Luận án Tiến sĩ: Phát huy vai trò của văn hóa trong phát triển kinh tế - xã hội ở Tây Bắc hiện nay

Văn hóa được xem là yếu tố cốt lõi để nhận diện và định vị một dân tộc, hiện diện trong mọi hoạt động cá nhân và xã hội, thẩm thấu vào nhân cách con người và lịch sử cộng đồng. Trong mối quan hệ với phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa không chỉ là động lực tinh thần mà còn là nguồn lực vật chất quan trọng, góp phần kiến tạo phẩm chất con người, điều chỉnh quan hệ xã hội, thiết lập môi trường chính trị - xã hội ổn định. Văn hóa đóng vai trò nền tảng tinh thần, sức mạnh nội sinh và quyền lực mềm, đảm bảo sự phát triển bền vững của quốc gia.

Đối tượng của luận án là các nhà nghiên cứu, học giả trong lĩnh vực triết học, văn hóa học, kinh tế - xã hội; các nhà hoạch định chính sách, cán bộ quản lý văn hóa và phát triển kinh tế - xã hội ở các cấp, đặc biệt là tại các tỉnh vùng Tây Bắc Việt Nam; và sinh viên, học viên quan tâm đến vai trò của văn hóa trong phát triển bền vững.

Luận án này tập trung nghiên cứu vai trò của văn hóa trong phát triển kinh tế - xã hội tại vùng Tây Bắc Việt Nam, một khu vực có tiềm năng văn hóa phong phú từ hơn 20 dân tộc thiểu số. Đề tài làm rõ cơ sở lý luận về vai trò của văn hóa như một nguồn nội lực nội sinh, đồng thời đánh giá thực trạng phát huy vai trò này, bao gồm những thành tựu đạt được và các hạn chế còn tồn tại. Mặc dù văn hóa Tây Bắc có tiềm năng lớn, việc khai thác và phát huy chưa tương xứng, còn nhiều yếu tố lạc hậu ảnh hưởng đến sự phát triển con người và kinh tế - xã hội, thậm chí xuất hiện những biểu hiện tiêu cực. Mục đích của luận án là làm rõ lý luận về phát huy vai trò của văn hóa trong phát triển kinh tế - xã hội ở Tây Bắc, từ đó đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tiếp tục phát huy vai trò này trong thời gian tới. Luận án thực hiện tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan, phân tích lý luận về văn hóa và vai trò của nó trong phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là văn hóa của các dân tộc thiểu số ở Tây Bắc. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các yếu tố văn hóa đặc trưng, tiêu biểu của vùng, được tạo dựng qua nhiều đời bởi các dân tộc thiểu số, tại các tỉnh Hòa Bình, Sơn La, Điện Biên và Lai Châu, trong giai đoạn từ năm 2011 đến nay. Nghiên cứu được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về văn hóa, cùng với các phương pháp nghiên cứu khoa học như thống nhất lịch sử - logic, phân tích - tổng hợp, diễn dịch - quy nạp, so sánh, khái quát hóa và quan sát thực tế. Luận án đóng góp vào việc làm rõ hơn lý luận về phát huy vai trò của văn hóa trong phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là văn hóa của các dân tộc thiểu số ở Tây Bắc, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo quan trọng cho công tác giảng dạy, nghiên cứu và hoạch định chính sách phát triển văn hóa - kinh tế - xã hội cho các tỉnh vùng núi phía Bắc.