ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA NGỮ VĂN – CTXH
TRẦN MINH HUY
NGHỆ THUẬT CHƠI CHỮ
TRONG THƠ BÙI GIÁNG
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Quảng Nam, tháng 4 năm 2017
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG NAM
KHOA NGỮ VĂN – CTXH
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Đề tài:
NGHỆ THUẬT CHƠI CHỮ TRONG THƠ BÙI GIÁNG
Sinh viên thực hiện
TRẦN MINH HUY
MSSV: 2113010314
CHUYÊN NGÀNH
SƯ PHẠM NGỮ VĂN
KHÓA: 2013 – 2017
Cán bộ hướng dẫn
Ths. NGUYỄN THỊ HỒNG SANH
MSCB:……………
Qung Nam, tháng 4 năm 2017
LỜI CÁM ƠN
Để hoàn thành khóa luận này, tôi đã nhận được sự động viên, hỗ trợ từ gia đình,
thầy cô, bạn bè. Đặc biệt, giáo hướng dẫn Nguyễn Thị Hồng Sanh đã tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn
chân thành và sâu sắc.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện đề tài một cách hoàn chỉnh nhất, song
do còn những hạn chế về kiến thức kinh nghiệm nên khóa luận này không thể tránh
khỏi một số thiếu sót. Mong nhận được sự góp ý của quý thầy, giáo để khóa luận
được hoàn chỉnh hơn.
Tam Kỳ, ngày 09 tháng 05 năm 2017
Sinh viên
Trần Minh Huy
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
1.
Lí do chọn đề tài .......................................................................................................... 1
2.
Lịch sử nghiên cứu vấn đ........................................................................................... 2
2.1.
V lí thuyết ngh thut chơi ch ............................................................................... 2
2.2.
V vn đề vn dng lí thuyết ngh thut chơi ch vào nghiên cu văn chương ...... 3
2.3.
V tình hình nghiên cu thơ ca thi sĩ Bùi Giáng .................................................... 4
3.
Mục đích nghiên cứu ................................................................................................... 5
4.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 5
4.1.
Đối tượng nghiên cu ............................................................................................... 5
4.2.
Phm vi nghiên cu .................................................................................................. 6
5.
Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 6
5.1.
Phương pháp thng kê, phân loi, xs liu: ...................................................... 6
5.2.
Phương pháp phân tích ............................................................................................ 6
5.3.
Phương pháp so sánh ............................................................................................... 6
5.4.
Phương pháp tng hp ............................................................................................. 6
6.
Đóng góp của khóa luận .............................................................................................. 7
6.1.
V phương din lí thuyết ........................................................................................... 7
6.2.
V phương din thc tin .......................................................................................... 7
7.
Cấu trúc của khóa luận ................................................................................................ 7
NỘI DUNG ...................................................................................................................... 8
Chương 1. GIỚI THUYẾT VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI .......... 8
1.1.
Tổng quan về nghệ thuật chơi chữ ........................................................................... 8
1.1.1.
Khái nim ngh thut chơi ch .............................................................................. 8
1.1.2.
Phân loi ngh thut chơi ch ............................................................................. 10
1.2.
Đôi nét về nhà thơ Bùi Giáng và ngôn ngữ thơ của ông ........................................ 20
1.2.1.
Bùi Giáng – thi sĩ có tài thơ trác tuyt ................................................................ 20
1.2.2.
Ngôn ng thơđiu làm nên tên tui Bùi Giáng ................................................ 21
Chương 2. KHẢO SÁT NGHỆ THUẬT CHƠI CHỮ TRONG THƠ BÙI GIÁNG .... 23
2.1.
Chơi chữ bằng các phương tiện ngữ âm và chữ viết .............................................. 23
2.1.1.
Chơi ch theo cách lái âm (nói lái) ..................................................................... 24
2.1.2.
Chơi ch theo cách đồng âm ............................................................................... 26
2.1.3.
Chơi ch theo cách nhi âm ................................................................................ 28
2.1.4.
Chơi ch theo cách đip âm ................................................................................ 28
2.2.
Chơi chữ bằng các phương tiện ngữ nghĩa ............................................................. 33
2.2.1.
Chơi ch theo cách đồng nghĩa ........................................................................... 33
2.2.2.
Chơi ch theo cách trái nghĩa ............................................................................. 34
2.2.3.
Chơi ch theo cách nhiu nghĩa .......................................................................... 35
2.2.4.
Chơi ch da vào trường nghĩa .......................................................................... 35
2.3.
Chơi chữ bằng phương tiện ngữ pháp .................................................................... 38
2.3.1.
Chơi ch theo cách tách t, ng .......................................................................... 39
2.3.2.
Chơi ch theo cách đảo t, ng .......................................................................... 43
Chương 3. ĐẶC ĐIỂM VÀ GIÁ TRỊ CỦA NGHỆ THUẬT CHƠI CHỮ ................... 45
TRONG THƠ BÙI GIÁNG .......................................................................................... 45
3.1.
Đặc điểm nghệ thuật chơi chữ trong thơ Bùi Giáng ............................................... 45
3.1.1.
S dng ngh thut chơi ch vi tn sut cao, đa dng ..................................... 45
3.1.2.
S kết hp khéo léo, sáng to nhiu cách chơi ch khác nhau ........................... 47
3.1.3.
S dng ngh thut chơi ch mt cách độc đáo .................................................. 50
3.2.
Giá trị của nghệ thuật chơi chữ trong thơ Bùi Giáng ............................................. 52
3.2.1.
Giá tr ca ngh thut chơi ch trong vic to hng khi cho người đọc, người
nghe 52
3.2.2.
Giá tr ca ngh thut chơi ch trong vic đóng góp nhiu t, ng mi ............ 54
3.2.3.
Giá tr ca ngh thut chơi ch trong vic làm đẹp li thơ ................................ 55
3.2.4.
Giá tr ca ngh thut chơi ch trong vic miêu t, th hin đầy đủnh nh hay
cm xúc, tư tưởng ca Bùi Giáng .................................................................................. 56
3.2.5.
Giá tr ca ngh thut chơi ch trong vic góp phn định hình phong cách ngôn
ng và phong cách thơ Bùi Giáng ................................................................................. 59
KẾT LUẬN ................................................................................................................... 62
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................. 64