HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
222
KHẢO SÁT GIÁ TRỊ PHƯƠNG PHÁP TẾ BÀO HỌC, SINH THIẾT TỨC THÌ
TRONG CHẨN ĐOÁN UNG THƯ TUYẾN GIÁP DẠNG NHÚ
Ngô Thị Tuyết Hạnh1,2, Hà Thị Anh3,
La Hoài Thành4, Nguyễn Thị Thái Bình4
TÓM TẮT26
Mục tiêu: Nghiên cu nhằm khảo sát tỷ lệ ung
thư tuyến giáp dạng nhú trong nhm người bệnh u
tuyến giáp được phẫu thuật và giá tr phương pháp
xét nghiệm tế bào học, sinh thiết tc thì trong chẩn
đoán ung thư tuyến giáp dạng nhú. Đối tượng và
phương pháp nghiên cứu: Nghiên cu mô tả cắt
ngang, lấy số liệu kết hợp hồi cu và tiến cu trên
125 người bệnh u tuyến giáp tại khoa Giải phẫu
bệnh - Bệnh viện Chợ Rẫy, từ tháng 01/2024 đến
tháng 08/2024. Kết quả: Trong 125 đối tượng
người bệnh u tuyến giáp, tỷ lệ chẩn đoán xác đnh
ung thư biểu mô tuyến giáp dạng nhú chiếm 68,0%.
Giá trcủa phương pháp tế bào học: Đ nhạy đạt
68,2%, đ đc hiệu đạt 90,0%, đ chnh xác đạt
75,2%, giá tr dự báo dương tnh đạt 93,5% và giá
trdự báo m tnh đạt 57,1%. Giá trcủa phương
pháp sinh thiết tc thì: Đ nhạy đạt 98,8%, đ đc
hiệu đạt 95,0%, đ chnh xác đạt 97,6%, giá tr dự
báo dương tnh đạt 97,7% và giá tr dự báo m tnh
đạt 97,4%. Kết luận: Kết quả nghiên cu chng
minh giá trcủa phương pháp sinh thiết tc thì (đ
nhạy, đ đc hiệu, đ chnh xác, giá trtiên đoán
m tnh và giá trtiên đoán dương tnh) đối vi u
tuyến giáp.
1Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
2Bệnh viện Nguyễn Tri Phương
3Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng
4Bệnh viện Chợ Rẫy
Chu trách nhiệm chính: Ngô Th Tuyết Hạnh
ĐT: 0918181722
Email: ngothituyethanh@ump.edu.vn
Ngày nhận bài: 30/09/2024
Ngày phản biện khoa học: 11/10 và 13/10/2024
Ngày duyệt bài: 15/10/2024
Từ khóa: ung thư biểu mô tuyến giáp dạng
nhú, xét nghiệm tế bào học, sinh thiết tc thì
SUMMARY
SURVEY ON THE VALUE OF INSTANT
BIOPSY AND CYSTOLOGY IN THE
DIAGNOSIS OF PAPILLAR THYROID
CANCER
Objective: The study aims to investigate the
rate of papillary thyroid cancer in the group of
patients with thyroid tumors who underwent
surgery and the value of cytological testing and
immediate biopsy in diagnosing papillary thyroid
cancer. Methods: Cross-sectional descriptive study,
collecting data combining retrospective and
prospective studies on 125 patients with thyroid
tumors at the Department of Pathology - Cho Ray
Hospital, from January 2024 to August 2024.
Results: In 125 subjects with thyroid tumors, the
rate of confirmed diagnosis of papillary thyroid
carcinoma accounted for 68.0%. Value of
cytological method: Sensitivity reached 68.2%,
specificity reached 90.0%, accuracy reached
75.2%, positive predictive value reached 93.5% and
negative predictive value reached 57.1%. Value of
immediate biopsy method: Sensitivity reached
98.8%, specificity reached 95.0%, accuracy
reached 97.6%, positive predictive value reached
97.7% and negative predictive value reached
97.4%. Conclusion: The study results demonstrate
the value of immediate biopsy (sensitivity,
specificity, accuracy, negative predictive value and
positive predictive value) for thyroid tumors.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
223
Keywords: papillary thyroid carcinoma, Fine-
needle aspiration biopsy, Intraoperative frozen
section
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư biểu mô tuyến giáp (UTBMTG)
đang c xu hưng gia tăng trên toàn thế gii.
Theo đ báo cáo năm 2022 trên toàn thế gii
ckhoảng 821.214 ca mi mắc UTBMTG và
là nguyên nhn của 47.507 ca t vong do ung
thư tuyến giáp, loại ung thư này đng th 9
trong danh sách các loại ung thư phổ biến trên
toàn thế gii [4]. Tại Việt Nam, UTBMTG
nằm trong nhm các loại ung thư c tỷ lệ mắc
cao, báo cáo năm 2018 c 5.418 ca mi mắc
UTBMTG và 528 ca t vong mỗi năm. Tỷ lệ
mắc chuẩn theo tuổi là 3,52/100.000 dn, đng
th6 nữ gii vi tỷ lệ 7,8/100.000 dn [6].
UTBMTG trong thực hành lm sàng thường
được chia thành các tp mô học là nhú, nang,
thoái sản, kém biệt ha và tủy. Trong đ, ung
thư biểu mô nhú tuyến giáp là tp hay gp nhất,
chiếm trên 80% các UTBMTG và thường c
tiên lượng tốt [7]. Vi sự phát triển của phương
pháp chẩn đoán t xm lấn chọc hút tế bào
bằng kim nhỏ (FNAB- Fine-needle aspiration
biopsy) c vai trò rất quan trọng trong việc
phn biệt các nhn tuyến giáp lành tnh vi ác
tnh. Các nhn tuyến giáp rất phổ biến và c
thể được phát hiện trên siêu m từ 50-60%
người ln tuổi. Hầu hết các tổn thương lành
tnh và chỉ c 9% đến 13% các nhn được
chọn để sinh thiết chọc hút kim nhỏ được chẩn
đoán là ung thư tuyến giáp. Tuy nhiên, chọc
hút tế bào bằng kim nhỏ c mt hạn chế trong
việc đưa ra chẩn đoán các tổn thương tế bào ác
tnh dạng nang hoc dạng tế bào Hürthle.
Trong hoàn cảnh đ, sinh thiết tc thì (hay còn
được gọi là sinh thiết lạnh iFS-intraoperative
frozen section) tr thành mt phương pháp hữu
ch cho phẫu thuật viên s dụng như mt công
cụ thiết yếu trong việc xác đnh mc đ phẫu
thuật tuyến giáp (cắt bỏ tuyến giáp toàn phần
so vi cắt bỏ mt phần). Nghiên cu của chúng
tôi nhằm mục đch khảo sát giá tr của phương
pháp tế bào học (bằng chọc hút tế bào kim
nhỏ) và sinh thiết tc thì đối vi nhm ung thư
tuyến giáp thể nhú.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: Các trường
hợp người bệnh được phát hiện u tuyến giáp có
hồ sơ bệnh án đầy đủ, c kết quả tế bào học,
sinh thiết tc thì trong phẫu thuật và kết quả
chẩn đoán xác đnh bằng mô bệnh học sau
phẫu thuật (lựa chọn ung thư thể nhú trong
nhm được chẩn đoán xác đnh ung thư bằng
mô bệnh học). Các trường hợp ung thư di căn,
đ c tiền s phẫu thuật tuyến giáp, đ ha/xạ
trtuyến giáp trưc đ được loại ra khỏi nghiên
cu.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
Địa điểm và thời gian nghiên cứu:
Nghiên cu tiến hành tại khoa Giải phẫu bệnh -
Bệnh viện Chợ Rẫy, từ tháng 01/2024 đến
tháng 08/2024.
Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cu mô tả
cắt ngang, lấy số liệu kết hợp hồi cu và tiến
cu.
Cỡ mẫu: Vi công thc ưc lượng cỡ mẫu
cho mt tỷ lệ:
n = Z21-α/2
Trong đ n là cỡ mẫu tối thiểu. Vi
α=0,05, Z(1-α/2) = 1,96. p lấy theo kết quả
nghiên cu tác giả Iuri Martin Goemann
(2022), vi p=0,809 (kết quả đ nhạy phương
pháp sinh thiết tc thì trong chẩn đoán ung thư
tuyến giáp) [5]. d là sai số cho phép, lấy
d=0,07. Thay vào công thc chúng tôi ưc
lượng cỡ mẫu tối thiểu cần thu thập là 121 đối
tượng nghiên cu. Vi phương pháp lấy mẫu
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
224
toàn b, trong 8 tháng từ tháng 1/2024 đến
tháng 8/2024 chúng tôi thu thập được 125 đối
tượng nghiên cu đápng tiêu chuẩn lựa chọn.
Biến số nghiên cứu, các tiêu chuẩn đánh
giá sử dụng trong nghiên cứu
Đc điểm chung đối tượng nghiên cu:
Đc điểm tuổi, gii tnh. Tỷ lệ chẩn đoán xác
đnh UTBMTG bằng mô bệnh học.
Kết quả xét nghiệm tế bào học: Ác tính;
Nghi ngờ ác tnh; Tổn thương dạng túi tuyến;
Không điển hình/không xác đnh; Lành tnh;
Không xác đnh được/không đủ điều kiện chẩn
đoán.
Kết quả xét nghiệm sinh thiết tc thì: Ác
tnh; Nghi ngờ ác tnh; Lành tnh [8].
Tiêu chuẩn đánh giá giá tr phương pháp tế
bào học và sinh thiết tc thì:
Đ nhạy (Se): Đ nhạy phản ánh khả năng
mt người c bệnh được chẩn đoán chnh xác.
Vi công thc tnh đ nhạy: Se = a/(a+c) *
100%
Đđc hiệu (Sp): Đ đc hiệu phản ánh
khả năng mt người khỏe mạnh được chẩn
đoán chnh xác (chẩn đoán chnh xác không c
bệnh), vi công thc: Sp = d/(b+d) * 100%
Đ chnh xác: Đ chnh xác nhằm đánh giá
tỷ lệ giữa m tnh thật và dương tnh thật trên
tổng số.
Giá trtiên đoán dương tnh (PPV): Là tỉ số
dương tnh thật trên dương tnh thật và dương
tnh giả, vi công thc: PPV = a/(a+b) * 100%
Giá tr tiên đoán m tnh (NPV): là tỉ số m
tnh thật trên m tnh thật và m tnh giả. Vi
công thc: NPV = d/(c+d) * 100%.
Chú thích: a-dương tnh thật; b-dương tnh
giả; c-m tnh giả; d-m tnh thật.
Quy trình nghiên cứu
Bưc 1: Người bệnh u tuyến giáp đáp ng
đầy đủ tiêu chuẩn lựa chọn, thu thập thông tin
đc điểm chung đối tượng nghiên cu
Bưc 2: Thực hiện chọc hút tế bào kim nhỏ
nhn tuyến giáp
Bưc 3: Tiến hành phẫu thuật, sinh thiết
tc thì nhn tuyến giáp, phủ dung dch cố đnh
bằng gel tissue - tek, làm lạnh nhanh  - 230C,
sau đcắt lát mỏng 0,3 micron. Lấy mảnh cắt
cố đnh và nhum bằng phương pháp nhum
Hematoxylin
Bưc 4: Thu thập mẫu bệnh phẩm, xét
nghiệm mô bệnh học, x lý bệnh phẩm bằng
phương pháp đúc, vi, cắt mảnh, nhum theo
phương pháp Hematoxylin-Eosin thường quy.
Những trường hợp khcần nhum thêm ha
mô miễn dch vi mt số marker sau (ty theo
từng trường hợp): CK, CK19, TTF-1,
Thyroglobulin, Calcitonin, CEA, HBME-1,
TP53, Ki67.
Bưc 5: X lý dữ liệu, hoàn thiện nghiên
cu
Xử lý và phân tích số liệu: Thu thập dữ
liệu bằng phiếu thu thập thông tin nghiên cu,
nhập liệu trên Excel, x lý số liệu bằng phần
mềm SPSS 20.0. Các thuật toán x lý gồm:
Giá trtrung bình, đ lệch chuẩn (X
± SD), tỷ
lệ (%).
Đạo đức nghiên cứu: Nghiên cu đ được
thông qua Hi đồng Đạo đc Trường Đại học
Hồng Bàng, số 23/PCT-HĐĐĐ-SĐH ngày
05/08/2023 và Hi đồng Đạo đc của bệnh
viện Chợ Rẫy, số 1824/GCN- HĐĐĐ ngày
27/06/2024.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm chung đối tượng nghiên
cứu
Trong 125 đối tượng nghiên cu u tuyến
giáp được chẩn đoán xác đnh sau phẫu thuật
bằng xét nghiệm mô bệnh học, c 85/125
người bệnh được chẩn đoán xác đnh ung thư
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
225
tuyến giáp thể nhú và còn lại 40/125 người
bệnh xác đnh lành tnh. Về đc điểm đtuổi,
đ tuổi chiếm tỷ lệ ln nhất là nhm từ 41 -
<61 tuổi (chiếm 51,8%), trong khi đ nhm
không ung thư chiếm 47,5% vi đ tuổi trung
bình nhm ung thư là 47,6 ± 11,9 tuổi so vi
nhm không ung thư là 53,4 ± 13,7 tuổi. Về
đc điểm gii tnh, tỷ lệ gii tnh nam/nữ cả
hai nhm tương đồng nhau (đều ≈ 1/2,1).
3.2. Kết quả chẩn đoán xác định mô
bệnh học
Biểu đồ 1: Kết quả chẩn đoán xác định ung thư tuyến giáp bằng mô bệnh học (n=125)
Kết quả xét nghiệm chẩn đoán xác đnh
ung thư tuyến giáp bằng mô bệnh học cho thấy
tỷ lệ người bệnh ung thư chiếm 68% (tương
ng 85 người bệnh), lành tnh u tuyến nang
chiếm 20,8% (tương ng 26 người bệnh), lành
tnh dạng bưu giáp lành tnh chiếm 7,2%
(tương ng 9 người bệnh), lành tnh dạng viêm
tuyến chiếm 4% (tương ng 5 người bệnh).
3.3. Giá trị phương pháp tế bào học và
sinh thiết tức thì trong chẩn đoán u tuyến
giáp
Nghiên cu cho thấy trong 58 ca nghi ngờ
ác tnh (bằng phương pháp chọc hút tế bào kim
nhỏ) c 93,1% được khẳng đnh ác tnh. Trong
19 ca Không điển hình/không xác đnh (bằng
phương pháp chọc hút tế bào kim nhỏ) c
68,4% khẳng đnh ác tnh. Trong 41 ca lành
tính (bằng phương pháp chọc hút tế bào kim
nhỏ) c 65,9% khẳng đnh lành tnh.
Trong nhm kết quả sinh thiết tc thì xác
đnh ác tnh, tỷ lệ cao kết quả khẳng đnh ác
tnh bằng mô bệnh học (chiếm 98,8%). Trong
nhm chẩn đoán sinh thiết tc thì nghi ngờ ác
tnh c 50% khẳng đnh ác tnh và trong nhm
chẩn đoán sinh thiết tc thì lành tnh c 97,4%
khẳng đnh lành tnh.
Bảng 1: Kết quả xét nghiệm tế bào học (chọc hút tế bào kim nhỏ)
Mô bệnh học
Tế bào học
Ác tính (n=85)
Lành tính (n=40)
Số lượng
Tỷ lệ
Số lượng
Tỷ lệ
Ác tính
4
100,0
0
-
Nghi ngờ ác tính
54
93,1
4
6,9
Không
ác tính
Tổn thương dạng túi tuyến
0
-
3
100,0
Không điển hình/ không xác đnh
13
68,4
6
31,6
Lành tính
14
34,1
27
65,9
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
226
Bảng 2: Kết quả xét nghiệm sinh thiết tức thì
Ác tính (n=85)
Lành tính (n=40)
Số lượng
Tỷ lệ
Số lượng
Tỷ lệ
83
98,8
1
1,2
1
50,0
1
50,0
1
2,6
38
97,4
Bảng 3: Kết quả giá trị phương pháp tế bào học và sinh thiết tức thì
Giá trị
Phương pháp tế bào học
Phương pháp sinh thiết tức thì
Đnhạy (Se)
Se = 58/85 = 68,2%
Se = 84/85 = 98,8%
Đđc hiệu (Sp)
Sp = 36/40 = 90,0%
Sp = 38/40 = 95,0%
Đchnh xác
94/125 = 75,2%
122/125 = 97,6%
Giá tr dự báo dương tnh
PPV = 58/(4+58) = 93,5%
PPV = 84/(84+2) = 97,7%
Giá tr dự báo m tnh
NPV = 36 / (36+27) = 57,1%
NPV = 38/(1+38) = 97,4%
Giá tr của phương pháp tế bào học: Đ nhạy đạt 68,2%, đ đc hiệu đạt 90,0%, đ chnh xác
đạt 75,2%, PPV đạt 93,5% và NPV đạt 57,1%. Giá tr của phương pháp sinh thiết tc thì: Đ
nhạy đạt 98,8%, đ đc hiệu đạt 95,0%, đ chnh xác đạt 97,6%, PPV đạt 97,7% và NPV đạt
97,4%.
Hình 1: Chọc hút tế bào nghi ngờ carcinôm giáp nhú (Nhóm 5 theo hệ thống Bethesda)
nhuộm Papanicolaou trên chọc hút tế bào, 400x
(Trần Thị Kim C 1985; MSTB: F24-687)