Luận văn: Bút pháp kỳ ảo trong Trăng non của Stephenie Meyer

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐỀ TÀI: Bút pháp kỳ ảo trong Trăng non của Stephenie Meyer

Mục lục

MỞ ĐẦU .....................................................................................................................................4

1. Mục đích, lý do chọn đề tài ......................................................................................................4

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................................................................5

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................................6

3.1. Đối tượng nghiên cứu. ......................................................................................................6

4. Phương pháp nghiên cứu .........................................................................................................7

Chương 1: Văn học kỳ ảo, tác giả Stephenie Meyer và tiểu thuyết “Trăng non” ....................................7

1.1. Văn học kỳ ảo .....................................................................................................................7

1.1.2. Những tiền đề của khuynh hướng văn học kỳ ảo. ................................................................10

1.1.3. Tiến trình phát triển của khuynh hướng văn học kỳ ảo. ........................................................13

1.2. Tác giả Stephenie Meyer - người phụ nữ đầy tài năng.............................................................16

1.2.1. Đôi nét về tác giả. ........................................................................................................16

1.3. Tiểu thuyết Trăng non. .......................................................................................................18

1.3.1. Trăng non cuốn tiểu thuyết giả tưởng - lãng mạn .............................................................18

1.3.2. Tóm tắt tiểu thuyết. ......................................................................................................19

Chương 2: Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng nhân vật và không gian, thời gian nghệ thuật của tiểu thuyết “Trăng non” ................................................................................................................................26

2.1. Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng nhân vật. ..............................................................................26

2.1.1. Kiểu nhân vật ma-cà-rồng .............................................................................................27

2.2. Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng không - thời gian nghệ thuật ...................................................32

2.2.1. Không gian kỳ ảo ........................................................................................................32

Chương 3: Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng cốt truyện và ..................................................................44

3.1. Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng cốt truyện. ............................................................................44

3.1.1. “Trăng non” - cốt truyện kỳ ảo đã được đời thường hóa. ...................................................45

3.1.2. Các môtíp tạo cốt truyện kỳ ảo trong Trăng non ..............................................................47

3.2. Nghệ thuật trần thuật ..........................................................................................................51

3.2.1. Dạng trần thuât ............................................................................................................52

3.2.2. Điểm nhìn trần thuật: .......................................................................................................53

3.2.3. Giọng điệu trần thuật....................................................................................................54

KẾT LUẬN ................................................................................................................................56

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................................58

MỞ ĐẦU 1. Mục đích, lý do chọn đề tài

Yếu tố kỳ ảo luôn có mặt trong những sáng tác nghệ thuật của nhân loại, từ thuở

hồng hoang cho đến thời hiện đại, dưới những dạng khác nhau. Xuất phát từ trí

tưởng tượng bay bỗng của con người, yếu tố kỳ ảo đã trở thành đối tượng hấp dẫn

giới sáng tác, nghiên cứu, phê bình văn hóa Đông, Tây, Kim, Cổ.

Ở phương Tây, dòng truyện kỳ ảo cũng được xuất phát và nuôi dưỡng từ truyền

thống folklore lâu đời như ở các quốc gia phương Đông. Nhưng qua thời gian,

cùng với những tín ngưỡng tôn giáo và văn hóa khác nhau, dòng truyện kỳ ảo

Phương Tây đã có những bước rẽ ngoặt để tạo cho mình một lối đi riêng và dấu ấn

riêng biệt cho đến tận hôm nay. Sự kết tinh của truyền thống dân gian, những khám

phá về mặt nội dung cũng như nghệ thuật mà các tác giả đi trước để lại, chính là

nguồn sống dồi dào cho văn học kỳ ảo hiện đại, trong đó có tác giả Stephenie

Meyer đã cho ra đời cuốn tiểu thuyết “Trăng non” - một trong những tiểu thuyết

bán chạy nhất hiện nay.

Stephenie Meyer tốt nghiệp ngành văn chương Anh của Đại học Brigham Young.

Sau những trải nghiệm của cuộc sống, Stephenie Meyer đã cho ra đời cuốn tiểu

thuyết Chạng vạng và sau đó là tiểu thuyết Trăng non - Câu chuyện về đôi nhân

tình bất hạnh Bella và Edward - một ma-cà-rồng có sức mạnh siêu nhiên. Yếu tố

kỳ ảo là chất liệu quan trọng nhất, độc đáo, xuyên suốt bộ tiểu thuyết này. Điều

này đã tạo ra trong tác phẩm một thế giới hình tượng mông lung kỳ ảo, muôn hình

muôn vẻ, làm đắm say biết bao bạn đọc kể từ ngày ra mắt lần đầu tiên. Và bắt

chúng ta phải nghiền ngẫm, phải nghĩ suy, phải khám phá không biết chán cái bức

tranh thực - ảo tưởng chừng như không thể cùng song hành tồn tại này, đã được

Stephenie Meyer khéo léo đan dệt vào tác phẩm, tạo nên một sự quyến rũ đến vô

đùng đối với độc giả trong việc khám phá những tầng bậc ý nghĩa của tác phẩm.

Chọn đề tài “Bút pháp kỳ ảo trong Trăng non của Stephenie Meyer” chúng tôi sẽ

có điều kiện xem xét một trong những lý do chính tạo nên sự thành công của một

tác phẩm tiêu biểu cho khuynh hướng văn học kỳ ảo hiện đại. Đồng thời, việc

nghiên cứu yếu tố kỳ ảo dưới các dạng thức biểu hiện và ý nghĩa của nó, sẽ đem

đến một cách nhìn, cách đánh giá khoa học về gá trị của tác phẩm này.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Sau một thời gian không được quan tâm, đánh giá đúng mức, văn học kỳ ảo, mấy

chục năm gần đây đã trở thành đối tượng hấp dẫn, lôi cuốn các nhà nghiên cứu,

phê bình văn học. Năm 1963, tại Bruxells, hiệp hội các nhà nghiên cứu văn học kỳ

ảo đã được thành lập với mục đích hợp tác nghiên cứu và công bố các phát hiện

liên quan đến lĩnh vực này. Ở Việt Nam , nghiên cứu văn học kỳ ảo cũng đang dần

trở thành một xu hướng thu hút giới nghiên cứu và phê bình văn học. Đã có những

công trình nghiên cứu văn học kỳ ảo được công bố tại Việt Nam như của tác giả Lê

Nguyên Cẩn, hay trên tạp chí Nghiên cứu văn học số ra tháng 5 năm 2006 có bài

của tác giả Phùng Văn Tửu viết về Những hướng đổi mới của văn học kỳ ảo thế kỷ

XX. Tạp chí nghiên cứu văn học số ra tháng 8 năm 2006 gần như đã dành toàn bộ

dung lượng cho các bài nghiên cứu văn học kỳ ảo của các tác giả Trần Lê Bảo,

Đặng Anh Đào, Lê Nguyên Cẩn, Lê Huy Bắc,… Gần đây, năm 2008, việc dịch và

xuất bản cuốn sách Dẫn luận văn chương kỳ ảo của tác giả Todorov, đã cung cấp

thêm một tài liệu quý giá cho việc nghiên cứu văn học kỳ ảo ở nước ta.

Stephenie Meyer là một gương mặt mới của dòng văn học kỳ ảo, và Trăng non là

tác phẩm thứ hai của bà, sau tác phẩm Chạng vạng. Theo sự tìm hiểu của chúng

tôi, chưa có một công trình nghiên cứu chính thức nào về tác giả, tác phẩm cũng

như về đề tài này. Người ta chỉ mới nhìn nhận xem xét thành công của Trăng non

dưới góc độ xã hội học hay kinh tế học, chứ không phải bằng cái nhìn của một nhà

nghiên cứu văn học. Chẳng hạn như Voya có nói: “Những ai đã từng bị cuốn hút

bởi chuyện ma-cà-rồng thì sẽ không thể nào rời mắt khỏi quyển sách này, sẽ phải

đọc đi đọc lại mà không biết chán. Một sự biến hóa tài tình và một sự cân bằng gần

như tuyệt hảo giữa lãng mạn và hành động” hay Shool Library Journal có nhận xét:

“Trăng non sẽ cuốn theo mình một số lượng độc giả cuồng nhiệt, đông đảo hơn cả

tập đầu tiên, sẽ khiến họ thắc thỏm chờ đợi tập ba” và Kirkus Reviews lại nói:

“Trong sách được mở ra, sự hấp dẫn cũng bắt đầu một câu chuyện về đôi tình nhân

bất hạnh có một sức hút thật lạ lùng!”.

Vì vậy, thiết nghĩ sự mới mẻ của vấn đề này vừa là thử thách, nhưng đồng thời

cũng là cơ hội để người viết thể nghiệm năng lực tư duy, cũng như khả năng độc

lập tìm hiểu và nghiên cứu một tác phẩm văn học kỳ ảo hiện đại.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu.

Với đề tài tìm hiểu bút pháp kỳ ảo trong tiểu thuyết Trăng non của nhà văn

Stephenie Meyer, bài viết sẽ tập trung khảo sát những biểu hiện đặc trưng của bút

pháp kỳ ảo như: cốt truyện kỳ ảo, nhân vật kỳ ảo, không gian kỳ ảo, thời gian kỳ

ảo, Từ đó, làm nổi bật lên chức năng, vai trò và ý nghĩa của yếu tố kỳ ảo trong mối

quan hệ với đề tài cũng như có cái nhìn so sánh bút pháp kỳ ảo trong tiểu thuyết

Stephenie Meyer với một số tác giả văn học thế giới.

3.2. Phạm vi nghiên cứu.

Bài viết chủ yếu dựa trên bản dịch toàn văn tiểu thuyết Trăng non của dịch giả

Tịnh Thủy do nhà xuất bản Trẻ ấn hành năm 2009. Ngoài ra, việc mở rộng sang

những tác phẩm như Chạng vạng, Hừng đông của Stephenie Meyer, hay những tác

phẩm thuộc dòng văn học kỳ ảo để có cái nhìn đồng đại và lịch đại cũng là mối

quan tâm của bài viết.

4. Phương pháp nghiên cứu

5.Kết cấu đề tài

Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, đề tài này được cấu trúc thành

3 chương cụ thể như sau:

Chương 1: Văn học kỳ ảo, tác giả Stephenie Meyer và tiểu thuyết “Trăng non”

Chương 2: Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng nhân vật và không gian, thời gian nghệ

thuật của tiểu thuyết “Trăng non”

Chương 3: Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng cốt truyện và nghệ thuật trần thuật của

tiểu thuyết “Trăng non”

NỘI DUNG

Chương 1: Văn học kỳ ảo, tác giả Stephenie Meyer và tiểu thuyết “Trăng non” 1.1. Văn học kỳ ảo

1.1.1. Khái niệm “kỳ ảo” dưới góc nhìn văn học.

Khái niệm “kỳ ảo” trong văn học có nội hàm rất rộng. Chính điều này đã tạo ra sự

nhập nhằng, không thống nhất trong các thuật ngữ dùng để gọi tên các tác phẩm

mà nội dung và hình thức của nó có sự hiện diện ít nhiều của yếu tố kỳ lạ, hoang

đường. Cùng một tác phẩm, nhưng có người lại cho đó là truyện kinh dị, truyện

huyền tưởng hay là truyện quái dị, trong khi ý kiến khác lại đánh giá đó là tác

phẩm thuộc thể loại kỳ ảo. Để có thể phân biệt rõ các khái niệm trên, tránh sự

nhầm lẫn, Chúng ta cần phải tìm hiểu thế nào là “kỳ ảo”.

Trong lĩnh vực văn chương, thuật ngữ “kỳ ảo” được chuyển nghĩa từ thuật ngữ “le

fantastique” trong tiếng Pháp, hoặc “the fantastic” trong tiếng Anh. Theo từ điển

Pháp - Việt, thì “fantastique” là sản phẩm của trí tưởng tượng, được tạo ra nhờ khả

năng suy tưởng, ở đó cái siêu nhiên chiếm ưu thế. Nếu xét về mặt từ nguyên, thì

“fantastique” có nguồn gốc từ “fantasticus” trong tiếng Latinh có nghĩa là tưởng

tượng, là ảo, phi thực… Theo thời gian, nghĩa của từ này dần dần thiên về dùng để

chỉ những hiện tượng mà ở đó ranh giới giữa cái cụ thể và sự mơ hồ không còn

phân biệt rõ ràng. Từ định nghĩa trên, ta có thể dễ dàng nhận thấy đặc trưng của cái

kỳ ảo chính là cái bình thường đã bị cái phi thường xâm lấn, phá vỡ cái trật tự bình

thường đó và mở đường cho cái phi thường thâm nhập và tính tất yêu không thể

đảo ngược. Chính Maupassant đã khẳng định “fantastique” chính là “sự đột nhập

dữ dội của cái huyền bí vào khuôn khổ đời thực”. Và Roger Caillois, 1 chuyên gia

về văn học kỳ ảo cũng đã xác định: “Mọi cái kỳ ảo đều là sự vi phạm trật tự quen

thuộc, một sự đảo lộn của cái không thể tiếp nhận được trong lòng những quy tắc

bất biến của đời thường” [3,tr 16]. Cho nên, theo các nhà nghiên cứu văn học

phương tây, giữa hai yếu tố bình thường (normal) và phi thường (supernormal) đã

có sự xâm nhập, chuyển hóa lẫn nhau, tạo ra “fantastique”. Điều này đã được Pavel

Sergiu trong cuốn Văn xuôi kỳ ảo Rumani cụ thể hóa bằng công thức sau:

Fantastique = X (normal) + Y (supernormal)

Từ công thức trên, ta có thể nhận thấy “fantastique” chính là sự kết hợp giữa những

cái không mang tính chân thực, chỉ tuân theo quy luật của trí tưởng tượng như cái

kỳ quặc, quái dị, siêu nhiên, huyền hoặc , hư ảo... (supernormal) và những cái bình

thường (normal). Nó cũng tương tự như ý nghĩa của từ “my thologie” (thần thoại)

vốn được cấu thành từ sự kết hợp của “mytho” (hoang đường, kỳ ảo) và “logie”

(cái lý tính, minh xác, rõ ràng). Vì thế, theo quan điểm của các nhà nghiên cứu văn

học phương Tây, thuật ngữ “fantastique” hàm chứa tất cả các yếu tố như kinh dị,

kỳ lạ, thần diệu... chứ không hề tách biệt về nghĩa như trong tiếng Việt.

Thuật ngữ “kỳ ảo” theo cách hiểu của phương Đông thì “kỳ” chính là khác thường,

là hiếm hoi, không bình thường. Theo lý luận hiện đại, thì “kỳ” chính là một thủ

pháp nghệ thuật có chứ năng “lạ hóa” văn học, lưu giữ ấn tượng, cuốn hút độc giả

làm thành quan niệm “phi kỳ bất truyền” của văn học phương Đông. Còn “ảo” là

cái không thực, là trạng thái mơ hồ giữa hai đối cực thật - giả, có - không của con

người. “Ảo” không phải tự nhiên mà có, nó xuất hiện từ sự kích thích của hiện thực

cụ thể và trở thành cái bóng của hiện thực. Nếu như quan niệm của phương Tây

cho rằng “kỳ ảo” được tạo thành do sự xâm nhập và chuyển hóa lẫn nhau giữa hai

yếu tố bình thường và phi thường, thì phương Đông cũng cho rằng sự tương tác

qua lại giữa hai cực “kỳ” và “ảo” chính là môi trường để yếu tố kỳ ảo xuất hiện và

tồn tại. Hay nói cách khác, “kỳ ảo” bao hàm ở trong nó cả cái kỳ và cái ảo. Có lẽ

đây chính là điểm gặp nhau thú vị giữa hai nền văn hóa vốn xa cách về địa lý

phương Đông và phương Tây chăng? Và ta cũng có thể thấy được sự khác biệt

giữa phương Đông và phương Tây về quan niệm “kỳ ảo”. Cái kỳ ảo của phương

Đông mang nặng tính duy cảm, linh cảm, trực giác và được hỗ trợ bằng những hiện

tượng mang tính chất tâm linh. Trong khi đó, cái kỳ ảo của phương Tây lại thiên về

lý trí, là logic tưởng tượng ở cấp độ cao nhằm thể hiện sự bé nhỏ hư vô của kiếp

người. Nói như Malrieu trong cuốn sự kỳ ảo thì lịch sử nghệ thuật kỳ ảo ở phương

Tây gắn liền với lịch sử khoa học, vì trong khoa học, lịch sử kỳ ảo đã tìm thấy cơ

sở của chính nó.

Từ sự gặp nhau trong quan niệm giữa phương Tây và phương Đông, ta có thể thấy

rằng, trong văn học, yếu tố kỳ ảo chính là những điều lạ lùng, huyền bí, vừa chân

thực lại vừa huyền hoặc, được tạo ra do sự xâm nhập, chuyển hóa lẫn nhau giữa hai

yếu tố bình thường và phi thường, tồn tại trên hai trục thực - ảo, với đặc trưng là sự

tưởng tượng, hư cấu có sức lay động hứng thú thẩm mỹ của người đọc. Và bút

pháp kỳ ảo chính là phương tiện hữu hiệu để nhà văn khám phá thế giới và thể hiện

tư tưởng thẩm mỹ. Nó là một phạm trù tư duy nghệ thuật được tạo ra nhờ trí tưởng

tượng, được thể hiện bằng những yếu tố khác lạ, phi thường. Nó là sự xâm nhập

của cái siêu nhiên vào thế giới thực tế, là sự xâm lấn của yếu tố phi logic vào thế

giới logic. Từ đấy, nó trở thành một lăng kính soi chiếu con người và cuộc đời, trở

thành một phương tiện nghệ thuật được sử dụng rộng rãi.

1.1.2. Những tiền đề của khuynh hướng văn học kỳ ảo.

Văn học kỳ ảo không tự nhiên mà xuất hiện. Nó bắt nguồn từ những cơ sở tư duy

nghệ thuật, cơ sở tâm lý của nhà văn và cơ sở xã hội nhất định.

Trước tiên là cơ sở tư duy nghệ thuật. Tư duy nghệ thuật là “một dạng hoạt động

trí tuệ, nhằm tạo và tiếp nhận tác phẩm nghệ thuật. Đây là một dạng riêng của tư

duy con người, khác biệt về tính chất diễn biến, về mục tiêu cuối cùng, về chức

năng xã hội, về phương thức gắn nối với thực tiễn xã hội” (1, tr 356). Tư duy nghệ

thuật được chia thành hai kiểu tư duy: tư duy thuận lý và tư duy bất thuận lý. Tư

duy thuận lý, hay còn gọi là tư duy duy lý, là tiền đề tạo nên nhiều khuynh hướng

văn học như: văn học hiện thực, văn học hình sự, văn học trinh thám... Nghĩa là với

các nhà văn thuộc khuynh hướng trên, thì tiến trình tư duy nghệ thuật thuận lý của

họ được hình thành dựa trên ba thành tố chính: suy luận, quy nạp (Inductive), suy

luận diễn dịch (Deductive) và suy luận giản lược (Reductive). Chính vì thế nên các

sự vật, hiện tượng trong tác phẩm văn học hình sự, hiện thực, trinh thám thường

diễn ra theo trật tự logic thông thường, đặc biệt là trong các tác phẩm văn học trinh

thám. Tuy nhiên, văn học kỳ ảo là một sự trái ngược. Một tác phẩm văn học kỳ ảo

không thể hình thành dựa trên tư duy thuận lý, nó phải được xây dựng từ 1 tư duy

nghệ thuật hoàn toàn trái ngược: tư duy bất thuận lý hay còn có tên gọi là tư duy

phi thuận lý. Tư duy thuận lý đề cao yếu tố logic, trong khi đó với tư duy bất thuận

lý thì sự phi logic mới là điều quan trọng để tạo nên yếu tố kỳ ảo trong văn học.

Chính sự bất thuận lý, phi logic, sự xáo trộn trật tự tự nhiên và thách thức những

đầu óc duy lý thông thường mới tạo ra được cái phi thường hay là cái kỳ, cái ảo

đúng như Roger Caillois đã từng nói: “Mọi cái kỳ ảo đều là sự vi phạm trật tự quen

thuộc...” [3, tr 16]. Vì thế, có thể nói tư duy bất thuận lý chính là cơ sở về mặt tư

duy nghệ thuật để hình thành nên văn học kỳ ảo. Và khi hai hình thức tư duy nghệ

thuật này gặp nhau sẽ dẫn đến sự ra đời của khuynh hướng văn học hiện thực

huyền ảo: vừa tồn tại yếu tố hiện thực, vừa chứa đựng sự phi hiện thực trong đó.

Cơ sở tâm lý của văn học kỳ ảo được bắt nguồn từ chính thế giới nội tâm bí ẩn của

con người. Nó gắn chặt với tâm lý vừa lo sợ lại vừa tò mò của con người về những

gì không lý giải được hoặc không được phép lý giải trong thế giới mà con người

đang tồn tại. Sự phức tạp về mặt tâm lý này là điều kiện tốt nhất để yếu tố kỳ ảo

đầu tiên xuất hiện trong văn học dân gian. Trước một thế giới tự nhiên chứa đựng

bao la những điều bí ẩn, con người cổ đại thấy mình thật là bé nhỏ và bơ vơ. Họ

vừa sợ các hiện tượng tự nhiên vừa có khao khát tìm hiểu xem bản chất của hiện

tượng đó là gì. Nhưng trình độ tư duy và nhận thức của họ chưa đủ đề làm việc ấy,

họ chỉ biết các hiện tượng ấy làm họ sợ hãi. Trên cơ sở của sự sợ hãi, họ gán ghép

cho cái hiện tượng đó những yếu tố kỳ lại mà họ có thể nghĩ ra để giải thích với tự

nhiên. Và cho đến tận hôm nay, dù con người đã khám phá, tìm hiểu đến từng góc

gách của thế giới, đã nắm trong tay tri thức của nhân loại hằng bao thế kỷ, thì vẫn

còn đó những điều bí ẩn chưa thể khám phá, và vẫn còn đó tâm lý sợ hãi cố hữu

của mình. Dù ở bất cứ thời đại nào, ở đâu, là đàn ông hay phụ nữ, tâm lý sợ hãi pha

lẫn với tò mò trước những cái khủng khiếp, cái kỳ dị, kỳ lạ, vẫn là tâm lý chung

của tất cả mọi người. Chính vì thế, P. G. Castex đã cho rằng cái kỳ ảo được tạo ra

từ trạng thái sợ hãi của con người. Ngoài ra, cũng phải kể đến sự rối loại ý thức,

chấn thương tinh thần khiến nhà văn có những ác mộng, những ảo ảnh ám ảnh.

Những chán thương tâm lý đó cũng là một trong cơ sở để một số nhà văn như

E.Poe.. viết nên các tác phẩm văn học mang đậm chất kỳ ảo của mình.

Bên cạnh sự sợ hãi, nỗi cô đơn cũng là một trong những nguyên nhân phát sinh yếu

tố kỳ ảo. Lúc con người nhận thức được nỗi cô đơn, đồng hiện với nó là nỗi sợ hãi.

Các hiện tượng bệnh lý đột ngột phát sinh, con người không tự làm chủ được mình,

các hành động cáu giận, bị ảo giác, cuồng loạn... đó là những biểu hiện tạo nên yếu

tố kỳ ảo về mặt tâm lý. Ngoài ra, sự xuất hiện của yếu tố kỳ ảo trong văn học phải

kể tới “ẩn ức tình dục” mà Freud quan niệm là “li bido” (bản năng tính dục). Chính

nó đã lôi kéo con người quay vòng theo bánh xe vô thường của tạo hóa. Trong văn

học hiện đại, “ẩn ức tình dục” được sử dụng như một chất men nghệ thuật, kích

thích óc sáng tạo của người nghệ sĩ, góp phần tạo nên yếu tố kỳ ảo trong các sáng

tác. Đó là cảnh ân ái, sự khao khát được thỏa mãn tình dục trong giấc mơ hoặc bị

lôi kéo vào đời sống tình dục của mình trong giấc mơ mà đối tượng không hề hay

biết. Nhưng tuyệt nhiên đó không phải là sự miêu tả “tình dục” thuần túy mà đó là

“nghệ thuật đích thực”.

Cở sở xã hội để yếu tố kỳ ảo xuất hiện và phát triển một cách mạnh mẽ trong văn

học, đặc biệt là văn học hiện đại chính là sự phát triển như vũ bão của xã hội văn

minh. Xã hội càng tiến tới văn minh thì văn học kỳ ảo lại càng phát triển mạnh mẽ.

Tại sao lại thế? Phải chăng điều này liên quan đến cở sở xã hội của văn học kỳ ảo?

Joel Malrieu trong cuốn sự kỳ ảo đã cho rằng lịch sử nghệ thuật kỳ ảo gắn liền với

lịch sử khoa học, bởi vì chính trong cái khoa học mà lịch sử kỳ ảo tìm thấy cơ sở

của nó. Chính xã hội văn minh với các trang thiết bị khoa học hiện đại đã dẫn đến

tình trạng con người bị đồ vật hóa, máy móc hóa mà thiếu những tình cảm vốn có

của mình. Con người trở nên có nhu cầu bổ khuyết sự thiếu hụt đó bằng trí tưởng

tượng. Từ đó, bút pháp kỳ ảo được sử dụng trong văn học với mục đích “thỏa mãn

cái lý tưởng đạo đức đang mâu thuẫn với một môi trường xã hội nhất định”

(Arnaudop).

Về cơ sở khoa học, lý luận: khoa học kỹ thuật phát triển, cuộc sống con người ngày

càng văn minh hơn. Nhưng càng đi lên con người càng hoài nghi và cố giải mã tất

cả. Cùng với nó là sự phát triển của các hệ thống triết học, đặc biệt là triết học

phương Tây hiện đại với các trường phái: phân tâm học, chủ nghĩa hiện sinh, chủ

nghĩa phi lý, chủ nghĩa siêu thực... đòi hỏi con người phải phản ánh “siêu hiện

thực” vào đời sống văn học. Dường như thông qua các cơ sở khoa học, lý luận

trên, bút pháp kỳ ảo được đan cài giữa ngẫu nhiên - tất nhiên, có lý - phi lý, thực -

ảo, sống - chết... Đó là một tác phẩm văn học thuộc khuynh hướng kỳ ảo.

Tóm lại, những cơ sở về tư duy nghệ thuật, tâm lý, xã hội, khoa học trên đây chính

là nền tảng, mạch nguồn để văn học kỳ ảo hình thành và phát triển. Và đó cũng là

những yếu tố cần lưu ý khi chúng ta tiếp cận hay nghiên cứu một tác phẩm văn học

thuộc khuynh hướng kỳ ảo.

1.1.3. Tiến trình phát triển của khuynh hướng văn học kỳ ảo.

Có thể nói, đằng sau sự phát triển và thành công của mỗi thể loại văn học đều có

bóng hình của truyền thống lớn lao. Mỗi thời đại đã đóng góp một viên ngọc quý

để tạo nên chuỗi ngọc văn học kỳ ảo như ngày hôm nay.

Thực ra, cái kỳ ảo trong văn chương không phải là điều mới lại, nó đã xuất hiện từ

rất sớm trong lịch sử văn học nhân loại. Dòng chảy văn học kỳ ảo được bắt nguồn

từ truyền thống folklore kết tinh từ ngàn đời, và mở đầu bằng các loại truyện kỳ ảo

cổ đại như: thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích... các nhân vật chính trong tác

phẩm văn học kỳ ảo cổ đại thường là thần linh, ma quỷ có những cái tên gắn liền

hiện tượng tự nhiên mà bấy giờ con người không thể giải thích được như: thần

Mưa, thần Sấm, thần Gió... Hay nói một cách khác, nhân vật trong văn học kỳ ảo

cổ đại chủ yếu thuộc về “thế giới bên kia” với các đặc tính, năng lực siêu nhiên của

chúng. Bởi vậy, đặc đưng của văn học kỳ ảo giai đoạn này chính là thường “diễn ra

trong một thế giới ở đó sự say đắm là tất nhiên và kỳ dị là một nguyên tắc” (Royer

Caillois), và nó có nhiệm vụ tái tạo lại các sự vật, hiện thực lịch sử bằng những

huyền thoại đầy tính ẩn dụ và biểu tượng. Như vậy, văn học kỳ ảo cổ đại gắn liền

với niềm tin chất phác, ngây thơ tuyệt đối của con người vào các thế lực siêu

nhiên. Nó thể hiện ở nhu cầu, khát vọng nhận thức, cải tạo, chinh phục thế giới ở

mức độ sơ khai, đơn giản. Văn học kỳ ảo giai đoạn này là sự hòa điệu giữa con

người và vũ trụ, giữa con người với những thế lực siêu nhiên, tạo thành một môi

trường hòa hợp, một thế giới tương giao, tương cảm.

Văn học kỳ ảo giai đoạn trung - cận đại tuy vẫn còn mang bóng dáng của văn học

dân gian, nhưng giờ đây, nó không còn là sáng tác của tập thể nữa mà đã là những

sáng tác mang đậm dấu ấn cá nhân tác giả, gắn liền với sự bừng ngộ, sự tự ý thức

của con người trước thực tế. Con người lúc này đã thoát khỏi chế độ công xã

nguyên thủy, bước vào chế độ phong kiến với những thiết chế ràng buộc chặt chẽ.

Với đặc trưng nhận thức và phản ánh cuộc sống bằng những yếu tố thần linh, kỳ dị,

tác phẩm kỳ ảo giai đoạn trung - cận đại giúp con người, đặc biệt là những người

thuộc tầng lớp trí thức tìm được con đường để giải thoát những ẩn ức xã hội bị dồn

nén, những điều kiêng kị trong xã hội không được phép nói đến, đồng thời qua đó

bộc lộ những suy tư, chiêm nghiệm về cuộc đời. Vì vậy, yếu tố kỳ ảo xuất hiện

trong văn học giai đoạn này đã mất hẳn đi tính chất nguyên sơ, thuần khiết ban

đầu. Những vị thần Gió, thần Mưa... đã bắt đầu dần lui về phía hậu trường, nhường

chỗ cho thế giới của con người. Chính vì thế, trong các tác phẩm văn học kỳ ảo

giai đoạn này, cái phần huyền bí, nguyên thủy đã bị lý trí, nhận thức của tác giả và

người đọc tước bỏ, để chỉ còn lại sức mạnh của một cảm hứng nghệ thuật thuần

túy.

Đến thời kỳ hiện đại, văn học kỳ ảo lại có bước chuyển mình mạnh mẽ. Văn học

kỳ ảo hiện đại chính thức ra đời vào khoảng cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX ở

phương Tây với những đại diện xuất sắc như Hoffmann, Edgar Poe... và hoàn toàn

khác với hai giai đoạn văn học kỳ ảo trước đó. Ra đời trong giai đoạn chủ nghĩa tư

bản đang đi tới đỉnh cao phát triển, gắn liền với sự văn minh, tiến bộ của xã hội,

văn học kỳ ảo giai đoạn thể hiện tâm lý khủng hoảng, lo sợ của con người trước

những sự biến đổi của thế giới và của chính bản thân con người. Mặc dù vẫn còn

tồn tại hình bóng của ma quỷ, nhưng những tác phẩm văn học kỳ ảo hiện đại đã bắt

đầu đi sâu vào môi trường thành thị, mang trong mình nó không khí của cuộc sống

văn mình công nghiệp và thế giới nội tâm của con người hiện đại. Các nhân vật

thần linh, ma quỷ... đã biến mất trong truyện kỳ ảo hiện đại. Có lẽ, trong một xã

hội văn mình, những nhân vật truyền thống đã trở nên nhàm chán, không còn lôi

cuốn trí tò mò và sự hứng thú của độc giả. Đây cũng chính là dấu hiệu đổi mới của

văn học kỳ ảo.

Như vậy, trong mỗi giai đoạn, mỗi nhà văn lại có cách thể hiện bút pháp kỳ ảo

khác nhau. Nếu ở thời kỳ đầu văn học kỳ ảo gắn liền với thế giới quan thần linh

con người thì trong các giai đoạn sau nó lại trở thành biểu hiện của một trình độ

nhất định trong tư duy nghệ thuật. Sự phát triển đó là một dòng chảy không ngừ

nghỉ, liên tục từ quá khứ đến hiện tại và đã trở nên quá quen thuộc, là món ăn tinh

thần không thể thiếu đối với con người, là nhân tố quan trọng giúp tiếp cận từng ẩn

ngầm để hiểu sâu giá trị của tác phẩm.

1.2. Tác giả Stephenie Meyer - người phụ nữ đầy tài năng.

1.2.1. Đôi nét về tác giả.

Stephenie Meyer (nhũ danh Morgan, sinh ngày 24 tháng 12 năm 1973) là nhà văn

Mỹ, nổi tiếng với bộ tác phẩm ăn khách dành cho giới trẻ Chạng vạng, xoay quanh

tình yêu giữa BellaSwan - một con người và Edward Cullen - một ma-cà-rồng.

Chạng vạng hơn 37 ngôn ngữ. Phim dựa theo Chạng vạng được phát hành tại Mỹ

vào ngày 21/11/2008. Meyer cũng là tác giả của cuốn tiểu thuyết khoa học viễn

tưởng The Host. Stephenie Meyer là tác giả có tác phẩm bán chạy nhất năm 2008,

đã bán hơn 22 triệu bản với Chạng vạng là sách bán chạy nhất của năm.

Stephenie Meyer sinh tại Hartford , connecticect, là con của Stephen và Candy

Morgan. Bà lớn lên trại Phoenix , Aizonna cùng 5 anh chị em: Seth, Emily, Jacob,

Paul và Heidi. Bà theo học tại Chaparral High shool, Scottsdle, Arizona và đại học

Brigham Young ở Provo, Utah, nơi bà nhận bằng cử nhân văn học Anh năm 1995.

Meyer là một thành viên của The Church of Jenus Christ of Latter day Saints, gặp

chồng bà Christian, biệt danh “pancho”, ở Arizona và lấy ông năm 1994. Họ có 3

người con: Gabe, Seth, và Eli.

Một trong những truyện ngắn của Meyer đã xuất bản ở trong Prom Nights from

Hell, tập hợp những mẫu chuyện về những đêm Prom tồi tệ dưới tác động siêu

nhiên. Tác phẩm được phát hành tháng 4 năm 2007. Tháng 5/2008, tiểu thuyết

khoa học The Host được đồng phát hành bởi Little, Brown and Company, theo câu

chuyện của Nelanie Stryder và Wanderer, một cô gái và một kẻ xâm lăng ngoài

hành tinh. The Host chiếm vị trí số một trong bảng xếp hạng New York Times và

có mặt trong danh sách trong 26 tuần. Stephenie Meyer dự định sẽ viết tiếp bộ

truyện The Host với các thập tiếp theo, The Soul và The Seeker.

1.2.2. Sức ám ảnh của bút pháp kỳ ảo trong tiểu thuyết Trăng non.

Theo từ điển thuật ngữ văn học: “Bút pháp là cách thức hành văn dùng chứ, bố

cục, cách sử dụng phương tiện biểu hiện để tạo thành hình thức nghệ thuật nào đó”.

Như vậy, bút pháp là tất cả các yếu tố hình thức được nối kết lại với nhau làm nên

chỉnh thể toàn vẹn cho tác phẩm. Nó nói lên được ý thức đổi mới của nhà văn

trong quá trình tạo ra “sản phẩm tinh thần” của họ. Và sự thay đổi lối viết của từng

cây bút cũng đồng nghĩa với sự thay đổi bút pháp... Càng ngày văn học mà đặc biệt

là văn xuôi đã có cách tân đáng kể về nội dung và hình thức. Và bút pháp kỳ ảo là

một trong những điểm sáng trong văn học đã được nhiều nhà văn sử dụng trong

các sáng tác của họ.

Bút pháp kỳ ảo là một phương thức tự sự được các nhà văn sử dụng để xây dựng

nhân vật và cốt truyện, cách tạo dựng chi tiết và hình ảnh, tình huống đời sống xã

hội ngày càng biến động, nhiều vẫn đề phức tạp và khó cắt nghĩa cho hết, vì vậy

phút pháp kỳ ảo được xem là phương thức đắc dụng để tiếp cận với hiện thực mới

của con người thời đại. Với việc sử dụng những hình thức nghệ thuật như cổ tích

hóa, huyện thoại hóa,... dựa trên nền tảng của các tác phẩm như cổ tích, truyền

thuyết, thần thoại trong quá khứ. Bên cạnh đó, các nhà văn còn đưa vào các tình

huống kỳ ảo với sự lồng ghép các yếu tố hư và thực, cùng với mạch truyện vận

động của dòng truyện kể nhiều khi “không tuân theo quy luật tư duy và lý trí”. Nó

đã kích thích khả năng khám phám của người đọc với tư cách là chủ thể tiếp nhận.

Bút pháp kỳ ảo dường như là một mạch nguồn xuyên thấm từ đầu đến cuối tiểu

thuyết Trăng non. Dưới ngòi bút kỳ ảo, thông qua những con người, những mối

quan hệ xã hội... đã nói lên một quan niệm mới của nhà văn về thế giới. Đó cũng

chính nhờ vào tài mở rộng và chiếm lĩnh hiện thực hết sức sinh động của nhà văn.

Yếu tố kỳ ảo của tiểu thuyết đã gây ấn tượng, cùng với những đặc sắc trong thi

pháp nghệ thuật kỳ ảo qua việc xây dựng các kiểu loại nhân vật, kỹ thuật đồng hiện

không - thời gian, cách tổ chức xây dựng cốt truyện cùng với ngôn từ nghệ thuật

đặc sắc đã làm, nên sức sống cho tiểu thuyết. Bút pháp kỳ ảo được tác giả

Stephenie Meyer vận dụng một cách nhuần nhuyễn không chê vào đâu được.

1.3. Tiểu thuyết Trăng non.

1.3.1. Trăng non cuốn tiểu thuyết giả tưởng - lãng mạn

Trăng non tiếng gốc tiếng anh New moon, là một vuốn tiểu thuyết giả tưởng, lãng

mạn dành cho lứa tuỏi thành thiếu niên của nữ nhà văn Stephenie Meyer đây là

cuốn tiểu thuyết của Meyer trong bộ chuyển trạng vạng, cuốn này không giống như

cuốn trước, nói về sự mất mát tình yêu đích thực. Nó được xuất bản lần đầu tiên ở

dạng bìa cứng vào năm 2006 tại Việt Nam bản dịch tiếng việt do dịch giả Tịnh

Thuỷ dịch và nhà xuất bản trẻ mua bản quyền phát hành vào năm 2008.

Trăng non vươn lên vị trí số một trong danh sách những cuốn sách bán chạy nhất

của New York Time trong tuần thứ hai, có mặt trong danh sách và tiếp tục giữ vị

trí đó trong đúng mười một tuần. Nó có tổng cộng ba mươi sáu tuần trong danh

sách này. Hiện nay Trăng non đã được chiển thể thành phim và Catherine Hard

wicke là đạo diễn.

Trăng non là chương thứ hai trong bộ truyện Chạng vạng (Chạng vạng, Trăng non,

Nhật thực và Hừng đông) thành công ngoài mong đợi và là hội chứng văn hóa trên

toàn cầu của Stephenie Meyer, mối tình lãng mạn giữa người và ma-cà-rồng được

nâng lên một tầm cao mới - khi Bella swa thử thách định mệnh của mình chỉ để

chớp lấy một khoảnh khắc ngắn ngủi được nhìn thấy người yêu mình Edward

Cullen khi cô tiến thẳng đến tạn cùng bí mật của thế giới siêu nhiên mà cô hằng

mong ước sẽ được trở thành một phần của nó, cô khám phá ra hai bí mật cổ đại có

khả năng đe dọa cuộc sống của mình lớn nhất từ trước đến nay. Với nhiều đam mê,

hành động và tính hồi hộp thêm vào so với những yếu tố đã làm nên thành công

vang dội cho Chạng Vạng, Trăng non thực sự là một sự quyến rũ đầy mê hoặc.

1.3.2. Tóm tắt tiểu thuyết.

Mở đầu:

Cảm giác hồi hộp, lo lắng, lo sợ của Bell khi đang cố gắng để ngăn không cho

Edward tự tử tại tháp đồng hồ thành phố Volterra.

1. Buổi tiệc.

Bella có một giấc mơ khủng khiếp, trong mơ có bà ngoại cô đã mất 6 năm và

Edward. Chỉ là một giấc mơ nhưng đồng thời cũng là một hình ảnh tiên tri vì hôm

nay là sinh nhật cô và trong mơ, Edward đã chúc mừng. Sau đó, dù không muốn

nhưng Bella bị “ép” dự buổi tiệc do Alice và Edward cùng những người còn lại

trong gia đình Cullen tổ chức. Mọi người đã chuẩn bị thật chu đáo và hoành tráng

làm cho Bella không khỏi ngỡ ngàng. Trong khi mở một gói quà, cô đã vô tình bị

mép giấy cứa đứt tay, một lằn máu nhỏ rỉ ra. Anh trai Jasper của Edward, mặc dù

đã cố gắng kiềm chế kiêng máu người, nhưng vẫn bị kích thích mạnh bởi mùi máu

hấp dẫn của Bella. Jasper dã tấn công Bella nhưng Edward đã ngăn lại. Vì bị

choáng nên Bell đã ngã xuống sàn và cô đã bị thương ở tay.

2. Những nổi đau.

Bác sĩ Carlisle là người duy nhất giữ được bình tình và ông đã cầm máu cho Bella.

Bella và Carlisle trò chuyện với nhau và Bella đã biết về bố mẹ của Edward và lí

do dẫn anh trở thành một ma-cà-rồng. Sau khi mọi chuyện đã đâu vào đấy, Edward

đưa Bella về nhà, anh đã ở lại với cô đêm đó, và trong lòng anh chứacút đựng nỗi

buồn.

3. Kết thúc.

Sau sự việc xảy ra hôm sinh nhật Bella, vì lo cho tính mạng của Bella, để đảm bảo

sự an toàn cho cô khỏi thế giới ma-cà-rồng, Edward đã nói dối rằng anh không còn

yêu cô nữa và anh sẽ rời khỏi thị trấn Forks, Washington cùng với gia đình. Bella

muốn đi cùng nhưng Edward không chịu, anh vẫn một mực khăng khăng ra đi.

Trước sự việc bất ngờ này Bella hoàn toàn choáng váng, cô đã đi tìm anh trong

rừng sâu một cách vô định. Cô bị vấp ngã, trong lúc mơ màng, nửa mê nửa tỉnh cô

thấy bầu trời tối đen như mực, hình như đêm nay có thể là nguyệt thực, cũng có thể

là Trăng non. Ở nhà bố cô cùng mọi người đang sốt sắng đi tìm cô. Cuối cùng Sam

Uley - một thanh niên ở La Push tìm thấy và bế cô về nhà.

4. Tỉnh giấc.

Thời gian cứ thế trôi đi và Bella vẫn âm thầm chịu đựng nỗi đau âm ỉ cháy. Cô

sống mà như đã chết. Bố cô, ông charlie rất buồn phiền khi thấy con gái mình như

vậy, và ông muốn cô phải vui vẻ, hoạt động trở lại.

Nghe lời bố, Bella đã rủ cô bạn Jessica của mình đi Port Angeles để xem phim. Tại

Post Angeles, Bella đã gặp những gã đàn ông trên một con đường tối tăm, không

chút sợ hãi cô tiến về phía họ và bỗng một giọng nói du dương quen thuộc vang

lên: “Bella, thôi ngay đi!”. Bella nhận ra đó là giọng của Edward. Cuối cùng Bella

nhận ra rằng: “chính nhờ có buổi tối hôm nay - nhờ có những thây ma, nhờ có chất

adrenalin, hoặc cũng có thể nhờ những ảo giấc... mà tôi tỉnh lại”.

5. Kẻ nuốt lời.

Thời gian cứ lạnh lùng lướt qua, tinh thần của Bella ngày càng giảm sút, những

giấc mơ, những cơn ác mộng đêm nào cũng đến với cô và kèm theo đó là những

tiếng thét kinh hoàng. Những câu nói lúc chia tay của Edward cứ lảng vảng bên tai

làm cho Bella hết sức đau khổ, khó chịu. Trong lúc đi lang thang, tình cờ Bella

thấy hai chiếc xe gắn máy rỉ rét nằm trong sân nhà Marks. Bella mua hai chiếc xe

rồi đưa về nhờ Jacob sửa chúng. Jacob đồng ý sửa và Bella sẽ dùng số tiền học đại

học của cô để mua phụ tùng, cô nghĩ: “Jacob quả là một món quá mà thượng đế đã

dành tặng cho tôi”.

6. Những người bạn.

Jacob bắt tay vào sửa chiếc xe gắn máy đầu tiên. Bella và Jacob bắt đầu bên nhau

nhiều hơn. Jacob giới thiệu những người bạn của mình với Bella vì muốn nghe lại

giọng nói của Edward như cô đã từng nghe trong ảo giác lần trước, Bella quyết

định đến nhà Edward. Nhưng ngôi nhà vắng tanh và cô đã không nghe được giọng

nói của anh. Bella lại tìm về với sự bình yêu, ấm áp bên Jacob. Jacob đã sửa xong

chiếc xe gắn máy, hai người quyết định đến một nơi nào đó để chạy thử xe. Trên

đường đi, Bella nhìn thấy những gã thanh niên đang nhảy xuống khỏi vách đá dựng

đứng, và Jacob giải thích họ đang chơi trò tìm cảm giác mạnh, Bella hết sức ngỡ

ngàng.

8. Adrenaline.

Bella nhanh chóng nhận thấy sự kích thích của adrenaline trong máu khi cô tự đặt

mình vào những tình huống nguy hiểm sẽ tạo ra ảo giác về giọng nói của Edward.

Vì thế, Bella bắt đầu lao vào những hành động liều mạng như lái xe máy, và ảo

giác về giọng nói Edward đã xuất hiện. Vì muốn tiếp tục có những ảo giác về

Edward, Bella rủ Jacob vào rừng để tìm lại cánh đồng nơi mà cô và Edward đã

từng đến nhưng kết quả là tìm không ra và cả hai đều thất vọng.

9. Kẻ thứ ba.

Một kế hoạch không được dự định từ trước, đó là Bella rủ các bạn đi xem phim,

nhưng kết quả cuối cùng chỉ có cô, Mike và Jacob cùng đi. Thật trớ trêu là cả Mike

và Jacob đều thích Bella và hai người đang ghét nhau, điều này khiến Bella rất khó

xử. Bộ phim chiếu toàn những cảnh hỗn loạn, chét chóc hãi hùng khiến Mike

hoảng sợ phải bỏ chạy ra ngoài và về nhà anh đã bị ốm. Trên đường trở về nhà,

Bella phát hiện ra cơ thể Jacob hết sức nóng, nóng trên mức bình thường. Bella đã

bắt đầu có linh cảm không hay về người bạn nhỏ - Jacob.

10. Cánh đồng.

Bella nhiều lần gọi điện cho Jacob nhưng không có ai trả lời, cuối cùng cô biết

được được tin Jacob đang bị ốm, điều này khiến cho cô có linh cảm có chuyện gì

đó xảy ra mà cô chưa biết. Đã mấy ngày mất liên lạc với Jacob, Bella quyết định

vào rừng một mình để tìm cho được cánh đồng ấy, và thật may mắn cô đã tìm

được. Bất ngờ, Bella gặp Laurent - một ma-cà-rồng khát máu người. Laurent định

tấn công Bella nhưng thật may bỗng xuất hiện những con sói lớn đã giải thoát cho

Bella. Những con sói ấy đã giết chết Laurent.

11. Giáo phái.

Đã mấy ngày không gặp Jacob, Bella nghĩ rằng cậu đã gia nhập và nhóm của Sam

Uley và cậu đang tránh mặt cô. Thế là Bella quyết định xuống La Push để gặp trực

tiếp Jacob. Bella đã thực sự bất ngờ trước sự thay đổi ngoại hình của Jacob. Jacob

đã nói với Bella rằng Sam không phải là người xấu như cô nghĩ. Và “giáo phái”

của Sam chính là câu lạc bộ của những anh hùng chân chính ghét ma-cà-rồng. Lúc

này Jacob đã nhận ra bản thân mình đã trở thành người sói, cậu cũng đang rất

hoang mang. Và cậu đang muốn tiết lộ điều này với Bella.

12. Kẻ không mời mà đến.

Jacob đột nhập và phòng Bella bằng đường cửa sổ, cậu đến xin lỗi Bella vì cách

cậu đã đối xử với cô trong thời gian qua. Jacob gợi lại cho Bella nhớ truyền thuyết

về ma-cà-rồng và loài sói mà trước kia cậu đã kể. Rồi Jacob tạm biệt Bella và hứa

sẽ bảo vệ cô. Bella nhớ lại truyền thuyết và nhận ra Jacob là người sói, cô hết sức

choáng váng trước sự thật này.

13. Kẻ sát nhân.

Bella xuống La Push để cảnh báo cho Jacob cùng “đội” của cậu biết rằng cảnh sát

đang truy lùng họ, vì cô nghĩ rằng chính Jacob cùng đội của họ là nguyên nhân gây

ra những cái chết gần đây trong vùng. Jacob giải thích cho Bella hiểu rằng họ

không phải là những kẻ sát nhân mà họ đang ra sức bảo vệ cho người dân. Và ma-

cà-rồng là lí do duy nhất mà họ tồn tại. Bella nói cho Jacob biết rằng ma-cà-rồng

Victoria đang tìm cô giết để trả thù cho James - người tình của ả đã bị Edward giết.

14. Gia đình.

Vì Paul - một người trong nhóm của Jacob xúc phạm Bella nên Jacob và Paul đã

biến thành sói và đánh nhau. Bella rất hoảng sợ. Bella được đưa đến nhà của Emily

- là bạn gái của Sam: tại đây Bella đã nhận thấy sự vui vẻ đoàn kết của đội người

sói - đây chính là gia đình của Emily.

15. Áp suất.

Để tìm lại giọng nói của Edward, Bella đã có hành động nguy hiểm nhất từ trước

đến giờ - đó là nhảy từ đỉnh núi xuống biển. Vì biển động nên Bella đã suýt chết

đuối, may nhờ có Jacob cứu sống được.

16. Paris

Bella được đưa lên bờ và tỉnh lại. Cái chết của ông Harry-chồng của bà Sue làm

cho mọi người rất đau lòng Jacob đưa Bella về nhà cậu, vì quá mệt nên hai người

ngồi cạnh bên nhau và ngủ, lần đầu tiên trong suốt trong một hời gian dài, giấc mơ

của Bella không còn là ác mộng nữa. Trong cơn mơ màng Bella nghĩ đến Juliet,

Romeo và Paris . Paris chỉ là một nhân vật nên trong tác phẩm chỉ là một nhân vật

nên trong tác phẩm Romeo-Juliet là một anh chàng có địa vị, một mối đối đe doạ

của Juliet, một kẻ mà nàng bị buộc phải lấy làm chồng.

17. Vị khách

Bella về nhà và sửng sờ khi thấy trong nhà mình có một vị khách. Đó là Alice-cô

em gái của Edward, người có khả năng nhìn thấy tương lai đã thấy trước được cảnh

Bella nhảy xuống từ vách đá. Tưởng rằng Bella đã chết nên Alice cấp tốc đi tới

Forks để thăm hỏi bố của Bella. Nhưng đến nơi thấy Bella đang còn sống, Alice

hết sức ngạ nhiên và vui mừng.

18. Tang lễ

Jacob đến nhà Bella chơi, cùng lúc đó Edward gọi điện về nhà Bella. Jacob nhận

máy và báo với Edward rằng ông Charlie (bố Bella) đang dự đám tang, ý muốn

nói đến đám tang của ông Harry, nhưng Edward hiểu nhầm rằng Jacob đang nói tới

đám tang Bella. Alice nói với Bella rằng, Edward suy sụp vì tưởng rằng cô đã chết,

anh ấy đang bay tới ý để Volturi những ma-cà-rồng giữ hòa bình, và những người

có đủ khả năng giết chết Edward để giúp anh bỏ thế giới không còn Bella, Alice và

Bella đã lập tức đến Volterra, Italy để ngăn Edward và cứu cậu trước khi mọi

chuyện quá muộn.

19. Cuộc đua

Cuộc chạy đua của Alice và Bella để cứu Edward chỉ là trong tích tắc, và cứu được

Edward hay không là hoàn toàn tùy thuộc vào Bella.

20. Volterra

Alice và Bella đã đến Volterra một thành phố rất đẹp, đây “là một thành phố an

toàn nhất thế giới, ít ra là không nằm trong vùng đất tấn công của ma-cà-rồng vì

gia đình Volterra đã bảo vệ thành phố kỷ đến nỗi không cho phép có bất kỳ một

cuộc săn mồi nào diễn ra trong thành phố”. Bella đã cố gắng hết sức và cứu được

Edward. Hai người được dẫn đến gặp gia đình Volturi.

21. Lời phán quyết

Cả nhà Volturi không ai có thể đọc được suy nghĩ của Bella, nhà Volturi nói rằng

Bella, một con người biết đến sự tồn tại của loài ma-cà-rồng sẽ phải chết hoặc trở

thành một ma-cà-rồng. Bằng khả năng của mình, Alice đã cho họ thấy trước tương

lai của Bella là trở thành ma-cà-rồng ở bên cạnh Edward. Cuối cùng nhà Volturi

quyết định để họ rời khỏi Ý.

22. Chuyến bay

Alice , Bella và Edward lên máy bay rời khỏi nước Ý để quay trở về Folks. Edward

giải thích với Bella rằng cậu ra đi để đảm bảo sự an toàn cho cô và cô đã đồng ý

tha thứ cho anh. Vì Bella còn yêu Edward rất nhiều. Edward hứa sẽ không bao giờ

rời xa cô nữa.

23. Biểu quyết

Bella muốn trở thành một ma-cà-rồng vì cô cũng muốn mình bất tử để được mãi

mãi ở bên cạnh Edward, cô đến nhà Edward để xin biểu quyết. mọi người đều biểu

quyết đồng ý sẽ biến đổi Bella thành ma-cà-rồng, chỉ mình Edward là phản đối.

Chương 2: Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng nhân vật và không gian, thời gian nghệ thuật của tiểu thuyết “Trăng non”

2.1. Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng nhân vật.

Nhà văn hóa Đức W.Goethe có nói: “Con người là điều thú vị nhất đối với con

người, và con người cũng chỉ hứng thú với con người”. Con người là nội dung

quan trọng nhất của văn học. Nhân vật văn học là khái niệm dùng để chỉ hình

tượng các cá thể con người trong tác phẩm văn học - cái đã được nhà văn nhận

thức, tái tạo, thể hiện bằng các phương tiện riêng của nghệ thuật ngôn từ để chỉ

hình tượng nghệ thuật về con người, một trong những dấu hiệu về sự tồn tại toàn

vẹn của con người trong nghệ thuật ngôn từ. Bên cạnh con người, nhân vật văn học

có khi còn là các con vật, các loài cây, các sinh thể hoang đường được gắn cho

những đặc điểm giống với con người.”

Có thể thấy rằng, văn học không thể thiếu nhân vật, vì đó chính là phương tiện cơ

bản để nhà văn khái quát hiện thực một cách hình tượng. Nhà văn sáng tạo ra nhân

vật để thể hiện nhận thức của mình về một cá nhân nào đó, về một loại người nào

đó, về một vấn đề nào đó của hiện thực. Bởi vậy, nhân vật có vai trò hết sức quan

trọng, nó tạo ra sợi dây liên kết giữa các sự kiện để tạo nên một cốt truyện.

Các nhà văn trong quá trình sáng tạo đều lựa chọn cho mình một con đường đi

riêng phù hợp với tư tưởng và quan niệm sáng tác của bản thân. Và để làm thành

công được điều dó thì mỗi nhà văn phải lựa chọn cho mình một phương thức xây

dựng nhân vật riêng, để từ đó khẳng định phong cách sáng tạo độc đáo của mình.

Cũng chính vì thế mà các nhân vật trong tiểu thuyết Trăng non của Stephenie

Meyer cũng có những đặc điểm rất mới lạ, rất riêng. Bên cạnh những nhân vật là

con người của thế giới còn sáng tạo ra các nhân vật kỳ ảo, siêu nhiên.

Trăng non là cuốn tiểu thuyết dày, số lượng nhân vật trong tác phẩm cũng khá

nhiều. Có những nhân vật chỉ xuất hiện thoảng qua hay được nhắc đến một lần,

nhưng cũng có những nhân vật đã đi cùng bạn đọc từ trang sách đầu tiên cho đến

trang cách cuối cùng của cuốn tiểu thuyết về ma-cà-rồng này.

2.1.1. Kiểu nhân vật ma-cà-rồng

Bút pháp kỳ ảo của Stephenie Meyer đã rất thành công khi xây dựng các hình

tượng nhân vật ma-cà-rồng, các nhân vật được hư cấu theo bút pháp tiểu thuyết

lãng mạn. Mỗi nhân vật là một con người hiện thực được khái quát, hư cấu nên mà

tác giả thổi vào đó những khát vọng, đặc điểm, tính cách riêng làm cho nhân vật

đẹp một cách lung linh huyền ảo. Đặc biết nhất là Stephenie Meyer bên cạnh thế

giới con người, đã sáng tạo ra một thế giới của ma-cà-rồng “hiện đại”. Ma-cà-rồng

là kiểu nhân vật chỉ xuất hiện trong các tác phẩm văn học kỳ ảo, và nói đến ma-cà-

rồng thì bao giờ cũng tạo cho người ta cảm giác sợ hãi vì chúng chuyên dung

những chiếc răng nhọn hoắt đi hút máu người. Thế nhưng ma-cà-rồng trong tác

phẩm của Stephenie Meyer không hoàn toàn là như vậy. Trong thế giới của ma-cà-

rồng có những ma-cà-rồng đã được “giáo hóa và ma-cà-rồng chưa được giáo hóa.

Những ma-cà-rồng đã được giáo hóa như gia đinh Cullen, gia đình Tanya. Họ là

những ma-cà-rồng tốt bụng không làm hại đến con người bởi họ đã chọn lối sống

đi ngược lại bản năng của mình, bản năng khát máu người. Đọc Trăng non ta bắt

gặp một thế giới ma-cà-rồng hiện đại với những vẻ đẹp hình thể hoàn mỹ. Trong

đó hình tượng ma-cà-rồng Edward được tập trung đậm nét nhất. Hẳn người đọc sẽ

không thể quên được “vẻ đẹp thiên sứ”, “đôi mắt màu hoàng ngọc” của anh. Chính

vẻ đẹp ấy đã khiến trái tim Bella rung động ngay từ phút giây gặp gỡ đầu tiên.

“khuôn mặt của Alice cũng như Edward, đều đẹp rạng rỡ đến mức lạ lung” [8,

tr17]. “Bộ ngực cứng cáp của anh vốn lạnh toát nhưng hoàn mỹ tựa như một khối

băng được chạm trổ công phu, tỉ mỉ” [8,tr29].Nếu so với người bình thường thì

Edward “không khác một vị thánh trên thiên đường”. Dưới mắt bác sĩ Carlisle thì

Edward con trai ông là hoàn hảo: “con trai tôi… sức khoe của nó, lòng hào hiệp

của nó, sự thông minh sắc xảo của nó sáng ngời qua phong thái, nó hoàn toàn xứng

đáng với niềm hy vọng đó, với niềm tin đó hơn bất cứ ai hết. Trên đời này, liệu còn

có ai tài hoa hơn cho bằng Edward không?” [8,tr56].

Chính tất cả những điều này đã làm cho hình tượng ma-cà-rồng Edward có một sức

hút làm say đắm lòng người, với tài quan sát tinh tế, óc tưởng tượng phong phú

cùng với những liên tưởng tuyệt vời Stephenie Meyer đã thật thành công khi xây

dựng nên kiểu nhân vật ma-cà-rồng, dù đẹp dù tài hoa đến cở nào thì Edward cũng

có những đặc điểm của một ma-cà-rồng chính hiệu, đó là “làn da sắc như dao cạo

cùng với những chiếc răng chứa đầy nọc độc” [8,tr28]. Làn da lạnh toát trắng như

đá cẩm thạch cùng với những chiếc răng nhọn chính là những đặc điểm nổi bật

không lẫn vào đâu được của ma-cà-rồng. Đặc biệt là giọng nói của họ thường êm

mượt, ngân nga, ngọt ngào. Chẳng hạn như Alice “có làn da đẹp như đã cẩm

thạch”, “giọng nói ngân nga hệt như tiếng chuông vang trong gió”… còn Edward

thì “giọng nói của anh ngọt ngào như mật và êm dịu như nhung” [8,tr597]. Tất cả

những điều ấy đã khiến cho thế giới nhân vật ma-cà-rồng trong Trăng non hiện lên

đẹp một cách lung linh huyền ảo, không làm cho đọc giả cảm thấy sợ mà trái lại

còn tạo được sự thích thú, tò mò. Một điều đặc biệt nữa chỉ có ở ma-cà-rồng đó là

họ có những khả năng kỳ diệu, những sức mạnh phi thường, những năng lực thần

kỳ. Chẳng hạn như Alice , có thể nhìn thấy được trước tương lai. Edward có thể

đọc được suy nghĩ của người khác, ngài Aro thì nghe được suy nghĩ người khác

khi có sự tiếp xúc trực tiếp và ngài có thể nghe được tất cả những gì tồn tại trong

đầu người khác. Có thể nói là ma-cà-rồng thì họ đều có những khả năng đặc biệt

mà người thường không thể có được, bên cạnh những ma-cà-rồng tốt thì cũng tồn

tại những ma-cà-rồng xấu chuyên đi hút máu người như: Laurent, James , Victoria

. Đó là những ma-cà-rồng chưa được giáo hóa, độc ác. Những cái chết bí ẩn xảy ra

trong thị trấn Forks nhỏ bé đều do chúng gây ra. Tuy nhiên dù ma-cà-rồng tốt hay

xấu thì đều góp phần làm cho kiểu nhân vật ma-cà-rồng thêm phần sinh động, làm

tăng tính kỳ ảo cho nhân vật trong tác phẩm.

Việc xây dựng những hình tượng ma-cà-rồng hiện đại (gia đình ma-cà-rồng

Cullen) đã góp phần xóa tan đa định kiến về loài sinh vật máu lạnh chỉ biết hút

máu người để tồn tại mà không có cảm xúc và nhân tính. Lý tưởng hóa hình tượng

nhân vật ma-cà-rồng Edward chính là khát vọng gửi gắm của nhà văn và điều đó

đã làm rung động biết bao trái tim bạn đọc. Nhân vật ma-cà-rồng xuất hiện trong

Trăng non không chỉ làm tăng thêm tính kỳ ảo cho tác phẩm mà còn chuyền tải

những thông điệp mà Stephenie Meyer nhắn gửi đến đọc giả. Xây dựng hình ảnh

những con ma-cà-rồng không khác gì người sống, phải chăng Stephenie Meyer

muốn chúng ta có một cái nhìn lạc quan hơn về thế giới ma-cà-rồng. Chết không

có nghĩa là kết thúc tất cả mà chẳng qua là sự chuyển hóa vật chất từ dạng này

sang dạng khác mà thôi. Trong Trăng non ngoài những nhân vật là ma-cà-rồng,

còn tồn tại một hệ thống nhân vật khác không kém phần kỳ ảo. Đó là các nhân vật

người sói, cũng giống như ma-cà-rồng, người sói luôn tồn tại bên cạnh con người,

từ xa xưa khi nghĩ đến sói con người thường có cảm giác sợ hãi, tránh xa vì nó là

một loài động vật độc ác, chuyên ăn thịt sống, nhưng biệt tài của Stephenie Meyer

trong Trăng non là cô đã xây dựng nên những hình tượng nhân vật người sói sinh

động, gần gũi mà không kém phần kỳ ảo. Bởi lẻ các nhân vật người sói, họ không

chỉ đơn thuần là sói mà họ là “Người-sói”. Có nghĩa là họ tồn tại dưới dạng vừa

người, vừa sói. Thường thì họ mang dáng dấp của một con người, chỉ khi gặp sự cố

gì đó hay đến chu kì của mặt trăng thì họ mới biến thành sói.Một đặc điểm giống

nhau của loài sói là thân nhiệt luôn luôn ấm và mùi thì luôn “khụt khịt”.Trong

Trăng non, kiểu nhân vật người sói ta không bắt gặp nhiều, chỉ có Jacob và những

người bạn của cậu, những người mà cậu với cái tên “những chiến binh”. Đối tượng

săn mồi của đội Jacob chính là những ma-cà-rồng độc ác, khát mát, nhiệm vụ của

họ là bảo vệ con người chống lại ma-cà-rồng. Vì vậy, cuộc chiến giữa ma-cà-rồng

và người sói là một cuộc chiến đấu liên tục và gay gắt trong tác phẩm. Đội người

sói của Jacob gồm có năm người: Sam, Jacob, Paul, Jared và Embry, tất cả họ đều

sống ở Lapush một vùng đát dành riêng cho người da đỏ ở bãi biến. theo như lời

Jacob thì đội người sói của cậu là những người bảo vệ hòa bình, là những “chiến

hưu”, “họ là anh hùng của vùng đất này”, “là niềm kiêu hãnh của bộ tộc”.

Khi Bella đang suy sụp và tuyệt vọng trong tình yêu của ma-cà-rồng Edward thì

Jacob chính là một người bạn luôn bên cạnh an ủi, chăm sóc cô. Chính thời gian đã

làm cho Bella và Jacob ngày càng gần gũi nhau hơn, bên cạnh Jacob, Bella cảm

thấy lòng mình thanh bình, ấm áp hơn. Bởi “đơn giản vì Jacob là một người vui vẻ,

trạng thái vui tươi luôn hiện hữu và lúc nào chúng cũng sẳn sàng tỏa ra từ chính

bản thân cậu ấy, và cậu sẻ chia niềm vui, hạnh phúc đó cho bất kỳ ai đó ở gần

mình” [8,tr190]. Jacob có hình thể to lớn, bởi anh cậu là một người sói nên thân

nhiệt luôn cao vì vậy mà chịu trời lạnh, không mặc áo những Jacob vẫn bình

thường. Chính thời gian được ở bên cạnh Jacob rất nhiều, cùng chơi, cùng học với

cậu được chứng kiến sự “trổ mã” của cậu … Bella đã phát hiện ra Jacob là người

sói. Một bí mật có thể gây nguy hiểm đối với cô. Còn Jacob, cậu đã nãy sinh một

tình cảm cao hơn mức bạn bè với Bella. Cậu luôn luôn bảo vệ cô, làm cô vui và

chia sẻ cùng cô những lúc vui buồn.

Kiểu nhân vật người sói, tuy tần số xuất hiện không nhiều nhưng loại hình nhân vật

này lai thể hiện rõ màu sắc kỳ ảo của tác phẩm. Với bút pháp kỳ ảo Stephenie

Meyer, thật tài tình khi xây dựng nên những hình tượng người sói sinh động và gần

gũi, không hề xa lạ với con người, chính sự đan xen giữa thực và ảo, sự qua lại

chuyển hóa giữa người và sói đã làm cho tác phẩm thêm phần kỳ ảo. Đặc biệt khi

biến thành sói bên cạnh hình thù khổng lồ là những hành động biểu hiện đáng sợ

của sói, “…từ giữa những lùm cây bỗng lao ra một hình thù khổng lồ, đen ngòm

bước chạy rất nhẹ, tựa hờ như một chiếc bóng, đang thoăn thoát đuổi theo gã ma-

cà-rồng. Con vật rất to cao không khác gì một con ngựa chiến nhưng thon hơn và

lực lưỡng hơn nhiều. Và gì kia, cái mõm dài của nó đã gương nanh, những chiếc

răng nanh ngọn hoắt không thua gì dao găm hiện rõ mồn một và giữa hai hàm răng

sắc lẽm ghê sợ ấy là những tiếng gầm gầ trầm đục đầy đe dọa, ầm ì như tiếng sấm

vọng từ đằng xa [8,tr319]. Mỗi con sói có mỗi màu long khác nhau, một con có

màu xám đậm, một con có màu nâu, một con có bộ long màu nâu đỏ… “Đôi mắt

con sói màu đen, không, hơi hơi đen thôi. Nó thoáng nhìn tôi, chưa được một giây,

nhưng cũng kịp để tôi nhận thức được rằng đôi mắt ấy thật sâu thẳm và có hồn,

quả thực khó có thể tin được đó là mắt của loài dã thú” [8,tr321]. Như vậy, dù là

sói nhưng lại hoàn toàn giống con người, đôi mắt biết truyền cảm xúc và đặc biệt

tinh thần đồng đội của nó rất cao. Điều này lại một lần nữa khẳng định tài năng của

Stephenie Meyer khi xác định kiểu nhân vật người sói. Tất cả góp phần làm cho

thế giới nhân vật trong Trăng non thêm phần kỳ ảo.

Kiểu nhân vật người sói trong Trăng non đã góp phần hoàn thiện bức tranh cuộc

sống đa dạng của nhân vật kỳ ảo trong tiểu thuyết này. Nó còn đưa đến cho đọc

giả một cái nhìn toàn cảnh về một thế giới khác, tồn tại song song bên cạnh thế

giới con người. Mặt khác, qua hệ thống nhân vật này Stephenie Meyer đã bộc lộ trí

tưởng tượng phong phú của mình cũng như ước mơ của con người về một thế giới

khác.

Tóm lại, hệ thống nhân vật kỳ ảo trong Trăng non chính là phương tiện nghệ thuật

để Stephenie Meyer gửi gắm đến bạn đọc những vấn đề của con người, của thời cổ

đại. Đó không chỉ là những gì nỗi lên bề mặt cuộc sống, mà còn là những vấn đề

ẩn khuất, lặng sâu trong thế giới tâm hồn của mỗi con người. Cùng với cốt truyện

kỳ ảo và không như thời gian kỳ ảo, hệ thống nhân vật kỳ ảo đã góp phần đem đến

chất kỳ ảo cho tác phẩm.

2.2. Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng không - thời gian nghệ thuật

2.2.1. Không gian kỳ ảo

Để có thể hiểu rõ được không gian kỳ ảo trong Trăng non của Stephenie Meyer thì

trước hết ta cần phải làm rõ không gian nghệ thuật là gì?

Theo Trần Đình Sử thì “không gian nghệ thuật là mô hình thời gian độc đáo có tính

chủ quan và mang ý nghĩa tưởng tưởng cho tác giả. Nó là sản phẩm sáng tạo của

nghệ sĩ nhằm biểu hiện con người và thể hiện một quan niệm nhất định về cuộc

sống, là mô hình thời gian của tác giả cụ thể, được biểu hiện bằng ngôn ngữ của

các biểu tượng không gian” [9,tr107-109].

Nói đến không gian nghệ thuật, Từ điển thuật ngữ văn học cho rằng “không gian

nghệ thuật là hình thức bên trong của hình tượng nghệ thuật thể hiện tính chủ thể

của nó, có tác dụng mô hình hóa các mối quan hệ của bức tranh thế giới như: thời

gian, xã hội, đạo đức, tôn ti trật tự… Không gian nghệ thuật chẳng những cho thấy

cấu trúc nội trị của tác phẩm văn học, các ngôn ngữ tượng trưng, mà còn cho thấy

quan niệm về thế giới, chiều sâu cảm thụ của tác giả hay của một giai đoạn văn

học”

Từ đó, ta có thể thấy rằng, không gian nghệ thuật được tác giả sử dụng nhằm mục

đíc tạo bối cảnh hoạt động cho nhân vật, cũng như dung chứa các sự kiện liên quan

đến nhân vật, và không gian kỳ ảo cũng không muốn nằm ngoài mục đích này, đó

là những không gian không có thực, do tác giả hình dung ra, tưởng tượng ra để vừa

làm tăng tính kỳ ảo, ly kỳ, hấp dẫn cho cốt truyện, vừa tạo dựng không gian cho

các sự kiện kỳ ảo diễn ra, cho các nhận vật hoạt động. Tuy nhiên mỗi tác giả sẽ có

một cách xây dựng không gian kỳ ảo riêng cho các nhân vật của mình. Ví như

không gian kỳ ảo đầy đủ các tầng, các chiều, các cõi trần, cõi tiên, cõi âm, cõi thủy

chung,… và khoảng cách giữa các không gian này dường như bị xóa nhòa đi do

bút pháp truyền kỳ kết hợp cả yếu tố siêu thực và hiện thực, được vận dụng gần

như tuyệt đối để các nhân vật hiện thực thường lạc và một không gian hoàn toàn kỳ

ảo, hoàn toàn nằm ngoài sự hình dung của con người. Sự vận động của cốt truyện

và hoạt động của nhân vật chủ yếu diễn ra ở không gian kỳ ảo này.

Đối với truyện ngắn của Washington Irving thì hoàn toàn ngượi lại, rất hiếm khi

tác giả mô tả những không gian của cõi âm, cõi tiên, cõi thủy cung,… mà thay vào

đó là những không gian rất thực, cụ thể. Như chính ông đã từng nói về mục đích

của các truyện ngắn của mình đó là “sự trình bày chân thực những cảnh vật, trong

cuộc sống bình thường được tô điểm thêm những nét hài hước”.

Còn Stephenie Meyer đã thổi vào văn chương của mình tinh hoa của một tác giả

siêu thực, huyền bí, khác thường… Do vậy, tiếp xúc với tiểu thuyết của Stephenie

Meyer người đọc như lạc vào một thế giới với vô vàn những điều kỳ ảo trong tác

phẩm.

Bằng ngôn từ mượt mà, những hình ảnh sinh động đầy trực cảm, nhà văn đã xây

dựng một không gian nghệ thuật qua lăng kính của sự kỳ bí, ảo ảnh. Không gian có

vẻ như thực, vừa hư hư như trong giấc mơ, thường tạo nên vẻ đẹp kỳ lạ, đầy bí ẩn.

Qua không gian kỳ ảo đó, cuộc sồn thực tại muôn màu, đa chiều trở nên đẹp đẽ

hơn, biểu hiện rõ tâm hồn con người. Không gian đó giúp nhà văn mở ra một thực

tại và hư vô, nhạt nhòa cứ nhập nhằng đan xen vào nhau. Thế giới ấy có thực tồn

tại trong trò chơi phản chiếu rồi chợt tan biến trong khoảnh khắc, chỉ còn đọng lại

trong tâm trí người đọc, có khi không gian đó phản chiếu cái đẹp lung linh, đa sắc,

giản dị nhưng cũng mong manh hư ảo.

Không gian kỳ ảo trong tiểu thuyết Stephenie Meyer đó là những không gian rất

gần với một hiện thực đời thường, chỉ khác là tác giả đã thổi vào nó một chút ít

màu sắc kỳ ảo mà thôi. Ở đó các nhân vật đối mặt với cái kỳ ảo, đó chính là những

kiểu không gian tạo ấn tượng kiểu kỳ ảo của đời thường. Đó là nội dung không thể

tách ra khỏi dòng chảy hiện thực. Vì vậy, ấn tượng không gian mờ ảo, cái nhìn mơ

hồ dẫn đến chổ “hoài nghi, do dự”, con người tồn tại giữa một thế giới thực mà

như lang thang đâu đó giữa không gian phi thực.

Tiếp xúc với tiểu thuyết Trăng non, người đọc nhận thấy các biểu tượng không

gian giàu sức ám ảnh, khu rừng, cánh đồng, căn nhà … chính không gian này sẽ hé

lộ bí ẩn của những tâm hồn, mở ra cánh cửa vô tận của những ảo ảnh, giấc mơ,

hiện thực thứ hai mà không phải lúc nào con người cũng nắm bắt được. Không

gian đó có thể xuất hiện trong mộng ảo, cũng có khi không gian tồn tại trong cuộc

đời thực mà nhân vật đang sống và bản thân nó vẫn chứa đựng nhiều yếu tố mơ hồ.

Không gian đó là cái phong nền để các nhân vật hoạt động, và chính không gian đó

làm nảy sinh những yếu tố kỳ ảo trong tác phẩm.

Đọc Trăng non ta bắt gặp một không gian cánh đồng đầy lung linh kỳ ảo, nơi mà

Bella và Edward đã từng đến và có biết bao kỷ niệm đẹp. “Nơi đó chỉ thuộc về

anh, chứ không là ai khác … một nơi thần tiên, tràn ngập ánh sáng. Đây chính là

cánh đồng cỏ tươi đẹp …, một cánh đồng cỏ sáng ngời ánh mặt trời lấp lánh, phản

chiếu thành muôn vàn màu sắc trên làn da của anh [8,tr255-256]. Chính không

gian này, sau này đã ám ảnh Bella và nhiều lần xuất hiện trong giấc mơ của cô”.

Là cuốn tiểu thuyết viết về ma-cà-rồng, nên không gian gia đình của các ma-cà-

rồng là một không gian không thể thiếu được trong tác phẩm Trăng non. Trong

kiểu không gian này chúng ta dễ dàng nhận ra không gian của gia đình Cullen, đó

là ngôi nhà mà họ sống, “một căn biệt thự trắng toát nằm biệt lập với thế giới bên

ngoài, giữa một khu rừng sâu hun hút, bên cạnh một con sông hiền hòa [8,tr32]. Đó

là một không gian ấm áp tràn đầy tình thương yêu. Ngoài gia đình Cullen, ta còn

bắt gặp không gian sang trọng, lộng lẫy của gia đình Volturi, “một gia đình lâu đời

rất có thế lực… giống như hoàng tộc vậy, và rằng không nên chọc giận họ, trừ khi

muốn chết” [14,tr564].

Thế nhưng để đến được với không gian này phải đi qua không gian của những con

đường hầm nhỏ hẹp, tối tăm và ẩm ướt, một không gian xám xịt, mờ mịt, “không

rõ ánh sáng đến từ nơi nào mà đường hầm này không hề tối ten theo tự nhiêu.

Đường ống thấp tè và có hình vòng cung, mấy giọt nước từ trên trền nhỏ xuống lớp

đá xám ngoét giống như đang rỉ mực” [8,tr607].

Tạo dựng các kiểu không gian trên, tác giả đã miêu tả đầy đủ và trọn vẹn danh sách

đa dạng của những ma-cà-rồng trong thế giới riêng của mình. Điều này giúp cho

độc giả có cái nhìn đánh giá đa chiều hơn khi tiếp cận cuốn tiểu thuyết này. Từ các

dạng biểu hiện trên, chúng ta dể dàng nhận thấy không gian ma-cà-rồng có đầy đủ

những mặt biểu hiện và tính chất của không gian hiện thực. Điều này có nghĩa là

không gian trong Trăng non, chính là sự mô phỏng, sự khúc xạ lại không gian thực

của con người. Đặc điểm khác biệt duy nhất là kiểu không gian này được xây dựng

sao cho phù hợp với cuộc sống của ma-cà-rồng mà thôi.

Bên cạnh không gian vừa hư vừa thực chứa đựng nhiều yếu tố kỳ lạ, thì trong

Trăng non ta còn thấy sự xuất hiện của không gian mộng ảo. Đó là kiểu không gian

chỉ xuất hiện trong các giấc mơ của nhân vật. Vì vậy đặc trưng truyền thống của

không gian mộng ảo chính là sự mơ hồ, nhạt nhòa, sự ám ảnh và gây cảm xúc

mạnh. Trong cuốn tiểu thuyết này Bella là nhân vật nằm mơ nhiều nhất. Tuy là mơ

nhưng bao giờ nhưcng sự kiện trong giấc mơ càng ám ảnh và đôi khi trở thành một

phần cuộc sống của nhân vật Bella. Bối cảnh không gian của những giấc mơ của

Bella thường đa dạng, tuy nhiên cũng cũng có khi giống nhau. Nhưng nhìn chung,

mỗi lần xuất hiện tron giấc mơ, không gian lại ít nhiều khác nhau và mang đến

những điều kỳ lạ, tôi chắc chắn tới chin mươi chin phết chin phần trăm là tôi đang

mơ. Và đây là những lý do khiến tôi dám đoán quyết về điều đó, thứ nhất tôi đang

đứng giữa một biển nắng chói chang rực rở, một hiện tượng chưa bao giờ xẩy ra ở

thị trấn Forks tiểu bang Washington , quan hệ mới của tôi,…” [8,tr14].

Đặc biệt từ sau khi Edward nói lời chia tay, những giấc mơ liên tục đến với Bella,

và thường những giấc mơ đó là ác mộng, trong mơ cô thường lần tìm về những nơi

cô có những kỷ niệm mà hai người đã đi qua. “Tất cả chỉ là một mê cung bất tận

của hằng hà sa số những cây phủ đầy rêu, không gian im ắng, não nề đến mức hóa

thành một thứ áp lực khó chịu ép vào hai thái dương. Trời mờ tôi, hệt như lúc

chạng vạng của một ngày đầy mây, chút ít ánh sáng còn lại cũng chẳng đủ sức soi

rõ một thứ gì. Trong khung cảnh u ám đó, tôi nhỏ bé đang vội vã, loanh quanh

không tìm được lối ra…” [8,tr160]. Và những lần sau Bella mơ, cũng có thể là

không gian này nhưng nó đã đổi khác nhưng nhìn chung đó là những không gian

âm u, tối tăm, mơ hồ không xác định được.

Không gian mộng ảo tuy xuất hiện trong mơ nhưng nhiều khi lại gần với hiện thực.

Tất cả không gian đó đều rất mơ hồ: từ không gian khu rừng đến những con đường

hầm tối tăm, ẩm ướt… Người đọc và ngay cả bản thân nhân vật cũng không xác

định được vị trí tồn tại chính xác của những địa điểm mà mình thấy trong mơ, mặc

dù họ biết có thể không gian đó chắc chắn tồn tại trong thế giới này. Nhưng sự kiện

mà nhân vật thất trong mơ lịa rất thật. Chính đặc điểm này đã tạo nên đặc trưng của

không gian ảo trong tác phẩm, là sự mơ hồ, không xác định rõ không gian, địa

điểm.

2.2.2. Thời gian kỳ ảo

Nghệ thuật là một dạng tồn tại đặc thù, nên bên cạnh không gian nghệ thuật còn có

thời gian nghệ thuật.

Theo Trần Đình Sử: “Thời gian nghệ thuật là hình thức của hình tượng nghệ thuật,

là sản phẩm chế tạo của tác giả bằng các phương tiện nghệ thuật nhằm làm cho

người thưởng thức cảm nhận được hoặc hồi hộp chờ đợi, hoặc thanh thản vô tư,

hoặc đắm chìm vào quá khứ. Thời gian nghệ thuật do được sáng tạo ra nên mang

tính chủ quan, gắn với thời gian tâm lý. Nó là một biểu tượng, một biểu trưng, thể

hiện một quan niệm của nhà văn về cuộc đời và con người” [9,tr76-77].

Theo “Từ điển thuật ngữ văn học” thì: “thời gian nghệ thuật là hình thức nội tại

của hình tượng nghệ thuật, thể hiện sự tự cảm thấy của con người trong thế giới.

Nó phản ánh sự cảm thụ thời gian của con người trong từng thời kỳ lịch sử, từng

giai đoạn phát triển như sự cảm thụ độc đáo của tác giả về phương thức tồn tại của

con người tronh thế giới. Trong thế giới nghệ thuật, thời gian nghệ thuật xuất hiện

như một hệ quy chiếu có tính tiêu đề được giấu kín để miêu tả đời sống trong tác

phẩm, cho thấy đặc điểm tư duy của tác giả” [6,tr322-323].

Rõ ràng, văn học thuộc loại hình nghệ thuật thời gian, nghĩa là hình tượng của nó

mở dần ra trong time. Vì vậy thời gian nghệ thuật là một yếu tố không thể thiếu

trong tác phẩm văn học. Nó giúp người đọc khám phá, tiếp cận sâu hơn, đầy đủ

hơn về hình tượng nghệ thuật cũng như thế giới nội tâm, qua niệm của nhà văn về

cuộc đời, con người và thời đại, và thời gian nghệ thuật trong Trăng non của

Stephenie Meyer cũng không nằm ngoài mục đích này.

Stephenie Meyer là người rất có ý thức trong việc sự dụng yếu tố thời gian làm

phương tiện nghệ thuật để phản ánh nội dung của tác phẩm. Thời gian trong tác

phẩm có khi được sử dụng như là yếu tố làm nên cho nhân vật và sự kiện, cũng có

khi song song tồn tại, có lúc nó là yếu tố gián tiếp, có lúc lại trực tiếp, tác động đến

diễn biến của tác phẩm, đến sự vận động của nhân vật. Có khi yếu tố thời gian

được sử dụng như là một phương tiện để chuyển từ một nội dung này sang nội

dung khác. Đó là những lần thay đổi thời gian, từ quá khứ về hiện tại hoặc từ hiện

tại hồi tưởng lại qúa khứ, cũng có khi hiện tại và quá khứ song song tồn tại, tồn tại

trong nhau.

Tiểu thuyết của Stephenie Meyer thường chứa những điều kỳ ảo, ở nơi đó ranh

giới giữa thực và mơ, giữa quá khứ và hiện tại không có sự thật, có khi nhân vật

đang sống trong hiện tại, nhưng thoáng chốc đã chìm đắm trong thời gian quá khứ.

Sự quay ngược thời gian này chính là biện pháp nghệ thuật làm cho thời gian hiện

tại của tác phẩm có sự thay đổi. Cũng có khi cảm thức về tình yêu bị phá vở, mơ

hồ, nhân vật sống động trong thời gian của mình mà như lạc vào giữa cuộc đời kỳ

ảo khác, tồn tại giữa một thế giới hiện thực mà hư hư.

Thời gian nghệ thuật là hình thức cảm nhận của thế giới con người gắn liền với

một quan niệm nhất định về thế giới. Ở Trăng non sự hiện diện của yếu tố kỳ ảo đã

đem đến cho tác phẩm những đặc trưng riêng, góp phần tạo nên thành công trong

việc sử dụng bút pháp kỳ ảo của tác giả. Trong tiểu thuyết này ta thấy có sự mơ hồ

hóa về thời gian. Mơ hồ nghĩa là không rõ ràng. Như vậy mơ hồ hóa thời gian

chính là một thủ pháp làm cho thời gian nghệ thuật trong tác phẩm trở nên không

thể xác định được. Đây là một biện pháp nghệ thuật tiêu biểu để tạo nên sự kỳ ảo

về mặt thời gian nghệ thuật cho tác phẩm.

Trăng non là cuốn tiểu thuyết kể về một thế giới phi thực, nên mơ hồ hóa thời gian

là một trong những biện pháp nghệ thuật quan trọng được Stephenie Meyer sử

dụng để xây dựng thời gian kỳ ảo của tác phẩm. Vì thế, thời gian kỳ ảo trong Trăng

non là thời gian mơ hồ, có phần không xác định rõ.

Đọc tác phẩm ta thấy thời gian tâm tưởng đan xen với thời gian hiện tại làm cho

thời gian trong tác phẩm hết sức mơ hồ, ta khó mà phân biệt được, đồng thời chính

điều này tạo cho tác phẩm thêm phần hấp dẫn, đó là lúc bác sĩ Carlisle bùi ngùi hồi

tưởng lại quá khứ … “ký ức của ông không hề bỏ xót một chi tiết nào, dẫu đã trải

qua bao nhiêu năm tháng, gần một thế kỷ trôi qua rồi chứ có ít đâu…” [8,tr61], rồi

đột ngột cắt đứt dòng tâm tưởng, ông quay về với thực tại. Chính điều này đã làm

cho dòng thời gian trong tác phẩm có sự luân chuyển liên tục, nếu người đọc

không nghiền ngẫm theo dõi thì khó mà nắm bắt được. Ngoài ra Stephenie Meyer

còn đưa vào tác phẩm rất nhiều biểu thức thời gian mơ hồ bất định như nằm giữa

ranh giới thực và hư, xuất hiện khá nhiều trong cuốn tiểu thuyết kỳ ảo này: “sau

chừng đó năm”, “nhiều thế kỷ về trước”, “đã bao thập kỷ trôi qua”, “thời gian cứ

thế trôi đi”, “ một mùa hè nữa trôi qua”… tất cả những từ ngữ chỉ thời gian này

đều không có ý nghĩa xác định. Chúng không chỉ cho ta cảm giác thời gian hiện tại

thoáng chốc trôi nhanh vụt trở thành quá khứ, mà còn tạo nên sự mơ hồ trong dòng

chảy thời gian.

Ngay cả thời gian xuyên suốt toàn bộ tiểu thuyết càng là thời gian mơ hồ, vô thủy,

vô chung, không thể xác định được, và không có tính định lượng. Người đọc

không thể biết được chính xác thế giới ma-cà-rồng hay bộ tộc người sói bắt đầu từ

khi nào, mà chỉ biết đã có từ lâu lắm rồi qua lời kể của các nhân vật: “Người

Quileute có cả một kho truyện cổ về “người máu lạnh” hay những ma-cà-rồng

được xem là kẻ thù truyền kiếp của bộ tộc. những câu chuyện này cũng như những

truyền thuyết khác về trận đại hồng thủy và nguồn gốc tổ tiên người sói của họ đã

cùng thời gian tồn tại từ rất lâu đời” [8,tr117], đó là một khoảng thời gian mơ hồ

không xác định được buộc người đọc thầm chấp nhận để tạo sự kỳ ảo cho tác

phẩm. Sự mơ hồ của thời gian trong Trăng non còn được thể hiện qua tuổi của các

nhân vật. Các nhân vật ma-cà-rồng và người sói hầu hết đều không có tuổi, hay nói

cách khác họ mãi mãi bất tử. Edward mãi mãi không bao giờ bước qua tuổi mười

bảy và những thành viên khác trong cái gia đình ma-cà-rồng cũng vậy, họ hoàn

toàn không bị hạn chế về mặt thời gian, cũng chính vì điều này mà anh em nhà

Cullen, trong đó có Edward phải thay đổi chổ ở liên tục để tránh sự nghi ngờ của

mọi người, chính sự mơ hồ hóa này đã dẫn tới sự kỳ ảo cho thời gian nghệ thuật

chung của tác phẩm.

Sự tham gia của kiểu thời gian mơ hồ hóa trong Trăng non đã tạo cho tác phẩm

một vẻ đẹp hư hư thực thực. Tính chất không xác định rõ của thời gian trong cuốn

tiểu thuyết này chính là biểu hiện của sự trở về với thời gian thần thoại, sử thi cổ

tích… điều này càng kích thích tính tò mò của độc giả, cuốn người đọc vào thế giới

của các nhân vật. Vì vậy có thể nói, sự mơ hồ hóa thời gian trong Trăng non vừa

tăng thêm tính kỳ ảo cổ điển cho tác phẩm, vừa góp phần tạo nên sự hấp dẫn đối

với người đọc.

Có thể nói không gian và thời gian kỳ ảo đã tạo ra một thế giới hư ảo trong Trăng

non. Đó là một không gian chỉ tồn tại trông thế giới ma-cà-rồng, thế giới người sói,

đó còn là một thế giới với thời gian mơ hồ không xác định. Nhưng tất cả các yếu tố

đó không hề làm mất đi tính hiện thực của Trăng non, mà trái lại càng gia tăng

thêm sức sống của tiểu thuyết này. Bởi vì sự mập mờ và hư ảo trong văn chương

bao giờ cũng khơi gợi hứng thú và những khám phá không mệt mỏi của người đọc.

2.2.3. Mối quan hệ giữa không, thời gian kỳ ảo và không gian hiện thực

Caste viết trong “Truyện kể kỳ ảo ở pháp” cái kỳ ảo được dặc trương bởi một sự

xâm nhập đường đột của cái bí ẩn vào khuôn khổ của cuộc sống thực. Nhưng xét

về cơ bản, văn chương kỳ ảo cũng là tiếng nói về hiện thực cuộc sống. Yếu tố kỳ

ảo trong văn chương là một phương tiện, một tấm gương phả chiếu hiện thực. Tiểu

thuyết của Stephenie Meyer cũng không nằm ngoài quy luật đó. Tác phẩm cảu bà

mở cánh cửa vào tâm hồn bạn đọc cũng như vào một thế giới bình lặng với những

chi tiết của cuộc sống bình thường. Mặt khác, với những bóng ma-cà-rồng, những

người sói tốt lẫn xấu xâm nhập vào cuộc sống này và làm đảo lộn những diễn biến

bình thường của cuộc sống. không gian, thời gian kỳ ảo được sử dụng như một

phương tiện phục vụ cho sự biểu hiện đắc lực đó. Nhưng tác phẩm không chỉ đơn

thuần là thế giới của “cái ác” với không gian mộng, thời gian mơ hồ khó xác định

mà còn là thế giới của không gian và thời gian hiện thực. Thế giới nơi con người

đang sống dù có khi họ không ý thức được điều đó. Tuy vậy, đó vẫn là không gian,

thời gian thực nhất tồn tại trong tác phẩm, giữa không gian, thời gian kỳ ảo, không

gian, thời gian hiện thực có mối quan hệ qua lại, tác động lẫn nhau tạo nên bức

tranh hoàn thiện cho tác phẩm.

Không gian, thời gian hiện thực chính là từ khóa, là phông nền để nhân vật đi vào

thế giới không gian, thời gian của kỳ ảo. Khu rừng của thị trấn Forks tiểu bang

Washington là có thật, là sự vật tồn tại hiện hữu. Nhưng cũng chính từ không gian

này, Edward đã dẫn Bella bước vào một cánh đồng đầy hoa và nắng, lung linh kỳ

ảo, đầy màu sắc. hay như không gian của thành phố Voterra, nơi mà gia đình ma-

cà-rồng Volturi đầy quyền lực đang ở. Bên ngoài là một quãng trường lớn, ngay

bên dưới tháp đồng hồ, ở đó có những bức tường rất cao, “những bức tường màuh

hung đỏ cổ xưa và những ngọn tháp đứng sừng sững trên đỉnh của một ngọn đồi

dốc đứng” [8,tr583]. Đó là một khoảng không gian hoàn toàn có thực, nhưng đi sâu

vào khoảng không gian đó ta như càng dấn sâu vào địa hạt của không gian kỳ ảo,

địa hạt của ma-cà-rồng sinh sống với những con đường nhỏ âm u, những đường

hầm tối tăm, ẩm ướt cùng với những tên ma-cà-rồng lãng vãng nhe răng cười…

Cũng như không gian, thời gian cũng có sự đan xen pha trộn giữa thực và ảo. Bella

đắm mình, triền mien trong thế giới của những giấc mơ với một không gian mờ ảo,

thời gian mơ hồ, không xác định những cuộc đời nhân vật tồn tại trong thế giới

thực. Bella vốn ý thức được điều đó, chính nhân vật tự nhận: “tôi chắc chắn tời

chin mươi chin phết chín phần trăm là tôi đang mơ” [8,tr11]. Mỗi lần sống trong

thế giới của riêng mình trong những giấc mơ, Bella lại phiêu lưu vào một cuộc

hành trình mới, đó là sự pha trộn của quãng thời gian thực-ảo. Sự hòa nhập vào

thời gian kỳ ảo phải chăng chỉ là một phương thức để nhân vật nhìn nhận lại thực

tại, thấu hiểu được mối quan hệ giữa quá khứ đầy kỷ niệm đẹp với hiện tại trống

rỗng của nó. Trong thời gian đó nhân vật đối diện với bản thể, nỗi đau, sự sống, cái

chết, tam tư để tìm ra con đường cho sự tồn tại của mình và những gì mình yêu

thương. Trãi nghiệm nỗi trống rỗng bởi hư vô, từ trong những giấc mơ, với một

thời gian mơ hồ, Bella đã có vươn lên để tìm lại cuộc sống, tìm lại tình yêu của

mình.

không gian, thời gian kỳ ảo tạo nên một thế giới vừa hư vừa thực trong tác phẩm,

Stephenie Meyer, nhân vật và ngay cả bản thân người đọc cũng không phân biệt

thực ảo, ranh giới giữa chúng có khi thật mơ hồ, có khi người đọc chìm sâu vào thế

giới kỳ ảo đó của tác phẩm mà quên đi cội rễ của hiện thực, nhưng tiểu thuyết của

Stephenie Meyer không chỉ đơn thuần gợi sự hứng thú cho đọc giả bởi những câu

chuyện kỳ ảo, những chi tiết siêu thực, hoang đường mà nó còn chạm đến được

đáy sâu trong lòng người tiếp nhận, bởi bao trùm lên những chi tiết kỳ ảo là của thế

giới ẩn dụ, vản chương của Stephenie Meyer có thể là “trần trụi”, “trong suốt”

nhưng câu chuyện của bà lại tầng lớp trùng điệp, khó nắm bắt. Có người từng cho

rằng: “Tiểu thuyết suy cho cùng chính là ngụ ngôn, chính là làm cho ngụ ngôn có

tính hiện thực hơn”. Hơn nữa “vạn vật trên thế giới không có gì không phải là ẩn

dụ”. Vì thế, tuy tầng nổi mà đọc giả tiếp nhận được trong tác phẩm là những vấn

đề hoang đường, những chi tiết dường như không thực nhưng đó lại chính là cách

mà nhà văn Stephenie Meyer sử dụng để nói về đề tài nóng bổng đang tồn tại trong

cuộc sống thực của con người hiện đại nói chung và Mỹ nói riêng.

Không gian, thời gian hiện thực là cầu nối quan trọng để nhân vật cảm nhận được

mối liên hệ với thực tai, để họ ý thức được rằng mình đang tồn tại. Mặt khác, chính

không gian, thời gian hiện thực giúp cho đọc giả hiểu được những ẩn dụ. Từ đó, có

cái nhìn sâu sắc, toàn diện đối với vấn đề mà nhà văn muốn truyền đạt.

Như vậy trong tiểu thuyết của Stephenie Meyer, không gian, thời gian kỳ ảo và

không gian, thời gian hiện thực có mối quan hệ khăng khít, gắn bó với nhau. Một

trong những nguyên nhân tạo nên sự hấp dẫn ở tác phẩm của nhà văn Mỹ này phải

chăng cũng nột phần có sự đóng góp không nhỏ của mối quan hệ này.

Chương 3: Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng cốt truyện và

nghệ thuật trần thuật của tiểu thuyết “Trăng non”

3.1. Bút pháp kỳ ảo trong xây dựng cốt truyện.

Cốt truyện, hiểu một cách đơn giản nhất là hệ thống sự kiện cụ thể được tổ chức

theo yêu cầu tư tưởng và nghệ thuật nhất định, tạo thành một bộ phận cơ bản, quan

trọng nhất trong hình thức động của tác phẩm văn học thuộc các loại tự sự và kịch.

Cốt truyện của một tác phẩm phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thể loại tác phẩm,

năng lực sáng tạo của nhà văn, những yếu tố này sẽ quyết định những gì mà cốt

truyện của một tác phẩm văn học sẽ phản ảnh. Vì vậy, theo Todorov thì chính yếu

tố kỳ ảo sẽ tạo ra các phản ảnh riêng biệt cho cốt truyện của một tác phẩm văn học

kỳ ảo. Chính sự hiện diện của yếu tố kỳ ảo mang lại cho tác phẩm những nét đặc

trưng khiến cho người đọc dễ nhận diện và có những ấn tượng nhất định. Điều này

đã làm cho cốt truyện của một tác phẩm văn học kỳ ảo bao giờ cũng có một sự

khác lạ so với tác phẩm văn học thông thường. Và Stephenie Meyer đã làm nên

được điều mới lạ này trong tác phẩm của mình.

Những cốt truyện kỳ dị, hoang đường đã dẫn dắt người đọc vào một thế giới phi

hiện thực, để rồi khi kết thúc tác phẩm, họ sẽ cảm thấy được những bài học về cuộc

sống.

Ta đều biết rằng, khi tiếp cận với hiện thực thường có hai xu hướng, một là ảo hóa

nó, hai là hiện thực hóa nó, cả hai con đường trên đều đi tới khám phá bản chất

hiện thực của sự vật, hiện tượng, của cuộc sống, của con người.

Cái ảo và cái thực xoắn vào nhau, tôn tạo nhau và bổ sung cho nhau, để tạo nên

một cốt truyện. Quan hệ giữa cái kỳ ảo, cái hiện thực là quan hệ kết hợp, từ đó sức

mạnh nghệ thuật tối đã sẽ tạo nên chân lý nghệ thuật mà tác phẩm hướng tới. Qua

đó, ta có thể thấy vai trò và khả năng khám phá hiện thực của cái kỳ ảo. Và chính

việc đem cái kỳ ảo vào trong cốt truyện đã khiến cho câu chuyện trở nên sinh

động, hấp dấn, sẽ khiến cho người đọc có cảm giác như đang đọc...

3.1.1. “Trăng non” - cốt truyện kỳ ảo đã được đời thường hóa.

Trước tiên, cần khẳng định cốt truyện của “Trăng non” là một cốt truyện kỳ ảo.

Trăng non là một câu chuyện kể về tình yêu giữa Bella - một cô gái bình thường

với Edward - một ma-cà-rồng đã được giáo hóa. Tiểu thuyết còn đề cập đến cuộc

đấu tranh đối đầu giữa ma-cà-rồng và bộ tộc người sói. Tất cả những sự kiện có vai

trò quan trọng trong sự phát triển của cốt truyện của tiểu thuyết Trăng non đều liên

quan đến ma-cà-rồng và người sói. Chẳng hạn như việc Bella bị ép đến dự buổi

tiệc sinh nhật tại nhà Edward. Chính sau sự việc này mà Edward quyết định chia

tay vì muốn Bella được an toàn, tình yêu của hai người gặp trắc trở khiến Bella hết

sức đau khổ. Hoặc sự việc Edward đến gia đình ma-cà-rồng Volturi đầy thế lực để

xin chết cũng là một chuyện dài về thế giới ma-cà-rồng... Cũng là một tác phẩm

thuộc thể loại văn học kỳ ảo, nhưng Hary Potter lại khác Trăng non ở chỗ: yếu tố

kỳ ảo trong Hary Potter đóng vai trò chủ đạo, chiếm hầu hết trong tiến trình phát

triển của cốt truyện và thỉnh thoảng mới có một yếu tố hiện thực xen vào. Còn yếu

tố kỳ ảo trong Trăng non chỉ tạo ra những sự kiên, bước ngoặt chính cho cốt truyện

vận động và phát triển. Vì vậy, cốt truyện của Trăng non nghiêng về thực nhiều

hơn là kỳ ảo. Tuy nhiên chính yếu tố ảo và yếu tố thực đan xen này đã tạo thành

một cốt truyện kỳ ảo xuyên suốt tiểu thuyết Trăng non. Và cũng chính cốt truyện

kỳ ảo này đã tạo ra sức hấp dẫn mạnh liệt của Trăng non với bạn đọc.

Nhưng nếu cốt truyện của Trăng non chỉ đơn thuần là cốt truyện kỳ ảo thì chưa

chắc có thể thạo thành được một “cơn sốt” cho bạn đọc như vậy? Theo chúng tôi,

cốt truyện của Trăng non là một cốt truyện chứa đựng yếu tốt kỳ ảo, nhưng không

phải là câu chuyện về cuộc sống hiện thực đã được kỳ ảo hóa, mà trái lại, là một

câu chuyện kỳ ảo đã được đời thường hóa. Đây cũng chính là điểm tạo nên sức hấp

dẫn của cốt truyện và cũng chính là sự khác biệt giữa Trăng non và các tác phẩm

cùng thể loại kỳ ảo, cũng như với các tác phẩm tự sự khác. Xã hội ma-cà-rồng là

một xã hội ảo, song xã hội đó hoạt động không khác gì xã hội thật của con người

từ cơ sở hạ tầng cho đến kiến trúc thượng tầng. Ma-cà-rồng cũng đi học cũng sinh

hoạt hoàn toàn như những con người bình thường, cũng yêu thích thể thao. Có ma-

cà-rồng tốt và ma-cà-rồng xấu. Có ma-cà-rồng hoàng tộc có thể thực, quyền lực và

những ma-cà-rồng bình thường.... cũng như luôn tồn tại người tốt và kẻ xấu, những

giai tầng như trong xã hội thực vậy. Và cuộc chiến giữa sói và ma-cà-rồng độc đáo

thật ra chính là cuộc chiến chống lại cái thế lực phản nhân văn luôn tìm mọi cách

hủy diệt các giá trị vật chất cũng như tinh thần của con người. Trong thế giới thực

cũng đã biết bao lần xảy ra những cuộc chiến như vậy. Từ đó, chúng ta có thể thấy

thế giới ma-cà-rồng, thế giới người sói chính là sự khúc xạ của thế giới con người

qua lăng kính kỳ ảo.

Cốt truyện của Trăng non xoay quanh nhân vật Bella, lấy Bella là trung tâm để xây

dựng các tình tiết chính của câu chuyện. Là một con người bình thường nhưng cô

là có một sức hấp dẫn đặc biệt đối với ma-cà-rồng, cũng như người sói, bở mùi

máu của cô có mùi dịu ngọt, cuốn hút, đầy mê hoặc. Bella cũng là nhận ra Edward

là ma-cà-rồng và Jacob là người sói. Cả Edward và Jacob đều đem lòng yêu cô, thế

nhưng trái tim cô chỉ dành trọn cho Edward. Chính Bella là trung tâm để nhà văn

xây dựng các tình tiết chính của câu chuyện, hay nói cách khác, qua Bella ta sẽ biết

được thông tin về các nhân vật khác. Edward là một ma-cà-rồng nhưng là một ma-

cà-rồng đã được giáo hóa, anh đã kiêng cự được mùi máu người và chỉ hút máu các

con thú. Tuy là ma-cà-rồng, song Edward cũng giống như bao chàng trai khác ở

thế giới bình thường, Edward cũng đi học, cũng trai qua những kỳ thi như những

con người bình thường. Edward cũng có tình cảm của một chàng trai, cũng biết

yêu thương, biết hờn ghen như bao người con trai khác. Với Bella, Ewdard là một

thiên thần, còn đối với ông Carlisle Cullen thì con trai ông là một người hoàn hảo,

là một người hoàn thiện, là một vị thánh. Stephenie Meyer đã xây dựng Edward

thành hình tượng một người anh hung lý tưởng, hoàn hảo. Nhưng không phải vì

vậy mà Edward trở nên xa lạ với bạn đọc, mà ngược lại câu chuyện về ma-cà-rồng,

Edward lại trở nên chân thật, gần gũi với cuộc sống đời thường hơn bao giờ hết,

bởi Edward quá đổi đời thường. Và bất cứ ai đã đọc “Trăng non”đều tìm thấy một

phần nào đấy hình bóng của mình, cũng như hình bóng thế giới mình đang sống

trong câu chuyện về ma cà rồn này. Hay như của chuyện về Jacob, người sói cũng

vậy. Ngoài những lúc biến thành sói thì Jacob cũng hoàn toàn giống một người

bình thường, chính tất cả các điều đó đã làm cho cốt truyện của “Trăng non” trở

nên đời thường, gần gũi với bạn đọc hơn.

3.1.2. Các môtíp tạo cốt truyện kỳ ảo trong Trăng non

Để tạo nên một cốt truyện kỳ ảo hấp dẫn như trên Stephenie Meyer đã sử dụng kĩ

thuật lồng ghép, đan xen giữa hai yếu tố ảo và thực trong suốt toàn bộ câu chuyện.

Trước hết kỷ thuật lồng ghép các yếu tố ảo vào cốt truyện được khai triển qua

nhiều môtíp kỳ ảo như: môtíp giấc mơ, môtíp biến dạng-hóa thân, môtíp cái chết,

sau đó là cốt truyện được kết cấu làm nhiều phần, hai mươi bốn phần, mỗi phần có

một tên riêng. Chính các môtíp và kiểu kết cấu này đã giữ một vai trò quan trọng

trong sự phát triển cốt truyện, tạo ra sự lồng ghép giữa ảo và thực. Sự có mặt của

các môtíp đã làm cho cốt truyện của “Trăng non” mang nhiều đặc trưng của cốt

truyện kỳ ảo cổ điển.

Môtíp giấc mơ vốn là một môtíp rất quen thuộc trong các tác phẩm văn học kỳ ảo

giấc mơ vốn đã là một điều bí ẩn mà con người qua bao thế hệ vẫn không ngừng

tìm cách giải thích. Khác với văn học kỳ ảo cổ điển dung môtíp giấc mơ để bộc lộ

niềm tin, tín ngưỡng tôn giáo hay gửi gắm khát vọng công bằng, hạnh phúc của

người lao động, môtíp giấc mơ trong văn học kỳ ảo hiện đại nói chung và Trăng

non nói riêng lại mang một ý nghĩa mới, giấc mơ sống cùng với những ước vọng,

những nỗi bất an và cả những ám ảnh của nhân vật. Giấc mơ trở thành cầu nối của

các nhân vật, là một thế giới khác cùng song song tồn tại bên cạnh thế giới hiện

thực. Trong Trăng non môtíp giấc mơ chỉ xuất hiện với một nhân vật duy nhất,

Bella swan. Hầu như giấc mơ xuất hiện liên tục trong các giấc ngủ của Bella. Giấc

mơ của Bella không đơn thuần là những giấc mơ bình thường mà nhiều khi nó như

một điều tiên tri, hoặc những khi nó trở thành ảo giác để Bella tìm về với những kỷ

niệm cùng Edward, những kỷ niệm mà Bella sợ sẽ quên chúng, “hiện thời tôi vẫn

thường xuyên nằm mơ thấy ác mộng, đêm nào chúng cũng đến thăm tôi … tất cả

chỉ là một mê cung bất tận của hằng hà sa số, những cây xanh phủ đầy rêu, không

gian im lặng, não nề đến mức hóa thành một thứ áp lực khó chịu ép vào hai thái

dương. Trời mờ tối, hệt như lúc chạng vạng của một ngày đầy mây … trong khung

cảnh ấy, tôi nhỏ bé đang vội vã, loanh quanh không tìm được lối đi … và rồi tôi

cũng đến được tâm điểm của giấc mơ. Hiện giờ, tôi cũng còn cảm nhận được là ác

mộng đang đến với mình” … [8,tr160]. Mỗi lần mỗi giấc mơ có thể xem là ác

mọng đó xuất hiện là mỗi lần cốt truyện lại tăng thêm kịch tính và kỳ ảo. Chính

những giấc mơ là cầu nối gắn kết Bella với hình ảnh giọng nói của Edward. Nhưng

sau mỗi lần như vậy, trái tim Bella càng nát tan, đau đớn hơn. Cũn có đôi khi giấc

mơ của Bella thể hiện chính nội tâm của nhân vật này. Đó là tâm trạng khi Edward

nói lời chia tay và rồi bỏ cô ra đi “cơn ác mọng vẫn làm tình làm tội đầu óc tôi,

buộc tôi phải lan man nghĩ vè những điều đã khiến mình đau khổ. Tôi không muốn

nhớ lại cánh rừng một chút nào, rồi khi nhận ra là trong tâm trí của mình không

còn hiện lên một hình ảnh nào nữa, tôi mới ý thức được rằng đôi mắt của mình đã

mang đầy những nước, nỗi đau lại bắt đầu nhoi nhói trong khắp lồng ngực”

[8,tr161]. Lúc này đây giấc mơ đã trở thành phương tiện để người đọc đi sâu vào

thế giới nội tâm của một cô gái đang gặp bất hạnh trong tình yêu. Môtíp giấc mơ

còn tạo thêm một không gian mới của thế giới ảo, không gian mộng ảo, mở rộng

thêm trước hoạt động của nhân vật, đem cái kỳ ảo vào trong cốt truyện, khiến cho

tình tiết của câu chuyện được triển khai một cách kỳ thú và hấp dẫn hơn, có thể nói

đây là hiệu quả nghệ thuật mà môtíp giấc mơ đem lại cho tiểu thuyết này để hoàn

thiện cho bữa tiệc kỳ ảo của mình, bên cạnh các môtíp trên Stephenie Meyer còn

sử dụng môtíp biến dạng. Đây cũng là dạng môtíp chủ yếu trong các tác phẩm văn

học cổ điển, ta thường bắt đầu các môtíp này trong các tác phẩm như thần thoại hy

lạp của văn học phương tây, truyện cổ tích của phương đông và gần hơn là trong

các tác phẩm hiện đại như hóa thân của Kafka. Thần thoại Hy lạp thường ghi nhận

các trường hợp bị biến dạng như: Aracne bị nữ thần Athera biến thành con nhện do

cô đã xúc phạm nữ thần, ông lão Battox bị thần Hernes biến thành đá vì tội bất

tín… hay trong harry potter của Rowlong cũng có rất nhiều trường hợp biến dạng

như: Giáo sư Mc Gonagall biến thành mèo, Harry biến thành anh chàng tóc đỏ…

trong Trăng non là kiểu người biến thành sói, đó là Jacob cùng các bạn của cậu.

Mặc dù là một trong những nét đặc trưng của cốt truyện kỳ ảo cổ điển, song môtíp

biến dạng trong trăn non vẫn có sự khác biệt, thể hiện một tư duy nghệ thuật hiện

đại. Đối với các tác phẩm văn học kỳ ảo, môtíp biến dạng thường được chia thành

hai loại nhỏ hơn: môtíp tự biến dạng và môtíp bị biến dạng. Trong các tác phẩm

văn học kỳ ảo cổ điển, môtíp biến dạng xuất hiện rất nhiều và chủ yếu là môtíp bị

biến dạng như các giáo dục nhận thức của tác phẩm đối với bạn đọc đã được nâng

lên một mức cao hơn. trường hợp điển hình trong thần thoại Hy lạp mà chúng tôi

đã nêu trên. Nhưng Trăng non thì hoàn toàn khác hẳn, ở đây chủ yếu là môtíp tự

biến dạng, chỉ có môtíp tự biến dạng ngầm khẳng định vai trò ngày càng lớn của

con người cho dù đó là người sói. Nếu như trước đây, con người không thể tự mình

biến hóa được và phải nhờ vào sự trợ giúp từ các thế lực siêu nhiên, thì nay họ

hoàn toàn có thể biến bản thân theo đúng như những gì mong muốn. Còn xét trong

sự phát triển cốt truyện, môtíp tự biến dạng thường giúp nhân vật giải quyết được

các rắc rối, thậm chí là mở nút một tình huống hay thắt nút cho một tình huống

khác, chẳng hạn như sự tự biến dạng của Jacob và những người bạn của cậu biến

thành sói để giai cứu Bella thoát khỏi cái chết trước ma-cà-rồng Lauren độc ác. Có

thể nói, đề cao giá trị con người, đây chính là thông điệp giàu tính môtíp nhân văn

mà Stephenie Meyer đã để cho người đọc tự khám phá thông qua môtíp biến dạng

của mình, vì vậy chức năng

Xuất hiện không nhiều nhưng có vai trò quan trọng trong việc thanh lọc tâm hồn

cho đọc giả tiếp nhận tiểu thuyết Trăng non, chính là môtíp cái chết. Đọc tiểu

thuyết ta thấy cuộc đối đầu giữa hai lực lượng người sói và ma-cà-rồng, giữa ma-

cà-rồng tốt và ma-cà-rồng xấu, vì thế những người thương vong và mất mát, sự hy

sinh và cái chết của cả hai bên là điều không thể tránh khỏi. Đọc tiểu thuyết, chúng

ta thấy bóng dáng của các tử thần qua cái chết của những người dân vô tội, cái chết

của Laurent, một ma-cà-rồng hút máu người song chúng ta có thể thấy những cái

chết trong Trăng non không hề gợi lên cảm giác bi kịch cho người đọc, trái lại nó

giúp bạn đọc nhận thấy được đâu mới là giá trị đích thực của cuộc đời, chết là chết,

là chấm dứt một cuộc sồng anh hùng hay lỗi lầm và những gì để lại sau sự kết thúc

đó mới là quan trọng. Đằng sau những cái chết là những bài học về đạo đức làm

người. Có cái kết thúc là cái giá phải trả cho sự độc ác của bản thân như trường

hợp của Laurent. Có những cái chết lại giúp khơi dậy ở đọc giả những trăn trở, suy

nghĩ, những mối đồng cảm. Ở đây, chúng tôi muốn nói đến kết thúc cuộc đời của

Laurent, là một tên ma-cà-rồng độc ác hút má người, Laurent cùng đồng bọn của

hắn là James và Victoria đã từng giết hại không biết bao nhiều người dân vô tội,

cái chết của hắn vừa là cái giá phải trả cho những hành động tội lỗi đó, vừa thể

hiện niềm tin vào sự thất bại tất yếu của cái ác, và sự tồn tại vĩnh hằng của cái

thiện.

Những môtíp trên đã hé mở cánh cửa huyền bí để độc giả thâm nhập vào thế giới

kỳ ảo của ma-cà-rồng, của người sói. Chúng vừa có sự tách biệt, và cũng có sự hòa

trộn lẫn nhau. Trong môtíp này ta có thể bắt gặp một phần của môtíp khác, chúng

cứ đan xen vào nhau, hòa quyện lẫn nhau, để rồi dệt lên một cốt truyện mông lung

huyền ảo, sự hiện diện của cái môtíp kỳ ảo trong Trăng non đã trở thành phương

tiện hữu hiệu để tác giả Stephenie Meyer phản ánh một cách chân thực, sinh động

một thế giới tuy ảo mà lại thật vô cùng. Nghĩa là, trên một phương diện nào đó,

chúng đã góp phần hoàn thiện cốt truyện kỳ ảo trong Trăng non. Vì vậy có thể nói

các môtíp kỳ ảo trong Trăng non vừa là tấm bình phong kín đáo thể hiện sự nhìn

nhận, đánh giá hiện thực vừa góp phần thay đổi và nâng ao đón nhận của độc giả.

3.2. Nghệ thuật trần thuật

Trần thuật “phương diện cơ bản của phương thức tự sự, là việc giới thiệu khái quát,

thuyết mình, miêu tả đối với nhân vật, sự kiện, hoàn cảnh, sự vật theo cách nhìn

của của một người thần thuật nhất định” [6,tr364]. Trần thuật gắn liền với toàn bộ

công việc, bố cục, kết cấu tác phẩm. Tác phẩm dù kể theo trình tự nhân quả hay

liên tưởng, kể nhanh hay chậm, kể ngắt quãng rồi bổ sung thì trần thuật là cả một

hệ thống tổ chức phức tạp nhằm đưa hành động, lời nói nhân vật vào đúng vị trí

của nó để người đọc có thể lĩnh hội theo đúng ý định tác giả.

Là phương diện cơ bản của hình thức nghệ thuật trần thuật góp một phần không

nhỏ trong việc quyết định sự thành công hay thất bại của tác phẩm. Tiểu thuyết

Trăng non của Stephenie Meyer sử dụng nghệ thuật trần thuật trong sự hài hòa với

các phương diện nghệ thuật khác của tác phẩm làm tăng thêm tính kỳ ảo cho tác

phẩm, từ đó góp phần bộc lộ những quan niệm riêng của tác gia về con người, cuộc

đời nhân sinh. Và để thấy rõ được đặc điểm của nghệ thuật trần thuật trong ngữ

pháp thể hiện của nhà văn, chúng tôi triển khai phương diện nghệ thuật này ở ba

điểm chính: dạng trần thuật, điểm nhìn trần thuật và giọng điệu trần thuật.

3.2.1. Dạng trần thuât

Lịch sử văn học đã cho thấy có ba kiểu trần thuật cơ bản là: Dạng trần thuật ở ngôi

thứ ba, trần thuật có sự chuyển hóa từ ngôi thứ ba sang ngôi thứ nhất và dạng nhà

văn nhường quyền trần thuật cho nhân vật. Ở dạng thứ nhất tác giả lớn hơn nhân

vât, đứng bên nhân vật, ở dạng thứ hai tác giả bằng với nhân vật, còn ở dạng thứ ba

tác giả nhỏ hơn nhân vật, đứng sau nhân vật. Với cuốn tiểu thuyết giả tưởng và

lãng mạn, người trần thuật trong Trăng non kể ở ngôi thứ nhất. Đây là phương thức

kể chuyện thật nhất về cuộc đời của họ theo cách trực tiếp và tác giả được tham gia

trực tiếp vào câu chuyện của họ, cùng chứng kiến những biến đổi theo cảm xúc

ting cảm của cuộc đời nhân vật.

Trong Trăng non Bella là nhân vật xưng “tôi” và kể lại toàn bộ câu chuyện. Từ khi

cô chuyển đến Forks sống với bố, tại đây cô đã gặp Edward. Một ma-cà-rồng có vẻ

đẹp thiên thần. Theo dòng kẻ của cô người đọc bị cuốn hút vào câu chuyện tình

yêu của cô. Từ những phút giây hạnh phút đến đau khổ, bất hạnh được kể lại một

cách sinh động, chân thực mà không kém phần kỳ ảo,…

Với phương thức trần thuật này, người đọc có thể hình dung ra được cái đẹp bên

ngoài của cô cũng như cảm nhận được thế giới nội tâm bên trong của cô: một cô

gái sống giản dị, trong trắng thuần khiết, luôn hòa đồng với mọi người và được

mọi người yêu mến. Đặc biệt cô là một con người yêu hết mình, sống hết mình cho

tình yêu.

Qua dạng trần thuật ở ngôi thứ nhất này chúng ta cũng được biết rõ hơn về thế giới

ma-cà-rồng hiện đại một cách khách quan và không kém phần kỳ ảo. Đó là những

ma-cà-rồng hiện đại không chỉ mang vẻ đẹp quyến rũ bên ngoài mà trong họ còn

có những tình cảm tâm lý, họ sống trong một gia đình biết yêu thương chăm sóc

lẫn nhau. Và đặc biệt là có tình yêu như con người. Bên cạnh ma-cà-rồng qua

người kể chuyên, ta còn biết đến những người sói là kẻ thù của ma-cà-rồng. Cũng

ma-cà-rồng, người sói có những đặc điểm khác người: mang trong mình thân nhiệt

rất nóng, có sức mạnh phi thường… và họ cũng có tình thần hoàn toàn như con

người vậy… tất cả đều được miêu tả thông qua người kể chuyện ở ngôi thứ nhất

xưng “tôi”. Bella rất chân thực, khách quan nhưng không kém phần hấp dẫn đối

với người đọc.

3.2.2. Điểm nhìn trần thuật:

Điểm nhìn trần thuật là vị trí mà từ đó người trần thuật nhìn ra và miêu tả sự vật

trong tác phẩm. Không thể có nghệ thuật nếu không có điểm nhìn, bởi nó thể hiện

sự chú ý, quan tâm vào đặc điểm chủ thể trong việc tái tạo cái nhìn nghệ thuật, giá

trị của sáng tạo nghệ thuật một phần không nhỏ là do đem lại cho người thường

thức một cái nhìn mới đối với cuộc sống. Sự thay đổi của nghệ thuật bắt đầu từ đổi

thay của điểm nhìn.

Mọi tác phẩm văn học đều ẩn chứa quan niệm, tư tưởng của người sáng tại dù

được công khai tuyên bố hay bị che dấu dưới bất kỳ hình thức nào. Do đó điểm

nhìn trần thuật được xem là dấu hiệu chuẩn để khám phá con người thứ hai của

chính tác giả trong thế giới nghệ thuật ngôn từ.

Mặt khác, điểm nhìn trần thuật còn là một phương diện để người đọc nhìn sâu vào

cấu tạo nghệ thuật và nhận ra đặc điểm phong cách của nhà văn. Trong Trăng non

Stephenie Meyer đã để cho nhân vật Bella xưng tôi và kể lại câu chuyện của mình.

Với điểm nhìn của nhân vật xung tôi này như là một con người nên thế giới ma-cà-

rồng và người sói hiện lên một cách khách quan, tuy nhiên không kém phần sinh

động. Với cái tôi ký ức mang tính tư thuật, người trần thuật có khả năng bao quát

mọi biến cố, hành vi của câu chuyện,nó tự do di chuyển đi lại trong tác phẩm, tái

tạo một thế giới kỳ ảo thổi một cái nhìn, một luồn sinh khí mới vào thế giới đó,

Stephenie Meyer đã thực sự chinh phục tác giả bằng cuốn tiểu thuyết giả tưởng,

lãng mạn Trăng non, nhà văn đã cung cấp cho người thưởng thức một quan điểm,

một cái nhìn mới mẻ về một thế giới kỳ ảo cùng song song tồn tại với thế giới hiện

thực, và hơn thế nữa, qua đó để nhà văn gửi gắm các vấn đề cuẩ cuộc sống đương

đai.

3.2.3. Giọng điệu trần thuật

Giọng điệu là “thái độ, tình cảm, lập trường tư tưởng, đạo đức của nhà văn đối với

hiện tượng được miêu tả thể hiện trong lời văn quy định cách xưng hô, tên gọi,

dung từ, sắc điệu tình cảm, cách cảm thụ xa gần, thân sơ, thầm kín hay suồng sã,

ngợi ca hay châm biếm” [6,tr134]. Giọng điệu phản ánh lập trường, xã hội, thái độ

tình cảm và thị hiếu thẩm mĩ của tác giả, đóng vai trò rất lớn trong việc tạo nên

phong cách nhà văn và có tác dụng truyền cảm cho người đọc. Thiếu một giọng

điệu nhất định, nhà văn chưa thể viết ra được tác phẩm, mắc dù đã có đủ tài liệu và

sắp xếp trong hệ thống nhân vật.

Trong các tiểu thuyết văn học, cũng như ngôn ngữ, giọng điệu của nhân vật là rất

quan trọng bởi đó là một trong những phương thức để tác giả xây dựng nhân vật.

Qua giọng điệu mà tính cách của nhân vật được bộc lộ một cách đầy đủ mà chính

xác nhất. Bên cạnh đó thì giọng điệu người trần thuật lại giữ vị trí chủ đạo. Qua

giọng điệu của người trần thuật,độc giả có thể nắm bắt được ý tưởng của nhà văn

thể hiện qua những câu chuyện được nói tới.

Trong Trăng non, giọng điệu trữ tình là gam màu chủ đạo. Là một phụ nữ giàu sức

sống, cá tính nhưng cũng rất đỗi dịu dàng, nên những gì Stephenie Meyer thể hiện

trên trang viết bao giờ cũng ngập tràn yêu thương, sự bao dung của một trái tim

nhân ái. Trăng non là cuốn tiểu thuyết nằm trong bộ truyện đầu tay của Stephenie

Meyer, nó nằm trong mạch nguồn sáng tác chung của một cây bút nữ tinh tế và đầy

nhạy cảm. Vì thế, giọng điệu chính của tác phẩm là giọng điệu trữ tình lãng mạn.

Mặc dù có đôi khi nhà văn viết về những ma-cà-rồng độc ác và hình thù của bầy

sói rất khủng khiếp nhưng cũng đầy nghệ thuật.

Đọc Trăng non, người đọc cảm nhận ngay được sự ấm áp của giọng điệu trữ tình

lãng mạn thấm đẫm tình yêu thương qua từng số phận. Ta có thể bắt gặp những lời

văn mượt mà dịu ngọt chan chứa tình yêu thương, khi Bella và Edward đang say

đắm trong tình yêu: “bình tĩnh nào Bella-hơi thở của anh lại phả vào má tôi. Và

một lần nữa, anh lại nhẹ nhàng ấn môi mình vào môi tôi, sau đó lại quay đi, đặt hai

tay của tôi ngay ngắn lên bụng” [8,tr28]. Bên cạnh đó có những giọng điệu u buồn,

đau khổ của một tình yêu trắc trở: “Tôi nhanh chóng bị đốn ngã, tựa hồ như ngực

tôi bị thủng một lỗ lớn, kục phủ ngũ tạng bị cắt hết, chỉ còn trơ lại những vết cắt

mới khó lành rách bươm nằm quanh miệng nhữn vết thương cũ đang bắt đầu nức

toạc, tóe máu…” [8,tr155].

Tóm lại, giọng điệu trần thuật trong tiểu thuyết Trăng non là giọng trữ tình mượt

mà ấm áp, xen lẫn vào sự hạnh phúc ngọt ngào cũng như đau khổ trong tình yêu,

hay giọng điệu sắc lạnh của thế giới ma-cà-rồng, giọng điệu ấm áp của người sói-

mỗi thế giới nhân vật đều mang một giọng điệu riêng phù hợp với mình. Mang

giọng điệu trữ tình ấy theo suốt chiều dài tác phẩm, Stephenie Meyer đã mang đến

cho mỗi trang văn trong Trăng non, sự chia sẻ với từng số phận đặc biệt là sự nâng

niu, trân trọng đối với số phận trớ true của những nhân vật thuộc hai thế giới khác

nhau. Nhà văn như hóa thân vào từng nhân vật trong tác phẩm như một sự cảm

thông xâu sắc với từng khao khát và cả những nỗi đau, cùng họ cất những bước

nhọc nhằn trên hành trình tìm về với bản ngã.

Có thể nói, giọng điệu trong tác phẩm không chỉ có vai trò then chốt trong nghệ

thuật kể chuyện mà nó còn là yếu tố cơ bản thể hiện phong cách nhà văn. Trong

Trăng non, Stephenie Meyer sử dụng giọng trữ tình nhẹ nhàng đã góp phần vào

thành công của bút kỳ ảo, chính điều này đã tạo nên sức hấp dẫn kỳ ảo đối với độc

giả.

KẾT LUẬN

Ngày hôm nay, khi chúng ta đang nói về vấn đề này thì văn học kỳ ảo đã trở thành

một trong những món ăn tinh thần không thể thiếu của bạn đọc khắp mọi nơi trên

thế giới. Yếu tố kỳ ảo có mặt trong lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật của nhân loại từ

lâu và là một hình thức ước lệ nghệ thuật giàu khả nưng tái tạo và khắc phá hiện

thực. Xuất phát từ trí tưởng tượng bay bỗng của con người. Yếu tố kỳ ảo đã trở

thành đối tượng hấp dẫn giới sáng tác nói chuyện, phê bình. Nó tạo ra các đột biến

nghệ thuật rất độc đáo, bất ngờ, Nó tham gia tạo dựng hệ thống các điểm nhìn nghệ

thuật mới, mở rộng nghệ thuật không gian của tác phẩm, dàn trãi và căng thêm

chiều sâu của thời gian nghệ thuật. Việc sử dụng bút pháp kỳ ảo như là một

phương thức nghệ thuật để chiếm lĩnh và tái hiện cuộc sống không tách rời các

phương tiện thể hiện nghệ thuật khác, mà chúng ta đan kết, xoắn quyện với nhau,

từ đó gia tăng hiệu quả triết lý nghệ thuật, tạo nên độ tin cậy và thuyết phục trong

cách bình giá, nhận diện của con người và cuộc đời.

1. Văn học kỳ ảo là một dòng chảy mien viễn, không ngừng nghĩ từ quá khứ, hiện

tại cho đến tương lai. Ở thời kỳ đầu các tác phẩm kỳ ảo chủ yếu được xây dựng

thông qua thế giới thần linh chủ nghĩa của con người, và tạo nên bản chất nghệ

thuật của thể loại này. Nhưng từ giai đoạn trung cận đại trở về sau. Bút pháp kỳ ảo

trong văn học đã trở thành biểu hiện của một trình độ nhất định trong tư duy nghệ

thuật, thấm chí trong giai đoạn hậu hiện đại, nó đã trở thành kỹ thuật viết của một

số nhà văn.

2. Trăng non là tiểu thuyết đánh dấu sự đổi mới về nội dung lẫn nghệ thuật. Bút

pháp hiện thực kết hợp với bút pháp kỳ ảo đã làm nên những trang viết thực ảo mơ

hồ đan cài hấp dẫn, và xuyên qua lớp màu kỳ ảo đó là cốt lõi hiện thực đời sống

của con người, và để phản ánh được đời sống xã hội tự nhiên vô cùng lớn, nhà văn

đã gặp nhiều khó khăn khi thể hiện sự chiếm lĩnh của mình. Vì vậy, bút pháp kỳ ảo

thực chất là những thủ pháp nghệ thuật đắc lực, là phương tiện của cánh cửa nghệ

thuật của tác phẩm. Tác giả đã lột tả được tâm trang đời sống xã hội với sự nhập

nhằng giữa cái hư và cái thực, với một hệ thống nhân vật đa dạng như nhân vật

ma-cà-rồng, nhân vật người sói và không gian, thời gian mang sắc màu kỳ ảo đã

làm cho cái hư, cái thực càng phát huy sức mạnh phản ánh đời sống của nó. Điều

này đã tạo nên một thế giới nghệ thuật hấp dẫn lạ thường và tạo ra dấu ấn đặc biệt

trong lòng người đọc.

3. Bên cạnh đó, bút pháp kỳ ảo còn được thể hiện trong việc xây dựng cốt truyện

và ngôn từ nghệ thuật, nghệ thuật trần thuật. Cốt truyện với những môtíp quen

thuộc và mới lạ đan xen, cùng sự chuyển hóa lồng ghép kỳ ảo đã làm cho câu

chuyện trong tác phẩm Trăng non trở nên hấp dẫn, huyền bí, làm nên cảm nhận

mới về cuộc sống và hiện tại. Cùng với đó là bút pháp độc đáo trong cách sử dụng

ngôn từ. nghệ thuật như tượng trưng,biểu cảm,…Tất cả đã làm cho kỳ ảo trở thành

tấm guồng: “giống con người lại mang trong thứ ánh sánh mới”. Đó chính là cách

bày tỏ nỗi niềm, cùng sự phanh phui cuộc đời đến tận gốc rễ để đem lại niềm vui,

niềm an ủi, khích lệ tinh thần dám đấu tranh của con người để được hưởng hạnh

phúc. Ngoài ra nghệ thuật trần thuật cũng là một yếu tố góp phần vào sự thành

công của bút pháp kỳ ảo cho tác phẩm.

4. Bút pháp kỳ ảo trong nghệ thuật đã thực hiện được trọn vẹn sứ mạng của nó

trong việc phản ánh đời sống và khát vọng, tư tưởng cùng ý thức chiếm lĩnh cuộc

sống của con người hôm nay. Để qua đó đi đến cái đích cuối cùng là hướng đến

những giá trị Chân-Thiện-Mỹ trong cuộc sống, trong cõi đời, cõi người này. Nó sẽ

còn âm vang mãi trong dòng chảy văn học nhân loại. Stephenie Meyer đã chứng tỏ

tài năng thực sự của mình khi sử dụng thành công bút pháp kỳ ảo.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Lại Nguyên Ân (1999), 150 thuật ngữ văn học, Nxb Đại học quốc

gia Hà Nội

2. M.Bakhtin (1992), Lý luận và thi pháp tiểu thuyết, Nxb Trường viết

văn Nguyễn Du

3. Lê Nguyên Cẩn (1999), Cái kỳ ảo trong tác phẩm của Balzac, Nxb

Đại học Sư phạm, Hà Nội

4. Nguyễn Văn Dân (1995), Những vấn đề lý luận văn học so sánh,

Nxb Khoa học xã hội

5. Đặng Anh Đào (2001), Đổi mới nghệ thuật phương Tây hiện đại,

Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội

6. Lê Bá Hán (chủ biên),…(1995), Từ điển thuâth ngữ văn học, Nxb

Giáo Dục

7. Stephenie Meyer, Tịnh Thuỷ (dịch)(2008), Chạng Vạng, Nxb Trẻ,

Tp. Hồ Chí Minh

8. Stephenie Meyer, Tịnh Thuỷ (dịch)(2008), Trăng non, Nxb Trẻ, Tp.

Hồ Chí Minh

9. Trần Đình Sử(1996), Lý luận văn học, Nxb Giáo Dục

10. Trần Đình Sử (chủ biên)(2007), Tự sự học, phần1, Nxb ĐHSP

11. Trần Đình Sử(chủ biên)(2008), Tự sự học, phần 2,Nxb ĐHSP

12. Phùng Văn Tửu(1990), Những tìm tòi đổi mới và tiểu thuyết hiện

đại, Nxb Khoa Học Xã Hội, Hà Nội.

13. Tzevan Todorov (2004), Thi pháp văn xuôi, Nxb Đại Học Sư Phạm

Hà Nội

14. Tzevan Todorov (2008), Dẫn luận về văn chương kỳ ảo, Nxb Đại

Học Sư Phạm Hà Nội