BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
Kiều Xuân Hậu
NGHIÊN CỨU CẤU TRÚC VÀ TÍNH CHẤT HỢP KIM
NHỚ HÌNH NỀN Ni-Ti VÀ Ni-Mn CHẾ TẠO BẰNG
PHƯƠNG PHÁP NGUỘI NHANH
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC VẬT CHẤT
Hà Nội - 2025
BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
Kiều Xuân Hậu
NGHIÊN CỨU CẤU TRÚC VÀ TÍNH CHẤT HỢP KIM
NHỚ HÌNH NỀN Ni-Ti VÀ Ni-Mn CHẾ TẠO BẰNG
PHƯƠNG PHÁP NGUỘI NHANH
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC VẬT CHẤT
Ngành: Vật liệu điện tử
Mã số: 9440123
c nhận của Hc viện
Khoa học Công ngh
Người hướng dẫn 2
(Ký, ghi rõ họ tên)
TS. Nguyễn Hải Yến
Hà Nội - 2025
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây công trình nghiên cứu ca riêng tôi. Các s liu, kết
qu nêu trong luận án được trích dn li t các bài báo đã được xut bn ca tôi
các cng s. Các s liu, kết qu này trung thực chưa từng đưc ai công b trong
bt k công trình nào khác.
Tác gi lun án
Kiu Xuân Hu
ii
LI CM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin bày t lòng kính trng biết ơn sâu sắc nht đến GS.TS.
Nguyn Huy Dân TS. Nguyn Hi Yến - nhng người Thy đã trực tiếp tn
tình hướng dẫn, giúp đỡ và to những điều kin thun li nht cho tôi trong sut thi
gian thc hin lun án. Ngoài việc hướng dn tn tâm v mt khoa hc, s quan tâm,
cảm thông, động viên khích l ca các Thầy đã giúp tôi ợt qua được muôn
vàn khó khăn.
Tôi xin trân trng cảm ơn sự giúp đ tạo điều kin thun li cho tôi trong sut
quá trình hc tp và nghiên cu của sở đào to Hc vin Khoa hc Công ngh
- Vin Hàn lâm Khoa hc Công ngh Vit Nam cùng quan tôi công tác
Vin Khoa hc vt liu - Vinn lâm Khoa hc và Công ngh Vit Nam.
Tôi xin đưc cảm ơn s cng tác và giúp đỡ đầy hiu qu v kiến thc chuyên
môn cũng như thực nghim ca TS. Phm Th Thanh, TS. Đào Sơn Lâm, TS. Lương
Văn Đương, TS. Trần Bo Trung, ThS. Nguyn Huy Ngc, ThS. Nguyễn Văn Toàn,
KS. Trương Việt Anh và các cán bộ, đồng nghip khác trong Vin Khoa hc vt liu
- Vin Hàn lâm Khoa hc và Công ngh Việt Nam, nơi tôi hoàn thành luận án.
Luận án này được h tr kinh pcủa đề tài Qu Phát trin Khoa hc Công
ngh Quc gia Vit Nam (NAFOSTED), s 103.02-2019.344; Chương trình hỗ
tr nghiên cu viên cao cp ca Vin Hàn lâm Khoa hc Công ngh Vit Nam,
s: NVCC04.06/21-22, NVCC04.06/22-23, NVCC04.06/23-24 và Chương trình
hc bổng đào tạo thạc sĩ, tiến trong nước ca Qu Đổi mi sáng to Vingroup
(VINIF), s VINIF.2022.TS038. Công vic thc nghim ca luận án này được
thc hin ch yếu trên các thiết b đặt ti Vin Khoa hc vt liu - Vin Hàn m
Khoa hc và Công ngh Vit Nam. Mt phn công việc được thc hin ti Vin Hóa
hc, Vin K thut Nhiệt đới - Vin Hàn lâm Khoa hc Công ngh Vit Nam,
Trưng Vt liu - Đại hc Bách khoa Hà Ni và Trường Đại hc Khoa hc T nhiên
- Đại hc Quc gia Hà Ni.
Tác gi lun án
Kiu Xuân Hu
iii
MC LC
Trang
Li cam đoan
i
Li cảm ơn
ii
Danh mc các ký hiu và ch viết tt
vi
Danh mc các hình v và đồ th
ix
Danh mc các bng
xviii
M ĐẦU......................................................................................................
1
Chương 1. TNG QUAN V HP KIM NH HÌNH NN Ni-Ti
Ni-Mn........................................................................................
5
1.1. Các khái niệm và các tính chất cơ bản của hợp kim nhớ hình………...
5
1.2. Các phương pháp chế to hp kim nh hình………………………….
10
1.2.1. Phương pháp to mu khối……………………………………
10
1.2.1.1. Phương pháp nóng chảy h quang…………………………
10
1.2.1.2. Phương pháp nóng chảy cm ng chân không…………….
10
1.2.1.3. Phương pháp luyện kim bột……………………………….
11
1.2.2. Phương pháp chế to mẫu băng và lá mỏng……………………
11
1.2.2.1. Phương pháp phun băng nguội nhanh…………………….
11
1.2.2.2. Phương pháp cán nóng…………………………………
11
1.2.2.3. Phương pháp cán nguội……………………………………
12
1.2.3. Phương pháp to mẫu màng……………………………………
12
1.2.3.1. Phương pháp phún xạ………………………………………
12
1.2.3.2. Phương pháp bc bay nhiệt………………………………..
12
1.3. Quá trình phát trin ng dng ca hp kim nh hình ……………….
13
1.4. Hp kim nh hình nn Ni-Ti.................................................................
15
1.4.1. Hp kim nh hình hai thành phn Ni-Ti……………………….
15
1.4.1.1. Cu trúc tinh thể……………………………………………
15