121
UBND TỈNH ĐỒNG THÁP
KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN HỢP TÁC XÃ ĐỂ THÖC ĐẦY
LIÊN KẾT SẢN XUẤT GẮN VỚI TIÊU THỤ SẢN PHẨM
Thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016 - 2020, để
đảm bảo thực hiện thành công tiêu chí 13 về Tổ chức sản xuất, cần phải tập trung xây
dựng và phát triển kinh tế tập thể (mà trọng tâm là việc hình thành các HTX) đồng thời
tăng cường liên kết sản xuất nông nghiệp, với mục tiêu phát triển sản xuất nông nghiệp
bền vững, nâng cao giá trị gia tăng của nông sản, chuyển dịch một phần lao động nông
nghiệp sang ngành nghề khác, nâng cao thu nhập người dân nông. Đó cũng là một trong
những nhiệm vụ trọng tâm mà tỉnh Đồng Tháp đã xác định trong quá trình thực hiện
Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới gắn với thực hiện Đề án Tái cơ cấu
ngành nông nghiệp.
Những năm gần đây, kinh tế tập thể nói chung và HTX NN của tỉnh nói riêng
đã có nhiều cố gắng trong việc điều hành sản xuất, kinh doanh, tìm kiếm thị trường
tiêu thụ sản phẩm cho các thành viên và nông dân, ngày càng khẳng định được vị thế
trên thị trường. Về lúa gạo: Đến vụ hè thu năm 2019, tổng diện tích liên kết là 12.350
ha, tổng sản lượng 47.224 tấn. Trong đó, có hơn 40 công ty doanh nghiệp, 26 Hợp tác
xã, 34 THT cùng hộ nông dân tham gia liên kết (Công ty TNHH MTV Hiếu Nhân,
Công ty TNHH MTV SaTra, Công ty Lương thực Đồng Tháp, Tập đoàn Lộc Trời,...).
Về thủy sản: Diện tích liên kết là 470ha, tổng sản lượng 165 ngàn tấn với 20 Doanh
nghiệp, HTX và nông dân tham gia. Tương tự lĩnh vực trái cây (xoài, nhãn, cây có
múi,…) cũng thực hiện hiệu quả việc liên kết với các Doanh nghiệp (VinEco, Công ty
TNHH XNK Chánh Thu, Công ty Cổ phần Đầu tư VIS, Công ty TNHH MTV
VietFarm Goods,...), đặc biệt chanh, quýt, cam, mận, ổi,…của các HTX đã liên kết bền
vững với Tập đoàn VinEco để cung cấp vào hệ thống siêu thị VinMax,…Qua đó đã
xây dựng được một số thương hiệu như: Gạo “Ruộng nhà mình”, “Ngọc đỏ Hương
dứa”; “Xoài Cao Lãnh”; “Quýt Hồng Lai Vung”,”Sen Tháp Mười”…
Từ việc tham gia vào các HTX, THT, Hội quán…., đã giúp các hộ thành viên
giảm chi phí sản xuất và nâng cao chất lượng nông sản, từ đó giúp tiêu thụ sản phẩm
với giá ổn định. Qua đó giúp thành viên thay đổi phương thức sản xuất, từng bước
thực hiện sản xuất gắn với truy suất nguồn gốc, đáp ứng yêu cầu thị trường, giảm giá
thành, tăng tính cạnh tranh, nâng cao thu nhập cho hộ thành viên, đồng thời kích thích
tính sáng tạo, tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các hộ thành viên.
Ngoài ra, thông qua HTX là cầu nối giữa các thành viên để tiếp cận với các chủ
trương, đường lối, chính sách phát triển nông nghiệp của Đảng và Nhà nước; đồng thời
là nơi tổ chức, giúp đỡ, tư vấn, hướng dẫn và cung cấp các dịch vụ hỗ trợ sản xuất và
tiêu thụ sản phẩm, giúpthành viên yên tâm sản xuất, từng bước cải thiện đời sống.
Tuy nhiên, Bên cạnh những kết quả mang lại, việc thực hiện mô hình HTX thúc
đẩy liên kết tiêu thụ còn gặp một số khó khăn,tồn tại cụ thể như sau:
+ Một số HTX chưa liên kết được với các doanh nghiệp lâu dài do tính liên kết
trong nông dân chưa cao, việc ký kết và tổ chức thực hiện các hợp đồng giữa HTX và
doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, khi có tranh chấp thì các bên ngại giải quyết bằng
122
pháp lý,… nên đa số sản phẩm của thành viên phải tiêu thụ qua thương lái, giá cả bấp
bênh, không ổn định và lợi nhuận không cao.
+ Công tác vận động nông dân tham gia liên kết tiêu thụ một số HTX, THT…
còn hạn chế. Một bộ phận nông dân còn tập quán thích bán lúa tươi qua thương lái (trả
tiền tại ruộng, không hợp đồng, không chuyển khoản) nên chưa quen với hình thức
liên kết cùng công ty. HTX đa phần thiếu cơ sở vật chất, phương tiện nên chưa đáp
ứng được yêu cầu vận chuyển lúa đến nhà máy theo yêu cầu của các doanh nghiệp quy
mô lớn.
+ Chính sách của một số công ty, doanh nghiệp chưa phù hợp nhu cầu của nông
dân khi tham gia liên kết, như giá bán vật tư của công ty còn cao hơn so với giá thị
trường, vật tư do các công ty cung ứng đôi lúc không phù hợp với yêu cầu sử dụng của
nông dân..., một số công ty, doanh nghiệp không đầu tư vật tư đầu vào (giống, phân,
thuốc BVTV) hoặc hỗ trợ vốn trong sản xuất mà chỉ thu mua lúa của nông dân vào
thời điểm thu hoạch.
Trước thực trạng trên, để phát triển hợp tác xã nhằm thúc đẩy quá trình Sản xuất và
tiêu thụ vận hành tốt theo cơ chế thị trường đáp ứng tiêu chí xây dựng nông thôn mới và
Tái cơ cấu ngành nông nghiệp,tỉnh Đồng Tháp đã đút kết một số bài học kinh nghiệm
vàthời gian tới sẽ triển khai thực hiệncác nội dung sau:
Thứ nhất: Nâng cao nhận thức và trình độ của người nông dân
- Tuyên truyền cho nông dân hiểu và biết được tầm quan trọng và lợi ích khi
tham gia HTX, cũng như việc hợp tác, liên kết trong sản xuất nông nghiệp ngày nay.
- Thay đổi tư duy, cách nghĩ từ ”sản xuất nông nghiệp” sang ”kinh tế nông
nghiệp”. Tổ chức các lớp tập huấn để trang bị cho nông dân những kiến thức cơ bản về
kỹ thuật sản xuất, các mô hình sản xuất nông nghiệp có hiệu quả, chất lượngtheo các
tiêu chuẩn như SRP, VietGap, LocalGap, LobalGap, sản xuất gắn truy suất nguồn
gốc...Những kiến thức trong kinh doanh như kiến thức về tiếp cận thị trường,
maketing, xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu,...
- Phát huy hiệu quả của mô hình ”Hội quán nông dân”, xây dựng tinh thần tự
lực, tự chủ, tự quản của người dân, cùng hợp tác với nhau trong cuộc sống hằng ngày
tiến tới hợp tác với nhau trong sản xuất, kinh doanh, thông tin thị trường, hình thành
chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ.
Thứ hai: Nâng cao chất lượng của đội ngũ quản lý HTX
Tổ chức các khóa đào tạo các cán bộ trẻ về làm việc ở các HTX; triển khai kế
hoạch đào tạo cán bộ nguồn tại địa phương chuẩn bị làm HĐQT, Ban Giám đốc HTX;
thành lập Tổ chuyên gia để chuyên tư vấn hỗ trợ các HTX trên địa bàn; xây dựng lộ
trình phát triển HTX kiểu mẫu để nhân rộng,....
Tăng cường bồi dưỡng, tập huấn nâng cao năng lực quản trị của HTX, tập trung
vào các nội dung như định hướng phát triển HT; kiến thức, kỹ năng về lập phương án,
kế hoạch sản xuất kinh doanh; kỹ năng về quản trị doanh nghiệp, quản trị HTX; thông
tin về thị trường, kinh nghiệm về xây dựng các phương án, hợp đồng liên kết theo
chuỗi giá trị.
Thứ ba: Đẩy mạnh liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp giữa HTX
với các Doanh nghiệp
123
Từng bước xây dựng và hoàn thiện chuỗi giá trị ngành hàng trên các lĩnh vực: lúa
gạo, cây ăn trái, thủy sản,... Trong đó, chú ý phối hợp với Doanh nghiệp xây dựng chỉ
dẫn địa lý, truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm nông sản, góp phần hướng đến việc sản
xuất an toàn và quảng bá sản phẩm.
Thứtư: Thực hiện đồng bộ các chính sách hỗ trợ HTX
- Thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị (thực hiện
theo sổ tay nông thôn mới). Các chính sách đặc thù của tỉnh như Nghị quyết số
138/2017/NQ-HĐND về chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp trên địa bàn
tỉnh Đồng Tháp. Trong đó, hỗ trợ tích tụ, tập trung đất đai được thí điểm áp dụng trong
lĩnh vực trồng lúa, trồng cây ăn trái, cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp; nghị
quyết 199/2018/NQ-HĐND về phê duyệt chính sách hỗ trợ liên kết trong sản xuất và
tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đồng tháp; Nghị quyết 176/2018/NQ-
HĐND quy định chính sách hỗ trợ lao động trẻ tốt nghiệp đại học, cao đẳng làm việc
có thời hạn ở hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh đồng tháp giai đoạn 2018 –
2020,…
- Triển khai các chính sách hỗ trợ Doanh nghiệp có tham gia chuỗi liên kết đối
với từng ngành hàng liên quan lĩnh vực nông nghiệp.Khuyến khích phát triển các
doanh nghiệp có đủ năng lực tham gia vào mô hình sản xuất - tiêu thụ nông sản thông
qua hợp đồng.
Thứ năm: Chính quyền là đầu mối thúc đẩy, hỗ trợ liên kết giữa nông dân
(HTX) và doanh nghiệp
Để thúc đẩy, hỗ trợchuỗi liên kết tiêu thụ giữa HTX và doanh nghiệp một cách
bền vững, hiệu quả hơn, sự hỗ trợ của các cấp chính quyền là cực kỳ quan trọng. Vì
thế, Tỉnh chỉ đạo các Sở ngành chuyên môn thường xuyên Tổ chức các buổi Tọa đàm
kết nối cung - cầu giữa HTX với doanh nghiệp, đồng thời tham gia có chọn lọc các
hoạt động xúc tiến thương mại ngoài tỉnh để giới thiệu các mặt hàng lúa gạo, thủy sản,
trái cây kết nối giữa vùng sản xuất với các hệ thống phân phối.
Thu thập thông tin cụ thể từ các HTX (về loại giống, thời gian xuống giống
diện tích, sản lượng, quy trình sản xuất, phương thức vận chuyển...) và các Doanh
nghiệp tiêu thụ lúa gạo (nhu cầu, phương thức liên kết,...). Trên cơ sở đó, Sở Nông
nghiệp & PTNT phối hợp với các Sở, ngành liên quan, chính quyền địa phương làm
trung gian, cầu nối để kết nối cung - cầu giữa hợp tác xã và doanh nghiệp.
Thứ sáu:Thúc đẩy phát triển hợp tác xã kiểu mới, đáp ứng yêu cầu của nền sản
xuất hiện đại:
Tỉnh tiếp tục chỉ đạo ngành nông nghiệp xây dựng chương trình, kế hoạch tổ
chức tập huấn nhằm thực hiện chủ trương tri thức hoá nông dân, thay đổi tư duy sản
xuất nông nghiệp sang tư duy làm kinh tế nông nghiệp. Đây được xem là giải pháp căn
cơ để đưa nông nghiệp tỉnh nhà phát triển bền vững, nông sản đủ sức cạnh tranh trên thị
trường.
Tóm lại với những việc làm cụ thể ban đầu, Tỉnh Đồng Tháp xin chia sẽ cùng Hội
nghị với tinh thần học hỏi trao đổi. Tin tưởng rằng, tại Hội nghị hôm nay sẽ có nhiều kinh
nghiệm được trình bày chia sẽ hữu ích giúp cho HTX ngày càng phát triển, thúc đẩy chuỗi
liên kết sản xuất và tiêu thụ ngày càng được hoàn thiện và phát triển bền vững tại các tỉnh
khu vực Đồng bằng sông Cửu Long góp phần thực hiện thành công Chương trình xây
dựng nông thôn mới giai đoạn sau năm 2020.