KỊCH BẢN KỸ NĂNG SƯ PHẠM (KỊCH BẢN 5)

BÀI 5 M C TIÊUỤN I DUNGỘ

T DUY Ư

VÀ

T NG T NGƯỞ ƯỢ

Sau bài này, h c sinh:ọ

1. Phát bi u đ nh nghĩa t duy vàể ị ư

t ng t ngưở ượ

2. Nêu các đ c đi m t duyặ ể ư

3. Trình bày các thao tác t duy ư

4. Nêu tính ch t c a t ngấ ủ ưở

t ngượ

1. T duy. ư

a. Đ nh nghĩa ị

b. Đ c đi m ặ ể

c. Các thao tác t duyư

d. Các giai đo n t duyạ ư

2. T ng t ng ưở ượ

a. Đ nh nghĩa ị

b. Tính ch tấ

c. Vai trò

d. Các lo iạ

1. T duyư

N I DUNG-THÔNG TINỘS KI NỰ Ệ HO T Đ NGẠ Ộ

ND:

a. Đ nh nghĩa:ị là quá trình

TL ph n ánh các thu c tínhả ộ

bên trong, b n ch t, nh ngả ấ ữ

m i liên h mang tính ch tố ệ ấ

quy lu t c a s v t hi nậ ủ ự ậ ệ

t ngượ

TT:

Thu c tính bên trong,ộ

b n ch tả ấ

M i liên h quy lu tố ệ ậ

Các hình nh/ sả ự

ki n, hành đ ng:ệ ộ

Nhi u g ngề ươ

m t v i nh ngặ ớ ữ

bi u hi n khácể ệ

nhau

Đo n phimạ

(b u tr i mâyầ ờ

đen cu n cu nồ ộ

…)

H c sinh gi iọ ả

bài toán

Quan sát, nh n xét, phán đoán, k t lu n:ậ ế ậ

•Quan sát bi u hi n c a t ng g ng m t, b n hãy phán đoán tâm tr ng, tháiể ệ ủ ừ ươ ặ ạ ạ

đ c a h . L a ch n các t phù h p nh t di n t tâm tr ng c a m iộ ủ ọ ự ọ ừ ợ ấ ễ ả ạ ủ ỗ

ng i: ườ (Gi n d /lo l ng / bu n bã / vui / suy t )ậ ữ ắ ồ ư

•Xem phim: quan sát b u tr i và d đoán tr i s ầ ờ ự ờ ẽ (n ng to/ m a l n/ đ pắ ư ớ ẹ

tr i)ờ

•Theo dõi quá trình gi i bài toán: ả>>>>>>

Quá trình đ đi đ n phán đoán, k t lu n nh trên là t duy:ể ế ế ậ ư ư

•Các thu c tính nh : tâm tr ng, thái đ , th i ti t s p t i... là các thu c tínhộ ư ạ ộ ờ ế ắ ớ ộ

bên trong, b n ch t mà giác quan không tr c ti p ph n ánh đ cả ấ ự ế ả ượ

•M i liên h gi a các y u t :ố ệ ữ ế ố

Tâm tr ng bên trong - v i bi u hi n ra nét m tạ ớ ể ệ ặ

Mây và b u tr i - v i th i ti tầ ờ ớ ờ ế

Các d ki n đã cho c a BT – v i tri th c liên quan mà cá nhân đã ti pữ ệ ủ ớ ứ ế

thu

Là các liên h có tính quy lu t đã đ c đúc k t, chiêm nghi mệ ậ ượ ế ệ

T đó, hãy hoàn t t phát bi u sau: ừ ấ ể

T duy là quá trình TL ph n ánh các thu c tính ư ả ộ (bên trong, b n ch t)ả ấ , các m iố

liên h ệ(quy lu t) ậc a s v t, hi n t ngủ ự ậ ệ ượ

(quy lu t / bên trong, b n ch t)ậ ả ấ

K t lu n ế ậ

Đ nh nghĩa:ị

T duy là quá trình nh n th c ph n ánh m t cách gián ti p nh ng thu c tính bên trong, b n ch t, nh ng liên h và quan h mangư ậ ứ ả ộ ế ữ ộ ả ấ ữ ệ ệ

tính

quy lu t c a s v t hi n t ngậ ủ ự ậ ệ ượ

T duy thu c giai đo n nh n th c lý tínhư ộ ạ ậ ứ

b. Đ c đi m c a t duy:ặ ể ủ ư

•Tình hu ng có v n đ kích thíchố ấ ề

t duy: ư

Là tình hu ng ch a đ ng nhi m vố ứ ự ệ ụ

m i mà mu n gi i quy t, c n cóớ ố ả ế ầ

cách th c m i - t c là ph i t duyứ ớ ứ ả ư

Cá nhân nh n th c đ c nhi m v ,ậ ứ ượ ệ ụ

có nhu c u và tri th c c n thi t đầ ứ ầ ế ể

gi i quy tả ế

Tình hu ng có v n đ :ố ấ ề

bài toán: L u đ và n iư ồ ộ

dung c a ho t đ ngủ ạ ộ

nghiên c u khai thácứ

ph ng ti n di chuy nươ ệ ể

m i (ớL a ch n n i dungự ọ ộ

phù h p và đi n vào l uợ ề ư

đ : n m v ng nhi m v -ồ ắ ữ ệ ụ

nh n di n các b ph n –ậ ệ ộ ậ

liên h v i kinh nghi m cũ –ệ ớ ệ

phác th o k ho ch - ki mả ế ạ ể

tra/th - th c hi n ti pử ự ệ ế

ho c làm l i n u sai)ặ ạ ế

(BT c th )ụ ể

Quá trình gi i BT:ả

-Nh n th c nhi m v c n gi i quy tậ ứ ệ ụ ầ ả ế

-Liên h v i kinh nghi mệ ớ ệ

-Nghiên c u s đ và n i dung các ho t đ ngứ ơ ồ ộ ạ ộ

-S p x p các n i dung: ....ắ ế ộ

-Đi n th - Ki m tra – Làm l i n u th y không h pề ử ể ạ ế ấ ợ

lý/Hoàn ch nh n u th y h p lýỉ ế ấ ợ

Toàn b quá trình hành đ ng trí tu đ đ t đ c m c đíchộ ộ ệ ể ạ ượ ụ

nh trên là quá trình t duyư ư

Hoàn t t k t lu n:ấ ế ậ

T duy ch xu t hi n khi xu t hi n ư ỉ ấ ệ ấ ệ (....) c n gi i quy t và conầ ả ế

ng i ph i ườ ả (...) đ c, đ ng th i có các ượ ồ ờ (...) t ng ng c nươ ứ ầ

thi t đ gi i quy tế ể ả ế

(ki n th c / nhi m v / nh n th c)ế ứ ệ ụ ậ ứ

B t đ uắ ầ

K t thúcế

K t lu n:ế ậ

Tính có v n đ c a t duy:ấ ề ủ ư ch trong tình hu ng có v n đ m i xu t hi n t duy. Hai đi u ki n đ kích thích t duy:ỉ ố ấ ề ớ ấ ệ ư ề ệ ể ư

Xu t hi n tình hu ng có v n đ : ch a đ ng nhi m v m i mà mu n gi i quy t, c n có cách th c m i - t c là ph i t duyấ ệ ố ấ ề ứ ự ệ ụ ớ ố ả ế ầ ứ ớ ứ ả ư

Cá nhân nh n th c đ c nhi m v , có nhu c u và có tri th c c n thi t đ gi i quy tậ ứ ượ ệ ụ ầ ứ ầ ế ể ả ế

V n đ có nhi u hình th c t n t i: m t câu h i, m t nhi m v , mâu thu n, yêu c u .v.v. c n gi i quy tấ ề ề ứ ồ ạ ộ ỏ ộ ệ ụ ẫ ầ ầ ả ế

•Tính gián ti p c a t duy:ế ủ ư khả

năng ph n ánh gián ti p là thông quaả ế

thu c tính này đ ph n ánh thu cộ ể ả ộ

tính khác

Gián ti pế

Thông qua

S ki n ban đ uự ệ ầ Quan sát, nh n xét:ậ

•Đ đoán tâm tr ng, ph i d a vào ể ạ ả ự (….) và kinh nghi m v m iệ ề ố

quan h gi a các y u t đóệ ữ ế ố

•Đ d đoán tr i s m a hay n ng, ph i d a vào ể ự ờ ẽ ư ắ ả ự (…) và hi uể

bi t v m i quan h gi a các y u tếềố ệữ ếố

•Đ gi i bài toán ph i d a vào ể ả ả ự (...) và kinh nghi m c n thi tệ ầ ế

v m i quan h gi a các y u t đó v i nhi m về ố ệ ữ ế ố ớ ệ ụ

(bi u hi n c a g ng m t; quan sát b u tr i; các d ki n)ể ệ ủ ươ ặ ầ ờ ữ ệ

Quá trình d a vào y u t này đ bi t y u t khác g i là gián ti pự ế ố ể ế ế ố ọ ế

Hoàn t t nh n xét: ấ ậ

Tính gián ti p c a t duy là kh năng ph n ánh thu c tính nàyế ủ ư ả ả ộ

(....) thu c tính khácộ

(thông qua /song song v i)ớ

K t lu n:ế ậ

Tính gián ti p c a t duy: ế ủ ư là ph n ánh cái ch a bi t thông qua cái đã bi t, ph n ánh thu c tính này thông qua thu c tính khácả ư ế ế ả ộ ộ

T duy ph n ánh đ c gián ti p ph i d a vào:ư ả ượ ế ả ự

Quan sát tr c ti pự ế

Kinh nghi m, tri th c và các quy lu t đã đ c đúc k tệ ứ ậ ượ ế

Nh đ c đi m này mà t duy giúp con ng i m r ng kh năng ph n ánh: ph n ánh cái ch a bi t, cái không tr c ti p tác đ ng,ờ ặ ể ư ườ ở ộ ả ả ả ư ế ự ế ộ

cái bên ngoài gi i h n giác quan c m nh n đ c.ớ ạ ả ậ ượ

•Tính khái quát c a t duy:ủ ư là

kh năng tách ra kh i s v t,ả ỏ ự ậ

hi n t ng, thu c tính c thệ ượ ộ ụ ể

đ ph n ánh thu c tính chung,ể ả ộ

quy lu t chung c a nhi u sậ ủ ề ự

v t, hi n t ng ậ ệ ượ

Thu c tính chungộ

Quy lu t chungậ

S ki n ban đ uự ệ ầ Nh n xét s ki n ban đ u:ậ ự ệ ầ

Các thu c tính mà t duy ph n ánh nh : ộ ư ả ư

•Tâm tr ng: là hi n t ng tâm lý ạ ệ ượ (chung / cá bi t)ệ c a con ng iủ ườ

•Th i ti t n ng hay m a: là thu c tính ờ ế ắ ư ộ (chung / cá bi t)ệ c a thiênủ

nhiên

•Quan h gi a tâm tr ng bên trong và bi u hi n bên ngoài: là quanệ ữ ạ ể ệ

h có tính quy lu t chung c a hi n t ng ệ ậ ủ ệ ượ (t nhiên / ự tâm lý )

•Quan h gi a bi u hi n c a mây tr i v i th i ti t: là quan h cóệ ữ ể ệ ủ ờ ớ ờ ế ệ

tính (quy lu t chung / cá bi t) c a hi n t ng t nhiênậ ệ ủ ệ ượ ự

Hoàn t t phát bi u: ấ ể

T duy có kh năng ph n ánh các thu c tính ư ả ả ộ (chung /c th )ụ ể , quy lu tậ

( chung / c th )ụ ể c a s v t, hi n t ng trong th gi i t nhiên, xã h iủ ự ậ ệ ượ ế ớ ự ộ

và con ng iườ

K t lu n:ế ậ

Tính khái quát c a t duy:ủ ư là kh năng ph n ánh c m t ph m vi s v t, hi n t ng. Ph n ánh thu c tính chung, b n ch t, cácả ả ả ộ ạ ự ậ ệ ượ ả ộ ả ấ

quan h có tính quy lu t c a các s v t đóệ ậ ủ ự ậ

C m giác, tri giác luôn g n li n v i thu c tính c th , s v t c th . Nh đ c đi m khái quát mà t duy giúp con ng i tách raả ắ ề ớ ộ ụ ể ự ậ ụ ể ờ ặ ể ư ườ

kh i cái c th đ ph n ánh cái chung c a nhi u s v t.ỏ ụ ể ể ả ủ ề ự ậ

•T duy liên h v i ngônư ệ ớ

ng :ữ ngôn ng là công c ,ữ ụ

là s n ph m c a t duyả ẩ ủ ư

Công c ụ

S n ph m ả ẩ

S ki n ban đ uự ệ ầ Nh c l i, nh n xét, k t lu n:ắ ạ ậ ế ậ

Các quá trình:

•Phán đoán tâm tr ngạ

•Phán đoán th i ti tờ ế

•Gi i bài toánả

Các quá trình đó không th không dùng đ n ngôn ng : ể ế ữ

Lúc phán đoán, suy nghĩ là lúc di n ra s v n đ ng c a t và kháiễ ự ậ ộ ủ ừ

ni m (ngôn ng th m): khi này ngôn ng là ệ ữ ầ ữ (s n ph m ả ẩ / công cụ )

c a t duy ủ ư

Sau khi phán đoán, suy nghĩ song, đ bi u đ t k t qu phán đoán hayể ể ạ ế ả

suy nghĩ l i c n đ n ngôn ng (nói ra hay vi t ra): khi này ngôn ngạ ầ ế ữ ế ữ

là (s n ph mả ẩ / công c )ụ c a t duyủ ư

Hoàn t t k t lu n:ấ ế ậ

Trong quá trình t duy nh t thi t ph i s d ng ngôn ng làm ư ấ ế ả ử ụ ữ (s n ph m/ả ẩ

công cụ ) . Khi t duy song, mu n bi u đ t ư ố ể ạ (s n ph mả ẩ / công c )ụ t duy,ư

l i c n đ n ngôn ng .ạ ầ ế ữ

K t lu n:ế ậ

T duy liên h v i ngôn ng :ư ệ ớ ữ t duy c a con ng i không th thi u ngôn ng . Trong quá trình t duy nh t thi t ph i s d ngư ủ ườ ể ế ữ ư ấ ế ả ử ụ

ngôn ng , k t qu c a t duy l i ph i dùng ngôn ng đ di n đ t. Vì th ngôn ng v a là ph ng ti n, vùa là s n ph m c a tữ ế ả ủ ư ạ ả ữ ể ễ ạ ế ữ ừ ươ ệ ả ẩ ủ ư

duy