Luận án Tiến sĩ: Ứng phó với căng thẳng và sức khỏe tâm thần của trẻ vị thành niên mắc bệnh mạn tính

Trong những năm gần đây, mô hình bệnh tật tại Việt Nam và trên thế giới đã có sự thay đổi, với xu hướng gia tăng số lượng trẻ em mắc bệnh mạn tính. Bệnh mạn tính, được định nghĩa là tình trạng bệnh lý kéo dài trên 12 tháng, gây cản trở các hoạt động hàng ngày và đòi hỏi theo dõi, điều trị thường xuyên. Mặc dù những tiến bộ y học đã cải thiện sức khỏe người bệnh, nhưng những thách thức tâm lý xã hội, suy giảm chức năng và thay đổi lối sống mà trẻ mắc bệnh mạn tính phải đối mặt vẫn là vấn đề được các nhà nghiên cứu quan tâm và nỗ lực tìm hiểu để đưa ra các giải pháp hỗ trợ, can thiệp phù hợp.

Luận án này hướng đến các nhà nghiên cứu, chuyên gia tâm lý lâm sàng, bác sĩ nhi khoa, nhân viên y tế, các nhà hoạch định chính sách trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần trẻ em và vị thành niên, đặc biệt là những người quan tâm đến việc hỗ trợ trẻ mắc bệnh mạn tính.

Luận án này tập trung nghiên cứu về thực trạng ứng phó với căng thẳng và sức khỏe tâm thần (SKTT) của trẻ vị thành niên mắc bệnh mạn tính tại Việt Nam. Bối cảnh nghiên cứu cho thấy tỷ lệ trẻ em mắc bệnh mạn tính đang gia tăng trên toàn cầu và tại Việt Nam, gây ra nhiều thách thức về tâm lý xã hội, suy giảm chức năng và thay đổi lối sống cho các em. Trẻ vị thành niên mắc bệnh mạn tính thường phải đối mặt với căng thẳng liên quan đến chẩn đoán, điều trị, thay đổi hoạt động hàng ngày và các triệu chứng bệnh, dẫn đến nguy cơ cao mắc các vấn đề SKTT như lo âu, trầm cảm, rối loạn hành vi và thu rút xã hội. Nghiên cứu chỉ ra rằng các chiến lược ứng phó có tác động đáng kể đến SKTT của trẻ. Các chiến lược ứng phó thích ứng (như đương đầu tích cực, tái cấu trúc nhận thức) thường liên quan đến trạng thái tâm lý thoải mái hơn, trong khi các chiến lược kém thích ứng (như phản ứng cảm xúc, né tránh) có thể dẫn đến SKTT kém hơn. Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về ứng phó với căng thẳng và SKTT ở trẻ vị thành niên, nhưng các nghiên cứu theo dõi dọc về mối quan hệ này tại Việt Nam còn hạn chế. Mục đích của luận án là mô tả đặc điểm ứng phó với căng thẳng và SKTT, xác định mối quan hệ giữa chúng, và theo dõi sự thay đổi của các yếu tố này theo thời gian. Nghiên cứu được thực hiện trên trẻ vị thành niên từ 10 đến dưới 18 tuổi mắc bệnh đái tháo đường type 1 hoặc hội chứng thận hư, đang điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Dữ liệu được thu thập tại hai thời điểm cách nhau 9 tháng, sử dụng phương pháp mô tả và theo dõi dọc không thực nghiệm. Kết quả nghiên cứu kỳ vọng cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn quan trọng để xác định các chiến lược ứng phó hiệu quả và kém hiệu quả, từ đó đưa ra khuyến nghị can thiệp phù hợp nhằm nâng cao sức khỏe tâm thần cho trẻ vị thành niên mắc bệnh mạn tính.