồ ề v  hình th c c a h p đ ng là đi u ki n b t bu c.

ứ ộ ượ ứ ệ ủ ạ 1.3.4. Căn c  vào m c đ  v ạ t quá ph m vi đ i di n c a ng ườ ạ   i đ i

di nệ

ệ ự ề ệ ậ ộ ồ ọ ợ ể M t trong các đi u ki n quan tr ng đ  công nh n h p đ ng có hi u l c là

ư ủ ộ ặ ủ ề ệ ệ ạ ạ ậ ợ t cách đ i di n h p pháp (đ i di n theo pháp lu t ho c  y quy n) c a h  gia

ổ ợ ổ ứ ề ặ ườ ệ ợ đình, t h p tác, t ch c ho c cá nhân. Trong nhi u tr ng h p, khi vi c tham

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 15

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n

ậ ồ ợ ườ ự ứ ườ gia xác l p h p đ ng thay cho ng i th  ba không d a trên các tr ạ   ợ ng h p đ i

ậ ị ể ị ệ ệ ợ ồ di n lu t đ nh thì h p đ ng đó có th  b  vô hi u.

ệ ồ ợ ườ ạ ệ ậ ượ ạ 1.3.4.1. H p đ ng vô hi u do ng i đ i di n xác l p v t quá ph m vi

ệ ạ đ i di n

ườ ợ ồ ượ ở ườ ạ ệ ợ Th ng thì đây là h p đ ng đ ậ c xác l p b i ng i đ i di n h p pháp,

ư ườ ạ ự ế ượ ệ ậ ồ ợ ạ nh ng do ng i đ i di n đã xác l p h p đ ng trên th c t v t quá ph m vi

ườ ự ế ợ ồ ư ạ ợ ệ ạ đ i di n. Ng i tr c ti p tham gia h p đ ng tuy có t ệ  cách đ i di n h p pháp

ứ ộ ư ạ ầ ợ ồ ộ ộ ọ ị ậ nh ng n i dung h p đ ng do h  xác l p có m t ph n giá tr , m c đ , ph m vi

ượ ớ ạ ượ ủ ề ặ ợ ồ ượ ị v t quá gi i h n đ c ghi trong h p đ ng  y quy n ho c đ c quy đ nh

ệ ươ ứ ạ ạ trong lo i đ i di n t ng  ng.

ợ ượ ậ ượ ệ ầ ạ ượ ồ H p đ ng đ c xác l p v ạ t quá ph m vi đ i di n thì ph n v t quá

ừ ườ ệ ệ ạ ạ ị ệ ạ ế ph m vi đ i di n đó b  vô hi u, tr  tr ợ ng h p ng ườ ượ i đ c đ i di n bi t mà

ả ố không ph n đ i.

ệ ợ ồ ườ ế ề ệ ạ 1.3.4.2. H p đ ng vô hi u do ng i giao k t không có quy n đ i di n

ệ ồ ợ ườ ự ế ế ư H p đ ng vô hi u do ng i tr c ti p giao k t không có t ệ   ạ  cách đ i di n

ặ ư ự ư ệ ệ ế ạ ợ ồ ho c tuy có t cách đ i di n nh ng đã giao k t, th c hi n h p đ ng không

ọ ượ ệ ộ ệ thu c công vi c mà h  đ ạ c phép đ i di n

ị ư ệ ế ạ ườ ạ ư Cũng b  xem là không có t cách đ i di n n u ng ệ i đ i di n đ a ra

ủ ữ ớ ố ữ ệ ạ nh ng tuyên b  ý chí trái v i ý chí c a ng ườ ượ i đ ệ   c đ i di n, làm nh ng vi c

ộ ố ượ ệ ạ ủ ệ không thu c đ i t ng c a quan h  đ i di n.

ủ ợ ồ ự ể ệ ặ ả ạ 1.3. Khái ni m và đ c đi m c a h p đ ng dân s  do gi t o

1.3.1. Khái ni mệ

ự ể ệ ướ ấ ị ứ ộ S  bi u hi n ý chí ra bên ngoài d i m t hình th c nh t đ nh chính là s ự

ể ệ ự ệ ủ ủ ể ự ị th  hi n ý chí t nguy n c a ch  th  trong giao d ch dân s . Tuy nhiên, không

ả ự ự ủ ể ủ ệ ả ậ ph i s  t nguy n nào c a ch  th  cũng làm phát sinh h u qu  pháp lý. Có

ườ ủ ể ể ả ợ ượ ự ể ệ ữ nh ng tr ng h p, b n thân ch  th  hoàn toàn ki m soát đ c s  bi u hi n ý

ở ấ ứ ế ố ộ ị chí ra bên ngoài, không b  tác đ ng b i b t c  y u t ư    khách quan nào nh ng

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 16

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

t o – Lý lu n và th c ti n

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ượ

ậ ự ượ ừ ậ ị cũng không đ c pháp lu t th a nh n. Đó là giao d ch dân s  đ ậ c xác l p do

ả ạ gi t o.

ố ớ ị ượ ả ạ ủ ể Đ i v i giao d ch đ ậ c xác l p do gi ố    t o, ch  th  hoàn toàn mong mu n

ướ ứ ặ ộ ự ể ệ s  th  hi n ý chí ra bên ngoài d ấ ị i m t hình th c nh t đ nh, m c dù ý chí đó

ự ủ ủ ể ể ể ả ị không ph i ý chí đích th c c a ch  th . Do đó ta có th  hi u giao d ch dân s ự

ượ ả ạ ị ượ ể ằ ậ ấ ộ đ ậ c xác l p do gi t o là giao d ch đ c xác l p đ  nh m che gi u m t giao

ụ ố ớ ặ ố ườ ứ ị ả ạ ị d ch khác ho c tr n tránh nghĩa v  đ i v i ng i th  ba. Giao d ch gi t o là

ượ ủ ể ụ ằ ậ ị giao d ch đ ư c các bên ch  th  xác l p nh ng không nh m m c đích là thi ế   t

ụ ủ ủ ề ộ ị ậ l p các quy n và nghĩa v  c a các bên tham gia giao d ch. N i dung c a giao

ượ ậ ấ ừ ự ủ ị d ch đ c xác l p không xu t phát t ý chí đích th c c a các bên.

ị ượ ả ạ ề ị Các giao d ch đ ậ c xác l p do gi ệ    t o đ u là các  giao d ch vô hi u.

ủ ể ặ ị ị M c dù trong các giao d ch này, các bên ch  th  tham gia giao d ch hoàn toàn t ự

ư ệ ạ ố ỏ ớ nguy n, nh ng l i c  ý bày t ự ủ ọ  ý chí không đúng v i ý chí đích th c c a h .

ự ủ ể ặ ị 1.3.2. Đ c đi m c a giao d ch dân s  do gi ả ạ  t o

ự ượ ậ ả ị ả ạ ị ủ H u qu  pháp lý c a giao d ch dân s  đ ậ c xác l p do gi t o là giao d ch

ự ệ ậ ị ả ạ ặ ị vô hi u, vì v y, giao d ch giao d ch dân s  do gi ể   ữ  t o mang nh ng đ c đi m

ủ ự ệ ị chung c a giao d ch dân s  vô hi u.

ự ứ ứ ị ấ ả ề Th  nh t ấ , giao d ch dân s  đáp  ng t ệ ự ủ   ệ t c  các đi u ki n có hi u l c c a

ự ượ ị ị ạ ề ị giao d ch dân s  đ c quy đ nh t i Đi u 122 BLDS. Tuy nhiên giao d ch dân s ự

ả ạ ượ ệ ề ả ả ầ ị ậ xác l p do gi t o đ c xác đ nh là vô hi u do không đ m b o yêu c u v  tính

ự ệ ủ ủ ể ị t nguy n c a các bên ch  th  khi tham gia giao d ch. Có nghĩa là các bên tham

ị ự ư ệ ậ ị ạ ố ỏ gia giao d ch hoàn toàn t nguy n xác l p giao d ch, nh ng l i c  ý bày t ý chí

ự ủ ự ở ớ ọ không đúng v i ý chí đích th c c a h . Ý chí đích th c ự ể ệ    đây là s  th  hi n

ủ ể ủ ể ể ệ ề ị ủ c a các ch  th , khi tham gia giao d ch, các ch  th  có quy n th  hi n mong

ổ ủ ủ ậ ố ị mu n c a mình ra bên ngoài trong khuôn kh  c a pháp lu t mà không b  ép

ộ ở ấ ứ ế ố bu c b i b t c  y u t nào khác.

ự ị ả ạ ượ ậ ứ Th  hai , giao d ch dân s  do gi t o  đ ự c  xác  l p d a  trên  ý  chí  t ự

ủ ệ ế ướ ự ữ ấ ố nguy n c a các bên, các bên bi t tr c s  không th ng nh t gi a ý chí và s ự

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 17

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n ẫ ự

ư ệ ể ệ ủ ậ ị th  hi n c a ý chí ra bên ngoài, nh ng v n t ụ    nguy n xác l p giao d ch. M c

ủ ề ằ ị ậ đích c a các bên khi xác l p giao d ch không nh m làm phát sinh quy n và

ủ ự ụ ậ ằ ấ ộ ị ị nghĩa v  dân s  theo quy đ nh c a pháp lu t mà nh m che gi u m t giao d ch

ụ ố ớ ặ ố ườ ứ ể khác ho c tr n tránh nghĩa v  đ i v i ng i th  ba. Qua đó ta hi u là s  t ự ự

ệ ả ỉ ự ệ ậ ị ơ nguy n không đ n gi n ch  là t nguy n xác l p giao d ch mà còn là s  t ự ự

ệ ở ủ ể ủ ể ể ộ ả ả nguy n chính b n thân ch  th . Các bên ch  th  ph i bi u l ộ  ý chí m t cách

ố ủ ự ả tho i mái và trung th c theo đúng ý chí và mong mu n c a mình.

ụ ậ ằ ị Th  baứ , các bên xác l p giao d ch không nh m m c đích làm phát sinh các

ự ừ ụ ề ằ ấ ộ ị ị quy n và nghĩa v  dân s  t giao d ch mà nh m che gi u m t giao d ch khác

ụ ớ ặ ố ườ ho c tr n tránh nghĩa v  v i ng ứ i th  ba.

ố ớ ự ả ạ ấ ằ ị ị Đ i v i giao d ch dân s  gi ộ  t o nh m che gi u m t giao d ch khác thì có

ồ ạ ị ị ả ạ ượ ể ệ hai giao d ch song song t n t i. Giao d ch gi t o đ c th  hi n ra bên ngoài

ị ự ế ư ị ẩ ấ ớ ị nh ng không có giá tr  th c t , còn giao d ch  n gi u bên trong m i là giao d ch

ụ ữ ủ ể ự ề ị đích th c, làm phát sinh quy n và nghĩa v  gi a các bên ch  th . Giao d ch gi ả

ứ ủ ớ ị ỉ ấ ạ t o ch  là hình th c, giao d ch che gi u bên trong m i là ý chí chung c a các

ủ ể ị ượ ấ ị ị ch  th  tham gia giao d ch. Giao d ch bên trong đ ở c che gi u b i giao d ch gi ả

ự ả ạ ớ ị ệ ị ỉ ị ạ t o bên ngoài. BLDS quy đ nh, ch  giao d ch dân s  gi t o m i b  vô hi u hoàn

ị ượ ệ ự ứ ủ ế ẫ ấ toàn, còn giao d ch đ ề   c che gi u v n có hi u l c n u đáp  ng đ  các đi u

ệ ự ủ ự ủ ệ ậ ị ị ki n có hi u l c c a giao d ch dân s  theo quy đ nh c a pháp lu t.

ố ớ ị ả ạ ượ ằ ậ ố Đ i v i giao d ch gi t o đ ụ ớ   c xác l p nh m tr n tránh nghĩa v  v i

ườ ư ậ ứ ậ ị ị ả ạ ng i th  ba cũng nh  v y, pháp lu t quy đ nh giao d ch gi t o s  đ ẽ ươ   ng

ủ ể ề ợ ủ ự ệ ầ ầ ị nhiên b  vô hi u mà không c n có s  yêu c u c a ch  th  có quy n l i liên

quan.

ườ ự ợ 1.3.3. Các tr ị ng h p giao d ch dân s  do gi ả ạ  t o

ơ ở ụ ệ ậ ị ị ả ạ ủ Trên c  s  xác đ nh m c đích c a vi c xác l p giao d ch do gi t o, ta có

ườ ợ ị ả ạ hai tr ng h p giao d ch do gi t o sau:

ự ượ ị ụ ấ ằ ậ ớ Th  nh t ứ ấ , giao d ch dân s  đ ộ   c xác l p v i m c đích nh m che gi u m t

ị ườ ồ ạ ạ ợ ị giao d ch khác. Trong tr ng h p này có hai lo i giao d ch song song t n t i đó

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 18

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n ị

ả ạ ự ị ấ ị là giao d ch đích th c (bên trong) và giao d ch gi t o (giao d ch che gi u, th ể

ự ả ạ ệ ằ ấ ị ị hi n ra bên ngoài). Giao d ch dân s  gi t o nh m che gi u giao d ch khác luôn

ệ ự ậ ế ự ư ệ ị ẫ luôn vô hi u còn giao d ch đích th c v n có hi u l c pháp lu t n u nh  giao

ứ ị ượ ệ ự ủ ủ ề ầ ấ ị d ch b  che gi u đó đáp  ng đ ệ c đ y đ  các đi u ki n có hi u l c c a giao

ự ư ườ ẳ ễ ợ ị d ch dân s . ạ Ch ng h n nh  tr ng  h p sau: Ông Nguy n Văn A có v ợ

ố ặ ủ ặ ạ ộ ị ọ   là bà Đ ng Th  B. Ông A mu n t ng cho b n gái c a mình m t ngôi nhà t a

ủ ứ ố ồ ậ ạ ạ l c t ộ ở ữ   i qu n Th  Đ c, thành ph  H  Chí Minh (ngôi nhà này thu c s  h u

ủ ợ ồ ư ồ chung c a v  ch ng). Nh ng s  v  bi ợ ợ ế ượ ẽ t đ ố   c s  không đ ng ý nên ông nói d i

ạ ộ ự ể ấ ầ ư ề ạ ỏ là bán l i cho cô b n đ  l y ti n b  vào m t d  án đ u t ợ   ồ  thì bà B đ ng ý (h p

ặ ượ ậ ả ườ ợ ồ đ ng t ng cho không đ c l p thành văn b n). Trong tr ng h p này, giao

ở ị ệ ị ả ạ ặ ị d ch mua bán nhà b  vô hi u (giao d ch gi ấ   ị  t o) và giao d ch t ng cho b t

ệ ả ị ị ượ ấ ỏ ộ đ ng s n cũng b  vô hi u (giao d ch đ ề ặ   c che gi u) do không th a mãn v  m t

ồ ứ ủ ợ hình th c c a h p đ ng.

ậ ị ả ạ ấ ằ ị Khi xác l p giao d ch gi ộ  t o nh m che gi u m t giao d ch khác, các bên

ủ ể ề ự ự ự ố ư ệ ị ch  th  đ u có s  t ấ    nguy n tham gia giao d ch nh ng không có s  th ng nh t

ữ ỏ ậ ị ả ạ gi a ý chí và bày t ý chí. Các bên xác l p giao d ch gi t o không làm phát

ụ ữ ệ ề ị ế ợ   sinh quy n và nghĩa v  gi a các bên tham gia giao d ch. Vi c giao k t h p

ứ ấ ị ỉ ỉ ị ồ đ ng này ch  che gi u giao d ch khác, giao d ch này ch  mang tính hình th c vì

ị ế ậ ự ủ ớ ộ n i dung giao d ch đã thi t l p không đúng v i ý chí đích th c c a các bên.

ự ượ ị ụ ằ ậ ố ớ ứ Th  hai , giao d ch dân s  đ c xác l p v i m c đích nh m tr n tránh

ụ ủ ườ ứ ườ ự ượ ợ ị nghĩa v  c a ng i th  ba. Trong tr ng h p này, giao d ch dân s  đ c xác

ự ự ự ể ệ ể ệ ệ ậ l p có s  t nguy n khi th  hi n ý chí, tuy nhiên s  th  hi n ý chí này l ạ   i

ủ ể ụ ớ ụ ằ ố ộ nh m m c đích tr n tránh nghĩa v  v i m t ch  th  khác.

ườ Có hai tr ợ ng h p sau:

ườ ủ ể ồ ạ ả ợ ị ộ (i) Tr ng h p b n thân ch  th  tham gia giao d ch đã t n t i m t nghĩa

ủ ể ủ ể ể ố ụ ộ ậ   ụ ớ v  v i m t ch  th  khác, do đó đ  tr n tránh nghĩa v  này, ch  th  đã xác l p

ả ạ ị giao d ch gi t o.

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 19

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

t o – Lý lu n và th c ti n

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ạ

ư ể ố ụ ả ợ ộ ợ ẳ ồ Ch ng h n nh  đ  tr n tránh nghĩa v  tr  n  trong m t h p đ ng vay tài

ợ ồ ườ ủ ể ặ ả s n, A đã ký h p đ ng t ng cho ngôi nhà cho ng i thân c a mình đ  tránh

ườ ể ị ử ể ự ụ ủ ệ ợ tr ng h p ngôi nhà đó có th  b  x  lý đ  th c hi n nghĩa v  c a A.

ườ ủ ể ự ể ả ợ ị (ii) Tr ệ   ng h p khi tham gia giao d ch, ch  th  có th  ph i th c hi n

ố ớ ụ ộ ướ ủ ể ư ậ ợ ấ ị m t nghĩa v  nh t đ nh đ i v i nhà n ồ   c nh ng ch  th  đã xác l p h p đ ng

ả ạ ể ố ụ gi t o đ  tr n tránh nghĩa v  đó.

ư ườ ẳ ể ố ế ạ Ch ng h n nh  tr ng h p ư ợ  C bán nhà cho D, nh ng đ  tr n thu , C và D

ậ ậ ủ ề ậ ỏ ồ ợ ỏ ượ ề ị đã th a thu n l p h p đ ng  y quy n th a thu n D đ c toàn quy n đ nh

ạ ố ớ ườ ủ ề ợ ợ ị đo t đ i v i ngôi nhà đó. Trong tr ồ ng h p này, h p đ ng  y quy n b  vô

ệ ự ệ ẫ ợ ồ hi u, còn h p đ ng mua bán v n có hi u l c.

ủ ộ ị ả ạ ằ ụ M t cách rõ ràng, m c đích c a giao d ch gi ố  t o là nh m tr n tránh nghĩa

ườ ứ ớ ướ ự ế ọ ặ ụ ớ v  v i ng ặ i th  ba, ho c v i Nhà n c, m c dù trên th c t ủ ề    h  có đ  đi u

ể ự ể ả ệ ợ ệ ệ ậ ướ ki n đ  th c hi n.Vì v y đ  b o v  l ủ i ích c a Nhà n ư ố ớ   c cũng nh  đ i v i

ườ ứ ậ ị ị ng i th  ba thì pháp lu t quy đ nh các giao d ch do gi ả ạ ẽ ươ  t o s  đ ng nhiên b ị

ầ ủ ủ ể ề ợ ệ ả ầ ự vô hi u mà không c n ph i có s  yêu c u c a ch  th  có quy n l i liên quan.

ơ ượ ự ể ủ ợ ự ồ ợ ồ 1.4. S  l c s  phát tri n c a h p đ ng dân s  và h p đ ng dân s ự

ế ệ vô hi u do gi ả ạ ừ  t o t năm 1986 đ n nay

ừ ế 1.4.1. T  1986 đ n 1995

ế ỷ ướ ừ ữ ủ ữ ấ ướ ướ T  gi a nh ng năm 80 c a th  k  tr c, khi đ t n c ta b ờ   c vào th i

ể ề ớ ế ự ề ầ ả ỳ ổ k  đ i m i, phát tri n n n kinh t hàng hóa nhi u thành ph n có s  qu n lý

ướ ị ướ ể ả ủ ệ ề ộ ợ ủ c a Nhà n c theo đ nh h ng xã h i ch  nghĩa. Đ  b o v  các quy n, l i ích

ủ ướ ề ậ ả ợ h p pháp c a cá nhân, Nhà n ằ   c đã ban hành nhi u văn b n pháp lu t nh m

ể ế ủ ươ ườ ố ủ ả ớ ế th  ch  hóa các ch  tr ng, đ ng l ề ổ i c a Đ ng v  đ i m i kinh t ộ    ­ xã h i.

ệ ự ươ ả ạ ố Các văn b n ban hành trong giai đo n này có tính hi u l c t ng đ i cao th ể

ướ ạ ệ ậ ị ị ướ ẫ ệ hi n d i d ng Lu t, Pháp l nh và các Ngh  đ nh h ng d n thi hành, các

ệ ậ ượ ố ộ ộ ồ ướ Lu t và Pháp l nh đ c Qu c h i và H i đ ng nhà n c ban hành.

ậ ượ ả ờ ể ề ệ ợ ỉ Các văn b n pháp lu t đ ồ   c ra đ i đ  đi u ch nh các quan h  h p đ ng

ế ệ ợ ự ệ ồ ồ ợ kinh t và quan h  h p đ ng dân s , trong đó có Pháp l nh h p đ ng kinh t ế

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 20

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n

ể ề ự ệ ợ ồ ỉ năm 1989 và Pháp l nh h p đ ng dân s  năm 1991 đ  đi u ch nh các quan h ệ

ế ờ ố ự ể ộ kinh t , dân s  trong đ i s ng xã h i ngày càng phát tri n.

ộ ậ ủ ướ ượ ố ộ ự ầ B  lu t Dân s  đ u tiên c a n c ta đã đ ỳ ọ   c Qu c h i khoá IX k  h p

ệ ự ứ ừ th  8 thông qua ngày 28 tháng 10 năm 1995, có hi u l c thi hành t ngày 01

ế ị ồ ợ ượ ộ ậ tháng 07 năm 1996, và các ch  đ nh h p đ ng cũng đ c B  lu t này công

ế ị ặ ậ ậ ồ ợ ượ ộ ậ ị nh n. Tuy v y, m c dù ch  đ nh h p đ ng đ ự c B  lu t dân s  1995 quy đ nh,

ứ ư ệ ấ ồ ợ ế ẫ ẫ v n ch a ch m d t Pháp l nh h p đ ng kinh t năm 1989, nên v n còn hai

ế ị ợ ồ ế ợ ồ ươ ạ ẫ ồ ạ ế ch  đ nh h p đ ng kinh t và h p đ ng th ng m i v n t n t i, khi n cho các

ộ ậ ư ượ ự ủ ợ ồ ị ứ quy đ nh h p đ ng c a B  lu t Dân s  1995 ch a đ c phát huy đúng m c.

ừ ế 1.4.2. T  1995 đ n 2005

ộ ậ ề ợ ự ự ồ ị ị B  lu t Dân s  1995 quy đ nh v  h p đ ng dân s  nói riêng và giao d ch

ự ở ẳ ươ ệ ị dân s  nói chung h n Ch ng V, sau khi đã làm rõ khái ni m giao d ch dân

ệ ự ủ ụ ự ệ ề ộ ị ứ ủ   ự s , đi u ki n có hi u l c c a m t giao d ch dân s , m c đích, hình th c c a

ầ ớ ứ ự ệ ậ ị giao d ch dân s . Các nhà làm lu t cũng dành ph n l n công s c, trí tu  cho

ề ợ ự ự ệ ệ ồ ị ị vi c xây d ng các quy đ nh v  h p đ ng dân s  vô hi u nói riêng và giao d ch

ớ ổ ậ ừ ự ề ệ ộ ế ề dân s  vô hi u nói chung, v i t ng c ng 12 đi u lu t (t ề    Đi u 136 đ n Đi u

ự ứ ư ệ ậ ằ ị ề 147), nh m làm rõ nh n th c chung v  giao d ch dân s  vô hi u, cũng nh  các

ự ệ ệ ạ ợ ồ ị ả ạ ượ lo i giao d ch dân s  vô hi u. Trong đó h p đ ng vô hi u do gi t o đ c quy

ạ ị đ nh t ề i Đi u 138.

ề ề ợ ự ứ ệ ấ ồ ộ Chung quanh v n đ  v  h p đ ng dân s  vô hi u, nghiên c u n i dung

ạ ươ ể ấ ằ ộ ậ ự ị quy đ nh t i Ch ng V B  lu t Dân s  năm 1995, có th  th y r ng các nhà làm

ề ờ ạ ậ ậ ầ ố ị lu t cũng t p trung làm rõ v  th i h n yêu c u Toà án tuyên b  giao d ch dân

ề ả ề ợ ủ ệ ệ ậ ả ấ ườ ủ ự s  vô hi u, h u qu  pháp lý c a nó và v n đ  b o v  quy n l i c a ng i th ứ

ư ậ ự ị ệ ề ố ị ba ngay tình khi giao d ch dân s  b  tuyên b  là vô hi u. Nh  v y, có nhi u c ơ

ộ ợ ự ể ể ồ ở s  pháp lý đ  tòa án có th  xem xét, đánh giá m t h p đ ng dân s  nào đó có b ị

ệ vô hi u hay không.

ừ ế 1.4.3. T  2005 đ n nay

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 21

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n

ộ ậ ự ầ ầ ớ   Qua g n 10 năm thi hành, B  lu t dân s   năm 1995 đã góp ph n to l n

ề ệ ệ ả ợ ủ ể ủ ệ ợ vào vi c b o v  quy n và l i ích h p pháp c a các ch  th  trong quan h  dân

ầ ả ứ ả ự ư ấ ẩ ự s , góp ph n gi ể   i phóng s c s n xu t và thúc đ y giao l u dân s  phát tri n.

ớ ự ế ộ ủ ề ể ậ ớ ế Tuy nhiên v i xu th  h i nh p cùng v i s  phát tri n c a n n kinh t trong

ướ ế ớ ộ ậ ấ ậ ự ở ị n c và th  gi i, các quy đ nh trong B  lu t dân s  1995 đã tr  nên b t c p. Vì

ộ ướ ử ổ ộ ậ ự ế ố ậ v y Qu c h i n c ta đã ti n hành s a đ i và thông qua B  lu t dân s  2005

ệ ự vào ngày 14 ngày 6 tháng 2005 và có hi u l c vào ngày 01 tháng 01 năm 2006.

ươ ạ ề ị ỉ Trong ch ị ng giao d ch dân, t i Đi u 122 BLDS 2005 ch  quy đ nh ba

ệ ự ủ ề ệ ệ ề ố ị ứ đi u ki n có hi u l c  c a GDDS ch  không quy  đ nh b n  đi u ki n nh ư

ứ ủ ụ ể ỏ ề ệ ề ị BLDS 1995. C  th  là BLDS 2005 đã b  đi u ki n v  hình th c c a giao d ch.

ệ ự ủ ứ ủ ệ ề ị BLDS 2005 quy đ nh hình th c c a GDDS là đi u ki n có hi u l c c a giao

ườ ậ ợ ị ị ị d ch trong tr ớ ng h p pháp lu t có quy đ nh. V i quy đ nh này, BLDS 2005 đã

ố ớ ữ ế ệ ệ ạ ầ ố ị góp ph n h n ch  trong vi c tuyên b  GDDS vô hi u đ i v i nh ng giao d ch

ủ ụ ậ ộ ợ ợ ớ ị có n i dung và m c đích phù h p quy đ nh c a pháp lu t, phù h p v i ý chí

ự ủ ứ ư ề ạ ạ đích th c c a các bên nh ng có vi ph m v  hình th c; qua đó cũng h n ch ế

ữ ườ ứ ủ ẫ ự ệ ề ệ ạ nh ng ng i không có thi n chí vi n d n s  vi ph m v  hình th c c a giao

ể ệ ệ ầ ố ị ị ị d ch mà yêu c u tuyên b  giao d ch vô hi u. Quy đ nh này th  hi n rõ nguyên

ọ ự ề ộ ụ ủ ề ệ ắ t c tôn tr ng t do ý chí c a các bên. Và đi u ki n v  n i dung và m c đích

ổ ơ ả ư ự ế ộ ị ụ   cũng có s  thay đ i c  b n: n u nh  BLDS 1995 quy đ nh n i dung và m c

ứ ạ ậ ộ ị ạ đích không trái quy đ nh pháp lu t và đ o đ c xã h i thì BLDS 2005 l i quy

ứ ề ấ ạ ạ ộ ị ậ ị đ nh không vi ph m đi u c m pháp lu t, không trái đ o đ c xã h i. Quy đ nh

ế ọ ị ượ ữ ắ này tôn tr ng nguyên t c hi n đ nh công dân đ ậ   c làm nh ng gì pháp lu t

không c m.ấ

ề ợ ồ ủ ự ệ ị 1.5. Ý nghĩa c a quy đ nh v  h p đ ng dân s  vô hi u

ề ằ ị ộ ị Giao d ch dân s ự không có m t trong Đi u 136 BLDS quy đ nh r ng: “

ượ ủ ề ậ ề các đi u ki n ệ  đ c quy ị  đ nh t ạ  Đi u 131 c a B i ộ lu t này, thì vô hi u. ệ ” Do đó,

ố ợ ự ụ ể ế ệ ầ ồ ệ vi c tuyên b  h p đ ng dân s  vô hi u có ý nghĩa đ  áp d ng ch  tài c n thi ế   t

ấ ứ ề ụ ể ừ ệ ạ ồ ợ ồ ợ vào t ng h p đ ng c  th  khi h p đ ng đó vi ph m vào b t c  đi u ki n nào

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 22

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

t o – Lý lu n và th c ti n

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ạ

ư ố ớ ề ị t ệ   i Đi u 131 BLDS. Nh ng, ngoài ý nghĩa đó, đ i v i riêng giao d ch vô hi u

ươ ệ ệ ầ ố ộ ị t ố ng đ i vi c yêu c u Toà án tuyên b  giao d ch vô hi u còn là m t trong

ự ế ự ữ ệ ệ ả ọ ử ạ ề nh ng bi n pháp b o v  quy n dân s  quan tr ng. Th c t xét x  t i các n ướ   c

ụ ệ ố ợ ế ệ ấ ầ ồ ệ cho th y các v  vi c liên quan đ n vi c ki n yêu c u tuyên b  h p đ ng dân

ộ ườ ệ ươ ợ ố ướ ộ ệ ự s  vô hi u (thu c tr ng h p vô hi u t ng đ i) có xu h ng ngày m t gia

ự ướ ệ ệ ề ề ấ ả tăng. Đi u đó cho th y bi n pháp b o v  quy n dân s  d ệ   ứ i hình th c ki n

ệ ỏ ầ ồ ấ ữ ệ ệ ộ ố ợ yêu c u tuyên b  h p đ ng vô hi u t ra là m t bi n pháp r t h u hi u.

ạ ề ự ự ủ ữ ệ ồ ợ ị Tóm l i, nh ng quy đ nh v  s  vô hi u c a h p đ ng dân s  có ý nghĩa

ệ ọ ế ậ ủ ề ệ ộ quan tr ng trong vi c thi t l p tr t t ậ ự ỉ ươ  k  c ả   ng c a xã h i; b o v  quy n và

ợ ủ ợ ướ ả ả l i ích h p pháp c a cá nhân, pháp nhân và Nhà n c; b o đ m an toàn pháp lý

ủ ể ư ự cho các ch  th   trong giao l u dân s .

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 23

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n

...........................................................................................................................

ƯƠ Ề Ợ Ồ Ự Ạ CH Ậ NG 2. TH C TR NG PHÁP LU T V  H P Đ NG DÂN S  GI Ự Ả

Ạ Ế Ị T O VÀ KI N NGH

ế ợ ồ ự ả ạ ề ệ ẫ 2.1.  Đi u ki n d n đ n h p đ ng dân s  gi t o

ấ ợ ồ ằ ự 2.1.1 Nh m che gi u h p đ ng th c

ự ể ế ủ ệ ế ề ầ ộ ố S  phát tri n kinh t c a Vi t Nam tác đ ng đ n nhu c u v  vay v n cho

ạ ộ ả ấ ầ ạ ộ   ề ho t đ ng s n xu t và các nhu c u v  tiêu dùng tăng lên làm cho ho t đ ng

ể ấ ả ộ ờ ề   vay tài s n phát tri n r t sôi đ ng. Tuy nhiên, th i gian qua đã phát sinh nhi u

ế ướ ạ ộ ủ ủ ổ ứ bi n t ng c a ho t đ ng cho vay c a các cá nhân, t ủ   ừ ạ ộ  ch c (tr  ho t đ ng c a

ổ ứ ụ ượ ấ ạ ộ ẫ ớ ự ộ các t ch c tín d ng đ c c p phép ho t đ ng) d n t ạ i m t th c tr ng đáng lo

ữ ạ ườ ộ ổ ứ ng i cho nh ng ng i đi vay và cho xã h i. Các t ề    ch c, cá nhân cho vay ti n

ấ ấ ượ ế ặ ớ v i lãi su t r t cao đ c tính theo ngày, ho c theo tháng (3% đ n 7 %/tháng).

ườ ể ự ệ ề ấ ầ ạ ơ ộ Bên đi vay th ng r i vào tình tr ng c n ti n g p đ  th c hi n m t nghĩa

ể ị ề ệ ậ ả ấ ọ ớ ấ ụ v  không th  tr  hoãn nên h  ph i ch p nh n vi c vay ti n v i lãi su t cao

ờ ớ ữ ủ ế ệ ế ợ   ồ đ ng th i v i nh ng r i ro trong vi c giao k t. Bên cho vay ngoài ký k t h p

ầ ợ ồ ỏ ặ ấ   ậ ồ đ ng cho vay thì còn yêu c u th a thu n thêm h p đ ng mua bán nhà, ho c b t

ứ ể ả ớ ượ ề ấ ộ đ ng s n có công ch ng kèm theo v i giá chuy n nh ơ ng th p h n nhi u giá

ị ự ế ụ ể ệ ồ ượ ả tr  th c t ế ợ , m c đích vi c ký k t h p đ ng chuy n nh ả ng là đ m b o bên vay

ế ướ ự ệ ồ ợ ộ ử ụ th c hi n h p đ ng vay. Đây là m t bi n t ng mà bên cho vay s  d ng khi

ụ ả ợ ự ề ệ bên vay không th c hi n nghĩa v  tr  n  và thanh toán ti n lãi thì bên cho vay

ự ể ệ ồ ợ ượ ườ ợ yêu bên vay th c hi n h p đ ng chuy n nh ng. Trong tr ẽ ồ   ng h p này s  t n

ạ ợ ồ ồ ồ ợ ợ t ể   i song song hai h p đ ng: h p đ ng cho vay và h p đ ng mua bán/ chuy n

ượ ả nh ng tài s n.

ự ố ệ ằ ụ 2.1.2. Nh m tr n tránh th c hi n nghĩa v

ề ấ ể ệ ề ồ Hi n nay, đang có hai lu ng quan đi m khác nhau v  v n đ  này:

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 24

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

ứ ể

t o – Lý lu n và th c ti n ằ

ệ ấ ả ạ Quan đi m th  nh t ỉ ầ ấ  cho r ng, ch  c n có d u hi u gi ể ố  t o đ  tr n tránh

ụ ệ ể ợ ồ ả ạ ầ nghĩa v  là có th  tuyên h p đ ng vô hi u do gi t o, mà không c n xem xét

ự ế ệ ả ố ụ vi c tr n tránh nghĩa v  có x y ra trên th c t hay không.

ứ ỉ ả ệ ằ ấ ợ ồ ể Quan đi m th  hai ệ    cho r ng h p đ ng vô hi u ch  x y ra khi có d u hi u

ả ạ ớ ả ụ ề ế ả ố ớ gi ả    t o và tr n tránh nghĩa v . Hai v  này ph i đi li n v i nhau m i đ m b o

ụ ả ả ủ ệ ậ ố ị ấ đúng quy đ nh c a pháp lu t. Nghĩa là d u hi u tr n tránh nghĩa v  ph i x y ra

ự ế ả ạ ớ ấ ự ế ệ ụ ậ trên th c t cùng v i d u hi u gi o t o. Và th c t khi áp d ng pháp lu t, c ơ

ư ồ ể ề ặ ậ ấ   quan tòa án cũng g p nhi u khó khăn do quan đi m pháp lu t ch a đ ng nh t,

ị ư quy đ nh ch a rõ ràng.

ủ ể ườ ế ủ ả ầ ị Theo quan đi m c a ng i vi ế ủ   t, c n ph i xác đ nh đúng và đ  hai v  c a

ự ả ạ ự ố ậ ị ấ quy đ nh pháp lu t là có s  gi t o và có s  tr n tránh, t ự ố t nhiên s  tr n tránh

ự ế ậ ả ệ ể ớ ị ị này ph i có th t trên th c t , m i có th  xác đ nh giao d ch vô hi u do gi ả ạ    t o

ụ ớ ằ ố ườ ứ ượ nh m tr n tránh nghĩa v  v i ng ề i th  ba. Đi u này tránh đ ạ c tình tr ng oan

ộ ố ươ ủ ự ọ ả ạ sai cho m t s  đ ị ng s  khi mà giao d ch c a h  không gi ặ  t o ho c không

ụ ớ ố ườ tr n tránh nghĩa v  v i ng ứ i th  ba.

ố ớ ề ấ ụ ế ề ị ả ạ Ngoài ra, v  v n đ  ch  tài áp d ng đ i v i giao d ch gi ố   ằ  t o nh m tr n

ụ ớ ườ ứ ớ ướ ủ ể ậ tránh nghĩa v  v i ng i th  ba và v i Nhà n c. Các ch  th  xác l p giao

ệ ả ơ ồ ờ ị d ch ngày càng khéo léo, tinh vi và khó phát hi n h n. Đ ng th i khi x y ra

ự ự ụ ư ế ệ ấ ắ ạ   tranh ch p các bi n pháp ch  tài áp d ng ch a th c s  nghiêm kh c, không đ t

ượ ự ế ệ ấ ị ườ ấ đ ả c hi u qu . Th c t cũng cho th y các giao d ch này th ng r t khó phát

ư ữ ư ề ệ ậ ẩ ơ hi n, do pháp lu t cũng nh  các c  quan có th m quy n ch a có nh ng quy

ệ ụ ể ụ ể ử ữ ệ ệ ằ ằ ị   đ nh, nh ng bi n pháp c  th  nh m phát hi n c  th  nh m phát hi n, x  lý và

ế ữ ụ ố ị ạ h n ch  nh ng giao d ch tr n tránh nghĩa v  này.

ủ ợ ồ ự ả ạ ả ậ 2.2. H u qu  pháp lý c a h p đ ng dân s  gi t o

ố ớ ợ ồ ả ạ ợ ồ ấ ị 2.2.1. Đ i v i h p đ ng gi t o và h p đ ng b  che gi u

ề ậ ộ ị Khi các bên xác l p giao d ch m t cách gi ả ạ    t o Theo Đi u 129 BLDS thì: “

ấ ằ ộ ị ị ả ạ ệ ị nh m che gi u m t giao d ch khác thì giao d ch gi t o vô hi u, còn giao d ch

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 25

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ả ạ

ự

ệ

ự ễ

ậ

t o – Lý lu n và th c ti n

ấ ẫ ệ ự ừ ườ ệ ợ ị

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ị b  che gi u v n có hi u l c, tr  tr

ng h p giao d ch đó cũng vô hi u theo quy

ộ ậ ủ ị đ nh c a B  lu t này… ”.

ả ủ ứ ậ ị ị ượ ể ấ ằ Căn c  quy đ nh trên, có th  th y r ng h u qu  c a giao d ch đ c xác

ả ạ ươ ệ ả ậ ậ l p do gi t o là đ ố ớ ợ   ậ ng nhiên vô hi u. Vì v y h u qu  pháp lý đ i v i h p

ệ ả ạ ự ữ ể ệ ị ồ đ ng vô hi u do gi ớ  t o có nh ng đi m chung v i giao d ch dân s  vô hi u nói

chung.

ề ị ự ị ệ Giao d ch dân s  vô hi u không làm phát sinh, Đi u 137 BLDS quy đ nh: “

ự ủ ể ừ ờ ụ ứ ề ấ ổ thay đ i ch m d t quy n, nghĩa v  dân s  c a các bên k  t ể  th i đi m xác

ụ ạ ự ệ ị ạ ậ l p. Khi giao d ch dân s  vô hi u thì các bên khôi ph c l ầ   i tình tr ng ban đ u,

ả ượ ữ ế ả ậ ệ ằ hoàn tr  cho nhau nh ng gì đã nh n; n u không hoàn tr  đ ậ   c b ng hi n v t

ừ ườ ề ả ả ợ ị ả ằ thì ph i hoàn tr  b ng ti n, tr  tr ng h p tài s n giao d ch, hoa l ợ ợ ứ   i t c i, l

ủ ậ ị ị ỗ ệ ạ bi t ch thu theo quy  đ nh c a pháp lu t. Bên có l i gây thi ả ồ   t h i ph i b i

th ngườ ”.

ủ ợ ệ ậ ả ồ ợ ồ   ự H u qu  pháp lý c a h p đ ng dân s  vô hi u do nói chung và h p đ ng

ự ệ ả ạ ụ ề dân s  vô hi u do gi t o nói riêng không làm phát sinh quy n và nghĩa v  dân

ể ừ ờ ể ậ ế ậ ự ớ s  v i các bên k  t th i đi m xác l p. Các bên tham gia thi ộ ợ   t l p m t h p

ạ ượ ề ố ụ ầ ậ ấ ỏ ồ đ ng đ u mong mu n đ t đ c m c đích, th a mãn nhu c u v t ch t hay tinh

ể ượ ủ ừ ệ ẵ ầ ị ưở th n c a mình. T  đó s n sàng gánh ch u trách nhi m đ  đ c h ữ   ng nh ng

ề ợ ủ ợ ấ ị ệ ậ ả ồ quy n l ộ   i nh t đ nh. Tuy nhiên h u qu  pháp lý c a h p đ ng vô hi u là bu c

ụ ạ ữ ạ ầ ả ả các bên ph i khôi ph c l i tình tr ng ban đ u, hoàn tr  cho nhau nh ng gì đã

ậ ườ ể ợ ả ằ ệ ậ ả nh n, trong tr ng h p không th  hoàn tr b ng hi n v t thì ph i hoàn tr ả

ề ỗ ệ ả ồ ị ườ ệ ạ ằ b ng ti n, bên có l i ph i ch u trách nhi m b i th ng thi ỏ   t h i theo th a

ự ế ợ ồ ủ ặ ậ ậ ậ ị thu n ho c theo quy đ nh c a pháp lu t. Do v y trên th c t ệ   , h p đ ng vô hi u

ả ề ự ể ệ ậ ồ ỉ ườ ch  có th  phát sinh h u qu  v  trách nhi m dân s  hay b i th ng thi ệ ạ   t h i

ậ ỏ ợ ồ theo th a thu n ngoài h p đ ng.

ủ ợ ậ ả ồ ả ạ ể ượ ữ ể H u qu  pháp lý c a h p đ ng do gi t o có th  đ c hi u là nh ng h ệ

ủ ả ậ ộ ị ị ị ệ   qu  pháp lý phát sinh theo quy đ nh c a pháp lu t khi m t giao d ch b  vô hi u.

ủ ơ ế ị ả ậ ỉ ướ H u qu  này ch  phát sinh khi có quy t đ nh c a c  quan Nhà n ẩ   c có th m

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 26

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n ủ

ơ ở ộ ả ế ị ề ặ ặ ệ ự   quy n, ho c trên c  s  m t b n án ho c quy t đ nh c a tòa án có hi u l c

ơ ở ể ể ậ ậ ỏ ị ậ   ả pháp lu t. C  s  đ  xác đ nh h u qu  pháp lý có th  do các bên th a thu n

ướ ặ ậ ạ ả ơ ị ướ tr c ho c do pháp lu t quy đ nh. Khi x y ra vi ph m, c  quan Nhà n c có

ề ẽ ế ị ụ ụ ế ệ ẩ ộ   th m quy n s  quy t đ nh áp d ng các bi n pháp ch  tài, mà không ph  thu c

ủ ồ ợ vào ý chí c a các bên tham gia h p đ ng.

ố ớ ợ ồ ả ạ ượ ộ ợ ằ ấ ậ Đ i v i h p đ ng gi t o đ ồ   c xác l p nh m che gi u m t h p đ ng

ườ ợ ợ ồ ệ khác, trong tr ng h p này, h p đ ng gi ả ạ ẽ ươ  t o s  đ ậ   ng nhiên vô hi u và h u

ả ả ươ ự ư ợ ư ệ ợ ồ qu  pháp lý x y ra t ng t ồ    nh  h p đ ng vô hi u. Nh ng bên trong h p đ ng

ả ạ ộ ợ ự ồ ồ ợ ợ ồ ớ gi ữ    t o còn m t h p đ ng khác, h p đ ng này m i là h p đ ng đích th c gi a

ệ ự ư ậ ế ặ ậ ồ ợ ỉ ộ ợ   các bên và n u h p đ ng hi u l c pháp lu t. Nh  v y, m c dù ch  có m t h p

ượ ể ệ ư ợ ồ ồ đ ng đ c th  hi n ra bên ngoài nh ng trên th c t ự ế ạ ồ  l i t n tài hai h p đ ng,

ệ ự ộ ợ ộ ợ ể ẫ ệ ồ ồ ỉ và ch  có m t h p đ ng vô hi u còn m t h p đ ng có th  v n có hi u l c.

ụ ườ ộ ợ ồ ợ ả ạ ở Ví d  tr ng h p m t cá nhân dùng h p đ ng gi t o mua bán nhà cho

ườ ấ ộ ả ở ằ ấ ặ ợ ả ng ồ i thân nh m che gi u h p đ ng t ng cho b t đ ng s n trên, thì c  hai

ệ ề ợ ồ ồ ở ệ ợ ồ ợ h p đ ng đ u vô hi u. H p đ ng mua bán nhà là h p đ ng vô hi u do gi ả

ấ ộ ệ ặ ợ ồ ồ ợ ả ạ t o, còn h p đ ng t ng cho b t đ ng s n cũng là h p đ ng vô hi u do không

ứ ủ ợ ệ ặ ủ ề ồ ị ị tuân th  quy đ nh v  hình th c c a h p đ ng. Theo quy đ nh thì vi c t ng cho

ả ượ ứ ứ ằ ậ ả ả ấ ộ b t đ ng s n ph i đ c thành l p b ng văn b n có công ch ng, ch ng th c ự 9.

ặ ậ ồ ợ ườ ệ ợ ị Vì v y h p đ ng t ng cho trong tr ng h p này cũng b  vô hi u.

ố ớ ợ ồ ả ạ ự ố ệ ệ ằ 2.2.2. Đ i v i h p đ ng gi t o nh m tr n tránh vi c th c hi n nghĩa

vụ

ề ằ ị ườ ợ Trong tr ậ   ng h p xác l p Đi u 129 BLDS cũng quy đ nh thêm r ng: “

ả ạ ụ ớ ằ ố ườ ứ ị ị giao d ch gi t o nh m tr n tránh nghĩa v  v i ng i th  ba thì giao d ch đó

vô hi uệ ”

ả ự ả ử ề ằ ố ị ụ ố   C  D  th o và BLDS đ u x  lý giao d ch nh m tr n tránh nghĩa v  đ i

ườ ứ ề ớ ị ả ạ ự ả ớ v i ng ệ i th  ba v i đi u ki n giao d ch đó là “gi t o”. Th c ra, b n thân

ề

9   Đi u 467  BLHS.

ệ ậ ụ ớ ằ ố ị ườ ứ ị vi c l p giao d ch “nh m tr n tránh nghĩa v  v i ng i th  ba” đã đáng b  lên

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 27

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự ễ

ả ạ

ự

ệ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ứ

t o – Lý lu n và th c ti n ệ

ư ậ ả ạ ầ án và nh  v y không c n ch ng minh thêm gi t o. Hi n nay, chúng ta cũng đã

ướ ụ ố ớ ằ ố ị ườ ị có quy đ nh theo h ng giao d ch nh m tr n tránh nghĩa v  đ i v i ng i khác

ồ ạ ứ ệ ả ị ả ạ ủ ể đ  đ  vô hi u hóa giao d ch đó mà không ph i ch ng minh t n t i gi t o. Ví

ề ệ ả ậ ụ d , theo kho n 2 Đi u 42 Lu t hôn nhân và gia đình năm 2014, “Vi c chia tài

ờ ỳ ệ ộ ộ ị ả s n chung trong th i k  hôn nhân b  vô hi u khi thu c m t trong các tr ườ   ng

ụ ệ ằ ố Ở ự ợ h p sau đây: Nh m tr n tránh th c hi n các nghĩa v  sau đây (…)”. đây, ch ỉ

ứ ượ ằ ằ ả ố ị ầ c n ch ng minh đ ự   c r ng giao d ch chia tài s n chung nh m tr n tránh th c

ứ ụ ệ ệ ả ầ ị hi n nghĩa v  là giao d ch này vô hi u mà không c n ph i ch ng minh thêm

ả ạ ự ế ứ ậ ị ằ r ng giao d ch này là “gi t o”, t c không có th t. ­ Trong th c t ẹ ặ   , cha m  t ng

ụ ớ ả ằ ườ ổ ế ứ ấ ố cho con tài s n nh m tr n tránh nghĩa v  v i ng ấ   i th  ba r t ph  bi n và r t

ứ ượ ặ ị ả ạ ườ khó ch ng minh đ c giao d ch t ng cho này là gi t o (vì ng ậ   i ta cho th t).

ệ ặ ể ố ủ ể ụ ả ả Tuy nhiên, b n thân vi c t ng cho tài s n đ  tr n tránh nghĩa v  là đ  đ  vô

ứ ệ ặ ầ ả ạ hi u hóa t ng cho và không c n ch ng minh là có gi ệ    t o 5 5 hay không (vi c

ứ ẹ ả ậ ơ ủ ề   ch ng minh này không đ n gi n và đôi khi cha m  cho th t thì không đ  đi u

ụ ệ ể ệ ằ ố ị ki n đ  vô hi u hóa giao d ch nh m tr n tránh nghĩa v ). Chúng ta nên làm

ươ ự ư ớ ượ ậ ố ộ t ng t nh  Lu t hôn nhân và gia đình m i đ ụ ể   c Qu c h i thông qua. C  th ,

ệ ườ ế ệ ể ạ ụ ứ ề ể ả đ  b o v  ng ấ   ố i th  ba và đ  h n ch  vi c tr n tránh nghĩa v , VIAC đ  xu t

ả ạ ỏ ề ề ả ạ ệ ả ỏ ừ b  t “gi t o” trong kho n 2 (b  đi u ki n v  gi t o).

ố ợ ự ờ ồ ệ ệ ầ 2.3. Th i hi u yêu c u tòa án tuyên b  h p đ ng dân s  vô hi u do

gi t oả ạ

ờ ạ ờ ạ ệ ế ậ ờ ị Th i hi u là th i h n do pháp lu t quy đ nh mà khi k t thúc th i h n đó

ủ ể ượ ưở ự ễ ề ừ ụ ự ặ thì ch  th  đ c h ng quy n dân s , mi n tr ấ    nghĩa v  dân s  ho c m t

ệ ề ở quy n kh i ki n.

ệ ệ ệ ầ ờ ở ờ ả ự ế ệ Th i hi u kh i ki n, th i hi u yêu c u gi ờ ạ   i quy t vi c dân s  là th i h n

ủ ể ượ ặ ộ ề ệ ể ở ơ ơ mà ch  th  đ c quy n kh i ki n ho c n p đ n đ  tòa án, c  quan Nhà n ướ   c

ề ề ệ ả ẩ ợ ế ạ ợ ị có th m quy n khác b o v  quy n, l ờ ạ   i ích h p pháp b  xâm h i; n u th i h n

ề ệ ề ệ ế ấ ở ờ đó k t thúc, thì m t quy n kh i ki n. Theo Đi u 136 BLDS “Th i hi u yêu

ự ệ ố ị ượ ị ạ ầ c u Tòa án tuyên b  giao d ch dân s  vô hi u đ c quy đ nh t i các đi u t ề ừ

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 28

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n ộ ậ

ể ừ ủ ế ề ề ị Đi u 130 đ n Đi u 134 c a B  lu t này là hai năm, k  t ngày giao d ch dân

ố ớ ự ượ ậ ị ị ạ ề ự ượ s  đ c xác l p. Đ i v i các giao d ch dân s  đ c quy đ nh t i Đi u 128 và

ộ ậ ủ ệ ề ầ ố ờ ị Đi u 129 c a B  lu t này thì th i hi u yêu c u Tòa án tuyên b  giao d ch vô

ị ạ ệ ế hi u không b  h n ch ”.

ể ấ ằ ừ ệ ầ ờ ị T  quy đ nh nêu trên có th  th y r ng th i hi u yêu c u Tòa án tuyên b ố

ệ ị ả ạ ế ạ ị ượ ự giao d ch dân s  vô hi u do gi t o là không h n ch . Quy đ nh vày đ ặ   c đ t

ệ ợ ả ằ ướ ợ ườ ra nh m b o v  l i ích Nhà n c và l ủ i ích c a ng ứ i th  ba.

ậ ề ợ ồ ự ễ ự ả ạ ụ 2.4. Th c ti n áp d ng pháp lu t v  h p đ ng dân s  gi t o

ể ủ ề ớ ự ị ướ Cùng v i s  phát tri n c a n n kinh t ế ị ườ  th  tr ng theo đ nh h ộ   ng xã h i

ự ủ ề ợ ồ ộ ch  nghĩa, các h p đ ng dân s  phát sinh trong xã h i ngày càng nhi u và càng

ứ ạ ớ ự ủ ự ễ ế ồ ợ di n bi n ph c t p. Cùng v i s  gia tăng c a h p đ ng dân s  thì s  l ố ượ   ng

ả ừ ề ồ ợ ấ các tranh ch p n y sinh t các h p đ ng này cũng ngày càng nhi u. Nguyên

ề ợ ủ ủ ể ủ ị ấ nhân c a các tranh ch p này là do quy n l i c a các ch  th  tham gia giao d ch

ề ợ ủ ộ ị ả ặ ưở ho c quy n l ồ i c a c ng đ ng b   nh h ng.

ự ế ợ ự ồ ả ạ ố ượ ươ Trên th c t , h p đ ng dân s  do gi ế  t o chi m s  l ng án t ố   ng đ i

ố ượ ế ự ệ ề ị ườ ạ h n ch  trong s  l ng án v  giao d ch dân s  vô hi u. Thông th ng, các bên

ấ ả ườ ố ả ơ ở ươ ế khi x y ra tranh ch p th ng c  tìm cách gi i quy t trên c  s  th ng l ượ   ng

ế ậ ỏ ượ ớ ư ả ế ạ ớ v i nhau, n u không th a thu n đ c m i đ a ra gi i quy t t i tòa. Tuy nhiên,

ầ ạ ấ ứ ạ ủ ế ế ố ượ s  l ư ng án ít nh ng đa ph n l ấ   i r t ph c t p, ch  y u liên quan đ n các v n

ề ử ụ ề ở ữ ấ ở ữ ề ề đ  v  quy n s  d ng đ t, quy n s  h u nhà ị ớ   ả  hay nh ng tài s n có giá tr  l n.

ơ ả ặ ấ ụ ế ề C  quan tòa án trong quá trình gi i quy t các v  án còn g p r t nhi u khó khăn

ộ ộ ậ ủ ộ ậ ụ ế ẩ ạ ậ do trình đ  v n d ng pháp lu t c a m t b  ph n th m phán còn h n ch , do

ủ ể ậ ặ ị quy đ nh c a pháp lu t không rõ ràng ho c cũng có th  do chính các bên ch ủ

ể ố ế ấ th  c  tình gi u gi m.

ậ ố ợ ồ ả ạ ụ ằ ấ Đa s  các bên khi xác l p h p đ ng gi ộ    t o nh m m c đích che gi u m t

ầ ậ ồ ỏ ị ậ   ợ h p đ ng khác. Ban đ u khi các bên xác l p giao d ch, các bên cùng th a thu n

ủ ợ ủ ợ ế ộ ấ ố ồ ộ ồ và th ng nh t ký k t n i dung c a h p đ ng và n i dung c a h p đ ng đã ký

ụ ề ị ợ   ế k t không làm phát sinh quy n và nghĩa v  cho các bên. Các bên xác đ nh h p

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 29

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

ồ ợ ỉ

t o – Lý lu n và th c ti n ồ

ằ ợ ả ạ ấ ợ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ồ đ ng này ch  là h p đ ng gi

ồ    t o, nh m che gi u h p đ ng khác. Và h p đ ng

ượ ự ự ề ấ ớ ợ ồ đ ụ ữ   c che gi u m i là h p đ ng th c s  làm phát sinh quy n và nghĩa v  gi a

ấ ạ ợ ả các bên. Tuy nhiên khi x y ra tranh ch p, các bên l ồ   i dùng chính các h p đ ng

ả ạ ủ ử ể ễ ầ ấ ị gi ự  t o đó đ  yêu c u tòa án x  lý. Th c ti n cho th y, do quy đ nh c a pháp

ẽ ở ụ ư ề ậ ậ lu t còn nhi u k  h , ch a rõ ràng nên trong quá trình áp d ng pháp lu t, các

ẩ ả ộ ụ ể ế th m phán cũng gi i quy t theo các cách hi u khác nhau. Cùng m t v  án

ư ẩ ở ạ ả ế ồ nh ng các th m phán các tòa l i có các cách gi ờ   i quy t khác nhau. Đ ng th i

ộ ố ẩ ộ ủ ế ạ ộ ủ   do trình đ  c a m t s  th m phán còn h n ch  nên đánh giá sai n i dung c a

ệ ử ủ ể ề ế ặ ẫ ậ ị ư   ụ v  án ho c hi u sai quy đ nh c a pháp lu t. Đi u này d n đ n vi c x  lý ch a

ề ợ ả ả ỏ ủ ể th a đáng, không đ m b o quy n l i cho các bên ch  th .

ộ ố ụ ề ợ ự ả ạ ả Sau đây là m t s  v  án v  h p dân s  do gi t o và cách gi ế ủ   i quy t c a

ề ệ ỉ ị tòa án trên đ a bàn huy n Châu Thành, t nh Ti n Giang:

ụ ứ ấ : V  th  nh t

ụ ạ ấ ươ ậ ư ị Bà Lê Th  Hoa, sinh năm 1955, c  ng  t i  p Tân Thu n, xã Tân H ng,

ệ ề ầ ỉ huy n Châu Thành, t nh Ti n Giang. Vào đ u tháng 10 năm 2010, bà Hoa b ị

ấ ạ ế ả ệ th t b i trong công vi c kinh doanh nên kinh t lâm vào c nh khó khăn. Bà Hoa

ượ ườ ớ ụ ạ ư ệ ặ ố đ ộ c m t ng i quen gi i thi u g p ông Tăng Qu c Thái, c  ng  t i 246 Lê

ợ ườ ố ỹ ề ể ề ỉ L i, ph ng 1, thành ph  M  Tho, t nh Ti n Giang đ  vay ti n. Ông Thái yêu

ể ả ả ợ ệ ả ả ợ ồ ả gi cách ầ c u đ  đ m b o vi c tr  n  vay, bà Hoa ph i ký h p đ ng “ ” chuy nể

ượ ề ử ụ ấ ủ ằ Đây chỉ nh ng quy n s  d ng đ t c a bà Hoa cho ông. Ông Thái cho r ng: “

ủ ụ ứ ề ợ ồ là h p đ ng hình th c mang tính th  t c, khi vay ti n ai cũng làm v y! ậ ”. Số

ẽ ượ ề ặ ọ ề ể ợ ồ ti n cho vay s  đ ả c ghi trong h p đ ng là kho n ti n đ t c c chuy n nh ượ   ng

ề ử ụ ả ợ ứ ấ quy n s  d ng đ t. Ông Thái h a khi bà Hoa tr  n  vay xong, ông s  tr  l ẽ ả ạ   i

ẽ ủ ợ ề ử ụ ứ ậ ấ ấ ồ gi y ch ng nh n quy n s  d ng đ t và hai bên s  h y h p đ ng.

ả ẫ ả ờ Do lâm vào hoàn c nh túng qu n và cũng c  tin vào l ứ   i ông Thái đã h a,

ề ế ấ ậ ậ ợ ồ ể bà Hoa ch p nh n ký vào h p đ ng đ  nh n ti n. Đ n ngày 30 tháng 10 năm

ố ề ư ệ ồ ạ 2010, ông Thái giao cho bà Hoa s  ti n 474,2 tri u đ ng nh ng l i ghi trong

ệ ắ ắ ồ ồ ả ợ h p đ ng là 520 tri u đ ng. Bà Hoa th c m c thì ông Thái gi i thích ph i tr ả ừ

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 30

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n ồ ụ

ờ ư ề ệ ồ ị ướ 10% (52 tri u đ ng) phí d ch v  vay ti n đ ng th i đ a tr ệ   c 6,5% (33,8 tri u

ề ầ ồ đ ng), là ti n lãi tháng đ u tiên.

ề ầ ấ G n 04 tháng sau, do lãi su t vay quá cao, bà Hoa không có ti n đóng lãi

ọ ẽ ấ ấ ợ ồ ế ệ ồ nên ông Thái đe d a s  l y đ t. Vì s  ch ng bà bi t chuy n, bà Hoa đ ng ý

ể ả ợ ề ủ ướ ả vay thêm ti n c a ông Thái đ  tr  n  lãi vay tr c đó. Ông Thái b o bà ký vào

ặ ọ ỉ ư ư ề ậ ổ ồ ệ biên nh n b  sung ti n đ t c c 200 tri u đ ng nh ng ông ch  đ a cho bà Hoa

ố ề ệ ồ ạ ừ ề ả 98,6 tri u đ ng. S  ti n còn l ủ ố ề   i ông Thái b o tr  03 tháng ti n lãi ( c a s  ti n

ồ ướ ế ệ ồ ệ vay 520 tri u đ ng tr c đó) h t 101,4 tri u đ ng.

ệ ệ ầ Đ u năm 2011, ông Thái đã ki n bà Hoa ra Tòa án nhân dân huy n Châu

ể ề ầ ỉ ượ ử ấ ệ Thành, t nh Ti n Giang, yêu c u chuy n nh ng th a đ t có di n tích 11.044

ị ỷ ồ ợ ồ ướ m2, tr  giá trên 03 t đ ng cho ông theo h p đ ng mà tr c đó bà Hoa đã ký bán

ệ ớ ồ ỉ cho ông v i giá ch  520 tri u đ ng.

ệ ỉ ề   Ngày 23 tháng 7 năm 2011, Tòa án nhân dân huy n Châu Thành, t nh Ti n

ể ấ ở ồ ượ ợ ử ụ Tranh ch p h p đ ng chuy n nh ng quy n s ề ử Giang m  phiên tòa xét x  v  “

ữ ạ ố ị ụ d ng đ t ấ ” gi a ông Tăng Qu c Thái và bà Lê Th  Hoa. T i tòa, ông Thái xác

ể ợ ồ ượ ề ử ụ ữ ủ ấ ị đ nh h p đ ng chuy n nh ng quy n s  d ng đ t có ch  ký c a bà Hoa, trong

ư ượ ể ứ ệ ệ khi phía bà Hoa không đ a ra đ c tài li u gì đ  ch ng minh cho vi c vay n ợ

ử ướ ể ồ ợ ượ ủ c a mình. Do đó, tòa x  theo h ng h p đ ng chuy n nh ề ử ụ   ng quy n s  d ng

ứ ả ợ ấ đ t ch  không ph i là vay n .

ể ợ ồ ượ ề ử ụ ữ Tòa tuyên h p đ ng chuy n nh ấ ng quy n s  d ng đ t ký gi a ông Thái

ề ặ ứ ủ ủ ệ ị ị và bà Hoa b  vô hi u v  m t hình th c vì không tuân th  các quy đ nh c a pháp

ề ằ ậ ỗ ữ ề ả ị lu t. Tòa cho r ng hai bên đ u có l i ngang nhau nên đ u ph i ch u nh ng thi ệ   t

ự ệ ế ồ ợ ị ệ ạ h i phát sinh do vi c ký k t và th c hi n h p đ ng gây ra. Sau khi đ nh giá tài

ấ ị ấ ố ỷ ồ ổ ả s n đ t và cây c i trên đ t tr  giá trên 3,2 t ằ  đ ng, Tòa cho r ng, t ng giá tr ị

ệ ạ ệ ầ ồ ợ ỷ ồ ỗ ị thi ị t h i do h p đ ng b  vô hi u là g n 2,1 t ộ ử    đ ng, m i bên ch u m t n a.

ả ồ ộ ườ ỷ ồ Tòa bu c bà Hoa ph i b i th ng cho ông Thái trên 1,05 t đ ng (trong đó có

ề ệ ạ ự ế ệ ộ ồ ti n thi t h i th c t là trên 800 tri u đ ng). Ngoài ra, Tòa còn bu c bà Hoa

ả ị ự ph i ch u thêm án phí dân s .

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 31

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ườ

ợ

t o – Lý lu n và th c ti n ợ

ữ ấ Trong tr ồ ng h p này, tòa án tuyên h p đ ng mua bán nhà đ t gi a ông

ứ ự ệ ề ấ ợ Thái và bà Hoa vô hi u v  hình th c là không h p lý. Th c ch t đây chính là

ư ả ồ ượ ả ồ ượ ợ h p đ ng vay m n tài s n, nh ng đ c gi ể   ợ  cách thành h p đ ng chuy n

ượ ề ử ụ ố ề ấ ượ ướ ề ọ nh ng quy n s  d ng đ t. S  ti n vay đ c núp d ặ ọ   i tên g i là ti n đ t c c.

ư ỏ ế ể ệ ự ế ợ ồ Nh ng tòa đã b  qua tình ti ể   t th  hi n s  vô lý khi ký k t h p đ ng chuy n

ượ ề ử ụ ử ấ ư ệ ấ ị nh ng quy n s  d ng đ t nh : li u th a đ t trên 01 hecta có căn nhà, tr  giá

ể ờ ỷ ồ ệ ể ệ ớ th i đi m đó là trên 03 t ồ    đ ng li u bà Hoa có th  bán v i giá 520 tri u đ ng

ự ệ ợ ồ ả gi cách không? Bà Hoa t nguy n ký vào h p đ ng mua bán nhà “ ” đó nh ngư

ủ ứ ụ ề ầ ả m c đích ban đ u và sau cùng c a bà Hoa là vay ti n ch  không ph i mua bán

Ở ự ự ự ố ế ợ ư ệ ồ nhà. đây có s  t ấ    nguy n giao k t h p đ ng nh ng không có s  th ng nh t

ự ể ệ ữ ầ ợ   gi a ý chí và s  th  hi n ý chí ra bên ngoài. Ông Thái yêu c u bà Hoa ký h p

ả ệ ả ả ợ ủ ứ ồ đ ng gi ể ả  cách mua bán nhà đ  đ m b o cho vi c tr n  c a bà ch  không

ự ấ ằ ị ả ạ ợ nh m mua bán nhà đ t. Đây là giao d ch dân s  do gi ồ    t o trong đó h p đ ng

ự ế ữ ề ợ ợ ồ ồ ả ạ th c t gi a các bên là h p đ ng vay ti n, còn h p đ ng gi ồ   ợ  t o là h p đ ng

ượ ề ử ụ ồ ợ ả ạ ề ả ể chuy n nh ấ ng quy n s  d ng đ t (trong h p đ ng gi t o kho n ti n này là

ề ể ả ượ ề ử ụ ậ ấ ị ặ ọ kho n ti n đ t c c chuy n nh ng quy n s  d ng đ t). Vì v y, theo quy đ nh

ể ậ ồ ượ ề ử ụ ữ ấ ợ ủ c a pháp lu t thì h p đ ng chuy n nh ng quy n s  d ng đ t gi a bà Hoa và

ươ ề ệ ông Thái là đ ng nhiên vô hi u, không làm phát sinh các quy n và nghĩa v ụ

ự ữ ệ ợ ồ dân s  gi a bà Hoa và ông Thái. H p đ ng làm phát sinh trách nhi m dân s ự

ữ ườ ườ ề ợ ợ ồ ợ ồ gi a hai ng i trong tr ẫ   ng h p này là h p đ ng vay ti n, h p đ ng này v n

ệ ự ả ạ ệ ậ ố ề có hi u l c pháp lu t. Bà Hoa có trách nhi m tr  l i cho ông Thái s  ti n đã

ả ả ố ề ư ế ậ ả ợ ồ nh n và ph i tr  s  ti n lãi nh  trong h p đ ng vay tài s n đã ký k t.

ụ ứ ườ ự ậ ằ ợ ợ ồ ố : Tr ng h p xác l p h p đ n dân s  nh m tr n tránh nghĩa V  th  hai

ướ ụ ố ớ ặ ố ườ ụ ớ v  v i Nhà n c ho c tr n tránh nghĩa v  đ i v i ng ứ i th  ba.

ạ ạ ấ ư ệ ợ ọ Ông Lâm Ng c B ch, trú t i  p Long L i, xã Long H ng, huy n Châu

ề ể ỉ ượ ễ ở Thành, t nh Ti n Giang, có chuy n nh ng cho ông Nguy n Văn Vinh cùng

2 v i giá 02 t

ươ ử ấ ớ ỷ ồ ị đ a ph ệ ng th a đ t có di n tích 10.020 m đ ng. Tuy nhiên, vì

ế ế ể ợ ượ ớ ỷ ồ ả ộ ẽ bi ồ t n u ký h p đ ng chuy n nh ng v i giá 2 t đ ng s  ph i n p thu ế

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 32

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n ề

ợ ề ử ụ ể ể ấ ồ chuy n quy n s  d ng đ t nhi u nên hai ông đã ký h p đ ng chuy n nh ượ   ng

ề ử ụ ấ ớ ụ ộ ệ ằ ố ồ quy n s  d ng đ t v i giá 500 tri u đ ng nh m tr n tránh nghĩa v  n p thu ế

ướ ớ v i Nhà n c.

ộ ợ ự ế ợ ồ Ở ườ  tr ớ ng h p này, các bên đã ký v i nhau m t h p đ ng th c t , có giá tr ị

ư ụ ủ ứ ệ ọ ề ặ v  m t pháp lý, đáp  ng nguy n v ng cũng nh  m c đích c a các bên khi xác

ể ồ ợ ị ượ ể ố ấ ậ l p giao d ch đó là h p đ ng chuy n nh ng đ t. Tuy nhiên, đ  tr n tránh

ụ ộ ế ớ ị ấ ướ ồ ợ ớ ơ   nghĩa v  n p thu  v i nhà N c, các bên đã ký h p đ ng v i giá tr  th p h n

ị ự ế ậ ỏ ớ ườ ợ giá tr  th c t các bên th a thu n v i nhau. Trong tr ỏ   ng h p này, các bên th a

ả ủ ư ả ậ ồ ợ ạ ơ thu n giá c  c a tài s n cao nh ng trong h p đ ng l ề   ấ i ghi giá th p h n nhi u

ự ậ ố   ớ ự ể ệ vì v y ý chí đích th c bên trong v i s  th  hi n ý chí ra bên ngoài không th ng

ế ố ự ả ả ấ ủ ể ủ ệ ị nh t, hay không đ m b o y u t t nguy n c a các ch  th  giao d ch. Pháp

ữ ự ậ ị ườ ợ ị lu t dân s  quy đ nh nh ng tr ậ ng h p này là xác l p giao d ch dân s  gi ự ả ạ    t o

ụ ớ ằ ố ướ ậ ồ ươ nh m tr n tránh nghĩa v  v i nhà n ợ c, vì v y h p đ ng này đ ng nhiên vô

hi u.ệ

ụ ứ : V  th  ba

ệ ồ ở ợ ỳ ễ    Tháng 5 năm 2011, bà Hu nh Tú Hà đã kh i ki n v  ch ng ông Nguy n

ệ ề ể ỉ Văn Đông ra Tòa án nhân dân huy n Châu Thành, t nh Ti n Giang đ  đòi giao

ộ ở ị ấ ệ ợ m t căn nhà ồ    th  tr n Tân Hi p. Theo bà Hà, vào tháng 4 năm 2009, v  ch ng

ứ ợ ồ ông Đông ký h p đ ng bán căn nhà trên cho bà (có công ch ng). Bà đã giao đ ủ

ề ượ ợ ồ ti n mua nhà là 30 l ầ   ng vàng SJC. Lúc mua bán, v  ch ng ông Đông yêu c u

ở ộ ư ậ ờ ị bà cho ầ    m t th i gian nh ng sau đó không ch u giao nhà. Vì v y bà yêu c u

ợ ồ ữ ộ ườ ố ả tòa bu c v  ch ng ông Đông và nh ng ng i s ng trong căn nhà ph i giao nhà

cho bà.

ệ ạ ẳ ợ ồ ộ T i tòa, v  ch ng ông Đông trình bày m t câu chuy n khác h n. Theo đó,

ươ ọ ượ ứ ờ tháng 3 năm 2009, bà D ng Ng c Ph ng nh  ông bà đ ng tên giùm căn nhà

ượ ủ ớ ị ả ề mà bà Ph ng m i mua c a bà Bùi Th  Nhí và lý gi i bà mua nhi u nhà, s ợ

ầ ả ườ ứ ứ ế ph i đóng thu  cao nên c n ng i đ ng tên giùm. Ông bà nghĩ đ ng tên giùm

ưở ồ ả không  nh h ng gì nên đ ng ý.

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 33

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

ượ ẫ ồ ợ

t o – Lý lu n và th c ti n ứ

ế Sau đó bà Ph ng d n ông, bà đ n phòng công ch ng ký h p đ ng mua

ạ ượ ỉ ộ ọ ợ ồ bán nhà. T i đây ông, bà không đ c nghe đ c h p đ ng và ch  m t mình ông

ượ ầ ợ ồ ấ ủ ụ ượ đ c yêu c u ký, lăn tay vào h p đ ng. Hoàn t t th  t c, bà Ph ng cho ông,

ệ ồ ượ ạ ầ ợ ồ bà 2 tri u đ ng. Tháng 4 năm 2009, bà Ph ng l i yêu c u v  ch ng ông bà

ấ ờ ứ ổ ế đ n phòng công ch ng ký tên b  sung gi y t mua bán nhà. Ông, bà ký, lăn tay

ượ ầ ọ ồ ợ ượ và cũng không đ c nghe đ c h p đ ng. L n này ông, bà đ ầ c yêu c u cùng

ể ỉ ượ ả ế ủ ậ ấ ký tên, đi m ch . Khi bà Ph ng b o ông bà vi t gi y đã nh n c a bà Hà 30

ượ ế ư ậ ả l ng vàng SJC, ông bà cũng vi ủ ụ t, ký và nghĩ th  t c ph i nh  v y.

ể ợ ồ ế ậ ả ơ ỉ V  ch ng ông Đông nói không hi u bi t pháp lu t, ch  nghĩ đ n gi n làm

ả ưở ề ộ ậ v y không  nh h ng gì, l ạ ượ i đ c m t ít ti n. Ông bà không mua nhà, không

ấ ả ệ ủ ề ề ậ ư đ a ti n cho ai, cũng không bán nhà, nh n ti n c a ai. T t c  vi c mua bán

ư ề ề ậ ượ ế ệ ầ ắ cũng nh  giao nh n ti n đ u do bà Ph ng s p x p. Vi c bà Hà yêu c u ông

ộ ở ữ ể ự ủ ệ bà giao nhà không th  th c hi n vì căn nhà không thu c s  h u c a ông bà.

ủ ợ ầ ả ồ ạ Nay ông bà yêu c u tòa h y h p đ ng mua bán nhà, tr  nhà l i cho bà Nhí.

ườ ề ợ ụ Bà Nhí (ng i có quy n l ấ   i, nghĩa v  liên quan) nói căn nhà tranh ch p

ở ữ ữ ủ ề ể ầ ợ ồ ệ   ố v n là s  h u chung c a v  ch ng bà. Tháng 3­2009, c n ti n đ  ch a b nh

ủ ồ ượ ệ ậ ồ ỏ cho ch ng nên bà vay c a bà Ph ờ   ng 280 tri u đ ng, không th a thu n th i

ữ ế ấ ầ ạ h n vay, lãi su t 2%/tháng cho tháng đ u tiên, nh ng tháng ti p theo thì tính

ượ ữ ệ ồ ượ 1,5%/tháng. Sau đó bà vay bà Ph ng thêm 30 tri u đ ng n a. Bà Ph ng yêu

ả ế ứ ậ ợ ồ ả ạ ầ c u bà ph i đ n phòng công ch ng l p h p đ ng bán nhà gi t o cho ông

ả ế ợ ượ ẽ ủ ả ạ ồ Đông và nói khi nào bà tr  h t n  thì bà Ph ợ ng s  h y h p đ ng, tr  l ấ   i gi y

ờ t nhà cho bà.

ả ợ ấ ạ ố ấ ờ ớ ế Năm 2010, khi bà mu n tr  n , l y l i gi y t nhà thì m i bi t nhà đã b ị

ố ượ ượ ơ bán. Bà t cáo bà Ph ng ra công an. Tháng 9 năm 2012, bà đ ề   c c  quan đi u

ả ả ế ế ố ớ ộ ệ ấ tra thông báo k t qu  gi i quy t t ữ    cáo v i n i dung quan h  tranh ch p gi a

ữ ự ệ ề ậ ộ các bên là quan h  dân s  dù thông báo ghi nh n nh ng n i dung đi u tra đ ượ   c

ư ữ đúng nh  nh ng gì bà trình bày.

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 34

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

ậ ủ ừ

t o – Lý lu n và th c ti n ệ

Theo Tòa án nhân dân huy n Châu Thành, theo th a nh n c a ông Đông và

ữ ệ ồ ợ ườ ằ bà Nhí thì vi c ký h p đ ng mua bán nhà gi a hai ng ợ   ụ i nh m m c đích h p

ề ủ ứ ệ ượ th c hóa vi c bà Nhí vay ti n c a bà Ph ng. Ông Đông và bà Nhí không quen

ế ự ụ ệ ậ ỏ bi t, không th a thu n mua bán, ông Đông cũng không th c hi n nghĩa v  giao

ề ượ ậ ự ệ ừ ậ ti n cho bà Nhí. Bà Ph ng th a nh n s  vi c trên, xác nh n có cho bà Nhí vay

ệ ồ ổ ứ ồ ợ 310 tri u đ ng và t ch c cho bà Nhí, ông Đông ký h p đ ng mua bán nhà.

ư ậ ợ ồ ị ả ạ ằ ấ ộ Nh  v y h p đ ng mua bán trên là giao d ch gi t o nh m che gi u m t giao

ị ả ạ ệ ị d ch khác. Theo BLDS, giao d ch mua bán nhà gi ệ  t o này vô hi u nên vi c ông

ừ ứ ệ ấ ồ ợ ợ   Đông đ ng tên trên gi y h ng là không h p pháp. T  đó vi c ông Đông ký h p

ượ ừ ậ ồ đ ng mua bán căn nhà cho bà Hà cũng không đ c th a nh n.

ờ ạ ơ ỉ ự ế ề ỏ Theo l ủ i khai c a bà Hà t ậ   i c  quan đi u tra thì bà ch  tr c ti p th a thu n

ượ ủ ậ ặ ỏ ớ v i bà Ph ế   ng mua nhà mà không g p ch  nhà th a thu n giá, cũng không đ n

ế ấ ị xem nhà. Tòa xét th y n u bà Hà ngay tình trong giao d ch mua bán nhà thì đã

ạ ậ ỏ ỏ ờ ế ả   không b  qua giai đo n xem nhà, th a thu n th i gian giao nhà, cam k t đ m

ư ậ ờ ệ ủ ậ ả b o vi c giao nh n nhà. Nh  v y l ứ   i khai c a bà Nhí, ông Đông là có căn c  và

ự ế ừ ớ ợ ố phù h p v i th c t ợ   ầ ủ . T  đó tòa tuyên bác yêu c u c a bà Hà, tuyên b  các h p

ệ ả ạ ồ đ ng mua bán nhà trên vô hi u do gi ề  t o theo Đi u 129 BLDS.

ừ ụ ệ ự ế ệ ề ấ ấ ẩ T  v  vi c trên cho th y th c t ậ    hi n nay các th m phán đ u r t th n

ọ ả ư ụ ệ ế ạ ấ ẵ ơ tr ng khi gi i quy t tranh ch p d ng này, s n sàng đ a v  vi c sang c  quan

ụ ệ ệ ề ấ ờ ấ   đi u tra xem xét khi có d u hi u nghi ng . Sau đó dù v  vi c không có d u

ủ ơ ự ự ề ệ ẩ ị hi u hình s , tòa cũng d a trên các th m đ nh c a c  quan đi u tra đ  gi ể ả   i

ự ế ườ ề ả ồ ợ ỉ quy t dân s . Ng ỏ   i vay ti n ch  nên ký h p đ ng vay tài s n, không nên th a

ấ ượ ậ ồ ợ ứ thu n thành h p đ ng mua bán nhà đ t đ ợ c công ch ng h p pháp. Khi có

ấ ườ ẽ ệ ữ ở ườ ấ ợ tranh ch p, ng ề i  vay ti n s  thi t thòi b i có nh ng tr ng  h p r t khó

ứ ấ ồ ợ ượ ứ ồ ợ ch ng minh h p đ ng mua bán nhà đ t đã đ c công ch ng là h p đ ng gi ả

cách.

ị ề ợ ồ ế ả ạ 2.5. Ki n ngh  v  h p đ ng gi t o

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 35

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n

ứ ự ề ệ ị ả ạ ớ ấ , v  khái ni m giao d ch dân s  do gi ỉ ư    t o, BLDS m i ch  đ a Th  nh t

ệ ệ ườ ợ ủ ự ị ra khái ni m theo cách li t kê các tr ng h p c a giao d ch dân s  do gi ả ạ    t o

ư ứ ư ư ệ ệ ộ ọ ch  ch a đ a ra đ a ra m t khái ni m mang tính khoa h c pháp lý. Vi c này

ậ ễ ẫ ế ậ ữ ế ệ ị gây khó khăn cho vi c ti p c n các quy đ nh pháp lu t d  d n đ n nh ng quan

ề ộ ấ ữ ể ề ể ể ậ đi m, nh ng cách hi u khác nhau v  m t v n đ . Vì v y đ  pháp lu t đ ậ ượ   c

ụ ể ơ ề ấ ậ ố ộ ị ệ   ự t c thi m t cách th ng nh t, pháp lu t nên quy đ nh c  th  h n v  khái ni m

ự ị ả ạ ự ả ạ giao d ch dân s  do gi t o, y u t ế ố ả ạ  gi ị  t o trong giao d ch dân s  do gi t o.

ự ệ ề ặ ằ ố ị ụ ớ   M t khác, v  giao d ch dân s  vô hi u nh m tr n tránh nghĩa v  v i

ườ ề ế ự ứ ệ ể ị ng i th  ba. Hi n nay có hai quan đi m v  th  nào là giao d ch dân s  do gi ả

ụ ớ ố ườ ạ t o tr n tránh nghĩa v  v i ng ứ i th  ba:

ự ứ ệ ể ấ ố ị ị ­ Quan đi m th  nh t là mu n xác đ nh giao d ch dân s  vô hi u do gi ả

ụ ớ ằ ố ườ ứ ạ t o nh m tr n tránh nghĩa v  v i ng i th  ba thì y u t ế ố ả ạ  gi t o và y u t ế ố

ụ ả ả ự ế ế ế ố ố ố tr n tránh nghĩa v  ph i x y ra trên th c t , n u y u t ụ ớ    tr n tránh nghĩa v  v i

ườ ớ ừ ứ ạ ở ự ể ị ng i th  ba m i d ng l i s  suy đoán thì không th  là giao d ch gi ả ạ    t o

ụ ớ ằ ố ườ nh m tr n tránh nghĩa v  v i ng ứ i th  ba.

ứ ạ ỉ ầ ằ ể ­ Quan đi m th  hai l i cho r ng, ch  c n có y u t ế ố ả ạ  gi ố   ằ  t o nh m tr n

ụ ố ớ ườ ế ố ố ứ ầ tránh nghĩa v  đ i v i ng i th  ba mà không c n y u t tr n tránh nghĩa v ụ

ả ượ ả ự ế ế ể ị ph i đ c x y ra trên th c t ị  thì có th  quy k t giao d ch đó là giao d ch dân s ự

ả ạ ữ ư ể ệ vô hi u do gi ữ    t o. Chính nh ng quan đi m khác nhau này đã đ a ra nh ng

ệ ả ự ề ế ấ ị ả b n án khác nhau trong vi c gi i quy t tranh ch p dân s  v  giao d ch do gi ả

ề ể ạ ặ ậ ư   ạ t o, bên c nh đó tòa án cũng g p nhi u khó khăn do quan đi m pháp lu t ch a

ậ ầ ự ư ấ ị ị ậ ồ đ ng nh t, quy đ nh ch a rõ ràng. Vì v y, pháp lu t c n có s  quy đ nh c  th ụ ể

ướ ề ấ ề ẫ ơ h n, h ơ ng d n rõ ràng h n v  v n đ  này.

ề ờ ự ệ ầ ố ị , v  th i hi u yêu c u tòa án tuyên b  giao d ch dân s  do gi ả ạ    t o Th  haiứ

vô hi u.ệ

ủ ệ ậ ầ ờ ị ị Theo quy đ nh c a pháp lu t thì th i hi u yêu c u tòa án tuyên giao d ch

ả ạ ế ề ặ ị ạ ệ ờ ự dân s  do gi t o vô hi u là không b  h n ch  v  m t th i gian. Tuy nhiên,

ế ề ặ ị ạ ệ ề ợ ờ đi u đó không hoàn toàn h p lý. Không b  h n ch  v  m t th i gian là vi c yêu

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 36

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự ễ

ả ạ

ự

ệ

ậ

t o – Lý lu n và th c ti n

ể ệ ể ố ị

H p đ ng dân s  vô hi u do gi ầ c u tòa án tuyên b  giao d ch đó vô hi u có th  là 60 năm, 70 năm và có th  lâu

ể ừ ờ ệ ề ể ậ ị ị ế ữ ơ h n th  n a k  t th i đi m xác l p giao d ch. Đi u đó làm vi c xác đ nh

ế ứ ờ ố ứ ứ ề ộ ộ   ch ng c  là h t s c khó khăn, gây nên nhi u xáo tr n trong đ i s ng xã h i.

ự ệ ệ ầ ặ ị ố M t khác vi c yêu c u tòa án tuyên b  giao d ch dân s  vô hi u là không b ị

ế ề ặ ề ủ ụ ờ ạ h n ch  v  m t th i gian, đi u đó đi ng ượ ạ c l ờ   i ý nghĩa, m c đích c a th i

ệ hi u, đó là:

ầ ổ ậ ự ị ế ộ ổ ự ệ ị ­ Góp ph n  n đ nh tr t t kinh t xã h i,  n đ nh các quan h  dân s  qua

ể ủ ờ ố ẩ ự ế ộ đó thúc đ y s  phát tri n c a đ i s ng kinh t xã h i;

ứ ứ ễ ề ả ế ấ ­ Giúp tòa án d  dàng đi u tra ch ng c  khi gi ể ả   i quy t tranh ch p đ  b o

ề ờ ợ ủ ự ị ệ ị v  k p th i quy n và l i ích c a các bên tham gia giao d ch dân s ; và

ủ ứ ề ệ ườ ị ­ Đ  cao ý th c trách nhi m c a ng i tham gia giao d ch.

ệ ậ ầ ố ờ ị ị Vì v y, nên quy đ nh th i hi u yêu c u tòa án tuyên b  giao d ch do gi ả

ể ẫ ủ ệ ả ả ố ượ ạ t o vô hi u là con s  chính xác, đ  lâu đ  v n đ m b o đ c tính nghiêm

ậ ố ớ ắ ủ ể ả ề ệ ạ kh c c a đi u lu t đ i v i các hành vi vi ph m nói trên và có th  b o v  cao

ấ ợ ư ả ả ượ ậ ự ư nh t l i ích chung cũng nh  đ m b o đ c tr t t an toàn trong giao l u dân

s .ự

ề ệ ự ử ả ị ị ạ   i Th  baứ , v  vi c x  lý tài s n trong giao d ch dân s  theo quy đ nh t

ả ề kho n 2 Đi u 137 BLDS.

ữ ư ế ợ ị ả Rõ ràng, quy đ nh này là ch a phù h p,không nh ng th  cách gi ế   i quy t

ắ ấ ả ả ượ ề ợ nguyên t c r t chung chung, không đ m b o đ c quy n l i cho các bên ch ủ

ụ ự ể ể ị ị ỉ khôi ph cụ th  tham gia giao d ch dân s . Tòa án ch  có th  áp d ng quy đ nh: “

ạ ạ ườ ố ượ l i tình tr ng ban đ u ầ ” theo đúng nghĩa trong tr ợ ng h p đ i t ủ ng c a giao

ự ể ư ẹ ị d ch dân s  mà các bên chuy n giao còn gi ữ ượ  đ ự ế   c nguyên v n, ch a có s  bi n

ề ườ ụ ể ế ợ ổ đ i nào. Trong nhi u tr ụ   ng h p tòa án không th  áp d ng ch  tài khôi ph c

ạ ố ượ ầ ạ ị l i tình tr ng ban đ u theo đúng nghĩa khi mà đ i t ng giao d ch không còn

ở ậ ự ụ ế ễ ẹ ạ ả nguyên v n. B i v y, trong th c ti n tòa án ph i áp d ng ch  tài linh ho t mà

ả ượ ệ ằ ậ ả ằ   c b ng hi n v t thì hoàn tr  b ng ế BLDS cho phép là “n u không hoàn tr  đ

ỗ ệ ạ ả ồ ự i gây thi t h i ph i b i th ng ti nề ”, “bên có l ườ ”. Do đó, có s  khác nhau v ề

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 37

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n ạ

ủ ỗ ế ồ ườ ượ ự ố ng c a m i tòa không t o đ phán quy t b i th ấ c s  th ng nh t, gây hoang

ườ ườ ế ị ử ề ế ả ổ mang cho ng i dân. Ng i vi t ki n ngh  s a đ i kho n 2 Đi u 137 BLDS

ư ụ ạ ự ệ ị trong giao d ch dân s  vô hi u thì các bên khôi ph c l ạ   i tình tr ng nh  sau: “

ả ượ ữ ế ả ầ ậ ban đ u, hoàn tr  cho nhau nh ng gì đã nh n; n u không hoàn tr  đ ằ   c b ng

ệ ậ ụ ượ ặ ả ạ ầ hi n v t ho c không khôi ph c đ ả ằ   c tình tr ng ban đ u thì ph i hoàn tr  b ng

ừ ườ ề ả ợ ị ợ ợ ứ ượ ị ị ti n, tr  tr ng h p tài s n giao d ch, hoa l i t c thu đ i, l c b  t ch thu theo

ủ ậ ị ỗ ệ ạ ả ồ quy đ nh c a pháp lu t, bên có l i gây thi t h i ph i b i th ườ ”. ng

ệ ồ ợ ế ợ ồ   ả ạ liên quan đ n h p đ ng t o Th  tứ ư, bi n pháp phòng tránh h p đ ng gi

vay tài s n.ả

ệ ồ ợ ị ả ạ ế ả ồ ợ Vi c xác đ nh h p đ ng gi ấ    t o liên quan đ n h p đ ng vay tài s n là r t

ươ ư ự ệ ễ ậ ả ế ặ khó khăn trên ph ng di n lý lu n cũng nh  th c ti n gi i quy t. Đ c bi ệ   t

ạ ộ ả ườ ệ ậ ằ ỏ trong ho t đ ng vay tài s n thì thông th ng th a thu n vay là b ng mi ng nên

ệ ạ ứ ạ ấ ằ ứ vi c ch ng minh t ứ   i tòa án là r t ph c t p và khó khăn vì không có b ng ch ng

ự ế ệ ả ồ ờ ị ậ cho vi c giao d ch vay tài s n, đ ng th i trên th c t ự    các bên th m chí đã th c

ụ ố ớ ề ệ ề ạ ộ hi n quy n và nghĩa v  đ i v i ho t đ ng mua bán trên, và có nhi u căn c ứ

ự ồ ự ứ ệ ậ ồ ợ ch ng minh cho s  đ ng thu n th c hi n h p đ ng.

ụ ệ ượ ề ấ ử ệ Tuy nhiên có r t nhi u v  vi c đ c Tòa án xét x  tuyên vô hi u do gi ả

ế ướ ữ ế ạ ộ ủ ớ ị ạ t o, vì th  nh ng bi n t ủ   ng c a ho t đ ng cho vay là trái v i quy đ nh c a

ơ ị ệ ậ ị pháp lu t có nguy c  b  Tòa án tuyên vô hi u do y u t ế ố ả ạ  gi t o theo quy đ nh

ạ ừ ơ ở ự ễ ề ậ ườ ế ề t ộ i đi u 129 B  Lu t Dân s . ự T  c  s  th c ti n, ng i vi ữ   ấ t đ  xu t nh ng

ế ị ki n ngh  sau:

ố ớ ả ể ả ư ủ ả ­ Đ i v i bên cho vay : Gi ự   i pháp đ a ra c a bên cho vay đ  đ m b o th c

ẽ ị ủ ệ ệ ậ ồ ợ ị hi n h p đ ng vay là trái quy đ nh c a pháp lu t và s  b  tuyên vô hi u do giao

ả ạ ẽ ấ ủ ế ụ ế ế ệ ị d ch gi t o vì th  n u ti p t c bi n pháp này s  r t r i ro cho bên vay vì giao

ả ạ ươ ủ ệ ệ ệ ấ ồ ị d ch gi t o đ ờ ế ng nhiên vô hi u, đ ng th i n u có gi u hi u c a vi c ép

ự ể ự ự ư ệ ặ ộ ồ ợ ọ bu c th c hi n h p đ ng nh  đe d a dùng vũ l c ho c dùng vũ l c đ  bên vay

ự ể ể ả ả ậ ậ ạ ph i chuy n giao tài s n thì có th  vi ph m pháp lu t Hình s . Do v y trong

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 38

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n

ườ ệ ợ ợ tr ả   ồ ng h p này bên cho vay nên ký h p đ ng cho vay kèm theo bi n pháp đ m

ủ ự ụ ệ ậ ộ ị ự   ả b o th c hi n nghĩa v  theo quy đ nh c a B  Lu t dân s .

ố ớ ọ ồ ờ ố ­ Đ i v i bên vay ế   : Ch n đ i tác cho vay có uy tín, đ ng th i không ti n

ư ữ ể ế ị ườ ợ ị ế ạ hành ký k t nh ng giao d ch nh  trên đ  tránh tr ng h p b  thi ệ   t h i do vi c

ư ử ế ả ằ ả ị bán tài s n nhà c a nh  trên. Các giao d ch vay nên ti n hành b ng văn b n có

ữ ỗ ố ể ả ử ộ ả ứ ứ ể ố ch  ký m i bên, t i thi u ph i gi ệ    m t b n g c, đ  làm ch ng c  trong vi c

ụ ế ề ệ ễ ệ ấ ả b o v  quy n và nghĩa v  n u có vi c tranh ch p liên quan di n ra.

ố ớ ơ ị ướ ề ệ ẫ ả ­ Đ i v i c  quan tòa án : Nên có quy đ nh h ng d n v  vi c gi i thích

ậ ố ớ ụ ệ ậ ị ả ạ ượ pháp lu t và áp d ng pháp lu t đ i v i giao d ch vô hi u do gi t o đ c quy

ạ ị đ nh t i Đi u ề   129 BLDS.

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 39

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ự ễ

ậ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n

Ậ

Ế

K T LU N

ể ượ ệ ậ ả ướ ế ầ ả Đ  nâng cao đ c hi u qu  pháp lu t thì tr c h t c n ph i nâng cao

ấ ượ ạ ộ ụ ự ử ợ ồ ị ch t l ề ng ho t đ ng xét x  các v  án v  giao d ch, h p đ ng dân s  do gi ả

ủ ệ ạ ẩ ồ ộ ờ   ạ t o, thông qua vi c đào t o trình đ  chuyên môn c a các th m phán, đ ng th i

ả ườ ề ậ ph i tăng c ổ ế ng công tác tuyên truy n ph  bi n pháp lu t trong nhân dân,

ề ợ ệ ế ả ọ ủ ứ khuy n khích h  có ý th c tham gia b o v  quy n l i chính đáng c a cá nhân,

ủ ướ ạ ữ ệ ạ ổ ứ t ch c và c a Nhà n ố c, ch ng l i nh ng hành vi xâm ph m các quan h  xã

ậ ả ủ ệ ặ ậ ị ệ ộ ượ h i đ c pháp lu t b o v . M t khác, các quy đ nh c a pháp lu t Vi t Nam

ự ự ấ ậ ư ề ậ ẫ v n còn khá nhi u b t c p, các nhà làm lu t ch a th c s  quan tâm thích đáng

ệ ề ấ ậ ộ ế đ n v n đ  này. Do đó trong công cu c hoàn thi n pháp lu t nói chung, pháp

ự ậ ậ ệ ả ổ ầ ộ lu t dân s  nói riêng thì pháp lu t Vi t Nam c n ph i b  sung m t cách c  th ụ ể

ự ề ị ị ả ạ ự ằ ơ h n các quy đ nh v  giao d ch dân s  do gi ệ  t o nh m cho vi c th c thi pháp

ậ ượ ố lu t đ ấ c th ng nh t, chính xác.

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 40

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ

ợ ồ

ự

ệ

ả ạ

ậ

ự ễ

H p đ ng dân s  vô hi u do gi

t o – Lý lu n và th c ti n Ệ

Ụ

Ả

DANH M C TÀI LI U THAM KH O

1. Tr

ườ ạ ọ ự ệ ậ ậ ậ ộ Giáo trình lu t dân s  Vi t Nam ng đ i h c Lu t Hà N i, , T p I, Nxb.

ộ CAND, Hà N i, 2009

2. Lê Đình Ngh  (ch  biên),

ủ ị ự ệ ậ ậ Giáo trình lu t dân s  Vi t Nam , T p 1, Nxb. Giáo

ộ ụ d c, Hà N i, 2009.

ộ ậ ự ệ 3. B  lu t dân s  Vi t Nam.

ạ ậ ị ự ị ả ạ Giao d ch dân s  do gi t o – ậ ọ 4. Lu n văn th c sĩ Lu t h c, Vũ Th  Thanh Nga,

ộ ố ấ ề ậ ộ m t s  v n đ  lý lu n và th c ti n, ự ễ Hà N i, 2011.

ơ ồ ự ệ ạ ậ ị ề H p đ ng dân s  vô hi u do vi ậ ọ 5. Lu n văn th c sĩ Lu t h c, Bùi Th  Thu Huy n,

ề ạ ộ ệ ph m đi u ki n ý chí ch  th ủ ể, Hà N i, 2010.

6. T p chí ki m sát s  2/2005.

7. Http:// www.thongtinphapluatdansu.edu.vn

8. Http:// http://duthaoonline.quochoi.vn/

9. Http:// http://www.luatdansuvietnam.com/

ể ạ ố

ươ

ễ

ị ỹ ng                                     SVTH: Nguy n Th  M

Trang 41

GVHD: Tăng Thanh Ph Ph

ngươ