ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
--------
NGUYỄN QUỐC SỬU
GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG
CHỨC HÀNH CHÍNH TRONG ĐIỀU KIỆN XÂY DỰNG N
NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Chuyên ngành: Lịch sử Lý luận Nhà nước và Pháp luật
số: 62 38 01 01
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
Người hướng dẫn khoa học:
GS. TS. Phạm Hồng Thái
HÀ NỘI - 2010
1
PHN M ĐẦU
1. Tính cp thiết của đề tài
Cách đây hơn 500 năm, vua Lê Thánh Tông đã giao cho Thân Nhân Trung son
bài văn bia đầu tiên Văn Miếu - Quc T Giám để nói v ý nghĩa của khoa thi hi
năm 1442, dƣới thời Thái Tông. Trong văn bia đoạn viết: Hin tài nguyên
khí quc gia, nguyên khí thịnh thì đất nước mnh và càng ln mnh, nguyên khí suy thì
thế nước yếu càng xung thp. Bi vy, các bc vua tài giỏi đời xưa, chẳng đời
nào lại không chăm lo nuôi dưỡng đào tạo nhân tài, bồi đắp thêm nguyên khí”. Từ
trƣc đến nay, con ngƣời luôn luôn nhân t hết sc quan trng trong vic cng c,
gi gìn trt t, k cƣơng hội, đảm bo s phát trin ca hi, đặc biệt đội ngũ
cán b, công chc. Yếu t con ngƣời luôn gi vai trò quyết định đối vi s thành bi,
gn lin vi vn mnh ca mt quc gia.
Hiện nay, dƣới s lãnh đạo của Đảng Cng sn Việt Nam, đất nƣớc ta đang tiến
hành công cuộc đổi mi toàn din và sâu sc các mặt, các lĩnh vực của đời sng hi.
Đặc biệt, chúng ta đang nỗ lc xây dựng nhà nƣớc pháp quyn hi ch nghĩa của
nhân dân, do nhân dân nhân dân. Mun xây dựng thành công nhà nƣớc pháp
quyn thì bên cnh vic ban hành mt h thng pháp luật đầy đủ, đồng bộ, điều quan
trọng hơn phải làm thế nào để đƣa pháp lut vào thc tế đời sng hội, để mi
thành viên trong hi, nhất đội ngũ cán b, công chc hành chính, am hiu các
nguyên tắc, quy đnh pháp lut; t đó, sử dng pháp luật nhƣ một công c để bo v
li ích của Nhà nƣớc, ca tp th và ca mi công dân. Nhà nƣớc pháp quyn xã hi
ch nghĩa đòi hi phi một đội ngũ cán bộ, công chức hành chính đƣợc trang b
kiến thc mới, duy mới, nht kiến thc pháp luật để đảm nhim công c qun
nhà nƣớc, gii quyết công vic hiu qu. Ngh quyết Hi ngh ln th năm Ban
chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa X đã chỉ nhim v bn, bức xúc: “Xây dựng
đội ngũ cán b năng lực t chc và vận động nhân dân thc hiện đƣờng li ca
Đảng, pháp lut của Nhà nƣớc, công tâm, tho vic, tn ty vi dân, biết phát huy sc
dân, không tham nhũng, không c hiếp dân, tr hóa đội ngũ, chăm lo công tác đào to,
bồi dƣỡng, gii quyết đồng b chính sách đi vi cán bộ”. Để thc hin thng li mc
tiêu đó, mt trong nhng nhim v cp bách hin nay phải đƣa pháp luật vào đi
sng xã hi mà khâu trung gian vô cùng quan trọng chính là đội ngũ cán bộ, công chc
2
hành chính; phải nâng cao trình độ kiến thc, hiu biết pháp lut cho đội ngũ cán bộ
này. Cơ sở khoa hc và thc tin ca vấn đề nêu trên th hin ch:
Th nht, cán b, công chc hành chính khâu ch yếu thc hin ch trƣơng,
đƣờng li của Đảng, chính sách, pháp lut của Nhà nƣớc. Mi chính sách, pháp lut
của Nhà nƣớc phải đƣợc cán b, công chc hành chính trin khai thì mi th đi vào
trong đời sng hi. H những ngƣời trc tiếp chuyển pháp lut trên giy t
thành pháp luật trong hành động”. vậy, đội ngũ cán b, công chc hành chính
phải đƣợc trang b kiến thc, hiu biết pháp lut và ý thc pháp lut trình độ cao
để thc hin tt chc năng, nhiệm v ca mình.
Th hai, trình độ dân trí nói chung, dân trí v pháp lut nói riêng trong hi
ngày càng đƣợc nâng cao, đòi hỏi đội ngũ cán bộ, công chc hành chính càng phi
kiến thc, hiu biết pháp lut ý thc pháp lut trình đ cao thì mới đáp ứng đƣợc
yêu cu gii quyết công vic hành chính - công v ca mình tốt hơn.
Trong khi đó, đội ngũ cán b, công chc nh chính nƣớc ta hin nay còn
nhiu mặt chƣa đáp ứng đƣợc yêu cu đổi mi xây dựng nhà nƣớc pháp quyn
hi ch nghĩa. Trình độ kiến thc, hiu biết pháp lut ca h còn nhng hn chế,
bt cập, chƣa theo kịp và chƣa đƣợc nâng tầm tƣơng xứng vi s đổi mi ca h thng
pháp luật. Trong điều kin ca nn kinh tế th trƣng, mt s mt trái của đang bộc
lộ, nhƣ chủ nghĩa thực dng; các t nn hi; mt b phn cán b, công chức đã
thoái hóa, biến chất trƣớc nhng cám d v li ích vt cht. Đại hội đại biu toàn quc
ln th VIII đã nhận định: Đội ngũ cán bộ, công chức nhìn chung chƣa ngang tầm
nhim v, mt b phn không nh đã bị thoái hoá, biến chất, chƣa đáp ứng đƣợc các
yêu cu quản nhà nƣớc trong thi mới” [22]. Nguyên nhân chính của tình trng
này do s hn chế v năng lực duy độc lp, v trình độ qun lí, thiếu kiến thc,
hiu biết pháp luật; đng thi, chế độ, chính sách đãi ngộ của Nhà nƣớc chƣa kịp thi
phù hợp. “Đội ngũ cán bộ tuy đông nhƣng không đng b, vn còn tình trng va
tha, va thiếu. Trình đ kiến thức, năng lực lãnh đạo quản chƣa đáp ng đƣợc
yêu cu nhim v mới” [23].
Thc trạng trên đây đã đang gây khó khăn cho công tác qun hi bng
pháp lut, ảnh hƣởng tiêu cc ti tiến trình xây dng Nnƣớc pháp quyn hi ch
nghĩa Vit Nam, ti quá trình ci cách hành chính nnƣớc. Đặc bit, đã đang
3
tạo ra lun hi bc xúc trong qun chúng nhân dân, làm suy gim lòng tin ca
nhân dân đối vi hiu lc, hiu qu ca b máy hành chính nhà nƣớc. Mt trong
những nguyên nhân bản dẫn đến tình trạng trên do trình độ kiến thc, hiu biết
pháp lut ca mt b phn không nh cán b, công chc hành chính còn nhiu hn chế.
Giáo dc pháp lut cho cán b, công chc hành chính mt bin pháp hu
hiu nhm trang b kiến thc, hiu biết pháp lut, nâng cao ý thc pháp lut, góp phn
hình thành li sng làm vic theo pháp lut cho cán b, công chc hành chính; góp
phn bảo đảm cho nhà c qun hi bng pháp lut hiu qu, xây dựng đội
ngũ cán b, công chc hành chính trong sch, vng mnh. Tuy nhiên, công tác giáo
dc pháp lut cho cán b, công chc hành chính nƣớc ta trong thi gian qua còn bc
l nhng hn chế, yếu kém trên nhiu mt, t ni dung, hình thức cho đến phƣơng
pháp giáo dc pháp lut. Giáo dc pháp luật cho đội ngũ cán bộ, công chc nh chính
chƣa đƣợc đặt ngang tm vi yêu cu qun lý hi bng pháp luật, chƣa đƣợc tiến
hành thƣờng xuyên, liên tục và đồng b; giáo dục chƣa có trng tâm, trọng điểm, chƣa
s phi kết hp giữa các quan, t chc, gia các cp, các ngành. Do vy, hiu
qu giáo dc pháp lut cho cán b, công chc hành chính còn nhiu hn chế. Tình hình
trên đòi hỏi nhà nƣớc phải tăng cƣờng công tác giáo dc pháp lut cho cán b, công
chc hành chính, trang b kiến thc, hiu biết pháp lut cho h; giúp h biết cách gii
quyết công vic phù hp vi yêu cu ca pháp lut trong khi thc thi công v.
Xây dng nn hành chính Vit Nam trong sch, vng mnh, hiện đại dân
mt tt yếu khách quan trong tiến trình xây dng Nnƣớc pháp quyn hi ch
nghĩa Việt Nam. Nền hành chính đó đòi hỏi phi một đội ngũ cán bộ, công chc
hành chính không ch vng vàng v bản lĩnh chính trị, đạo đức ngh nghip trong
sáng, li sng lành mnh, mà còn phi kiến thc, hiu biết pháp lut trình độ cao
và tinh thông chuyên môn nghip v. Vic xây dng nn hành chính phc v nhân dân
đòi hỏi phải chăm lo, đào to, phát triển đội ngũ cán bộ, công chc hành chính c v s
ng và chất lƣợng.
Xut phát t tình hình trên, tôi nhn thy vic xây dng, đào tạo đội ngũ cán bộ,
công chc hành chính, đc bit công tác giáo dc pháp lut cho h mt yêu cu
khách quan, cp thiết trong điều kin xây dng Nhà nƣớc pháp quyn xã hi ch nghĩa
hin nay. vy, vic chọn đề tài “Giáo dc pháp lut cho đội ngũ n b, công chc
4
hành chính trong điều kin xây dng Nhà nước pháp quyn hi ch nghĩa Việt
Nam” làm đề tài luận án là đáp ứng yêu cầu đặt ra hin nay c v lý lun và thc tin.
2. Mc đích và nhiệm v ca lun án
Mục đích của lun án làm c v phƣơng diện lun thc tin vấn đề
giáo dc pháp lut cho cán b, công chc hành chính, đánh giá thc trng hoạt động
giáo dc pháp lut cho cán b, công chc hành chính trong điu kin xây dng Nhà
nƣớc pháp quyn nƣớc ta, ch ra nhng bt cp ca hoạt động đó, nguyên nhân ca
để trên cơ sở đó, đƣa ra quan điểm và gii pháp nhm nâng cao chất lƣợng giáo dc
pháp lut cho cán b, công chức hành chính trong điều kin xây dng Nnƣớc pháp
quyn xã hi ch nghĩa Việt Nam.
Để hoàn thành mục đích đặt ra, lun án tp trung gii quyết các nhim v:
Mt , phân tích chức năng, nhim v ca cán b, công chc hành chính trong
điều kin xây dng Nnƣớc pháp quyn hi ch nghĩa Vit Nam; mục đích, mục
tiêu, ch thể, đối tƣợng, nội dung, phƣơng pháp hình thức giáo dc pháp lut cho
đội ngũ cán bộ, công chc hành chính và những nét đc thù ca nó.
Hai , phân tích, đánh giá thực trng giáo dc pháp lut cho cán b công chc
hành chính - một đối tƣợng đặc bit, ch ra các nguyên nhân dẫn đến thc trạng đó; các
yếu t nh hƣởng đến hoạt động giáo dc pháp lut cho cán b, công chc hành chính
nƣớc ta hin nay.
Ba , trên sở quán trit các quan điểm tính cht ch đạo, đề xut các gii
pháp nhm nâng cao chất lƣợng giáo dc pháp lut cho cán b, công chc hành chính
trong điều kin Nhà nƣớc pháp quyn xã hi ch nghĩa Vit Nam.
3. Phm vi và đi tƣợng nghiên cu ca lun án
T góc độ Lut hc, phm vi nghiên cu ca lun án ch gii hn trong vic
phân tích lun thc tin vấn đề giáo dc pháp lut cho cán b, công chc hành
chính; lun chng thc trng giáo dc pháp lut cho cán b, công chc hành chính
nƣớc ta hiện nay và đề xut quản điểm, mt s gii pháp nâng cao chất lƣợng giáo dc
pháp lut cho cán b, công chức hành chính trong điu kin xây dựng Nhà nƣớc pháp
quyn xã hi ch nghĩa Việt Nam.
Đối tƣợng nghiên cu ca lun án giáo dc pháp lut cho đội ngũ cán b,
công chức hành chính trong điều kin xây dựng Nhà nƣớc pháp quyn hi ch