Luận án Tiến sĩ: Chính sách ngoại giao văn hóa của Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa

Trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh quốc tế ngày càng sâu rộng, quyền lực mềm nổi lên như một trụ cột quyết định trong chiến lược nâng cao vị thế quốc gia. Trong đó, ngoại giao văn hóa đóng vai trò đặc biệt quan trọng, là cầu nối đưa các giá trị, di sản, hình ảnh và bản sắc của một quốc gia đến với thế giới, qua đó nâng cao uy tín và tầm ảnh hưởng quốc tế. Với Việt Nam, ngoại giao văn hóa không chỉ là một phương thức quảng bá hình ảnh đất nước mà còn là phương tiện góp phần khẳng định độc lập, tự chủ, xây dựng môi trường hòa bình, củng cố sức mạnh tổng hợp của dân tộc trong tiến trình hội nhập. Mặc dù tầm quan trọng của ngoại giao văn hóa đã được nhận thức, các nghiên cứu hiện tại thường chỉ mô tả hoạt động mà chưa đi sâu phân tích vai trò của Nhà nước trong toàn bộ chu trình chính sách. Khoảng trống này đặc biệt quan trọng khi Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức phức tạp. Do đó, một phân tích sâu sắc, hệ thống từ góc độ chính trị học về chính sách ngoại giao văn hóa là cần thiết để tìm ra cơ chế phối hợp hiệu quả, tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao quyền lực mềm quốc gia.

Giới học giả, nghiên cứu sinh, và các nhà hoạch định chính sách trong lĩnh vực chính trị học, quan hệ quốc tế và ngoại giao văn hóa.

Luận án tiến sĩ này cung cấp một phân tích chính trị học toàn diện về chính sách ngoại giao văn hóa của Việt Nam trong giai đoạn 2011–2025, đặt trong bối cảnh toàn cầu hóa. Mục tiêu chính là giải mã chu trình chính sách đầy đủ, từ hoạch định đến thực thi, giám sát và đánh giá, nhằm kiến tạo một mô hình hoàn thiện để nâng cao sức mạnh mềm và vị thế quốc gia. Nghiên cứu sử dụng phương pháp đa chiều, kết hợp phân tích chính sách để làm rõ cấu trúc thể chế và quy trình ra quyết định, phân tích định tính chuyên sâu từ các văn kiện và phỏng vấn chuyên gia, cùng với phân tích định lượng dữ liệu sự kiện và báo chí. Ngoài ra, luận án còn thực hiện so sánh đối chiếu với các chiến lược ngoại giao văn hóa của các quốc gia như Pháp, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc để rút ra bài học kinh nghiệm.Về mặt lý luận, luận án làm rõ cách thức một quốc gia chuyển hóa nguồn lực văn hóa thành quyền lực mềm thông qua chu trình chính sách công, bổ sung góc nhìn chính trị học vào lý thuyết quyền lực mềm của Joseph S. Nye và đề xuất cách tiếp cận “Nhà nước kiến tạo quyền lực mềm”. Về mặt thực tiễn, các phát hiện và kiến nghị cung cấp tài liệu tham khảo quý báu cho các nhà hoạch định chính sách. Luận án xác định bốn trụ cột của chính sách ngoại giao văn hóa: quảng bá di sản và bản sắc, hợp tác văn hóa quốc tế, huy động kiều bào, và ứng dụng công nghệ truyền thông số. Dựa trên cơ sở thực chứng, nghiên cứu đề xuất các giải pháp chính sách cụ thể, bao gồm hoàn thiện thể chế pháp lý, đa dạng hóa nguồn lực, thúc đẩy chuyển đổi số, phát huy vai trò của kiều bào làm “đại sứ văn hóa”, và thiết lập cơ chế giám sát–đánh giá theo chuẩn mực quốc tế, nhằm tối ưu hóa hiệu quả của ngoại giao văn hóa Việt Nam.