Kinh tế môi trường: Câu hỏi, bài tập và trả lời

1<br /> <br /> KINH T<br /> <br /> MÔI TRƯ NG<br /> <br /> CÂU H I, BÀI T P VÀ TR L I<br /> <br /> B sung cho tài li u hư ng d n gi ng d y dành cho<br /> Chương trình ih c<br /> <br /> I H C VI T NAM<br /> <br /> Tháng 8, 2005 Chương trình Kinh t và Môi trư ng ông Nam Á<br /> Environmental Economics Teachers’ Manual 2005<br /> <br /> 2<br /> <br /> BÀI 1: GI I THI U<br /> CH : Kinh t Môi trư ng là gì?<br /> <br /> Ngu n: F & O (2005) and F, O, & F (2002) Câu h i 1. T i sao thu xăng d u t o khuy n khích gi m th i khí t xe ô tô nhi u hơn so v i thu s h u/s d ng xe hàng năm? Gi i áp: Câu tr l i tuỳ thu c vào m c thu xăng d u so v i thu s h u xe. Thu xăng d u nh m vào ba y u t c a gi m phát th i [ ó là a)s xe tham gia giao thông; b) qu ng ư ng m i xe ch y; và c) lư ng khí th i m i d m xe ch y]. M t khác, thu hàng năm ch nh hư ng quy t nh có nên tăng s xe tham gia giao thông (bao g m c mua ho c thôi không tham gia giao thông). Tuy nhiên, n u thu xe là cao r t ít ngư i ưa xe tham gia giao thông, khi ó khí th i s gi m tương ng v i thu nhiên li u th p vì ngư i ta ch lái xe m t lư ng t i a nào ó m i ngày. B i vì thu xe cao như v y là không kh thi v m t chính tr (lý do bình ng), vì v y thu xăng d u s có nh hư ng gi m th i l n hơn. Câu h i 2. Nh ng y u t nào nh hư ng nh ng ánh i (trade-offs) ư c minh ho ư ng gi i h n cong kh năng s n xu t? Chính sách môi trư ng có th nh hư ng nh ng ánh i này như th nào? Gi i áp: C kh năng công ngh c a n n kinh t và i u ki n sinh thái có th nh hư ng s ánh i d c theo ư ng cong kh năng s n xu t. nh hư ng có h i i v i môi trư ng xu t hi n là do n n kinh t s d ng dòng tài nguyên thiên nhiên và do ch t th i c a quá trình s n xu t và tiêu dùng. i m i công ngh làm gi m lư ng u vào ho c ch t th i cho m i ơn v u ra có th làm d ch chuy n ư ng cong kh năng s n xu t lên phía trên – nhi u hàng hoá ư c s n xu t hơn cho m i ơn v ch t lư ng môi trư ng. i u này là úng trong trư ng h p tái ch và tái s d ng công ngh . Chính sách cũng có th nh hư ng nh ng ánh i ó b ng cách khuy n khích ngư i tiêu dùng và các hãng th c hi n nghiên c u và phát tri n (R&D) và áp d ng công ngh cho phép gi m nh hư ng môi trư ng cho m i ơn v u ra. Chính ph cũng có th th c hi n R&D và cung c p thông tin v các công ngh s n có nh ng ư ng cong kh năng s n xu t ti m năng có th ư c th c hi n (ví d ti m năng t Cơ ch Phát tri n s ch cho c nư c phát tri n và ang phát tri n). Cu i cùng, vai trò c a vi c c i thi n sinh thái gi m thi u nh ng ánh i có th ư c th o lu n. Ý tư ng là các cá th trong m t cân b ng sinh thái t o ra ch t th i và s d ng các u vào duy trì s ho t ng c a h sinh thái như là m t t ng th .<br /> Environmental Economics Teachers’ Manual 2005<br /> <br /> 3<br /> <br /> Câu h i 3. Hãy ch rõ i m i công ngh cho phép các hãng s n xu t hàng hoá và d ch v v i ô nhi m ít hơn như th nào? S d ng th ư ng cong kh năng s n xu t gi i thích. Gi i áp: Nhi u hàng hoá hơn có th s n xu t v i m i ơn v ch t lư ng môi trư ng ư ng cong gi i h n kh năng s n xu t d ch chuy n (xem Sơ 1.1 trong sách do Fill and Olewiler biên so n) lên phía trên, v i m c ch t lư ng môi trư ng không thay i. Ch t lư ng môi trư ng tăng lên ho c gi m xu ng tuỳ thu c vào ư ng bàng quan c a c ng ng/xã h i (CIC). Gi s công ngh tăng lên cho phép ngư i ta có nhi u con hơn. M c tiêu dùnh bình quân u ngư i gi m th p s làm tăng giá tr c a hàng hoá so v i v i ch t lư ng môi trư ng làm cho ư ng bàng quan c a c ng ng tr nên b t hơn th hi n s n lòng c n biên cao hơn trong ánh i ch t lư ng môi trư ng cho hàng hoá. Trong trư ng h p này, ch t lư ng môi trư ng b gi m th p so v i trư c thay i công ngh . ó là nh ng gì di n ra trong su t l ch s . M t khác, n u ngư i ta giàu hơn m c trung bình, h có th có ư c giá tr tăng lên t ch t lư ng môi trư ng so v i tiêu dùng. Trong trư ng h p này CIC s tr nên d c hơn ph n ánh s n lòng c n biên th p hơn ánh i ch t lư ng môi trư ng cho hàng hoá. Câu h i 4. Anh/ch hãy cho bi t b t kỳ khuy n khích nào có tác ng nh t quán v i tính b n v ng? Anh/ch hãy cho bi t b t kỳ khuy n khích nào có tác ng ngư c l i? Làm th nào có th thay i nh ng khuy n khích có tác ng ngư c l i ó? Gi i áp: Trư c h t c n ph i tr l i nh ng hành vi nào thì nh t quán v i phát tri n b n v ng. Trong nhi u trư ng h p, ây là v n tranh cãi. Ví d , ngư i ta tin tư ng r ng m i lúc m i nơi tái ch nhi u hơn là i u t t n u mu n t ư c b n v ng b i vì nó gi m c lư ng ch t th i và m c khai thác tài nguyên nguyên thu . i u này không ph i khi nào cũng úng. Tái ch s d ng tài nguyên thiên nhiên và năng lư ng. Nh ng chuy n xe hơi c a các cá nhân ch v i m c tiêu duy nh t là ưa ch t th i n các phương ti n tái ch có th gây nên thi t h i môi trư ng l n hơn do t cháy nhiên liêu so v i thi t h i phòng tránh. T vi n c nh thay i khí h u, gi m t cháy nhiên li u t lòng t ch c ch n luôn luôn làm tăng tri n v ng b n v ng. i l i b ng thuy n, tàu l a, ho c xe buýt, ch không ph i b ng xe hơi cá nhân, nhìn chung là nh t quán v i tính b n vũng hơn. Cơ c u khuy n khích ch n l a phương ti n giao thông thay i theo theo t ng qu c gia và i u ki n a phương. Thay i khuy n khích theo hư ng gi m s d ng xe hơi cá nhân và máy bay là m tv n c a chính sách chính ph . Xu t phát t th c t ph n l n ngư i các nư c công nghi p phát tri n có thói quen s d ng xe hơi tư nhân và máy bay, và h th ng cai tr có tính dân ch hi n có các xã h i ó, tri n v ng thay i khuy n khích theo hư ng ó là có l không l n. Có th k n là vi c th i rác, mua s n ph m v i nhi u bao bì so v i không bao bì, t i thi u hoá s d ng nư c c a các h gia ình.<br /> <br /> Environmental Economics Teachers’ Manual 2005<br /> <br /> 4<br /> <br /> BÀI 2: M I QUAN H GI A MÔI TRƯ NG VÀ N N KINH T VÀ T NG QUAN V NH NG V N TÀI NGUYÊN, MÔI TRƯ NG CH<br /> 1: M i quan h gi a môi trư ng và n n kinh t<br /> <br /> Ngu n: F & O, Chương 2; và F, O, & F 2002 Câu h i 1: Tăng trư ng dân s trong Sơ 2.1? Gi i áp: Tăng trư ng dân s phá v quan h tr c ti p gi a kh i lư ng v t ch t và năng lư ng ư c ưa vào h th ng và kh i lư ng phát th i. Tăng trư ng có nghĩa m t ph n c a tài nguyên tích lu trong dân s ang tăng. i u này cũng úng cho h th ng v t ch t, nhu s tích t c a tài s n v t ch t. Ch ng nào tăng trư ng v n ti p t c s khác nhau gi a u vào và u ra v n t n t i. Câu h i 2: N u t t c các hàng hoá có th thay i ngay t c thì (overnight) chúng có th t n t i lâu g p ôi so v i trư c ây, i u này làm thay i các dòng luân chuy n trong Sơ 2.1 như th nào? Gi i áp: i u này s làm gi m r t l n lư ng ch t th i b i vì nó làm gi m m t cách áng k lư ng tài nguyên duy trì các ho t ng kinh t m t m c nh t nh. Th c ch t, ó là s gi m Rp, theo thu t ng c a mô hình. T t nhiên, i u này không phá v cân b ng dài h n c a u vào và ch t th i. Nhưng lư ng tài nguyên c n thi t ph c v cho m t m c ho t ng kinh t nh t nh cũng như lư ng ch t th i s gi m i m t n a. Câu h i 3: M t lư ng ch t th i ư c th i vào m t th i i m nào ó m t nơi nào ó có th là ch t gây ô nhi m; n u nó ư c th i m t th i i m khác ho c m t nơi khác thì nó có th không t o thành ch t gây ô nhi m. T i sao i u này l i úng? Gi i áp: Câu h i này nh m nh n m nh r ng không ch có lo i ch t th i là quan tr ng, mà c khi nào và âu nó ư c th i. Ch t ô nhi m là cái gì ó gây thi t h i, và m c thi t h i ph thu c vào kh năng h p ph / ng hoá c a môi trư ng cũng như dân s và tài nguyên sinh thái ti p xúc v i ch t th i. Ví d : ti ng n t sân bay g n thành ph và cùng m c ti ng ôn như v y nhưng sân bay xa; ch t th i do không khí mang theo trong th i gian hoán ngh ch nhi t so v i nh ng ngày l ng gió. Câu h i 4: T i sao nh ng ch t gây ô nhi m tích lu t n t i lâu l i khó qu n lý hơn ch t gây ô nhi m không tích lu t n t i trong th i gian ng n? nh hư ng như th nào n s cân b ng c a các dòng<br /> <br /> Environmental Economics Teachers’ Manual 2005<br /> <br /> 5 Gi i áp: Ch t gây ô nhi m không tích lu , t n t i trong th i gian ng n gây thi t h i và bi n m t, cho nên n u chúng ta mu n gi m thi t h i chúng ta ch c n gi m m c th i hi n th i. Nhưng ch t th i tích lu t n t i ó ây gây thi t h i trong tương lai, vì v y c n th y trư c qu n lý thi t h i, và i u ó thư ng khó t ư c. i u ó là hóc búa vì vi c nghiên c u tr nên khó khăn hơn - ph i d báo nh hư ng lâu dài trong tương lai; và nó hóc búa vì ngư i ta thư ng th c hi n chi t kh u theo th i gian. Câu h i 5. Gi s chúng ta quan sát th y phát th i ch t ô nhi m gi m xu ng nhưng ch t lư ng môi trư ng không tăng lên – có th gi i thích i u này như th nào? Gi i áp: M t s nguyên nhân ư c li t kê: 1) m c phát th i có th gi m nhưng ch t ô nhi m có tính tích lu nên lư ng ch t ô nhi m tăng lên. ch t ô nhi m gi m xu ng, t c phân hu ho c h p th c a môi trư ng t nhiên ph i lơn hơn t c th i ch t ô nhi m, 2) Trư c khi gi m th i ch t lư ng môi trư ng có th ã b suy thoái n n i m c th i th p cũng gây thi t hai như m c th i cao gây nên, 3) Có th có s tr gi a phát th i và thi t h i môi trư ng do tính ph c t p c a h sinh thái. H sinh thái có th t m c thi t h i ngư ng và sau ó nó hu ho i m t cách nhanh chóng. 4) Thi t h i môi trư ng có th do nh hư ng k t h p t nh ng ch t gây ô nhi m khác nhau. Ví d , các nhà khoa h c báo cáo r ng m c khí CO2 cao có th làm tăng t c hình thành các l h ng ô zôn, 5)M c d u phát th i m t ch t gây ô nhi m là th p hơn, các hãng có th tìm gi i pháp thay th , nh ng gi i pháp này cũng gây thi t h i. Câu h i 6: “Vi c nghiên c u các v n tài nguyên thiên nhiên c n ph i th a nh n t m quan tr ng v k thu t/khoa h c, kinh t , và chính tr xã h i”. Hãy gi i thích ( Trích d n t Perman, Ma, McGilvray, and Common, 2003) Gi i áp: Trích d n này g i ý r ng có ư c l i gi i áp y và ch t ch v v n tài nguyên thiên nhiên c n áp d ng phương pháp a ngành. Tuy nhiên, trong nghiên c u v n môi trư ng, nhà kinh t s s m phát hi n ra r ng s tác ng qua l i gi a h th ng kinh t và môi trư ng òi h i c n ph i ưa vào các n i dung, phương pháp c a khoa h c t nhiên, trái t và s s ng. Hơn th n a, v n phân ph i thu nh p và c a c i trong nư c và qu c t và qua th i gian, và v n thi t l p và th c hi n chính sách m b o ch c ch n r ng nh ng quan tâm v xã h i chính tr s luôn luôn là có ý nghĩa.<br /> <br /> BÀI 3: NGUYÊN NHÂN C A CÁC V N CH<br /> : Nguyên nhân ch y u c a các v n<br /> <br /> MÔI TRƯ NG<br /> <br /> môi trư ng trên th gi i là gì?<br /> <br /> Ngu n: Field & Olewiler, trang 84, và Forsdyke, Field và Olewiler, 2002<br /> Environmental Economics Teachers’ Manual 2005<br /> <br />