Lãnh đạo căn bản: Những
nhân tố tiềm ẩn của thành
công lớn (phần cuối)
Nghiên cứu của 3 tác giả Daniel Goleman, Richard Boyatzis v
à
Annie McKee cho thấy: Một nhà lãnh đ
ạo bằng trí tuệ thông minh
xúc cảm có thể tự nhận ra bản thân, hiểu những ảnh hư
ởng của sự
đồng cảm để điều khiển tâm trạng mình, thay đổi tâm trạng tốt h
ơn,
và cải thiện tâm trạng của ngư
ời khác thông qua mối quan hệ quản
lý.
Hãy bắt đầu tích trữ
Quá trình chúng tôi đề xuất về vấn đề tự khám phá bản thân và cá tính là
vấn đề không mới cũng không phải xuất phát từ ngành sinh lý học hiện
đại, giống như các chương trình tự đào tạo cho các nhà quản lý ngày
nay. Thay vào đó, quá trình này dựa trên ba dòng nghiên cứu cơ bản tập
trung vào câu hỏi làm cách nào nhà quản lý có thể cải thiện năng lực trí
tuệ thông minh xúc cảm để lãnh đạo hiệu quả. Năm 1989, một người
trong chúng tôi (Richard Boyatzis) bắt đầu thiết lập nên phần chính của
cuộc nghiên cứu để thiết kế một qúa trình 5 bước. Từ đó, h
àng nghìn nhà
quản lý đã thành công với thiết kế này.
Không giống như các dạng huấn luyện truyền thống, quá trình này của
chúng tôi dựa trên khoa học về bộ não. Các kỹ năng xúc cảm của con
người - thái độ và khả năng con người tiếp cận cuộc sống và công việc -
không phải được quy định bởi gen như màu tóc hay màu da. Nhưng xét
trên một số khía cạnh, các kỹ năng này có thể được coi như thế vì chúng
được khắc sâu trong hệ thần kinh của chúng ta.
Trên thực tế, các kỹ năng xúc cảm của con người có một bộ phận thuộc
gen. Ví dụ như các nhà khoa học đã khám phá ra gen xấu hổ - một gen
mà bản chất không phải một tâm trạng, nhưng gen này có thể làm một
người thường xuyên ít nói, trầm tư, chúng ta gọi là trầm tính. Những
người khác khi sinh ra đã rất vui vẻ - do đó tâm trạng hạnh phúc không
dứt của họ dường như là vui tính bẩm sinh, trước khi họ chào đời. Một
nhà quản lý giải thích, “Tất cả những điều tôi biết là từ khi tôi là một
đứa bé, tôi đã luôn hạnh phúc. Mặc dù điều đó làm một số người khó
chịu nhưng tôi không thể buồn ngay cả khi đã cố buồn. Và anh trai tôi
cũng vậy, anh ấy luôn nhìn th
ấy những mặt tích cực của cuộc sống, ngay
cả sau hôn nhân tan vỡ.”
Ngay cả khi các kỹ năng xúc cảm một phần do bẩm sinh, kinh nghiệm
đóng vai trò quan trọng trong việc các gen tác động lên cảm xúc. Một
đứa bé hạnh phúc nhưng mồ côi hay đứa bé phải chịu những bệnh tật về
mặt thể chất có thể trở thành một người lớn lúc nào cũng sầu não. Một
đứa bé cáu bẳn có thể trở thành một người trưởng thành vui vẻ sau khi
khám phá ra công việc phát triển được bản thân. Các nhà nghiên c
ứu cho
rằng hệ thống các kỹ năng xúc cảm của chúng ta được ổn định vào giữa
những năm chúng ta 20 tuổi và cũng vào giai đoạn đó, những hành vi
tương ứng của chúng ta cũng trở thành thói quen. Điều này cho th
khó khăn: cách chúng ta cùng hành động - hạnh phúc, chán nản, hay cáu
bẳn - thì thái độ đó được khắc sâu vào não bộ của chúng ta, chúng ta lại
càng cảm thấy và hành động theo hướng đó.
Đó là lý do tại sao vấn đề trí tuệ thông minh xúc cảm lại quan trọng đến
vậy cho một nhà lãnh đạo. Một nhà lãnh đ
ạo bằng trí tuệ thông minh xúc
cảm có thể tự nhận ra bản thân, hiểu những ảnh hưởng của sự đồng cảm
để điều khiển tâm trạng mình, thay đổi tâm trạng tốt hơn, và cải thiện
tâm trạng của người khác thông qua mối quan hệ quản lý.
Qúa trình 5 bước sau đây được thiết kế để hướng bộ não vào những h
ành
vi thông minh xúc cảm hơn. Qúa trình này bắt đầu với việc bạn tưởng
tượng mình trong một hình ảnh hoàn hảo và hình ảnh bạn trên thực tế,
như cách mà mọi người cảm nhận về bạn. Bước tiếp theo là xây dựng
một kế hoạch như một cây cầu nối con người hoàn hảo với con người
thật, sau đó thực hành những hành động này. Bước này phải được thực
hiện với việc thiết lập một cộng đồng những người sẽ đốc thúc bạn thực
hiện - gồm đồng nghiệp và gia đình. Hãy phân tích chi tiết từng bước.
“Tôi muốn trở thành người như thế nào?” Sofia, một giám đốc cấp
cao ở một công ty truyền thông Bắc Âu, biết cô ấy cần hiểu việc lãnh
đạo xúc cảm của cô ảnh hưởng đến người khác như thế nào. Bất cứ khi
nào cô ấy cảm thấy căng thẳng, cô ấy có xu hướng nói chuyện rất khó
chịu và kiểm soát công việc của cấp dưới để đảm bảo công việc được
làm đúng. Việc tham dự những buổi hội thảo về lãnh đạo, cũng như đọc
các sách quản trị hay làm việc với chuyên gia cũng không thay đổi được
thói quen này của cô.
Khi Sofia đến tư vấn chỗ chúng tôi, chúng tôi đề nghị cô tưởng tượng cô
là một nhà lãnh đạo thành công tám năm sau và viết một bản miêu tả
một ngày bình thường. Chúng tôi hỏi “Cô sẽ đang làm gì?”, “Cô sẽ đang
sống ở đâu? Ai sẽ ở đó cùng cô? Cô sẽ cảm thấy thế nào?” Chúng tôi
thúc đẩy cô nghĩ đến những giá trị sâu kín nhất và những ước mơ xa vời
nhất của cô, và giải thích làm cách nào những hình mẫu này sẽ trở thành
một phần cuộc sống hiện tại của cô.
Sofia tưởng tượng cô ấy đang lãnh đạo công ty nhỏ gọn của mình với 10
nhân viên. Cô ấy thích thú với mối quan hệ cởi mở với con gái mình và
tin tưởng vào mối quan hệ với bạn bè và đồng nghiệp. Cô ấy thấy bản
thân mình là một lãnh đạo thoải mái và hạnh phúc, yêu quý và trao
quyền cho tất cả mọi người xung quanh mình.
Nhìn chung, Sofia đã chưa nhận thức nhiều về bản thân mình: Cô ấy
hiếm khi có khả năng tìm ra nguyên nhân tại sao cô ấy luôn căng thẳng
khi làm việc và khi về nhà. Tất cả những gì cô có thể nói là, “M
ọi thứ cứ
lộn tùng phèo cả lên”. Bài tập này thúc đẩy cô vẽ ra một bức tranh cuộc
sống sẽ như thế nào nếu mọi thứ đều đúng, giúp cô thấy được phong
cách lãnh đạo của mình thiếu những yếu tố nào. Cô có thể thấy được
những ảnh hưởng của mình lên người khác.
“Tôi là người như thế nào trong hiện tại?” Trong bước tiếp theo của
quá trình tự khám phá, bạn sẽ thấy phong cách lãnh đạo của mình theo
cách mà người khác nhìn nhận bạn. Điều này rất khó và nguy hiểm nữa.
Khó bởi vì rất hiếm người có đủ can đảm nói cho ông chủ hoặc đồng
nghiệp là ông ta thực sự thế nào. Và nguy hiểm, bởi vì những thông tin
dạng này có thể làm bạn khó chịu, thậm chí chết đứng. Chỉ một chút
không nhận thức được bản thân thôi cũng xảy ra những chuyện rất tệ
hại: Cơ chế phòng vệ của cái tôi cá nhân lúc đó phát huy tác dụng.
Nghiên cứu của Martin Seligman cho thấy những người làm việc hiệu
quả nói chung thường lạc quan về triển vọng và khả năng của mình hơn
những người trung bình khác. Trên thực tế, cặp kính màu hồng đã tiếp
nhiên liệu cho lòng nhiệt tình và năng lượng giúp người ta đạt được
những thành tựu kì diệu không ngờ tới. Nhà viết kịch Henrik Ibsen gọi
đó sự tự lừa dối đó là “lời nói dối quan trọng sống còn”, xoa dịu những
sự nghi ngờ, chúng ta tin vào lời nói dối đó để đối mặt với một thế giới