Luận văn Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu

Luận văn

Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu

- 1 -

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề

Quá trình toàn cầu hóa làm tăng thêm mức độ phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền

kinh tế trên thế giới. Trong lĩnh vực tài chính, NH cũng không ngoại lệ. Khủng

hoảng tín dụng đã có những ảnh hưởng không nhỏ đến nền kinh tế. Thời gian qua,

cuộc khủng hoảng tín dụng tại Mỹ là khởi nguồn cho cuộc khủng hoảng kinh tế

toàn cầu. Các quốc gia phải thực hiện cải cách, xây dựng hệ thống quản lý tài chính

và cơ chế phòng ngừa rủi ro tài chính quốc tế, công khai, minh bạch trong hoạt

động NH để tránh những nguy cơ biến động mạnh của thị trường tài chính, hoạt

động tuân theo quy luật chung của thị trường.

Trong kinh doanh NH tại Việt Nam, lợi nhuận từ hoạt động tín dụng chiếm tỷ

trọng chủ yếu trong thu nhập của các NH. Tuy nhiên, hoạt động này luôn tiềm ẩn rủi

ro cao, đặc biệt là ở các nước có nềns kinh tế mới nổi như Việt Nam bởi hệ thống

thông tin thiếu minh bạch và không đầy đủ, trình độ quản trị rủi ro còn nhiều hạn

chế, tính chuyên nghiệp của cán bộ NH chưa cao…

Trong năm 2007, tình hình tăng nóng tín dụng đã chứa đựng nhiều nguy cơ rủi

ro cao trong hoạt động của các NH. Năm 2008, tăng trưởng tín dụng có phần giảm,

tuy nhiên những hậu quả của tăng trưởng nóng năm 2007 giờ bắt đầu có những dấu

hiệu đáng lo ngại. RRTD luôn tồn tại và nợ xấu là một thực tế hiển nhiên ở bất cứ

NH nào, kể cả các NH hàng đầu trên thế giới bởi có những rủi ro nằm ngoài tầm

kiểm soát của con người. Tuy nhiên, sự khác biệt cơ bản của các NH có năng lực

quản trị RRTD là khả năng quản trị nợ xấu ở một tỷ lệ có thể chấp nhận được nhờ

xây dựng một mô hình quản trị rủi ro hiệu quả, phù hợp với môi trường hoạt động

để hạn chế được những RRTD mang tính chủ quan, xuất phát từ yếu tố con người

và những RRTD khác có thể kiểm soát được. Kiểm soát tốt RRTD là công việc cần

thiết phải làm đối với các NH, song song với hoạt động tín dụng.

NHTMCP Á Châu là một trong những NH hàng đầu trong Khối NHTMCP về

mọi mặt, tình hình kiểm soát tín dụng thời gian qua cũng được xem là khá tốt. Tuy

nhiên trong tình hình hiện nay, việc hướng đến các tiêu chuẩn quốc tế là việc nên

- 2 -

làm đối với bất kỳ NH nào, và ACB cũng không ngoại lệ. Do đó, yêu cầu xây dựng

một mô hình quản trị RRTD có hiệu quả và phù hợp với điều kiện Việt Nam là một

đòi hỏi bức thiết để đảm bảo hạn chế rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng, hướng đến

các chuẩn mực quốc tế trong quản trị rủi ro, phù hợp với môi trường hội nhập.

2. Mục tiêu nghiên cứu

- Làm sáng tỏ một số vấn đề cơ bản về cơ sở lý luận trong quản trị RRTD tại

các NHTM.

- Nghiên cứu, khảo sát thực trạng quản trị RRTD tại ACB, từ đó tìm ra các

nguyên nhân dẫn đến RRTD trong thời gian qua.

- Trên cơ sở những nguyên nhân đó, đề xuất các giải pháp toàn diện phù hợp

với tình hình hoạt động của ACB trong quản trị RRTD theo thông lệ quốc tế, rút

ngắn thời gian hội nhập.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng: Hệ thống lý luận về quản trị RRTD, hệ thống pháp luật, hệ thống

các chuẩn mực đánh giá, giám sát về quản trị tín dụng.

- Phạm vi: Trọng tâm nghiên cứu là các nguyên nhân dẫn đến RRTD tại NH

TMCP Á Châu trong giai đoạn 2006 – 2008, từ đó đề xuất các vấn đề về kỹ năng

quản trị RRTD tại Ngân hàng TMCP Á Châu theo chuẩn mực của Basel.

4. Phương pháp nghiên cứu

Sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học kết hợp với các

phương pháp thống kê, so sánh, phân tích, … đi từ cơ sở lý thuyết đến thực tiễn

nhằm giải quyết và làm sáng tỏ mục tiêu nghiên cứu của luận văn. Đồng thời, tiếp

thu ý kiến phản biện của nhiều chuyên gia, cán bộ quản lý, điều hành có liên quan

để hoàn thiện giải pháp.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn được chia làm 3 chương, cụ thể

như sau:

Chương 1: Tổng quan về hoạt động tín dụng và rủi ro tín dụng

Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại NHTMCP Á Châu

- 3 -

Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại NHTMCP

Á Châu

Lý do nghiên cứu

Vấn đề nghiên cứu

Cơ sở lý thuyết liên quan đến vấn đề nghiên cứu

Sơ đồ 1: Tóm tắt và mô tả nội dung nghiên cứu của đề tài

Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng tại ACB trong thời gian qua

Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại ACB

6. Điểm nổi bật của luận văn

Luận văn đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản trị RRTD tại

ACB trong giai đoạn hiện nay dựa trên các nguyên tắc về quản trị RRTD theo Ủy

ban Basel. Đồng thời, các giải pháp này có sự điều chỉnh cho phù hợp với tình hình

thực tế trong hoạt động tín dụng và quản trị RRTD của ACB.

- 4 -

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG

1.1 Hoạt động tín dụng

1.1.1 Khái niệm về tín dụng ngân hàng

Cho vay là một hình thức cấp tín dụng, theo đó TCTD giao cho KH sử dụng

một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi

Tín dụng là quan hệ vay mượn, quan hệ sử dụng vốn lẫn nhau giữa người đi

vay và người cho vay dựa trên nguyên tắc hoàn trả, kèm theo lợi tức khi đến hạn.

Tín dụng có thể hiểu một cách đơn giản là một quan hệ giao dịch giữa hai chủ thể,

trong đó một bên chuyển giao quyền sử dụng tiền hoặc tài sản cho bên kia bằng

nhiều hình thức như: cho vay, bán chịu hàng hoá, chiết khấu, bảo lãnh,… được sử

dụng trong một thời gian nhất định và theo một số điều kiện nhất định nào đó đã

thỏa thuận.

Tín dụng ngân hàng (sau đây gọi tắt là tín dụng) là quan hệ chuyển nhượng

quyền sử dụng vốn từ NH cho KH trong một thời gian nhất định với một chi phí

nhất định.

1.1.2 Bản chất của tín dụng

Tín dụng là quan hệ kinh tế giữa người đi vay và người cho vay, nhờ quan hệ

này mà vốn tín dụng (tiền và hiện vật) được vận động từ chủ thể này sang chủ thể

khác để sử dụng cho các nhu cầu khác nhau trong nền kinh tế - xã hội.

Đi sâu tìm hiểu có thể thấy rõ bản chất tín dụng chính là sự vận động của giá

trị vốn tín dụng, lần lượt trải qua 3 giai đoạn:

- Giai đoạn cho vay: người cho vay chuyển giao quyền sử dụng giá trị vốn tín

dụng cho người vay trong một thời gian nhất định

- Giai đoạn sử dụng vốn vay: người vay toàn quyền sử dụng giá trị vốn tín

dụng vào những mục đích đã được dự kiến trước

- 5 -

- Giai đoạn hoàn trả: sau thời gian sử dụng giá trị vốn tín dụng, người vay

phải hoàn trả lại cho người cho vay đầy đủ giá trị ban đầu và một phần phụ thêm

(lãi)

Như vậy, có thể khẳng định rằng, nét đặc trưng của sự vận động trong quan hệ

tín dụng là tính hoàn trả.

1.1.3 Phân loại tín dụng

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế với xu hướng tự do hóa, các NHTM

hiện nay luôn luôn nghiên cứu và đưa ra các hình thức tín dụng khác nhau, để đáp

ứng một cách tốt nhất nhu cầu vốn cho quá trình sản xuất và tái sản xuất, từ đó đa

dạng hóa các danh mục đầu tư, mở rộng tín dụng, thu hút KH, tăng lợi nhuận và

phân tán rủi ro.

Phân loại tín dụng là việc sắp xếp các khoản vay theo từng nhóm dựa trên

những tiêu thức nhất định. Phân loại tín dụng một cách khoa học là tiền đề để thiết

lập các quy trình cho vay thích hợp và nâng cao hiệu quả QTRRTD. Tùy vào cách

tiếp cận mà tín dụng NH được chia thành:

(cid:153) Căn cứ vào thời hạn cho vay:

- Tín dụng ngắn hạn: là loại tín dụng có thời hạn không quá 12 tháng (1 năm).

Tín dụng ngắn hạn được sử dụng để bổ sung vốn lưu động và các nhu cầu thiếu hụt

tạm thời về vốn của các chủ thể vay vốn.

- Tín dụng trung hạn: là loại tín dụng có thời hạn từ trên 1 năm đến 5 năm,

khoản tín dụng trung hạn thường được sử dụng để đáp ứng nhu cầu vốn thực hiện

các dự án cải tạo tài sản cố định, cải tiến kỹ thuật, mở rộng sản xuất, nói chung là

đầu tư theo chiều sâu.

- Tín dụng dài hạn: là loại tín dụng có thời hạn từ trên 5 năm, khoản tín dụng

dài hạn thường được sử dụng để đầu tư xây dựng các công trình mới.

(cid:153) Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn vay:

- Tín dụng cho sản xuất, lưu thông hàng hóa: là loại tín dụng được cung cấp

cho các nhà sản xuất và kinh doanh hàng hóa. Nhằm đáp ứng nhu cầu về vốn trong

quá trình sản xuất kinh doanh để dự trữ nguyên vật liệu, chi phí sản xuất hoặc đáp

- 6 -

ứng nhu cầu thiếu vốn trong quan hệ thanh toán giữa các chủ thể kinh tế.

- Tín dụng tiêu dùng: là loại tín dụng được sử dụng để đáp ứng nhu cầu vốn

phục vụ đời sống và thường được thu hồi dần từ nguồn thu nhập của cá nhân vay

vốn.

(cid:153) Căn cứ vào mức độ tín nhiệm đối với khách hàng:

- Tín dụng có bảo đảm: là loại tín dụng mà theo đó nghĩa vụ trả nợ của chủ thể

vay vốn được bảo đảm bằng tài sản của chủ thể vay vốn, tài sản hình thành từ vốn

vay hoặc bảo đảm bằng uy tín và năng lực tài chính của bên thứ ba.

- Tín dụng không có bảo đảm bằng tài sản: là loại tín dụng mà theo đó NH chủ

động lựa chọn KH để cho vay trên cơ sở KH có tín nhiệm với NH, có năng lực tài

chính và có phương án, dự án khả thi có khả năng hoàn trả nợ vay.

(cid:153) Căn cứ vào đặc điểm luân chuyển vốn:

- Tín dụng vốn lưu động: được cung cấp để bổ sung vốn lưu động cho các

thành phần kinh tế, có quan hệ tín dụng với NH.

- Tín dụng vốn cố định: cho vay để hình thành nên tài sản cố định cho các

thành phần kinh tế, có quan hệ tín dụng với NH.

(cid:153) Theo phương thức cấp tín dụng:

- Chiết khấu thương phiếu: là việc NHTM sẽ đứng ra trả tiền trước cho KH.

Số tiền NH ứng trước phụ thuộc vào giá trị chứng từ, lãi suất chiết khấu, thời hạn

chiết khấu và lệ phí chiết khấu. Thực chất là NH đã bỏ tiền ra mua thương phiếu

theo một giá mà bao giờ cũng nhỏ hơn giá trị của thương phiếu (cho vay gián tiếp).

- Cho vay: là việc NH đưa tiền cho KH với cam kết KH phải hoàn trả cả gốc

và lãi trong khoảng thời gian đã xác định. Cho vay gồm các hình thức chủ yếu như:

thấu chi, cho vay trực tiếp (từng lần, theo hạn mức tín dụng), cho vay gián tiếp.

- Bảo lãnh (tái bảo lãnh): Bảo lãnh NH là cam kết của NH dưới hình thức thư

bảo lãnh về việc thực hiện các nghĩa vụ tài chính thay cho KH của NH khi KH

không thực hiện đúng nghĩa vụ đã cam kết.

- Cho thuê tài chính: là việc NH bỏ tiền mua sắm tài sản cho KH thuê. Sau

một thời gian nhất định KH phải trả cả gốc lẫn lãi cho NH. Tài sản cho thuê thường

- 7 -

là tài sản cố định. Vì vậy, cho thuê tài chính được xếp vào tín dụng trung dài hạn.

1.2 Rủi ro tín dụng ngân hàng

1.2.1 Khái niệm rủi ro tín dụng

Rủi ro trong hoạt động kinh doanh NH là những biến cố không mong đợi

khi xảy ra, dẫn đến tổn thất về tài sản của NH, giảm sút lợi nhuận thực tế so với dự

kiến hoặc phải bỏ ra thêm một khoản chi phí để có thể hoàn thành được một nghiệp

vụ tài chính nhất định.

Tín dụng NH là quan hệ tín dụng giữa NH, tổ chức tín dụng và tổ chức kinh

tế, cá nhân theo nguyên tắc hoàn trả. Việc hoàn trả nợ gốc trong tín dụng có nghĩa là

việc thực hiện được giá trị hàng hóa trên thị trường, còn việc hoàn trả được lãi vay

trong tín dụng là việc thực hiện được giá trị thặng dư trên thị trường. Do đó, có thể

xem RRTD cũng là rủi ro kinh doanh nhưng được xem xét dưới góc độ kinh doanh

NH.

RRTD trong hoạt động NH của tổ chức tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất

trong hoạt động tín dụng do KH không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện

nghĩa vụ của mình theo cam kết.

1.2.2 Phân loại rủi ro tín dụng ngân hàng:

Tùy theo mục đích, yêu cầu nghiên cứu mà có cách phân loại RRTD phù hợp:

(cid:153) Nếu phân loại theo tính khách quan, chủ quan của nguyên nhân gây ra rủi ro

thì RRTD được phân thành rủi ro khách quan và rủi ro chủ quan.

- Rủi ro khách quan là rủi ro do các nguyên nhân khách quan như thiên tai,

địch họa, người vay chết, mất tích và các biến động ngoài dự kiến khác làm thất

thoát vốn vay trong khi người vay đã thực hiện nghiêm túc các chế độ, chính sách.

- Rủi ro chủ quan do nguyên nhân chủ quan của người vay và người cho vay

vì vô tình hay cố ý làm thất thoát vốn vay hay vì những lý do chủ quan khác.

(cid:153) Nếu căn cứ vào nguyên nhân phát sinh rủi ro thì RRTD được phân thành các

loại sau:

- 8 -

Rủi ro tín dụng

Rủi ro giao dịch

Rủi ro danh mục

Rủi ro nội tại

Rủi ro lựa chọn

Rủi ro bảo đảm

Rủi ro tập trung

Rủi ro nghiệp vụ

Sơ đồ 1.1: Phân loại rủi ro tín dụng NH

(cid:190) Rủi ro giao dịch: là một hình thức của RRTD mà nguyên nhân phát sinh là do

những hạn chế trong quá trình giao dịch và xét duyệt cho vay, đánh giá KH. Rủi ro

giao dịch bao gồm rủi ro lựa chọn, rủi ro đảm bảo và rủi ro nghiệp vụ:

- Rủi ro lựa chọn là rủi ro có liên quan đến đánh giá và phân tích tín dụng khi

NH lựa chọn những phương án vay vốn có hiệu quả để ra quyết định cho vay.

- Rủi ro đảm bảo phát sinh từ các tiêu chuẩn bảo đảm như các điều khoản

trong hợp đồng cho vay, các loại tài sản đảm bảo, chủ thể đảm bảo, hình thức đảm

bảo và mức cho vay trên giá trị của tài sản đảm bảo

- Rủi ro nghiệp vụ là rủi ro liên quan đến công tác quản lý khoản vay và hoạt

động cho vay, bao gồm cả việc sử dụng hệ thống xếp hạng rủi ro và kỹ thuật xử lý

các khoản vay có vấn đề.

(cid:190)Rủi ro danh mục: nguyên nhân phát sinh là do những hạn chế trong quản lý danh

mục cho vay của NH, được phân chia thành rủi ro nội tại và rủi ro tập trung

- Rủi ro nội tại xuất phát từ các yếu tố, đặc điểm riêng bên trong của mỗi chủ

thể đi vay hoặc ngành, lĩnh vực kinh tế. Nó xuất phát từ đặc điểm hoạt động hoặc

đặc điểm sử dụng vốn của KH vay.

- Rủi ro tập trung là trường hợp NH tập trung cho vay quá nhiều đối với một

số KH, cho vay quá nhiều KH hoạt động trong cùng một ngành, lĩnh vực kinh tế

hoặc trong cùng một vùng địa lý nhất định, …

(cid:153) Ngoài ra, còn có nhiều hình thức phân loại khác như phân loại căn cứ theo cơ

- 9 -

cấu các loại hình rủi ro, theo nguồn gốc hình thành, đối tượng sử dụng vốn vay, …

1.2.3 Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh của ngân

hàng và nền kinh tế xã hội

RRTD luôn tiềm ẩn trong hoạt động kinh doanh của NH và đã gây ra những

hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng nhiều mặt đến đời sống kinh tế xã hội của quốc

gia, và lan rộng trên phạm vi toàn cầu.

1.2.3.1 Ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng

- Khi RRTD xảy ra, NH không thu được vốn tín dụng đã cấp và lãi cho vay,

nhưng vẫn phải trả lãi cho người gửi tiền khi đến hạn, gây mất cân đối thu chi, vòng

quay vốn tín dụng giảm làm cho NH kinh doanh không hiệu quả, chi phí tăng.

- Từ đó, bắt buộc phải thu hẹp quy mô kinh doanh, năng lực tài chính giảm

sút, uy tín, sức cạnh tranh giảm không những đối với thị trường nội địa mà còn lan

rộng sang các nước, kết quả kinh doanh của NH ngày càng xấu có thể dẫn đến thua

lỗ hoặc đưa đến bờ vực phá sản nếu không có biện pháp xử lý, khắc phục kịp thời.

1.2.3.2 Ảnh hưởng đến nền kinh tế xã hội

- NH là một tổ chức trung gian tài chính, có chức năng huy động vốn nhàn rỗi

để cho vay lại, nên khi có RRTD xảy ra thì chẳng những NH bị thiệt mà quyền lợi

của người gửi tiền cũng bị ảnh hưởng. Vả lại, khi một NH gặp phải RRTD sẽ có tác

động dây chuyền, làm cho toàn bộ hệ thống NH gặp khó khăn.

- Khi uy tín của NH giảm sút, hệ thống NH không còn khả năng thực hiện

chức năng trung gian tài chính thì sẽ ảnh hưởng đến tình hình sản xuất kinh doanh

của doanh nghiệp, dẫn đến thất nghiệp. Hơn nữa, sự đổ vỡ của NH sẽ ảnh hưởng rất

lớn đến toàn bộ nền kinh tế, làm cho nền kinh tế bị suy thoái, giá cả tăng, sức mua

giảm, thất nghiệp và xã hội mất ổn định, …

Tóm lại, RRTD của NH xảy ra ở những mức độ khác nhau. Nếu kéo dài NH

sẽ bị phá sản, gây hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế nói chung và hệ thống NH

nói riêng. Chính vì vậy đòi hỏi các nhà quản trị NH phải hết sức thận trọng và có

những biện pháp thích hợp nhằm giảm thiểu rủi ro trong khi cấp tín dụng.

- 10 -

1.3 Quản trị rủi ro tín dụng

1.3.1 Khái niệm quản trị rủi ro

Quản trị rủi ro là quá trình tiếp cận rủi ro một cách khoa học, toàn diện và có

hệ thống nhằm nhận dạng, kiểm soát, phòng ngừa và giảm thiểu những tổn thất, mất

mát, những ảnh hưởng bất lợi của rủi ro.

Nhiệm vụ của công tác quản trị rủi ro

- Hoạch định phương hướng, kế hoạch phòng chống rủi ro. Dự đoán rủi ro có

thể xảy ra đến đâu, trong điều kiện nào, nguyên nhân và hậu quả ra sao, … Đồng

thời, tổ chức phòng chống rủi ro một cách khoa học nhằm chỉ ra những mục tiêu cụ

thể cần đạt được, ngưỡng an toàn, mức độ sai sót có thể đạt được

- Xây dựng các chương trình nghiệp vụ, cơ cấu kiểm soát phòng chống rủi ro,

phân quyền hạn và trách nhiệm cho từng thành viên, lựa chọn những công cụ kỹ

thuật phòng chống rủi ro, xử lý rủi ro và giải quyết hậu quả do rủi ro gây ra một

cách nghiêm túc

- Kiểm tra, kiểm soát để đảm bảo việc thực hiện theo đúng kế hoạch phòng

chống rủi ro đã hoạch định, phát hiện các rủi ro tiềm ẩn, các sai sót khi thực hiện

giao dịch, trên cơ sở đó kiến nghị các biện pháp điều chỉnh và bổ sung nhằm hoàn

thiện hệ thống quản trị rủi ro.

1.3.2 Đặc điểm của rủi ro tín dụng

Để chủ động phòng ngừa RRTD, thì nhận biết đặc điểm của RRTD là điều cần

thiết. RRTD có các đặc điểm sau:

- Rủi ro mang tính gián tiếp: Trong quan hệ tín dụng, NH chuyển giao quyền

sử dụng vốn cho KH. RRTD xảy ra khi KH gặp những tổn thất và thất bại trong quá

trình sử dụng vốn. Do đó, rủi ro trong hoạt động kinh doanh của KH là nguyên nhân

chủ yếu gây nên RRTD cho NH

- Rủi ro có tính chất đa dạng và phức tạp: đặc điểm này biểu hiện ở sự đa

dạng, phức tạp của nguyên nhân, hình thức và hậu quả của RRTD. Do đó, khi phòng

ngừa và xử lý RRTD phải chú ý đến mọi dấu hiệu rủi ro, xuất phát từ nguyên nhân

bản chất và hậu quả do RRTD đem lại để có biện pháp phòng ngừa phù hợp.

- 11 -

- RRTD có tính tất yếu luôn tồn tại gắn liền với hoạt động tín dụng của

NHTM: tình trạng thông tin bất cân xứng đã làm cho NH không thể nắm bắt được

các dấu hiệu rủi ro một cách toàn diện và đầy đủ, điều này làm cho bất kỳ khoản

vay nào cũng tiềm ẩn những rủi ro. Kinh doanh NH là kinh doanh rủi ro ở mức độ

phù hợp và đạt được lợi nhuận tương ứng.

1.3.3 Đo lường rủi ro tín dụng

Trong công tác quản trị rủi ro, cần thiết phải có một hệ thống đo lường RRTD

nhằm phân loại các mức độ ảnh hưởng của rủi ro trong hoạt động kinh doanh NH,

từ đó có biện pháp cụ thể để quản trị tốt những rủi ro ở các mức độ khác nhau. Có

thể sử dụng nhiều mô hình khác nhau để đánh giá RRTD. Các mô hình này rất đa

dạng bao gồm cả định lượng và định tính. Một số mô hình phổ biến sau:

1.3.3.1 Mô hình định tính - Mô hình 6C

Trọng tâm của mô hình này là xem xét liệu người vay có thiện chí và khả năng

thanh toán các khoản vay khi đến hạn hay không. Cụ thể bao gồm 6 yếu tố sau:

- Tư cách người vay (Character): Cán bộ tín dụng phải làm rõ mục đích xin

vay của KH, mục đích vay của KH có phù hợp với chính sách tín dụng hiện hành

của NH hay không, đồng thời xem xét về lịch sử đi vay và trả nợ đối với KH cũ;

còn KH mới thì cần thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác như Trung tâm phòng

ngừa rủi ro, từ NH khác, hoặc các cơ quan thông tin đại chúng …

- Năng lực của người vay (Capacity): Tùy thuộc vào qui định luật pháp của

quốc gia. Người vay phải có năng lực pháp luật dân sự và năng lực hành vi dân sự.

- Thu nhập của người vay (Cash): Trước hết phải xác định được nguồn trả nợ

của người vay như luồng tiền từ doanh thu bán hàng hay từ thu nhập, tiền từ bán

thanh lý tài sản, hoặc tiền từ phát hành chứng khoán … Sau đó cần phân tích tình

hình tài chính của doanh nghiệp vay vốn thông qua các tỷ số tài chính.

- Bảo đảm tiền vay (Collateral): Đây là điều kiện để NH cấp tín dụng và là

nguồn tài sản thứ hai có thể dùng để trả nợ vay cho NH.

- Các điều kiện (Conditions): NH quy định các điều kiện tùy theo chính sách

tín dụng theo từng thời kỳ.

- 12 -

- Kiểm soát (Control): Đánh giá những ảnh hưởng do sự thay đổi của luật

pháp, quy chế hoạt động đến khả năng KH đáp ứng các tiêu chuẩn của NH.

Mô hình 6C tương đối đơn giản, tuy nhiên lại phụ thuộc quá nhiều vào mức độ

chính xác của nguồn thông tin thu thập được, khả năng dự báo cũng như trình độ

phân tích, đánh giá chủ quan của cán bộ tín dụng

1.3.3.2 Mô hình lượng hoá rủi ro tín dụng

Hiện nay, hầu hết các ngân hàng đều sử dụng mô hình định lượng để lượng

hóa được rủi ro và dự báo những tổn thất có thể xảy ra trong quá trình cấp tín dụng.

Các mô hình thường được sử dụng là:

(cid:153) Xếp hạng của Moody’s và Standard & Poor’s

RRTD hay rủi ro không hoàn được vốn trái phiếu của công ty thường được thể

hiện bằng việc xếp hạng trái phiếu. Những đánh giá này được chuẩn bị bởi một số

dịch vụ xếp hạng tư nhân trong đó Moody’s và Standard & Poor’s là những dịch vụ

tốt nhất.

Moody’s Standard & Poor’s Xếp hạng Aaa Aa A Baa Ba B Caa Ca C AAA AA A BBB BB B CCC-CC C DDD-D Tình trạng Chất lượng cao nhất Chất lượng cao Chất lượng vừa cao hơn Chất lượng vừa Nhiều yếu tố đầu cơ Đầu cơ Chất lượng kém Đầu cơ có rủi ro cao Chất lượng kém nhất Chất lượng cao nhất Chất lượng cao Chất lượng vừa cao hơn Chất lượng vừa Chất lượng vừa thấp hơn Đầu cơ Đầu cơ có rủi ro cao Trái phiếu có lợi nhuận Không hoàn được vốn

- 13 -

Đối với Moody’s xếp hạng cao nhất từ Aaa nhưng với Standard & Poor’s thì

cao nhất là AAA. Việc xếp hạng giảm dần từ Aa (Moody’s) và AA (Standard &

Poor’s) sau đó thấp dần để phản ánh rủi ro không được hoàn vốn cao. Trong đó,

chứng khoán trong 4 loại đầu được xem như loại chứng khoán nên đầu tư, còn các

loại chứng khoán bên dưới được khuyến cáo là không nên đầu tư. Nhưng do có mối

quan hệ giữa rủi ro và lợi nhuận nên tuy việc xếp hạng thấp (rủi ro không hoàn vốn

cao) nhưng có lợi nhuận cao nên đôi lúc NH chấp nhận đầu tư vào các loại chứng

khoán này.

Tóm lại, NH đánh giá xác suất rủi ro của người vay, từ đó định giá các khoản

vay. Việc này phụ thuộc vào quy mô của khoản vay và chi phí thu thập thông tin.

Các yếu tố liên quan đến quyết định cho vay của NH bao gồm:

- Các yếu tố liên quan đến người vay

Uy tín trả nợ: được thể hiện qua lịch sử trả nợ của KH, nếu trong suốt quá

trình vay, KH luôn trả nợ đúng hạn sẽ tạo được lòng tin với NH

Cơ cấu vốn của KH: thể hiện thông qua tỷ số giữa vốn vay/vốn tự có. Nếu tỷ

lệ này càng cao thì xác suất rủi ro càng lớn.

Mức độ biến động của thu nhập: thu nhập ảnh hưởng rất lớn đến khả năng trả

nợ của người vay, vì vậy thu nhập ổn định thường xuyên lâu dài sẽ hấp dẫn các NH

hơn

Tài sản đảm bảo: là điều kiện chủ yếu trong bất kỳ một quyết định cho vay

nào nhằm khuyến khích sử dụng vốn có hiệu quả đồng thời nâng cao trách nhiệm

của người vay trong việc trả nợ cho NH.

- Các yếu tố liên quan đến thị trường

Chu kỳ kinh tế: chu kỳ kinh tế có ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất

kinh doanh của KH vay nói riêng và các doanh nghiệp nói chung. Do đó, NH cần

xem xét mối quan hệ giữa 2 chủ thể trên để xem xét cho vay vào những điểm thích

hợp, ít rủi ro nhất thời.

Mức lãi suất: mức lãi suất càng cao thường gắn với mức độ rủi ro cao.

(cid:153) Mô hình điểm số Z

- 14 -

Đây là mô hình do E.I.Altman dùng để cho điểm tín dụng đối với các doanh

nghiệp vay vốn. Đại lượng Z dùng làm thước đo tổng hợp để phân loại RRTD đối

với người vay và phụ thuộc vào:

- Trị số của các chỉ số tài chính của người vay.

- Tầm quan trọng của các chỉ số này trong việc xác định xác suất vỡ nợ của

người vay trong quá khứ. Từ đó Altman đã xây dựng mô hình điểm như sau:

Z = 1,2 X1 + 1,4 X2 + 3,3 X3 + 0,6 X4 + 1,0 X5 (1.1)

Trong đó,

X1 = Hệ số vốn lưu động/ tổng tài sản

X2 = Hệ số lãi chưa phân phối/ tổng tài sản

X3 = Hệ số lợi nhuận trước thuế và lãi/ tổng tài sản

X4 = Hệ số giá thị trường của tổng vốn sở hữu/ giá trị hạch toán của tổng nợ

X5 = Hệ số doanh thu/ tổng tài sản

Trị số Z càng cao, thì người vay có xác suất vỡ nợ càng thấp. Vậy khi trị số Z

thấp hoặc là một số âm sẽ là căn cứ xếp KH vào nhóm có nguy cơ vỡ nợ cao.

Z < 1,81 : KH có khả năng rủi ro cao

1,81 < Z < 3 : Không xác định được

Z > 3 : Khách hàng không có khả năng vỡ nợ

Theo mô hình cho điểm Z của Altman, bất cứ công ty nào có điểm số thấp hơn

1,81 phải được xếp vào nhóm có nguy cơ RRTD cao.

Mô hình điểm số Z có kỹ thuật đo lường tương đối đơn giản. Tuy nhiên mô

hình này chỉ cho phép phân loại nhóm KH vay có rủi ro và không có rủi ro. Trong

khi đó, thực tế mức độ RRTD tiềm năng của mỗi KH là khác nhau. Vả lại, yếu tố thị

trường cũng không được xét đến, đặc biệt là khi các điều kiện kinh doanh cũng như

điều kiện thị trường tài chính đang thay đổi liên tục như hiện nay. Và có các nhân tố

quan trọng nhưng cũng không được xét đến như: danh tiếng của KH, mối quan hệ

lâu dài với NH, …. sẽ làm cho mô hình điểm số Z có những hạn chế nhất định.

(cid:153) Mô hình điểm số tín dụng tiêu dùng

Các yếu tố quan trọng liên quan đến KH sử dụng trong mô hình cho điểm tín

- 15 -

dụng tiêu dùng bao gồm: hệ số tín dụng, tuổi đời, trạng thái tài sản, số người phụ

thuộc, sở hữu nhà, thu nhập, điện thoại cố định, số tài khoản cá nhân, thời gian công

tác. Sau đây là những hạng mục và điểm thường được sử dụng ở các NH Mỹ.

Các hạng mục xác định chất lượng tín dụng

STT 1

Nghề nghiệp của người vay - Chuyên gia hay phụ trách kinh doanh - Công nhân có kinh nghiệm (tay nghề cao) - Nhân viên văn phòng - Sinh viên - Công nhân không có kinh nghiệm - Công nhân bán thất nghiệp Trạng thái nhà ở - Nhà riêng - Nhà thuê hay căn hộ - Sống cùng bạn hay người thân Xếp hạng tín dụng - Tốt - Trung bình - Không có hồ sơ - Tồi Kinh nghiệm nghề nghiệp - Nhiều hơn một năm - Từ một năm trở xuống Thời gian sống tại địa chỉ hiện hành - Nhiều hơn một năm - Từ một năm trở xuống Điện thoại cố định - Có - Không có Số người sống cùng (phụ thuộc) - Không - Một - Hai - Ba - Nhiều hơn ba Các tài khoản tại NH - Cả tài khoản tiết kiệm và phát hành séc - Chỉ tài khoản tiết kiệm - Chỉ tài khoản phát hành séc - Không có Điểm số 10 8 7 5 4 2 6 4 2 10 5 2 0 5 2 2 1 2 0 3 3 4 4 2 4 3 2 0

- 16 -

KH có điểm số cao nhất theo mô hình với 8 mục nêu trên là 43 điểm, thấp nhất

là 9 điểm. Giả sử NH biết mức 28 điểm là ranh giới giữa KH có tín dụng tốt và KH

có tín dụng xấu, từ đó NH hình thành khung chính sách tín dụng theo mô hình điểm

như sau:

Quyết định tín dụng Từ chối tín dụng Cho vay đến 500 USD Cho vay đến 1.000 USD Cho vay đến 2.500 USD Cho vay đến 3.500 USD Cho vay đến 5.000 USD Cho vay đến 8.000 USD

Tổng số điểm của khách hàng Từ 28 điểm trở xuống 29 – 30 điểm 31 – 33 điểm 34 – 36 điểm 37 – 38 điểm 39 – 40 điểm 41 –43 điểm Mô hình điểm số tín dụng tiêu dùng mang tính khách quan hơn, không tùy

thuộc quá nhiều vào ý kiến chủ quan của cán bộ tín dụng, rút ngắn thời gian ra

quyết định tín dụng. Tuy nhiên mô hình không thể tự điều chỉnh một cách nhanh

chóng để thích ứng với những thay đổi hàng ngày của nền kinh tế – xã hội.

1.3.3.3 Xác định mức độ rủi ro tín dụng

Để đánh giá chất lượng tín dụng của NH, người ta thường dùng chỉ tiêu nợ quá

hạn, nợ xấu và kết quả phân loại nợ.

(cid:153) Hệ số nợ quá hạn:

Nợ quá hạn là khoản nợ mà một phần hoặc toàn bộ nợ gốc và/ hoặc lãi đã quá

hạn (Nợ nhóm 2, 3, 4 và 5)

(1.2) Dư nợ quá hạn Hệ số nợ quá hạn = x 100% B Tổng dư nợ

Tỷ lệ nợ quá hạn < 5%

(cid:153) Tỷ lệ nợ xấu:

Nợ xấu là những khoản tín dụng không hoàn trả đúng hạn, không được phép

và không đủ tiêu chuẩn để được gia hạn nợ (Nợ nhóm 3, 4 và 5)

Dư nợ xấu

Tỷ lệ nợ xấu = x 100% B (1.3) Tổng dư nợ

- 17 -

Tỷ lệ nợ xấu < 3%

(cid:153) Phân loại nợ:

Theo Quyết định 493/2005/QĐ – NHNN ngày 22/04/2005 và Quyết định số

18/2007/QĐ – NHNN ngày 25/04/2007 của Thống đốc NHNN thì TCTD thực hiện

phân loại nợ theo 5 nhóm sau:

Nhóm 1: Nợ đủ tiêu chuẩn

Nhóm 2: Nợ cần chú ý

Nhóm 3: Nợ dưới tiêu chuẩn

Nhóm 4: Nợ nghi ngờ

Nhóm 5: Nợ có khả năng mất vốn

Bên cạnh đó, Quy định cũng nêu rõ, thời gian thử thách để chuyển khoản vay

quá hạn về trong hạn là 6 tháng đối với khoản nợ trung dài hạn và 3 tháng đối với

khoản nợ ngắn hạn kể từ ngày khách hàng trả đầy đủ nợ gốc và lãi vay của khoản

vay bị quá hạn hoặc khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ.

Trường hợp một KH có nhiều hơn một khoản nợ với NH mà có bất kỳ khoản

nợ bị chuyển sang nhóm nợ rủi ro cao hơn thì NH buộc phải phân loại các khoản nợ

còn lại của KH đó vào các nhóm nợ rủi ro cao hơn tương ứng với mức độ rủi ro.

Khi NH cho vay hợp vốn không phải với vai trò là NH đầu mối, NH khi thực hiện

phân loại các khoản nợ (bao gồm cả khoản vay hợp vốn) của KH đó vào nhóm rủi

ro cao hơn giữa đánh giá của NH đầu mối và đánh giá của NH.

- Trích lập dự phòng rủi ro: Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN quy định, trên

cơ sở phân loại các khoản nợ theo 5 nhóm các NH phải trích lập dự phòng cụ thể để

dự phòng cho những tổn thất có thể xảy ra, đồng thời trích lập dự phòng chung với

tỷ lệ 0,75% tổng giá trị của các khoản nợ từ nhóm 1 đến nhóm 4 để dự phòng cho

những tổn thất chưa xác định. Tuy nhiên việc phân loại nợ phải được NHNN chấp

thuận và phải dựa trên cơ sở xếp hạng tín dụng nội bộ có xem xét đến đặc điểm hoạt

động kinh doanh, đối tượng KH, tính chất rủi ro của khoản nợ từng NH.

- 18 -

1.3.4 Quy trình quản trị rủi ro tín dụng theo Ủy ban Basel:

Ủy ban Basel về giám sát NH là một Ủy ban bao gồm các chuyên gia giám sát

hoạt động NH được thành lập năm 1975 bởi các Thống đốc NH Trung ương của

nhóm G10 (Bỉ, Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật, Hà Lan, Thụy Điển, Anh và Mỹ). Ủy

ban tổ chức các cuộc họp thường niên tại trụ sở NH thanh toán quốc tế (BIS) tại

Washington (Mỹ) hoặc tại Thành phố Basel (Thụy Sỹ)

1.3.4.1 Nhận diện và phân loại rủi ro

- Nhận dạng rủi ro bao gồm các bước: theo dõi, xem xét, nghiên cứu môi

trường hoạt động và quy trình cho vay để thống kê các dạng RRTD, nguyên nhân

từng thời kỳ và dự báo được những nguyên nhân tiềm ẩn có thể gây ra RRTD

- Để nhận dạng rủi ro, nhà quản trị phải lập được bảng liệt kê tất cả các dạng

rủi ro đã, đang và sẽ có thể xuất hiện bằng các phương pháp: lập bảng câu hỏi

nghiên cứu, tiến hành điều tra, phân tích các hồ sơ tín dụng, đặc biệt quan tâm điều

tra các hồ sơ đã có vấn đề. Kết quả phân tích cho ra những dấu hiệu, biểu hiện,

nguyên nhân RRTD, từ đó nhằm tìm ra biện pháp hữu hiệu nhất để phòng chống rủi

ro.

1.3.4.2 Tính toán, cân nhắc các mức độ rủi ro và mức độ chịu đựng

tổn thất khi xảy ra rủi ro:

Để đo lường rủi ro, cần thu thập số liệu và phân tích đánh giá mức độ rủi ro

dựa trên các tiêu chuẩn được đặt ra.

(cid:153) Đánh giá rủi ro khách hàng vay

- Hiệp ước Basel 2 cho phép NH lựa chọn giữa “đánh giá tiêu chuẩn” và “xếp

loại nội bộ”. Về cơ bản có 2 công cụ là xếp loại tín dụng (Credit rating) đối với

KHDN và chấm điểm tín dụng (Credit scoring) đối với KHCN. Về bản chất cả 2

công cụ đều dùng để xếp loại tín dụng.

+ Chấm điểm tín dụng chỉ áp dụng trong hệ thống NH để đánh giá mức độ

RRTD đối với khoản vay của doanh nghiệp nhỏ và cá nhân. Chấm điểm tín dụng

chủ yếu dựa vào thông tin phi tài chính, các thông tin cần thiết trong Giấy đề nghị

vay vốn cùng với các thông tin khác về KH do NH thu thập được nhập vào máy

- 19 -

tính, thông qua hệ thống thông tin tín dụng để phân tích, xử lý bằng phần mềm cho

điểm. Kết quả chỉ ra mức độ RRTD của người vay. Hiệu quả kỹ thuật này cao, giúp

ích đắc lực cho quản trị rủi ro đối với KH là cá nhân và doanh nghiệp nhỏ. Vì đối

tượng này không có báo cáo tài chính, hoặc không đầy đủ, thiếu tài sản thế chấp,

thiếu thông tin nên thường khó khăn trong tiếp cận NH.

+ Xếp loại tín dụng áp dụng đối với doanh nghiệp lớn, có đủ báo cáo tài chính,

số liệu thống kê tích lũy nhiều thời kỳ phục vụ cho việc xếp loại. Áp dụng rộng rãi

hơn, không những trong hoạt động NH, kinh doanh chứng khoán mà còn trong kinh

doanh thương mại, đầu tư, …

- Tại các NH có thể khác nhau về cách thực hiện, tên gọi, chỉ tiêu đánh giá,

nhưng luôn cùng chung một mục đích là xác định khả năng, thành ý của KH trong

hoàn trả tiền vay, lãi vay theo hợp đồng tín dụng đã ký kết. Từ đó xác định phần bù

rủi ro và giới hạn tín dụng an toàn tối đa đối với một KH cũng như để trích lập dự

phòng rủi ro. Bao gồm 2 loại phân tích:

+ Phân tích phi tài chính: Sử dụng các mô hình như 6C, 5P, …. Tuy tên gọi

các tiêu chuẩn khác nhau, nhưng về bản chất, cách xem xét các yếu tố để cấp tín

dụng thì các mô hình trên đều tương đồng nhau

+ Phân tích tài chính: Đối với khoản vay của doanh nghiệp, thì ngoài các yếu

tố phi tài chính, NH còn sử dụng các chỉ tiêu tài chính để đánh giá khả năng trả nợ

của doanh nghiệp. Đây là việc phân tích hiện trạng tài chính, khái quát khả năng

quản trị vốn và các hoạt động kinh doanh qua số liệu trong các báo cáo tài chính của

doanh nghiệp tại thời điểm. Một số chỉ tiêu phân tích tài chính thường áp dụng là:

Nhóm chỉ tiêu thanh khoản; Nhóm chỉ tiêu hoạt động; Nhóm chỉ tiêu cân nợ; Nhóm

chỉ tiêu doanh lợi, …

Tùy theo từng loại hình tín dụng mà NH quan tâm đến các chỉ số khác nhau:

cho vay ngắn hạn thì lưu ý đến các chỉ số lưu động, chỉ số về nợ, cho vay dài hạn thì

quan tâm đến chỉ số sinh lời, khả năng trả nợ. Bên cạnh đó, tùy theo loại hình doanh

nghiệp (doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp vừa và nhỏ, …), loại hình kinh doanh

- 20 -

(thương mại, sản xuất) để xây dựng nhóm tỷ số trung bình ngành, từ đó có bước so

sánh trong khi phân tích.

(cid:153) Tính toán tổn thất tín dụng: Theo Basel 2, các NH sử dụng hệ thống cơ sở dữ

liệu nội bộ để đánh giá RRTD, từ đó xác định hệ số an toàn vốn tối thiểu, khả năng

tổn thất tín dụng:

Với mỗi kỳ hạn xác định, tổn thất có thể được tính dựa trên công thức sau:

EL = PD x EAD x LGD (1.4)

EL: Expected Loss: Tổn thất tín dụng ước tính

PD: Probability of Default: Xác xuất không trả được nợ

EAD: Exposure at Default: Tổng dư nợ của KH tại thời điểm không trả được nợ

LGD: Loss Given Default: Tỷ trọng tổn thất ước tính

* PD: Để tính toán nợ trong vòng 1 năm của khách hàng, ngân hàng phải căn

cứ trên số liệu dư nợ của khách trong vòng ít nhất là 5 năm, bao gồm các khoản nợ

đã trả, khoản nợ trong hạn và khoản nợ không thu hồi được, dữ liệu được phân

thành 3 nhóm sau:

- Nhóm dữ liệu tài chính liên quan đến các hệ số tài chính của khách hàng

cũng như các đánh giá của các tổ chức xếp hạng

- Nhóm dữ liệu định tính phi tài chính liên quan đến trình độ quản lý, khả năng

nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới, các dữ liệu về khả năng tăng trưởng của

ngành, …

- Nhóm dữ liệu mang tính cảnh báo liên quan đến các hiện tượng báo hiệu khả

năng không trả được nợ cho ngân hàng như số dư tiền gửi, hạn mức thấu chi, …

Từ những dữ liệu trên, ngân hàng nhập vào một mô hình định sẵn, từ đó tính

xác xuất không trả được nợ của khách hàng

* EAD: Đối với các khoản vay có kỳ hạn, việc xác định EAD là dễ dàng. Tuy

nhiên, đối với khoản vay theo hạn mức tín dụng thì lại khá phức tạp. Theo thống kê

của Basel thì tại thời điểm không trả được nợ, khách hàng thường có xu hướng rút

vốn vay xấp xỉ hạn mức được cấp

EAD = Dư nợ bình quân + LEQ x Hạn mức tín dụng chưa sử dụng bình quân

- 21 -

LEQ: Loan Equivalent Exposure: Tỷ trọng phần vốn chưa sử dụng

(LEQ x Hạn mức tín dụng chưa sử dụng bình quân): Là phần khách hàng rút

thêm tại thời điểm không trả được nợ ngoài mức dư nợ bình quân

Việc xác định LEQ có ý nghĩa quyết định đối với độ chính xác của ước lượng

về dư nợ của khách hàng tại thời điểm không trả được nợ. Cơ sở xác định LEQ là

các số liệu quá khứ. Điều này gây khó khăn trong tính toán. Chẳng hạn như, khách

hàng uy tín, trả nợ đầy đủ thường ít khi rơi vào trường hợp này, nên không thể tính

chính xác LEQ. Ngoài ra, loại hình kinh doanh của khách hàng, khả năng khách

hàng tiếp cận với thị trường tài chính, quy mô hạn mức tín dụng, tỷ lệ dư nợ đang

sử dụng so với hạn mức, … làm cho việc xác định LEQ trở nên phức tạp hơn.

* LGD gồm tổn thất về khoản vay và các tổn thất khác phát sinh khi khách

hàng không được trả nợ, đó là lãi suất đến hạn nhưng không được thanh toán và các

chi phí hành chính có thể phát sinh như chi phí xử lý tài sản thế chấp. chi phí cho

dịch vụ pháp lý và một số chi phí liên quan

LGD = (EAD - Số tiền có thể thu hồi)/EAD

Số tiền có thể thu hồi gồm các khoản tiền mà khách hàng trả và các khoản tiền

thu được từ xử lý tài sản thế chấp, cầm cố

LGD = 100% - tỷ lệ vốn có thể thu hồi được

Khả năng thu hồi vốn của ngân hàng thường rất cao hoặc rất thấp nên không

thể tính bình quân. Hai yếu tố giữ vai trò quan trọng trong quyết định khả năng thu

hồi vốn khi khách hàng không trả được nợ là tài sản đảm bảo của khoản vay và cơ

cấu tài sản của khách hàng. Ba phương pháp tính LGD là:

- Tỷ trọng tổn thất căn cứ vào thị trường: Sử dụng khi các khoản tín dụng có

thể được mua bán trên thị trường. Ngân hàng có thể xác định tỷ trọng tổn thất của

một khoản vay căn cứ vào giá của khoản vay đó 1 thời gian ngắn sau khi nó được

xếp vào hạng không trả được nợ. Giá này được tính trên cơ sở ước tính của thị

trường bằng phương pháp hiện tại hoá tất cả các dòng tiền có thể thu hồi được của

khoản vay trong tương lai.

- Tỷ trọng tổn thất căn cứ vào việc xử lý các khoản tín dụng không trả được

- 22 -

nợ. Ngân hàng sẽ ước tính các luồng tiền tương lai, khoản thời gian dự kiến thu hồi

được luồng tiền và chiết khấu chúng. Việc xác định lãi suất chiết khấu phù hợp là vô

cùng khó khăn

- Xác định tỷ trọng tổn thất căn cứ vào giá các trái phiếu rủi ro trên thị trường

Tóm lại, khi ngân hàng cho vay các khách hàng tốt, hệ số rủi ro giảm xuống,

và tất yếu dẫn đến rủi ro tín dụng giảm.

(cid:153) Xác định tổn thất ước tính, NH sẽ thực hiện được thêm các mục tiêu sau:

- Tăng cường khả năng quản trị nhân sự, cụ thể là đội ngũ cán bộ tín dụng. Để

đánh giá khả năng của cán bộ tín dụng, không những chỉ có chỉ tiêu dư nợ, số lượng

KH mà phải đặc biệt quan tâm đến chất lượng của các khoản tín dụng được cấp.

- Giúp NH xác định chính xác giá trị khoản vay, phục vụ hiệu quả cho việc

chứng khoán hóa các khoản vay sau này. Đây cũng là xu hướng hiện nay của các

NHTM, vì đây là công cụ hiệu quả nhất để san sẻ rủi ro và tạo tính linh hoạt trong

quản lý danh mục đầu tư các khoản vay.

- Xác định tổn thất ước tính sẽ giúp NH xây dựng hiệu quả hơn Quỹ dự phòng

RRTD. Hiện nay, tại Việt Nam chỉ có một số ít NH có hệ thống xếp hạng hiệu quả

và sử dụng phương pháp định tính để phân loại nợ. Việc xác định chính xác tổn thất

ước tính giúp việc trích lập dự phòng trở nên đơn giản, hiệu quả và chính xác hơn

rất nhiều.

- Xác định xác suất vỡ nợ (PD) giúp NH nâng cao được chất lượng của việc

giám sát và tái xếp hạng KH sau khi cho vay, hay tái xếp hạng KH.

1.3.4.3 Áp dụng các chính sách, công cụ phòng chống thích hợp với

từng loại rủi ro và tài trợ rủi ro

(cid:153) Kiểm soát rủi ro là việc sử dụng các biện pháp, kỹ thuật, công cụ, chiến lược và

các chương trình hoạt động để ngăn ngừa, né tránh, giảm thiểu rủi ro. Căn cứ vào

mức độ rủi ro đã được tính toán, các hệ số an toàn tài chính, và khả năng chấp nhận

rủi ro mà có những biện pháp phòng chống khác nhau nhằm làm giảm mức độ thiệt

hại, có nhiều lựa chọn:

- 23 -

- Không làm gì bằng cách chủ động hay thụ động chấp nhận rủi ro: với những

khoản vay nhỏ thì chi phí cho việc phòng tránh đôi khi còn cao hơn việc chấp nhận

mức thiệt hại. Hoặc với xác suất rủi ro quá cao, NH né tránh rủi ro bằng cách hạn

chế hoặc từ chối cấp tín dụng

- Với những khoản vay còn lại, khi đó các công cụ phòng chống rủi ro đặc biệt

hữu hiệu để ngăn ngừa, né tránh hoặc giảm thiểu khả năng xảy ra rủi ro cũng như

tổn thất. Các biện pháp bao gồm: ngăn ngừa rủi ro, bán nợ, phân tán rủi ro, và quản

trị rủi ro thông qua công cụ phái sinh.

(cid:153) Tài trợ rủi ro:

- Theo công bố của Ủy ban Basel, các NHTM phải thường xuyên dự trữ các

nguồn quỹ dự phòng cần thiết, sẵn sàng bù đắp được mọi tổn thất có thể xảy ra để

đảm bảo an toàn cho hoạt động kinh doanh. Tùy theo tính chất của từng loại tổn

thất, NH được sử dụng những nguồn vốn thích hợp để bù đắp:

+ Đối với các tổn thất đã lường trước được rủi ro, NH có thể sử dụng nguồn

vốn từ quỹ dự phòng rủi ro nợ xấu đã được xếp loại theo tiêu chuẩn để bù đắp. Mặc

dù nguồn vốn này được trích lập từ chi phí kinh doanh nhưng nếu tỷ lệ trích lập quá

cao sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận và quyền lợi của cổ đông làm giảm uy tín

của NH trên thị trường

+ Đối với các tổn thất không lường trước được rủi ro, NH phải dùng vốn tự có

làm nguồn dự phòng để bù đắp. Nếu khả năng quản trị rủi ro yếu kém gây ra mức

tổn thất cao, vốn tự có của NH sẽ bị hao mòn, quy mô tài chính và khả năng cạnh

tranh của NH sẽ bị ảnh huởng

- Ngoài ra, cần áp dụng các biện pháp khác để tài trợ rủi ro, gồm: Tham gia

bảo hiểm trong suốt quá trình cấp tín dụng, xử lý tài sản đảm bảo để thu hồi nợ, ...

1.3.4.4 Theo dõi, đánh giá và điều chỉnh phương pháp phòng chống

- Việc báo cáo kịp thời, theo đúng yêu cầu về rủi ro là công cụ hỗ trợ đắc lực

cho công tác kiểm tra kiểm soát, quản trị rủi ro. Định kỳ và nội dung báo cáo được

áp dụng thích hợp cho từng đối tượng nhận báo cáo

- Chẳng hạn như báo cáo cho Hội đồng Quản trị và Tổng giám đốc thì chỉ tập

- 24 -

trung vào đánh giá chung, tổng hợp rủi ro và chỉ nêu ra các rủi ro lớn nhất, các biện

pháp, chiến lược. Báo cáo cho lãnh đạo bộ phận nghiệp vụ thì yêu cầu chi tiết hơn

và chỉ tập trung vào một loại rủi ro.

(cid:153) Tóm lại, nguyên tắc Basel về Quản trị nợ xấu: Quan điểm của Ủy ban Basel là

sự yếu kém trong hệ thống NH của một quốc gia sẽ đe dọa đến sự ổn định về tài

chính trên toàn quốc gia đó. Vì vậy nâng cao sức mạnh của hệ thống tài chính là

điều mà Ủy ban Basel quan tâm. Ủy ban đã ban hành 17 nguyên tắc về quản trị nợ

xấu, quản trị RRTD và đảm bảo tính hiệu quả, an toàn trong hoạt động cấp tín dụng.

Bao gồm các nội dung cơ bản sau:

- Xây dựng môi trường tín dụng thích hợp: Hội đồng Quản trị phải phê duyệt

định kỳ chính sách RRTD, xem xét RRTD và xây dựng một chiến lược xuyên suốt

trong hoạt động của NH về tỷ lệ nợ xấu, mức độ chấp nhận rủi ro, ... Trên cơ sở đó,

Ban Tổng giám đốc có trách nhiệm thực thi các định hướng này và phát triển các

chính sách, thủ tục nhằm phát hiện, đo lường, theo dõi và kiểm soát nợ xấu cho

từng khoản vay và cho cả danh mục đầu tư. Các NH cần xác định QTRRTD trong

tất cả các sản phẩm và hoạt động của mình, đặc biệt là sản phẩm mới phải có sự phê

duyệt của Hội đồng quản trị.

- Thực hiện cấp tín dụng lành mạnh: Các NH cần xác định rõ ràng các tiêu chí

cấp tín dụng lành mạnh như thị trường mục tiêu, đối tượng KH, điều khoản và điều

kiện cấp tín dụng, ....Xây dựng hạn mức tín dụng cho từng KH và nhóm KH vay

vốn để tạo ra các loại hình RRTD khác nhau nhưng có thể so sánh và theo dõi được

trên cơ sở xếp hạng tín dụng nội bộ đối với KH trong các lĩnh vực, ngành nghề khác

nhau. NH cần phải có quy trình rõ ràng trong phê duyệt tín dụng, các sửa đổi tín

dụng với sự tham gia của các bộ phận tiếp thị, bộ phận phân tích tín dụng và bộ

phận phê duyệt tín dụng cũng như trách nhiệm rạch ròi của các bộ phận tham gia.

Đồng thời, phát triển đội ngũ nhân viên quản lý RRTD có kinh nghiệm, kiến thức

nhằm đưa ra các nhận định thận trọng trong việc đánh giá, phê duyệt và quản lý

RRTD. Việc cấp tín dụng cần được thực hiện trên cơ sở giao dịch công bằng giữa

các bên, đặc biệt cần có sự cẩn trọng và đánh giá hợp lý đối với các khoản tín dụng

- 25 -

cấp cho các KH có quan hệ.

- Duy trì quá trình quản lý, đo lường và theo dõi tín dụng phù hợp: Cần có hệ

thống quản lý cập nhật đối với các danh mục đầu tư có RRTD, bao gồm cập nhật hồ

sơ tín dụng, thu nhập thông tin tài chính hiện hành, dự thảo các hợp đồng vay ...

theo quy mô và mức độ phức tạp của NH. Đồng thời, hệ thống này phải có khả năng

nắm bắt và kiểm soát tình hình tài chính, sự tuân thủ các cam kết của KH ... để phát

hiện kịp thời những khoản vay có vấn đề. Các chính sách RRTD của NH cần nêu cụ

thể cách thức quản lý các khoản tín dụng có vấn đề, trách nhiệm đối với các khoản

tín dụng này nên giao cho bộ phận tiếp thị hay xử lý nợ hoặc kết hợp cả hai bộ phận

này, tùy theo quy mô và bản chất của mỗi khoản tín dụng. Các NH nên xây dựng hệ

thống xếp hạng tín dụng nội bộ trong quản lý RRTD, giúp phân biệt các mức độ

RRTD trong các tài sản có tiềm năng rủi ro của NH.

1.3.5 Kinh nghiệm Quản trị RRTD tại một số nước

1.3.5.1 Kinh nghiệm của Trung Quốc:

Từ một số nguyên nhân chính gây ra các khoản nợ xấu tại Trung Quốc, là

một nước gần gũi và có các điều kiện tương tự - Việt Nam có thể học hỏi kinh

nghiệm để hạn chế được những nguy cơ tiềm ẩn gây ra rủi ro tín dụng.

(cid:153) Nguyên nhân các khoản nợ xấu xuất phát từ:

- Dư nợ tín dụng tăng quá nhanh trong khi trình độ chuyên môn của cán bộ

tín dụng chưa đạt tiêu chuẩn.

- Tài sản thế chấp: Cho vay dựa vào thế chấp, người bảo lãnh, danh tiếng mà

không đánh giá nguồn trả nợ chính. Tỷ lệ cho vay trên giá trị tài sản thế chấp quá

cao; Cho vay với kỳ vọng tài sản hình thành từ vốn vay sẽ có giá trị cao, tuy nhiên

tình trạng sốt và giảm giá nhà đất nghiêm trọng gần đây đã làm cho trị giá thế chấp

không đủ bù đắp khoản vay, thanh khoản kém, nguy cơ không trả được nợ là rất

lớn.

- Thông tin khách hàng: Không thu thập đầy đủ thông tin KH vay, hồ sơ pháp

lý không đầy đủ; không thu thập, xác minh và phân tích các báo cáo trong suốt thời

hạn hiệu lực khoản vay.

- 26 -

- Không văn bản hóa thỏa thuận cụ thể về mục đích và cách sử dụng khoản

vay, kế hoạch nguồn trả nợ.

- Giám sát sau giải ngân kém: không giám sát các khoản cho vay xây dựng

như kiểm tra tình hình thực tế, tiến độ rút vốn vay, thanh tra,... Không nhận biết

được các dấu hiệu cảnh báo như chu kỳ luân chuyển tồn kho và khoản phải thu

chậm lại, chu kỳ các khoản phải trả dài ra và phát sinh lỗ ròng trong kinh doanh.

(cid:153) Mua bán nợ xấu:

- Từ năm 2001, Chính phủ Trung Quốc đã cho phép hình thành thị trường

mua bán nợ xấu ngân hàng với sự tham gia của rất nhiều thành phần quốc doanh, tư

nhân, trong nước và quốc tế. Trung Quốc quan niệm rằng, nếu chỉ để cho các thành

phần quốc doanh mua bán trên thị trường này, quá trình định giá sẽ không thực sự

cạnh tranh. Vì thế, Chính phủ nước này cho phép Morgan Stanley và sau này là các

ngân hàng đầu tư khác của Mỹ không chỉ tham gia mua cổ phần mà còn được phép

mua bán nợ xấu các ngân hàng.

- Sở dĩ hoạt động này trên thế giới thông suốt vì có hệ thống pháp lý hoàn

hảo và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho thị trường này phát triển như nhân lực có tay

nghề cao, cung cấp dịch vụ bài bản...

1.3.5.2 Kinh nghiệm của Nhật Bản:

(cid:153) Bài học quan trọng rút ra từ kinh nghiệm của các ngân hàng Nhật:

- Ngân hàng nên chủ động trong việc đánh giá một khách hàng có tiềm năng

rủi ro trong tương lai gần và xa, từ đó có biện pháp xử lý càng sớm càng tốt; Nếu

mức lỗ của ngân hàng vượt quá khả năng của các NHTM, NHNN sẽ dùng các

nguồn quỹ quốc gia để can thiệp.

- Hiện nay các NH Nhật đã xử lý thành công các vấn đề liên quan đến tài

sản không thu hồi được. Tổ chức dịch vụ tài chính (The Financial Service Agency)

đóng vai trò quan trọng trong việc thúc ép các ngân hàng thực hiện công tác dự

phòng cần thiết cũng như xử lý những khoản nợ xấu mà trước đây đã từng gây ra

các khoản lỗ lớn kéo dài trong nhiều năm đối với hầu hết các NH.

1.3.5.3 Kinh nghiệm của Mỹ và Châu Âu – xử lý nợ xấu

- 27 -

Mỹ: Các Ngân hàng Mỹ nhấn mạnh vào lối ra cho các khoản nợ xấu và tránh

việc thu hồi nợ. Việc tất toán khoản nợ xấu chỉ nên xem xét khi đó là cách cuối

cùng để thu hồi khoản vay có vấn đề, vì thu hồi có thể hiệu quả hơn thông qua việc

tiếp tục trả nợ của một doanh nghiệp vẫn đang hoạt động hơn là phải tất toán tài sản.

Ví dụ như JPMorgan và Bank of America đã bắt đầu nỗ lực hoãn các vụ tịch thu tài

sản để trả nợ và nỗ lực làm việc với các chủ nợ để họ vẫn có thể trả tiền. Các biện

pháp phổ biến là giảm lãi suất và giảm giá trị các khoản chi trả để người vay tiền

vẫn có thể trả tiền mà không phải bán tài sản thế chấp.

Mỹ và Châu Âu: cũng đã bơm tiền vào các ngân hàng, nhờ đó nhiều ngân hàng

lớn đã mua lại các ngân hàng và tổ chức tín dụng nhỏ đang trên bờ vực phá sản,

giúp những chính sách hỗ trợ khách hàng của ngân hàng lớn áp dụng luôn cho

khách hàng của ngân hàng nhỏ.

Trong Chương 1, tác giả đã làm rõ một số vấn đề sau:

- Lý luận cơ bản về tín dụng và rủi ro tín dụng ngân hàng: khái quát về tín

dụng, rủi ro tín dụng ngân hàng, ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến hệ thống ngân

hàng và nền kinh tế.

- Quản trị rủi ro tín dụng và mô hình quản trị rủi ro tín dụng theo Ủy ban Basel

- Đồng thời, Chương 1 cũng nghiên cứu kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng

tại một số nước trên thế giới như Trung Quốc, Nhật, Mỹ, các nước Châu Âu … để

từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam, cụ thể như sau:

+ Nghiên cứu thành lập thị trường mua bán nợ xấu, kể cả thị trường tư nhân.

+ Quan tâm hơn đến việc tạo mọi điều kiện cho KH trả nợ, kể cả xét duyệt cho

vay thêm, giảm lãi suất cho vay, …thay vì thanh lý tài sản đảm bảo như hiện nay.

+ Sáp nhập, mua lại các NH nhỏ, trên bờ vực phá sản nhằm hỗ trợ các NH nhỏ

tiếp cận được với những dịch vụ, tiện ích của các NH lớn, có uy tín.

- 28 -

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU

2.1 Giới thiệu chung về NHTMCP Á Châu

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển:

- NHTMCP Á Châu được thành lập theo Giấy phép số 0032/NH-GP do

NHNN cấp ngày 24/04/1993, và Giấy phép số 533/GP-UB do Ủy ban Nhân dân

TPHCM cấp ngày 13/05/1993. Ngày 04/06/1993, ACB chính thức đi vào hoạt động

và được xem là một trong những NHTMCP đầu tiên trong giai đoạn đầu của thời kỳ

chuyển đổi kinh tế Việt Nam từ nền kinh tế tập trung, bao cấp tiến dần lên nền kinh

tế thị trường.

- Năm 1996: ACB là NHTMCP đầu tiên của Việt Nam phát hành thẻ tín dụng

quốc tế ACB-MasterCard.

- Năm 1999: ACB triển khai chương trình hiện đại hóa công nghệ thông tin

NH, xây dựng hệ thống mạng diện rộng, nhằm trực tuyến hóa và tin học hóa hoạt

động giao dịch; Cuối năm 2001, ACB chính thức vận hành hệ thống công nghệ NH

lõi là TCBS, cho phép tất cả chi nhánh và phòng giao dịch nối mạng với nhau, giao

dịch tức thời, dùng chung cơ sở dữ liệu tập trung.

- Năm 2000: ACB thực hiện tái cấu trúc như là một bộ phận của chiến lược

phát triển trong nửa đầu thập niên 2000 (2000 – 2004). Cơ cấu tổ chức được thay

đổi theo định hướng kinh doanh và hỗ trợ. Các khối kinh doanh gồm có Khối

KHCN, Khối KHDN, và Khối Ngân quỹ. Các đơn vị hỗ trợ gồm có Khối Công

nghệ thông tin, Khối Giám sát điều hành, Khối Phát triển kinh doanh, Khối Quản trị

nguồn lực và một số phòng ban do Tổng giám đốc trực tiếp chỉ đạo. Hoạt động kinh

doanh của Hội sở được chuyển giao cho Sở giao dịch (TPHCM). Việc tái cấu trúc

nhằm đảm bảo tính chỉ đạo xuyên suốt trong toàn hệ thống; sản phẩm được quản lý

theo định hướng KH và được thiết kế phù hợp với từng phân đoạn KH; quan tâm

đúng mức việc phát triển kinh doanh và quản lý rủi ro.

- 29 -

- Năm 2003: ACB xây dựng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO

9001:2000 và được công nhận đạt tiêu chuẩn trong các lĩnh vực (i) huy động vốn,

(ii) cho vay ngắn hạn và trung dài hạn, (iii) thanh toán quốc tế và (iv) cung ứng

nguồn lực tại Hội sở.

- Năm 2005: ACB và NH Standard Chartered ký kết thỏa thuận hỗ trợ kỹ thuật

toàn diện; và SCB trở thành cổ đông chiến lược của ACB. ACB triển khai quá trình

hiện đại hoá công nghệ NH, bao gồm các cấu phần (i) nâng cấp máy chủ, (ii) thay

thế phần mềm xử lý giao dịch thẻ NH bằng một phần mềm mới có khả năng tích

hợp với nền công nghệ lõi hiện nay, và (iii) lắp đặt hệ thống máy ATM.

- Ngày 31/10/2006 mã cổ phiếu ACB chính thức được niêm yết tại Trung tâm

giao dịch chứng khoán Hà Nội

- Năm 2007: ACB mở rộng mạng lưới hoạt động, thành lập mới 31 chi nhánh

và phòng giao dịch, thành lập Công ty Cho thuê tài chính ACB, hợp tác với

Microsoft về việc áp dụng công nghệ thông tin vào vận hành và quản lý, hợp tác với

NH Standard Chartered về việc phát hành trái phiếu. ACB phát hành 10 triệu cổ

phiếu mệnh giá 100 tỷ đồng, với số tiền thu được là hơn 1.800 tỷ đồng.

- Năm 2008: ACB thành lập mới 75 chi nhánh và phòng giao dịch, hợp tác với

American Express về séc du lịch, triển khai dịch vụ chấp nhận thanh toán thẻ JCB.

ACB tăng vốn điều lệ lên 6.356 tỷ đồng. ACB đạt danh hiệu “NH tốt nhất Việt Nam

năm 2008" do Tạp chí Euromoney trao tặng tại Hong Kong.

2.1.2 Kết quả hoạt động của ACB

Trong 16 năm hoạt động, ACB luôn giữ vững sự tăng trưởng mạnh mẽ và ổn

định. Hiện nay, ACB được đánh giá là một trong những NH dẫn đầu về dịch vụ KH.

Ngoài ra, trong khối NHTMCP, ACB là NH có tổng tài sản và vốn huy động lớn

nhất, cơ cấu tài sản an toàn và tốc độ tăng trưởng nhanh. Điều này được thể hiện

bằng các chỉ số tài chính của ACB qua các năm như sau:

- 30 -

Bảng 2.1: Một số chỉ tiêu tài chính cơ bản của ACB

Đơn vị: Tỷ đồng

YoY YoY 2008 2007

2006 44.645 1.100 505

Chỉ tiêu/Năm Tổng tài sản Vốn điều lệ Lợi nhuận sau thuế Huy động từ KH Dư nợ cho vay ROAE ROAA YoY 83,9% 85.392 2.630 16,0% 1.760 68,9% 33.606 68,16% 55.283 17.014 81,30% 31.811 44% 2,3% 91,3% 105.306 139,1% 248,2% 64,50% 86,96% -- -- 34% 2,7% -- --

22,5% 6.356 141,7% 25,6% 2.211 64.217 16,16% 9,50% 34.833 -- 32% -- 2,3% Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB các năm 2006, 2007, 2008

- Trong hai năm 2007 và 2008, ACB luôn duy trì tổng tài sản lớn nhất trong

khối NHTMCP. Hơn nữa, ACB có tốc độ tăng trưởng tổng tài sản bình quân rất cao

so với tốc độ tăng trưởng tổng tài sản bình quân ngành 56,2% trong giai đoạn 2002

– 2007. Đặc biệt năm 2007 là năm mà ACB có tốc độ tăng trưởng tài sản mạnh nhất

với mức tăng 91,3% so với năm 2006. Năm 2008, tốc độ tăng này ít hơn do bị ảnh

hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu và tình hình chung của nền kinh tế

Việt Nam.

Hình 2.1: Tổng tài sản của một số NHTMCP năm 2007, 2008

120

105,31

100

85,39

EAB

68,44

EIB

64,57

59,36

VIB

48,25

39,54

TCB

39,31

34,72

33,71

STB

27,38

34,71

ACB

2007

2008

Nguồn: Báo cáo thường niên của các NHTMCP năm 2007, 2008

Đơn vị: Nghìn tỷ đồng

- Mặc dù tốc độ tăng trưởng tổng tài sản cao và khối lượng tài sản lớn nhưng

ACB vẫn duy trì cơ cấu tài sản an toàn, cân đối qua các năm do ACB không chỉ

- 31 -

tập trung vào hoạt động tín dụng mà còn phát triển mạnh hoạt động cho vay liên NH

(chủ yếu là những khoản vay ngắn hạn, rủi ro thấp) và hoạt động này chiếm tỷ trọng

khá lớn trong cơ cấu tổng tài sản của ACB. Thêm vào đó, tỷ lệ Cho vay/Tổng tài

sản của ACB chiếm khoảng 32,8% - thuộc vào loại thấp nhất trong ngành NH.

Bảng 2.2: Cơ cấu tài sản của ACB giai đoạn 2006 - 2008

Đơn vị: Tỷ đồng

Chỉ tiêu

2006

2007

2008

Tỷ trọng (%) 5,10 2.285 1.563 3,50 16.954 38,00

4.927 5.145 31.676

Tỷ trọng (%) 5,80 6,00 37,10

9.307 2.121 34.604

Tỷ trọng (%) 8,80 2,00 32,80

4.869 10,90 9.634 11,30 24.706 22,40

26.188 34,20 1.178 0,90 4,80 7.200 100 105.304 16.402 36,70 1,00 4,80 100 29.165 762 4.082 85.391 443 2.129 44.645

TM, vàng bạc, đá quý TG NHNN Cho vay khách hàng Đầu tư kinh doanh chứng khoán TG và vay liên NH Góp vốn đầu tư Tài sản khác Tổng cộng 24,90 1,10 6,81 100 Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB các năm 2006, 2007, 2008

- Nguồn vốn tăng trưởng nhanh về quy mô và tốt về chất lượng: Tương ứng

với tốc độ tăng tổng tài sản, nguồn vốn của ACB cũng đạt tốc độ tăng trưởng cao

trong thời gian qua. Chất lượng nguồn của ACB rất tốt do các nguồn vốn như tiền

gởi KH, vốn và các quỹ… có mức tăng trưởng ấn tượng.

Bảng 2.3: Cơ cấu nguồn vốn của ACB giai đoạn 2006 – 2008

Đơn vị: Tỷ đồng

Chỉ tiêu

2006

2007

2008

Tỷ trọng (%)

941 655 -

3.250 6.994 9.902

75,3 60,9

3,70 7,37 33.606 1.939 3.213 1.654 1.100 55.283 12.011 4.191 6.258 2.630 64,7 64.217 17.055 6.366 7.766 7,35 6.356 Các khoản nợ chính phủ & NHNN Tiền gởi và vay các TCTD khác Tiền gởi của khách hàng Nguồn huy động khác Các khoản nợ khác Vốn và các quỹ Vốn điều lệ

- 32 -

697 366 Lợi nhuận chưa phân phối

1.436 Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB các năm 2006, 2007, 2008

- Nguồn huy động từ KH của ACB tăng trưởng cao với tốc độ tăng trưởng

bình quân 40,3% (cao hơn so với mức bình quân ngành là 35% và chiếm tỷ trọng

lớn nhất (hơn 60%) trong tổng nguồn vốn. ACB là NHTM có nguồn vốn huy động

từ KH lớn nhất trong khối NHTMCP.

Đơn vị: Tỷ đồng

0,8

68,16%

64,22

64,50%

0,7

EAB

0,6

53,26%

46,13

45,37%

VIB

0,5

39,93

EIB

ACB

30,88

0,4

23,01 23,91

TCB

0,3

Tốc độ tăng

16,16%

STB

0,2

ACB

0,1

8,97

13,04

19,985 33,606 55,283 64,217

2008

2003

2004

2005

2006

2007

2008

EAB, VIB, EIB, TCB, STB, ACB (năm 2008)

Ngân hàng TMCP Á Châu (2003-2008)

Nguồn: Báo cáo thường niên của các NHTMCP

Hình 2.2: Huy động từ khách hàng của một số NHTMCP và ACB

- Vốn chủ sở hữu tăng trưởng nhanh: Trong thời gian qua, ACB đã thực hiện

nhiều đợt phát hành cổ phiếu nằm tăng quy mô vốn chủ sở hữu. Bên cạnh đó, với

khả năng sinh lời cao, phần lợi nhuận giữ lại để bổ sung vốn kinh doanh cũng góp

phần giúp ACB trở thành một trong những NH có vốn chủ sở hữu lớn thứ hai trong

hệ thống NHTMCP (sau EIB). Hệ số an toàn vốn luôn được ACB duy trì ở mức cao

và đến cuối năm 2008 đạt 12,44%, cao hơn nhiều so với mức 9,87% của toàn

ngành.

- 33 -

Hình 2.3: Biến động vốn CSH của một số NHTMCP và ACB

278,36%

12,84

2,5

VIB

EAB

7,77

7,76

ACB

1,5

TCB

5,62

STB

80,70%

Tốc độ tăng

3,51

2,29

ACB

28,92%

26,33%

0,5

EIB

0,562

0,71

1,283

1,654

6,258

24,10% 7,766

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Đơn vị: Nghìn tỷ đồng

Nguồn: Báo cáo thường niên của các NHTMCP

VIB, EAB, TCB, STB, ACB, EIB (2008) Ngân hàng TMCP Á Châu (2003-2008)

- Khả năng sinh lời cao: ACB là một trong những NH có tỷ lệ lợi nhuận/vốn

chủ sở hữu bình quân (ROAE) cao nhất trong ngành NH (năm 2007 là 44,49%, năm

2008 là 31,52%). Tỷ lệ lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân (ROAA) của ACB

cũng khá cao và tăng dần qua các năm. Do tổng tài sản của ACB tăng khá nhanh

trong giai đoạn 2006 – 2008 nên tỷ lệ ROAA của ACB thấp hơn so với TCB, đạt

2,32% hiện đứng thứ 2 trong ngành

Đơn vị: %

35,00%

2,50%

2,32% 2,37%

31,52%

30,00%

2,00%

25,53%

25,00%

1,74% 1,74%

1,50%

20,00%

1,44%

15,97%

ROAE

15,00%

ROAA

1,00%

12,64%

10,00%

7,43% 7,55%

0,50%

0,46%

5,00%

0,00%

EIB

VIB

STB

EAB

TCB

ACB

VIB

STB

EIB

EAB

ACB

TCB

Hình 2.4: ROAE, ROAA của một số NHTMCP năm 2008

VIB, STB, EIB, EAB, ACB, TCB (2008) EIB,VIB, STB, EAB, TCB, ACB (2008)

Nguồn: Báo cáo thường niên của các NHTMCP năm 2008

- 34 -

Với kết quả đã đạt được, ACB tiếp tục khẳng định vị trí hàng đầu trong khối

các NHTMCP Việt Nam - tăng trưởng nhanh, ổn định và an toàn. Tất cả những yếu

tố trên sẽ là tiền đề vững chắc để ACB có thể hoàn thành mục tiêu đến năm 2015

trở thành tập đoàn tài chính hàng đầu tại Việt Nam.

2.2 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng của ACB

2.2.1 Hoạt động tín dụng tại ACB:

(cid:153) Hoạt động tín dụng của ACB trong giai đoạn 2006-2008 có những điểm

nổi bật sau:

- Cùng với sự tăng trưởng ấn tượng và sôi nổi của nền kinh tế Việt Nam – tăng

trưởng GDP bình quân trong giai đoạn 2002 – 2007 đạt 7,9%, năm 2008 đạt 6,32%,

đặc biệt tốc độ tăng trưởng GDP trong năm 2007 đạt 8,5% cùng với nỗ lực không

ngừng mở rộng quy mô hoạt động kinh doanh trên toàn hệ thống ACB thông qua

mở rộng mạng lưới chi nhánh, đa dạng hóa các loại hình sản phẩm, dịch vụ NH, dư

nợ tín dụng toàn hệ thống ACB đạt được bước tăng trưởng cao. Trong năm 2007,

dư nợ tín dụng tăng 87%, so với một số NHTM thì ACB là NH có dư nợ tín dụng

chỉ đứng thứ hai sau Sacombank xét về giá trị tuyệt đối.

- Cuối năm 2007 và năm 2008, trước tình hình nến kinh tế có những chuyển

biến tiêu cực như lạm phát tăng cao, thâm hụt thương mại lớn, tình hình tỷ giá có

nhiều biến động phức tạp, NHNN đã thực hiện một loạt biện pháp thắt chặt tiền tệ

như: tăng dự trữ bắt buộc, phát hành tín phiếu bắt buộc, tăng lãi suất cơ bản. ACB

đã thực hiện mục tiêu “Quản lý tốt, lợi nhuận cao, tăng trưởng hợp lý” của Hội

đồng quản trị nên trong năm 2008, dư nợ tín dụng của toàn hệ thống có xu hướng

tăng trưởng chậm lại, chỉ tăng 9,5%.

(cid:153) Cơ cấu tín dụng của ACB có một số nét chính như sau:

- Theo loại tiền vay: Nhằm tránh những rủi ro về biến động tỷ giá, loại tiền tệ

chủ yếu cho vay của ACB là Việt Nam Đồng, tỷ lệ này luôn chiếm trên 65% trong

tổng dư nợ cho vay quy đổi qua các năm.

- 35 -

- Theo kỳ hạn vay: Trong giai đoạn 2006 – 2008, các khoản cho vay ngắn hạn

có tỷ trọng cao nhất trong danh mục cho vay của ACB. Tuy nhiên, tỷ trọng này

giảm dần qua các năm và tỷ trọng các khoản cho vay dài hạn có xu hướng tăng lên,

kéo theo những rủi ro trong quá trình cấp các khoản tín dụng này.

Bảng 2.4: Dư nợ tín dụng của ACB giai đoạn 2006 – 2008

Đơn vị tính: tỷ đồng

Chỉ tiêu/ Năm 2006 2008 2007 Tỷ lệ (%) Tỷ lệ (%) Tỷ lệ (%)

Theo thời hạn vay - Ngắn hạn - Trung hạn - Dài hạn Theo loại tiền vay

100 45,8 20,8 33,4 100 70,5 29,5 - VND - Ngoại tệ & Vàng 17.014 9.578 4.786 2.652 17.014 12.751 4.263 100 31.811 56,3 17.493 6.763 28,1 15,6 7.555 100 31.811 74,9 21.518 25,1 10.293 100 34.833 55,0 15.944 21,3 7.267 23,7 11.262 100 34.833 67,6 24.564 32,4 10.269

- Tổng dư nợ tín dụng 17.014 - 31.811 - 34.833

- Tốc độ tăng trưởng (%) 81,30 - 86,96 - 9,50

Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB năm 2006, 2007, 2008

- Theo thành phần kinh tế: Với định hướng là NH bán lẻ hàng đầu Việt Nam,

đối tượng KH chủ yếu của ACB là KHCN và doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong giai

đoạn 2006 – 2008, tỷ trọng cho vay đối với KHCN luôn chiếm trên 50%, cho vay

doanh nghiệp vừa và nhỏ chiến trên 35%. Thu nhập từ nhóm KH này là rất lớn do

đặc điểm của nền kinh tế nước ta, tuy nhiên các đối tượng KH này có trình độ quản

lý kém, chưa đầu tư đúng mức vào việc cải tiến cơ cấu bộ máy tổ chức, phát triển

nhân lực, đầu tư chiều sâu, ...cũng gây trở ngại không nhỏ cho ACB. Bởi vì khi cho

vay đối với các đối tượng KH này, tình hình sản xuất kinh doanh của họ rất nhạy

cảm trước những biến động hàng ngày của môi trường kinh tế, xã hội … bên ngoài,

kéo theo rủi ro trong quá trình cấp tín dụng của ACB. Ngoài ra, ACB không ngừng

nâng cao năng lực cạnh tranh của mình thông qua nhóm sản phẩm về tài trợ xuất

khẩu để mở rộng đối tượng cho vay sang các doanh nghiệp nhà nước – vốn là đối

tượng KH chủ lực của khối NH Quốc doanh trước đây.

- 36 -

Bảng 2.5: Dư nợ cho vay theo thành phần kinh tế tại ACB

Đơn vị tính: Triệu đồng

2006 2007 2008 Theo thành phần kinh tế

Tỷ lệ (%) 6,85 Tỷ lệ (%) 6,63 2.179.990 2.821.889 Tỷ lệ (%) 1.128.017 8,10 6.647.686 39,07 12.622.784 39,68 12.674.836 36,39

247.438 289.643 1,45 1,70 518.095 557.972 1,63 1,75 387.159 180.304 1,11 0,52

0,01 2.036 21.714 5.164 0,07

34.832.700

31.810.857

100

Doanh nghiệp NN Công ty Cổ phần, TNHH, tư nhân Công ty liên doanh Công ty 100% vốn nước ngoài Hợp tác xã Cá nhân Tổng

0,01 8.699.599 51,13 15.910.302 50,02 18.763.348 53,87 17.014.419 100 Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB năm 2006, 2007, 2008

- Theo ngành nghề kinh doanh: ACB tập trung chủ yếu cho vay đối với ngành

thương mại và dịch vụ cá nhân, cộng đồng; kế đến là ngành sản xuất, gia công chế

biến; chủ yếu tài trợ đối với những ngành được NN và Chính phủ khuyến khích sản

xuất, kinh doanh. Đối với lĩnh vực xây dựng và tư vấn kinh doanh bất động sản,

ACB luôn duy trì tỷ lệ cho vay hợp lý, chỉ khoản từ 0,5% đến 2,5% trong danh mục

cho vay để giảm thiểu những rủi ro có thể xảy ra trong quá trình cấp tín dụng, khi

mà tình hình bất động sản đóng băng như hiện nay.

Bảng 2.6: Dư nợ cho vay theo ngành nghề kinh doanh tại ACB

Đơn vị tính: Triệu đồng

2006 2007 2008

5.124.972 136.125 Tỷ lệ (%) 30,12 0,80 8.012.741 116.274 Tỷ lệ (%) 25,19 0,37 8.175.846 221.790 Tỷ lệ (%) 23,47 0,64 Theo ngành nghề kinh doanh Thương mại Nông lâm nghiệp

3.848.511 22,62 5.428.273 17,06 4.514.346 12,96

429.966 2,53 722.166 2,27 946.652 2,72 Sản xuất và gia công chế biến Xây dựng

6.621.287 38,92 14.984.250 47,10 17.709.042 50,84

150.213 0,88 360.108 1,13 608.307 1,75

Dịch vụ cá nhân và cộng đồng Tư kinh vấn, doanh bất động sản

- 37 -

703.345 17.014.419 2.656.717 34.832.700 2.187.045 31.810.857 6,88 100 4,13 100 Ngành khác Tổng

7,63 100 Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB năm 2006, 2007, 2008

- Theo khu vực địa lý: ACB cho vay chủ yếu tập trung đối với KH tại các

Thành phố lớn, mức sống tương đối cao. Tuy nhiên, ở những vùng này, cạnh tranh

thường rất khốc liệt và nếu như KH không đủ tiềm lực, cả về tài chính lẫn kinh

nghiệm trong kinh doanh thì sẽ rất dễ dẫn đến rủi ro không đáng có, ảnh hưởng đến

chất lượng tín dụng của ACB khi cho vay.

Bảng 2.7: Dư nợ cho vay theo khu vực địa lý tại ACB

Đơn vị tính: Triệu đồng

2006 2007 2008 Theo khu vực địa lý

12.657.458 468.374 Tỷ lệ (%) 74,39 23.641.272 1.002.090 2,75 Tỷ lệ (%) 74,32 24.641.417 1.275.781 3,15 Tỷ lệ (%) 70,74 3,66

TP HCM bằng Đồng Sông Cửu Long Miền Trung Miền Bắc Miền Đông Tổng 659.017 2.233.331 996.239 17.014.419 1.371.017 3,69 5.723.037 12,58 6,27 1.821.448 100 34.832.700 1.172.467 3,87 4.001.509 13,13 5,86 1.993.519 100 31.810.857

3,94 16,43 5,23 100 Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB năm 2006, 2007, 2008

- Cơ cấu dư nợ phân theo tài sản thế chấp:

Cũng như các NHTM trong nước khác, tài sản thế chấp chủ yếu của ACB là

bất động sản. Khi mà nền tài chính của Việt Nam còn yếu kém như hiện nay thì an

toàn nhất vẫn phải xem trọng tài sản thế chấp khi cho vay, xem đây là nguồn trả nợ

chính thứ hai sau nguồn thu nhập chính. Tuy nhiên, dư nợ cho vay này chứa đựng

rất nhiều rủi ro do thị trường bất động sản Việt Nam năm 2008 xuống dốc nghiêm

trọng sau ảnh hưởng của những bong bóng thị trường năm 2007

Đối với giấy tờ có giá, hiện nay ACB chỉ nhận thế chấp các giấy tờ có giá

được phát hành bởi những tổ chức có uy tín, tính thanh khoản của các chứng từ cao

và có thể kiểm soát được tính hợp lý, hợp lệ của chứng từ.

- 38 -

Bảng 2.8: Cơ cấu tài sản thế chấp tại ACB giai đoạn 2006-2008

Đơn vị tính: Triệu đồng

Tài sản thế chấp 2006 2007 2008 Tỷ lệ (%) Tỷ lệ (%)

0,33 5,81 0,14 4,41

Giấy tờ có giá Hàng tồn kho Máy móc, thiết bị Bất động sản Tài sản khác Tổng

Tỷ lệ (%) 14,20 9.584.580 19,05 14.030.868 17,63 12.992.710 0,27 261.958 245.579 68.141 5,02 2.216.823 4.597.167 4.621.630 70,44 34.980.735 69,53 53.703.883 67,47 64.470.760 10,08 8,76 6,87 3.458.198 9.222.722 6.974.148 50.308.477 100 100 91.528.938 100 79.592.487 Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB năm 2006, 2007, 2008

(cid:153) Chất lượng tín dụng tại ACB trong thời gian qua có một số điểm đáng lưu

ý như sau:

- ACB luôn kiểm soát tốt nợ quá hạn so với tốc độ tăng trưởng tín dụng, và

luôn duy trì tỷ lệ cho vay trên tổng tài sản an toàn từ mức 30% đến 38% trong giai

đoạn 2006 - 2008. ACB luôn duy trì tỷ lệ nợ quá hạn nằm trong tầm kiểm soát, và

không vượt quy định của NHNN. Năm 2008, tình hình chung của các NHTM trong

nước, do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, ACB vẫn kiểm soát tốt

tỷ lệ này ở mức 0,89%. Tuy nhiên, trong hoạt động tín dụng luôn tiềm ẩn những rủi

ro, có thể đã biểu hiện ra ngoài nhưng cũng có những rủi ro chưa phát sinh. Vì vậy,

không thể nói việc quản trị RRTD của ACB là tốt mà phải liên tục cập nhật và

thường xuyên tăng cường công tác quản trị RRTD, song song với hoạt động cấp tín

dụng của ACB, để giảm thiểu và hạn chế những rủi ro không đáng có.

Bảng 2.9: Tình hình kiểm soát nợ quá hạn tại ACB

Đơn vị tính: Tỷ đồng

Chỉ tiêu/ Năm 2006 2007 2008

Tổng tài sản Dư nợ cho vay Nợ quá hạn Tỷ lệ NQH/Dư nợ Cho vay/Tổng tài sản 85.392 31.974 98 0,31% 37,44% 44.650 17.365 189 1,09% 38,89%

105.306 34.833 310 0,89% 33,08% Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB năm 2006, 2007, 2008

- 39 -

- Tình hình nợ quá hạn: Tuy dư nợ cho vay tăng nhiều qua các năm, ACB

vẫn kiểm soát tốt tình hình nợ xấu, tỷ lệ Nợ quá hạn/Tổng dư nợ luôn thấp nhất

trong các NHTMCP trong nước, thấp hơn tỷ lệ chung 3,5% của toàn ngành và thấp

hơn nhiều so với tỷ lệ quy định của NHNN. Tuy nhiên, do dư nợ của ACB cao nhất

trong hệ thống các NHTMCP Việt Nam nên con số tuyệt đối của Nợ quá hạn tính ra

là không nhỏ. Do đó, để tránh những tổn thất có thể xảy ra trong quá trình cấp tín

dụng, ACB cần quản trị tốt RRTD khi cấp tín dụng cho KH.

Bảng 2.10: Tình hình nợ quá hạn tại ACB giai đoạn 2006 – 2008

Đơn vị tính: Triệu đồng

Theo nhóm nợ 2006 2007 2008

Nợ nhóm 1 Nợ nhóm 2 Nợ nhóm 3 Nợ nhóm 4 Nợ nhóm 5 Tổng Tỷ lệ (%) 98,89 31.713.333 70.959 0,92 9.167 0,08 7.078 0,06 0,07 10.320 100 31.810.857 Tỷ lệ (%) 99,69 34.125.084 398.902 0,22 223.605 0,03 66.982 0,02 0,03 18.127 100 34.832.700 16.825.088 155.799 13.041 9.376 11.115 17.014.419

Tỷ lệ (%) 97,97 1,15 0,64 0,19 0,05 100 Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB năm 2006, 2007, 2008

Kết luận: Tuy dư nợ cho vay tăng nhiều qua các năm, ACB vẫn kiểm soát tốt

tình hình nợ xấu, tỷ lệ Nợ quá hạn/Tổng dư nợ luôn thấp nhất trong các NHTMCP

trong nước và thấp hơn nhiều so với tỷ lệ quy định của NHNN. Tuy nhiên, do dư nợ

của ACB cao nhất trong hệ thống các NHTMCP Việt Nam nên con số tuyệt đối của

nợ quá hạn tính ra là không nhỏ. Cùng với sự tăng trưởng nóng về tín dụng trong

năm 2007, khủng hoảng kinh tế năm 2008 ảnh hưởng không nhỏ đến đối tượng KH

chủ lực của ACB cũng như yếu tố con người chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển

được xem như là những nhân tố có thể ảnh hưởng xấu đến chất lượng tín dụng của

ACB. Nhận thức được tầm quan trọng của việc quản trị rủi ro, đặc biệt là RRTD,

ACB đặt ra mục tiêu kinh doanh trong năm 2009 là “Quản lý tốt, Lợi nhuận hợp

lý, Tăng trưởng bền vững”. ACB chủ trương tăng trưởng trong tầm kiểm soát, và

chỉ tăng trưởng nếu kiểm soát được rủi ro.

- 40 -

2.2.2 Công tác quản trị RRTD tại ACB:

Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ là một cấu phần quan trọng và là một công

cụ đắc lực trong quản trị kinh doanh ngân hàng nói chung và QTRRTD nói riêng.

Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ được sử dụng trong các quy trình quản lý rủi ro

tín dụng sau: Ban hành chính sách tín dụng, Quy trình tín dụng, Giám sát rủi ro

danh mục tín dụng, Lập báo cáo quản trị rủi ro, Chính sách dự phòng rủi ro tín

dụng, Xác định khung lãi suất chuẩn ... trong đó, yếu tố con người là quan trọng,

xuyên suốt.

2.2.2.1 Hệ hống xếp hạng tín dụng nội bộ tại ACB:

Mục đích của hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của ACB cũng như hệ thống

xếp hạng tín dụng của các tổ chức chuyên xếp hạng quốc tế như Moody's, Standard

& Poor đều nhằm đánh giá về RRTD tại ngân hàng. Tuy nhiên, do dựa trên các

phương pháp luận và điều kiện khác nhau, nên có những sự khác biệt trong cơ cấu

và thiết kế của hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của ACB so với các tổ chức xếp

hạng quốc tế.

Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ bao gồm các thành phần sau:

(cid:131) Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ dành cho Doanh nghiệp

(cid:131) Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ dành cho hộ kinh doanh

(cid:131) Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ cho cá nhân

(cid:153)Quy trình chấm điểm tín dụng

(cid:190)Bước 1: Xác định ngành kinh tế

Việc xác định ngành nghề kinh doanh của khách hàng dựa vào hoạt động sản

xuất kinh doanh chính của khách hàng (đem lại doanh thu trên 50% trong 3 năm

liên tục của khách hàng)

Trường hợp khách hàng kinh doanh đa ngành nhưng không có ngành nào có

doanh thu trên 50%, ACB sẽ chọn ngành nào có tiềm năng phát triển nhất trong

tương lai.

(cid:190)Bước 2: Xác định quy mô Doanh nghiệp

Việc xác định quy mô khách hàng tùy thuộc vào ngành nghề kinh tế mà khách

- 41 -

hàng đang hoạt động. Các chỉ tiêu cần quan tâm như: Vốn chủ sở hữu; Số lượng lao

động bình quân; Doanh thu thuẩn; Tổng tài sản

(cid:190)Bước 3: Xác định loại hình sở hữu Doanh nghiệp

Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, Doanh nghiệp Nhà Nước, Doanh

nghiệp khác.

(cid:190)Bước 4: Chấm điểm các chỉ tiêu tài chính

Việc đánh giá yếu tố tài chính của Doanh nghiệp dựa trên phương pháp định

lượng qua việc phân tích Báo cáo tài chính năm gần nhất, bao gồm các nhóm chỉ

tiêu: Nhóm chỉ tiêu thanh khoản, Nhóm chỉ tiêu hoạt động, Nhóm chỉ tiêu cân nợ và

Nhóm chỉ tiêu thu nhập.

(cid:190)Bước 5: Chấm điểm các chỉ tiêu phi tài chính

Các yếu tố phi tài chính được đánh giá bằng phương pháp định tính và định

lượng , bao gồm các nhóm chỉ tiêu: Khả năng trả nợ của Doanh nghiệp, Trình độ

quản lý và môi trường nội bộ, Quan hệ với Ngân hàng, Các nhân tố ảnh hưởng đến

ngành, Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động của Doanh nghiệp.

(cid:190)B6: Tổng hợp điểm và xếp hạng tín dụng

Điểm của khách hàng = Điểm của các chỉ tiêu tài chính * Trọng số phần tài chính

+ Điểm của các chỉ tiêu phi tài chính * Trọng số phần phi tài chính

Số điểm cho mỗi chỉ tiêu được đánh giá từ 20 đến 100 điểm và tỷ trọng cho

từng chỉ tiêu thay đổi tùy theo ngành nghề và quy mô của Doanh nghiệp

Tổng điểm kết hợp của hai yếu tố định tính và định lượng sẽ giúp xác định

mức phân loại của khoản vay theo bảng dưới đây:

Tổng số điểm Xếp hạng Phân loại nợ Từ Đến

90 100 AAA Đủ tiêu chuẩn

80 90 AA Đủ tiêu chuẩn

A Đủ tiêu chuẩn 75 80

70 75 BBB Cần chú ý

65 70 BB Cần chú ý

- 42 -

60 65 B Cần chú ý

56 60 CCC Dưới tiêu chuẩn

53 56 CC Dưới tiêu chuẩn

45 53 C Nghi ngờ

20 45 D Có khả năng mất vốn

Ví dụ cụ thể (xem phụ lục)

2.2.2.2 Chính sách tín dụng hiện hành của ACB

(cid:153)Có 11 nhóm tiêu chí được áp dụng để thẩm định, phê duyệt tín dụng cũng như

kiểm soát, đánh giá chất lượng tín dụng danh mục cho vay của ACB với các cấp độ

khác nhau (nhóm cấp tín dụng bình thường, nhóm hạn chế, nhóm không cấp và

nhóm chấm dứt cấp tín dụng) và được chia thành 2 nhóm lớn sau:

(cid:190)Nhóm xét duyệt, bao gồm: Đối tượng KH, ngành nghề kinh doanh, tình hình

tài chính, nguồn trả nợ, vị trí địa lý, tài sản đảm bảo và tỷ lệ cho vay trên tài sản

đảm bảo

♦ Đối tượng KH mục tiêu:

KHCN có thu nhập rõ ràng, có tích lũy, nghề nghiệp ổn định, địa vị xã hội rõ

ràng và không có khả năng dùng địa vị xã hội tác động trực tiếp lên việc thực hiện

quyền của ACB, quan hệ xã hội lành mạnh, lịch sử tín dụng tốt, có năng lực hành vi

dân sự, có thái độ hợp tác tốt với ACB.

KHDN có ngành nghề hoạt động rõ ràng và tập trung, lịch sử tín dụng tốt, đội

ngũ điều hành có kinh nghiệm, cơ cấu sở hữu và cổ đông rõ ràng, có thái độ hợp tác

tốt với ACB.

♦ Ngành nghề kinh doanh:

Tập trung cho vay các doanh nghiệp, cá nhân hoạt động trong các ngành nghề

có khả năng tăng trưởng hoặc phát triển ổn định, ít nhạy cảm với thời tiết và các yếu

tố văn hóa, tín ngưỡng, chính trị và chính sách, ít chịu ảnh hưởng của chu kỳ kinh tế

trong thời gian kinh tế đi xuống, năng lực cạnh tranh trên trung bình, có khả năng

tạo giá trị gia tăng tốt. Một số ngành ưu tiên như: bán buôn bán lẻ hàng tiêu dùng,

hàng công nông lâm nghiệp; chế biến lương thực thực phẩm, đồ uống, thức ăn chăn

nuôi, chiến biến thuỷ hải sản; sản xuất đồ gia dụng, thiết bị văn phòng; sản xuất hoá

- 43 -

chất cơ bản, hạt nhựa, cao su tổng hợp; sản xuất mỹ phẩm, giày dép, …

♦ Tình hình tài chính: chủ yếu là các chỉ số giúp đánh giá mức độ hợp lý của

nguồn trả nợ, khả năng trả nợ, độ ổn định và chủ động về tài chính, khả năng bù đắp

rủi ro, độ nhạy tài chính,… của KH

♦ Nguồn trả nợ dựa trên mức độ ổn định, khả năng kiểm chứng và mức độ

chắc chắn của dòng tiền, nguồn trả nợ bằng tổng thu trừ đi tổng chi

♦ Vị trí địa lý: tập trung cho vay các KH có địa điểm sinh sống, kinh doanh

gần nơi ACB có trụ sở, có cơ sở hạ tầng phát triển, … để dễ dàng tiếp cận và phục

vụ KH một cách trọn gói, thuận tiện cho việc gặp gỡ và thường xuyên kiểm tra tình

hình KH vay

♦ Tài sản đảm bảo: phân loại dựa trên độ thanh khoản, sự ổn định về giá trị, sự

dễ dàng hay phức tạp trong quản lý và bảo quản, khả năng dễ dàng đo đếm và yếu

tố pháp lý trong sở hữu.

♦ Tỷ lệ cho vay trên tài sản đảm bảo: tùy thuộc vào phân nhóm KH, theo cấp

phê duyệt, độ ổn định về giá tài sản, thanh khoản và các rủi ro khác ... sẽ có tỷ lệ

cho vay chuẩn khác nhau.

(cid:190)Nhóm kiểm soát bao gồm: sản phẩm tín dụng, kỳ hạn cho vay và loại tiền vay,

quy mô khoản vay và kênh phân phối.

♦ Sản phẩm tín dụng: dựa vào tính chất sản phẩm như mục đích sử dụng,

nguồn trả nợ, tài sản đảm bảo, kỳ hạn vay, loại tiền tệ, KH mục tiêu, … và các chính

sách, chỉ đạo của Chính phủ, của NHNN và chính sách quản trị RRTD của ACB tại

từng thời kỳ

♦ Kỳ hạn và loại tiền, Quy mô khoản vay, Kênh phân phối tuỳ thuộc vào chính

sách tín dụng từng thời kỳ

(cid:153)Khi phân tích và thẩm định KH, mỗi KH sẽ được xếp vào một trong bốn

nhóm sau:

- Nhóm cấp tín dụng bình thường: là các KH thoả các tiêu chí từ 1 đến 6 (nhóm

xét duyệt) đều thuộc nhóm “cấp tín dụng bình thường”, và các tiêu chí còn lại

không có tiêu chí nào thuộc nhóm “hạn chế cấp tín dụng” hay “không cấp tín dụng”

- 44 -

hay “chấm dứt cấp tín dụng”

- Nhóm hạn chế cấp tín dụng: là các KH có ít nhất một trong các tiêu chí từ 1 đến

6 (nhóm xét duyệt) thuộc nhóm “hạn chế cấp tín dụng” và các tiêu chí còn lại không

có tiêu chí nào thuộc nhóm “không cấp tín dụng” hay “chấm dứt cấp tín dụng”

- Nhóm không cấp tín dụng: là các KH có ít nhất một trong các tiêu chí từ 1 đến 6

(nhóm xét duyệt) thuộc nhóm “không cấp tín dụng” hay “chấm dứt cấp tín dụng”

- Nhóm chấm dứt cấp tín dụng (đối với KH hiện hữu): là các KH có ít nhất một

trong các tiêu chí từ 1 đến 6 (nhóm xét duyệt) thuộc nhóm “chấm dứt cấp tín dụng”

(cid:153)Giới hạn cấp tín dụng do Tổng Giám đốc quy định trong từng thời kỳ, hiện tại:

(cid:190)Nếu xét theo phân nhóm KH

- Tổng dư nợ cho vay của nhóm “hạn chế cấp tín dụng” trên tổng dư nợ cho vay của

ACB chiếm tối đa 25% và giảm dần để chuyển sang nhóm “cấp tín dụng bình

thường”.

- Tổng dư nợ cho vay của nhóm “không cấp tín dụng” trên tổng dư nợ cho vay của

ACB chiếm tối đa 5% và giảm dần về 0% hoặc chuyển sang nhóm “cấp tín dụng

bình thường” và nhóm “hạn chế cấp tín dụng”

- Tổng dư nợ cho vay của nhóm “chấm dứt cấp tín dụng” trên tổng dư nợ cho vay

của ACB chiếm 0%

(cid:190)Xét theo loại hình vay

- Tổng dư nợ cho vay tín chấp trên tổng dư nợ cho vay của ACB chiếm tối đa 10%,

trong đó doanh nghiệp chiếm tối đa 8%, cá nhân chiếm tối đa 2%

(cid:190)Quy mô khoản vay

- Tổng dư nợ cho vay của KHDN có tiêu chí quy mô khoản vay thuộc nhóm cấp tín

dụng bình thường chiếm tối thiểu 75% tổng dư nợ cho vay của khối KHDN

- Tổng dư nợ cho vay của KHCN có tiêu chí quy mô khoản vay thuộc cấp tín dụng

bình thường chiếm tối thiểu 75% tổng dư nợ cho vay của khối KHCN

- Tổng dư nợ của 1,5% số lượng KH có dư nợ lớn nhất không vượt quá 50% tổng

dư nợ và 10 KH có dư nợ lớn nhất không vượt quá 30% tổng dư nợ cho vay của

ACB.

- 45 -

Chính sách tín dụng hiện tại của ACB dựa trên nguyên tắc thận trọng, với

phương châm “chỉ cho vay khi kiểm soát tốt rủi ro”. ACB đã tiến hành đánh giá lại

các khoản cấp tín dụng hiện hữu và tuyển chọn, duy trì những KH tốt, có uy tín trả

nợ, đồng thời, thu hẹp các khoản tín dụng được xem là có nguy cơ dẫn đến nợ quá

hạn, gây rủi ro cho ACB. ACB đã kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn thực

hiện chính sách tín dụng, kiểm soát sự tuân thủ trong suốt quá trình cấp tín dụng tại

ACB.

2.2.2.3 Quy trình tín dụng

Quy trình tín dụng là bảng tổng hợp mô tả các bước đi cụ thể từ khi tiếp nhận

nhu cầu vay vốn của KH cho đến khi NH ra quyết định cho vay, giải ngân và thanh

lý hợp đồng tín dụng.

Quy trình tín dụng hiện nay tại ACB như sau:

Bước Thời gian Công việc cụ thể Nhân viên

phụ trách

- RA/ CA/ 1 KH có nhu - Nhân viên ACB tư vấn, hướng dẫn thủ tục vay

PFC cầu vay vốn vốn

- Thẩm định sơ bộ về mục đích vay, thu nhập

trả nợ, tài sản đảm bảo, ...

2 Sau khi KH Thẩm định hồ sơ vay và lập tờ trình:

đã cung cấp - Thẩm định tài sản đảm bảo - A/A

đầy đủ hồ sơ - Thẩm định tình hình tài chính, mục đích sử - CO/ CA

dụng vốn vay, ...

3 Thu thập đầy Trình cấp có thẩm quyền xét duyệt hồ sơ và - CO/ CA/

đủ chứng từ thông báo kết quả cho KH PFC

4 Khi KH có - Hoàn tất các thủ tục pháp lý (công chứng và - LDO

nhu cầu rút đăng ký giao dịch đảm bảo)

vốn - Kiểm tra việc thực hiện các điều kiện theo phê - LA

duyệt của cấp có thẩm quyền và giải ngân

- 46 -

5 Sau khi KH Thường xuyên kiểm tra trong và sau khi cho - RA

rút vốn vay - CA

- Nhắc nợ - PFC

- Kiểm tra tình hình sản xuất kinh doanh, tình - LA

hình sử dụng vốn vay, ...

Hướng dẫn thủ tục vay vốn và tiếp nhận hồ sơ: Khi KH có nhu cầu vay vốn

sẽ liên hệ với ACB trực tiếp hoặc bằng điện thoại và sẽ được hướng dẫn về thủ tục,

điều kiện và các loại giấy tờ, hồ sơ cần thiết. Việc này được thực hiện bởi nhân viên

quan hệ khách hàng (RA) đối với KHDN hoặc nhân viên tư vấn tài chính cá nhân

(PFC)/ nhân viên phân tích tín dụng (CA) đối với KHCN.

Thẩm định hồ sơ vay và lập tờ trình: Sau khi nhận đầy đủ hồ sơ từ KH,

nhân viên CO (nhân viên phân tích tín dụng doanh nghiệp)/PFC/CA sẽ tiến hành

gửi hồ sơ tài sản đảm bảo cho nhân viên định giá tài sản (A/A) - tại Công ty định

giá Á Châu – hoặc định giá tài sản thế chấp tại chi nhánh nếu nằm trong hạn mức

cho phép, để định giá tài sản thế chấp, cầm cố. Nhân viên A/A sẽ lập tờ trình thẩm

định tài sản sau khi đã thẩm định tài sản đảm bảo. Và nhân viên CO/CA cũng sẽ tiến

hành lập tờ trình thẩm định về tư cách và khả năng tài chính của KH bao gồm: việc

kiểm tra hồ sơ pháp lý, kiểm tra lịch sử vay của KH kể cả với tổ chức tín dụng khác

thông qua Trung tâm thông tin tín dụng của NHNN (CIC) để đánh giá uy tín của

KH, đồng thời kiểm tra năng lực tài chính của KH thông qua các số liệu trên các

báo cáo tài chính do KH cung cấp.

Quyết định cho vay và thông báo cho KH: Sau khi hoàn tất tất cả các thủ

tục, nhân viên CA/CO sẽ tiến hành trình cấp có thẩm quyền xét duyệt hồ sơ. Nhân

viên quản lý hồ sơ vay (LA) sẽ là người thông báo bằng văn bản cho KH kết quả xét

duyệt này.

Hoàn tất thủ tục pháp lý và hợp đồng tín dụng, giải ngân

Nhân viên pháp lý chứng từ (LDO) sẽ tiến hành thủ tục nhận và quản lý tài sản

thế chấp, cầm cố và công chứng, đăng ký theo quy định.

- 47 -

LA lập hợp đồng tín dụng, kiểm tra việc thực hiện các điều kiện của BTD đưa

ra, tiến hành thủ tục để chuẩn bị giải ngân. Tạo tài khoản vay và giải ngân khi KH

có nhu cầu. Sau đó, lưu trữ hồ sơ theo quy định.

Kiểm tra, theo dõi khoản vay sau giải ngân và thu hồi nợ

Sau khi đã giải ngân cho KH, CA/RA/PFC/LA sẽ thường xuyên theo dõi tình

hình trả nợ, kỳ hạn nợ của KH thông qua màn hình TCBS, hiện nay ACB đang triển

khai nhắc nợ tập trung đối với khu vực TPHCM cho khách hàng cá nhân.

CA/RA/PFC thường xuyên kiểm tra tình hình sử dụng vốn vay, tình hình sản

xuất kinh doanh và kiểm tra tài sản định kỳ sau khi cho vay để đảm bảo khoản vay

được sử dụng đúng mục đích và an toàn. Nếu phát hiện KH sử dụng vốn sai mục

đích hoặc có các dấu hiệu bất thường thì phải báo cáo và đề xuất hướng xử lý phù

hợp cho cấp có thẩm quyền xét duyệt.

Cơ cấu thời hạn vay, gia hạn nợ, miễn giảm lãi, ... tùy theo nhu cầu của KH

và tùy vào những quy định của ACB mà nhân viên có hướng xử lý thích hợp cho

từng trường hợp cụ thể.

2.2.2.4 Tổ chức thực hiện quy trình tín dụng

Trong thời gian gần đây, ACB đã có sự thay đổi cơ bản trong cơ cấu tổ chức

bộ máy và quy trình cấp tín dụng phù hợp với mô hình quản trị RRTD theo chuẩn

Basel. Từ năm 2007 trở về trước, nhân viên tín dụng (A/O cá nhân hoặc A/O doanh

nghiệp) sẽ tiếp xúc KH, quản lý hồ sơ vay kể từ khi KH có nhu cầu vay vốn cho đến

khi họ tất toán khoản vay tại ACB. Năm 2008 mô hình tổ chức được phân chia như

- Phòng KHCN: bao gồm bộ phận tư vấn tài chính cá nhân (PFC) và bộ phận

phân tích tín dụng cá nhân (CA).

- Phòng KHDN: bao gồm Giám đốc quan hệ khách hàng (RM), bộ phận Quan

hệ khách hàng (RO) và bộ phận phân tích tín dụng doanh nghiệp (RA).

- Phòng Hỗ trợ tín dụng: bao gồm Kiểm soát viên tín dụng (LS) bộ phận Quản

lý hồ sơ vay (LA) và bộ phận Pháp lý chứng từ (LDO). Kiểm soát viên tín dụng có

chức năng giống như kiểm toán viên tại chi nhánh, có trách nhiệm kiểm tra tính hợp

- 48 -

lý, hợp lệ của hồ sơ vay, trước, trong và sau khi cho vay. Phòng Hỗ trợ tín dụng hoạt

động độc lập với Phòng KHCN và Phòng KHDN.

Tuy nhiên, mô hình này còn đang trong quá trình chuyển đổi và hiện tại chỉ

đang được áp dụng tại một số chi nhánh điển hình.

(cid:153) Có thể tổng kết một số thay đổi cơ bản trong QTRRTD hiện nay tại

ACB như sau:

- Hoàn thiện bộ máy quản trị RRTD từ Hội sở đến chi nhánh với sự phân cấp

rõ ràng về hạn mức phán quyết, chức năng nhiệm vụ của từng bộ phận, xây dựng

các chính sách quản trị RRTD, chính sách phân bổ tín dụng, chính sách khách hàng,

xây dựng danh mục đầu tư, …

- Đang dần chuyển đổi mô hình quản lý từ chiều ngang sang chiều dọc. Theo

đó, các nghiệp vụ kinh doanh chính, trong đó có hoạt động cấp tín dụng được quản

lý tập trung tại Hội sở, các chi nhánh chỉ thực hiện chức năng bán hàng. Đây là mô

hình tổ chức khá phổ biến của các NH trên thế giới. Tuy nhiên khi áp dụng vào Việt

Nam vẫn còn nhiều lúng túng do đặc thù của nền kinh tế, thói quen, văn hóa, tập

quán của người Việt Nam.

- Chia bộ phận tín dụng trước đây thành các bộ phận chuyên trách khác nhau

như Quan hệ khách hàng, Quản lý RRTD, Bộ phận tác nghiệp nhằm đảm bảo tính

khách quan trong hoạt động cấp tín dụng.

- Hệ thống thông tin tín dụng ngày càng hoàn thiện, ACB đã thực hiện việc

cung cấp thông tin, chuyên đề phân tích ngành thường xuyên cho các chi nhánh để

tăng khả năng nắm bắt thông tin và sử dụng hiệu quả trong công tác thẩm định tín

dụng.

2.3 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng tại ACB trong thời gian qua:

Nhận diện và phân loại được những nguyên nhân dẫn đến RRTD là cơ sở để

phòng ngừa và hạn chế RRTD, giúp cho việc quản trị rủi ro một cách hiệu quả hơn.

Từ thực trạng hoạt động tín dụng qua các năm có thể rút ra những nguyên nhân chủ

yếu dẫn đến RRTD tại ACB trong thời gian qua như sau:

- 49 -

2.3.1 Nhóm nguyên nhân chủ quan

2.3.1.1 Từ phía khách hàng vay:

- Sử dụng vốn sai mục đích: KH dùng vốn vay kinh doanh thông thường để

đầu tư bất động sản, đầu tư chứng khoán, dùng vốn vay ngắn hạn để đầu tư trung

dài hạn. Trường hợp này thường xảy ra đối với những khoản vay có đặc điểm: Cho

vay theo hình thức hạn mức tín dụng nhưng không kiểm soát được mục đích sử

dụng vốn của KH (không kiểm soát sau cho vay); Số tiền vay quá lớn so với nhu

cầu vốn lưu động thực sự của KH; KH có nhiều chi nhánh hoặc nhà xưởng ở xa địa

bàn của chi nhánh cho vay; Cho vay đầu tư dự án không phù hợp với khả năng của

khách hàng, dẫn tới việc KH sử dụng nguồn ngắn hạn trả nợ vay trung dài hạn; KH

vay tại nhiều tổ chức tín dụng dẫn đến cạnh tranh quá mức và không kiểm soát được

dòng tiền của người vay; Thời hạn cho vay (nhất là cho vay vốn lưu động) dài hơn

mức cần thiết so với chu kỳ dòng tiền của KH dẫn đến KH sử dụng nguồn tiền nhàn

rỗi khi chưa đến hạn trả nợ NH.

- KH không có thiện chí trả nợ vay, cố tình lừa đảo NH: Thiện chí trả nợ vay

của KH là yếu tố liên quan đến tư cách đạo đức của người đi vay, một khi KH thiếu

thiện chí trả nợ thì ACB sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong thu hồi nợ vay. KH có chủ

đích lừa đảo NH thường xảy ra đối với doanh nghiệp thành lập nhiều công ty trong

cùng một nhóm dẫn đến tiền vay luân chuyển trong nội bộ các công ty.

- Khả năng quản lý kinh doanh kém: Khi các doanh nghiệp vay tiền NH để mở

rộng quy mô kinh doanh, đa phần là tập trung vốn đầu tư vào tài sản vật chất chứ ít

doanh nghiệp nào mạnh dạn đổi mới cung cách quản lý, đầu tư cho bộ máy giám sát

kinh doanh, tài chính, kế toán theo đúng chuẩn mực. Quy mô kinh doanh quá to so

với tư duy quản lý là nguyên nhân dẫn đến sự phá sản của các phương án kinh

doanh đầy khả thi mà lẽ ra nó phải thành công trên thực tế. Bên cạnh đó, các doanh

nghiệp khi thiếu thông tin thị trường và các đối tác, bạn hàng sẽ ảnh hưởng không

nhỏ đến kế hoạch kinh doanh của KH vay, từ đó ảnh hưởng đến khả năng trả nợ vay

cho ACB. Hơn nữa, đa số các KH của ACB là các hộ sản xuất kinh doanh theo hình

thức gia đình, việc quản lý kinh doanh chưa thực sự được chú trọng, khi phát sinh

- 50 -

các vấn đề nằm ngoài tầm kiểm soát thường được xừ lý một cách không rõ ràng chủ

yếu dựa vào mối quan hệ quen biết mà điều này thường dễ dấn đến rủi ro khi mối

quan hệ có chiều hướng xấu.

- Tình hình tài chính doanh nghiệp yếu kém, thiếu minh bạch: Quy mô tài sản,

nguồn vốn nhỏ, tỷ lệ nợ so với vốn tự có cao là đặc điểm chung của hầu hết các

doanh nghiệp Việt Nam. Ngoài ra, thói quen ghi chép đầy đủ, chính xác, rõ ràng các

sổ sách kế toán vẫn chưa được các doanh nghiệp tuân thủ nghiêm chỉnh và trung

thực. Do vậy, sổ sách kế toán mà các doanh nghiệp cung cấp cho NH nhiều khi chỉ

mang tính chất hình thức. Khi cán bộ NH lập các bản phân tích tài chính của doanh

nghiệp dựa trên số liệu do các doanh nghiệp cung cấp, thường thiếu tính thực tế và

xác thực. Đây cũng là nguyên nhân vì sao NH vẫn luôn xem nặng phần tài sản thế

chấp như là chỗ dựa cuối cùng để phòng chống RRTD.

2.3.1.2 Từ phía ngân hàng cho vay:

Các nguyên nhân dẫn đến RRTD tại ACB thời gian qua là do Chính sách, quy

trình cho vay chưa chặt chẽ, công tác quản trị tín dụng chưa hữu hiệu, chưa chú

trọng phân tích KH, xếp loại RRTD để tính toán điều kiện cho vay và khả năng trả

nợ. Bên cạnh đó, việc không chấp hành tốt các nguyên tắc tín dụng, công tác giám

sát việc thực hiện đúng quy trình cho vay chưa được chú trọng đúng mức cũng làm

gia tăng RRTD. Cụ thể như sau:

- Chính sách tín dụng: Thời gian qua, chính sách tín dụng của ACB thay đổi

liên tục, một phần cũng do sự thay đổi chính sách chung của Chính phủ và NHNN,

một phần cũng do hạn chế về mặt kiến thức của nhân viên hướng dẫn nghiệp vụ.

Một số hướng dẫn chưa thực sự chặt chẽ, chưa cụ thể, gây khó khăn trong công tác

thực hiện. Bên cạnh đó, các hướng dẫn của các Khối, Phòng ban đôi khi mâu thuẫn

nhau, lúc phát sinh thì lại không biết thực hiện theo hướng dẫn của Khối nào cho

đúng. Trong khi đó, đa số các công văn ban hành lại không ghi cụ thể tên và số điện

thoại của nhân viên giải đáp thắc mắc, phụ trách chính.

- Chưa tuân thủ quy trình cho vay: Quy trình tín dụng được ban hành, hướng

dẫn cụ thể, chi tiết các bước thực hiện, nhiệm vụ của từng nhân viên, … Tuy nhiên,

- 51 -

việc giám sát thực hiện đúng quy trình tín dụng được đề ra thực sự chưa được chú

trọng lắm. Nguyên nhân của vấn đề này một phần cũng do một số đơn vị chưa

chuyển đổi mô hình mới, các chức danh thường được kiêm nhiệm nên khó phân

định rạch ròi công việc và trách nhiệm của nhân viên; một phần cũng do hạn chế

của hệ thống CNTT, cụ thể là chương trình CLMS và TCBS chưa đáp ứng được nhu

cầu theo dõi thường xuyên diễn biến của quá trình cấp tín dụng. Thêm vào đó, nhiều

khoản tín dụng được cấp khá vội vàng, chạy theo yêu cầu của KH mà thiếu đi sự

phân tích, thẩm định tín dụng. Việc cấp tín dụng mang tính cảm tính, nặng về tài sản

đảm bảo mà không dựa vào quá trình thu thập thông tin, phân tích và xử lý thiếu

thận trọng. Quá trình giám sát sau cho vay còn tiến hành lỏng lẻo, qua loa, chiếu lệ.

Nhiều chi nhánh tiến hành đầu tư tín dụng ra ngoài địa bàn hoạt động nên việc kiểm

tra tình hình kinh doanh, năng lực tài chính, tính trung thực trong việc sử dụng vốn

vay, kiểm soát dòng tiền của KH không đảm bảo. Tất cả những điều đó làm hạn chế

khả năng phòng ngừa RRTD.

- Hoạt động kiểm tra nội bộ còn yếu: Kiểm tra nội bộ có điểm mạnh hơn thanh

tra NHNN ở tính thời gian vì nó nhanh chóng, kịp thời ngay khi vừa phát sinh vấn

đề và tính sâu sát của người kiểm tra viên, do việc kiểm tra được thực hiện thường

xuyên song song với công việc kinh doanh. Kiểm tra nội bộ cần được xem như hệ

thống “thắng” của cỗ xe tín dụng. Cỗ xe càng lao đi với vận tốc lớn thì hệ thống này

càng phải an toàn, hiệu quả thì mới tránh cho cỗ xe khỏi đi vào những ngã rẽ rủi ro

vốn luôn luôn tồn tại thường trực trên con đường đi tới. Trong thời gian trước đây,

công việc kiểm tra nội bộ của ACB hầu như chỉ tồn tại trên hình thức. Nhận thức

được tầm quan trọng của công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ, hiện nay tại ACB, tuy

có chú trọng hơn, nhưng bộ máy tổ chức chưa thực sự hoàn chỉnh, trình độ nghiệp

vụ của nhân viên chưa đáp ứng được nhu cầu, vả lại thiếu tính độc lập trong công

tác kiểm tra, giám sát của bộ phận hết sức quan trọng này tại chi nhánh/phòng giao

dịch.

- Thiếu giám sát và quản lý sau cho vay: Đây cũng là đặc điểm chung của các

NH trong nước, thường có thói quen tập trung nhiều công sức cho việc thẩm định

- 52 -

trước khi cho vay mà lơi lỏng quá trình kiểm tra, kiểm soát đồng vốn sau khi cho

vay. Khi NH cho vay thì khoản cho vay cần phải được quản lý một cách chủ động

để đảm bảo sẽ được hoàn trả. Theo dõi nợ là một trong những trách nhiệm quan

trọng nhất của cán bộ tín dụng nói riêng và của NH nói chung. Việc theo dõi hoạt

động của KH vay nhằm tuân thủ các điều khoản đề ra trong hợp đồng tín dụng giữa

KH và NH nhằm tìm ra những cơ hội kinh doanh mới và mở rộng cơ hội kinh

doanh. Tuy nhiên trong thời gian qua ACB chưa thực hiện tốt công tác này. Điều

này một phần do yếu tố tâm lý ngại gây phiền hà cho KH của cán bộ tín dụng, một

phần do hệ thống thông tin quản lý phục vụ kinh doanh tại các doanh nghiệp quá lạc

hậu, không cung cấp được kịp thời, đầy đủ các thông tin mà ACB yêu cầu. Tuy tại

ACB có một số hệ thống theo dõi như TCBS, CLMS nhưng chưa hoàn chỉnh nên

cũng chưa áp dụng được. Bên cạnh đó, Bộ phận quản lý nợ tập trung mới thành lập,

chưa hoàn chỉnh nên hoạt động cũng chưa thực sự hiệu quả.

- Bố trí cán bộ thiếu đạo đức và trình độ chuyên môn nghiệp vụ làm công tác

tín dụng: Đạo đức của cán bộ là một trong các yếu tố tối quan trọng để giải quyết

vấn đề hạn chế RRTD. Với tốc độ tăng trưởng tín dụng khá mạnh tại ACB trong

thời gian vừa qua, để đáp ứng được nhu cầu nhân sự, công tác tuyển dụng của ACB

có phần nới lỏng so với những năm trước. Từ đó, trình độ nghiệp vụ của nhân viên

cũng có phần giảm sút. Việc thăng tiến quá nhanh của nhân viên, trong khi công tác

đào tạo chưa đáp ứng kịp thời cũng gây nên những “lỗ hỏng” về kiến thức cho

những nhân viên này, dẫn đến việc tiềm ẩn rất nhiều rủi ro trong quá trình cấp tín

dụng nói riêng và trong hoạt động NH nói chung.

2.3.2 Nhóm nguyên nhân khách quan:

2.3.2.1 Môi trường kinh tế không ổn định:

- Sự biến động quá nhanh và khó lường của nền kinh tế thế giới: Kinh tế thế

giới đang đi vào thời kỳ suy thoái rất trầm trọng dẫn đến nhu cầu tiêu dùng hàng

hóa toàn cầu tụt giảm, cạnh tranh ngày càng gay gắt, các luồng vốn đầu tư nước

ngoài ngày càng hạn chế. Với một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và

hoạt động đầu từ nước ngoài (FDI) như Việt Nam, tình hình trên đã làm ảnh hưởng

- 53 -

không nhỏ đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, cá thể kinh doanh cũng

như đời sống của đại đa số người dân Việt Nam. RRTD cũng từ đó mà tăng lên vì

đại đa số các KH của ACB là nhóm KHCN, các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tiềm lực

tài chính yếu – khó có khả năng chống chọi và vượt qua khủng hoảng. Bên cạnh đó,

một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu cũng bị ảnh hưởng

trực tiếp bởi tình trạng suy thoái kinh tế toàn cầu hiện nay. Đầu năm 2008, áp lực từ

sự suy giảm nền kinh tế toàn cầu đã dẫn đến hoạt động xuất nhập khẩu giảm sút

mạnh mẽ, cùng lúc đó lãi suất tăng cao đã khiến cho 70% doanh nghiệp Việt Nam

rơi vào tình trạng thiếu vốn, kinh doanh thua lỗ, không có khả năng chi trả lãi, đây

là một trong những nguyên nhân dẫn đến chất lượng nợ xấu trong hệ thống tăng

cao.

- Hệ quả tất yếu của quá trình tự do hóa tài chính và hội nhập quốc tế: Quá

trình tự do hoá tài chính và hội nhập quốc tế có thể làm cho nợ xấu gia tăng khi tạo

ra một môi trường cạnh tranh gay gắt, khiến hầu hết các doanh nghiệp, những KH

thường xuyên của NH phải đối mặt với nguy cơ thua lỗ và quy luật chọn lọc khắc

nghiệt của thị trường. Bên cạnh đó, với tốc độ tăng trưởng bình quân 35%/năm,

ngành NH Việt Nam được đánh giá là khá tiềm năng dẫn đến sự cạnh tranh ngày

càng gay gắt giữa các NHTM trong nước và quốc tế trong môi trường hội nhập

quốc tế cũng khiến cho các NH trong nước với hệ thống quản lý yếu kém gặp phải

nguy cơ rủi ro nợ xấu tăng lên bởi hầu hết các KH có tiềm lực tài chính lớn sẽ bị các

NH nước ngoài thu hút.

- Sự tấn công của hàng nhập lậu: Với mức giá rất cạnh tranh hàng nhập lậu

làm điêu đứng các doanh nghiệp trong nước và ảnh hưởng nghiêm trọng đến các

NH đầu tư vốn cho các doanh nghiệp này. Các mặt hàng kim khí điện máy, gạch

men, đường cát, vải vóc, quần áo, mỹ phẩm,… là những ví dụ tiêu biểu cho tình

hình hàng lậu ở nước ta.

- Thiếu quy hoạch, phân bổ đầu tư một cách hợp lý: Cạnh tranh ở nước ta thời

gian qua dẫn đến các ngành nghề phát triển một cách tự phát, hoàn toàn không đi

kèm với sự quy hoạch hợp lý, hợp tác, phân công lao động, chuyên môn hoá lao

- 54 -

động, sự bất lực trong vai trò của các hiệp hội nghề nghiệp và sự điều tiết vĩ mô của

NN. Điều này dẫn đến sự gia tăng quá đáng vốn đầu tư vào một số ngành, dẫn đến

khủng hoảng thừa làm ảnh hưởng đến khả năng tiêu thụ hàng hóa trên thị trường và

từ đó làm ảnh hưởng đến hiệu quả của các phương án đầu tư.

2.3.2.2 Môi trường pháp lý chưa thuận lợi:

- Sự kém hiệu quả của cơ quan pháp luật: Trong những năm gần đây, Quốc

hội, Ủy ban thường vụ quốc hội, Chính phủ, NHNN và các cơ quan liên quan đã

ban hành nhiều luật, văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành luật liên quan đến hoạt

động tín dụng NH. Tuy nhiên, luật và các văn bản đã có nhưng việc triển khai vào

hoạt động NH thì lại chậm và gặp phải nhiều vướng mắc bất cập. Ví dụ như một số

văn bản về việc cưỡng chế thu hồi nợ. Những văn bản này đều có quy định: Trong

những hợp KH không trả được nợ, NHTM có quyền xử lý tài sản đảm bảo nợ vay.

Trên thực tế, các NHTM không làm được điều này vì NH là một tổ chức kinh tế,

không phải là cơ quan quyền lực NN, không có chức năng cưỡng chế buộc KH bàn

giao tài sản đảm bảo cho NH để xử lý hoặc việc chuyển tài sản đảm bảo nợ vay để

Tòa án xử lý qua con đường tố tụng… cùng nhiều các quy định khác dẫn đến tình

trạng NHTM không thể giải quyết được nợ tồn đọng, tài sản tồn đọng.

- Hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát không hiệu quả của NHNN: Bên

cạnh những cố gắng và kết quả đạt được, hoạt động thanh tra NH và đảm bảo an

toàn hệ thống chưa có sự cải thiện căn bản về chất lượng. Năng lực cán bộ thanh tra,

giám sát chưa đáp ứng được yêu cầu, thậm chí một số nghiệp vụ kinh doanh và

công nghệ mới Thanh tra NH còn chưa theo kịp. Nội dung và phương pháp thanh

tra, giám sát lạc hậu, chậm được đổi mới. Vai trò kiểm toán chưa đựơc phát huy và

hệ thống thông tin chưa được tổ chức một cách hữu hiệu. Thanh tra tại chỗ vẫn là

phương pháp chủ yếu, khả năng kiểm soát toàn bộ thị trường tiền tệ và giám sát rủi

ro còn yếu. Thanh tra NH còn hoạt động một cách thụ động theo kiểu xử lý vụ việc

đã phát sinh, ít có khả năng ngăn chặn và phòng ngừa rủi ro và vi phạm. Mô hình tổ

chức của thanh tra NH còn nhiều bất cập. Do vậy mà có những sai phạm của các

NHTM không được thanh tra NHNN cảnh báo, có biện pháp ngăn chặn từ đầu, để

- 55 -

đến khi hậu quả nặng nề đã xảy ra rồi mới can thiệp. Hàng loạt các sai phạm về cho

vay, bảo lãnh tín dụng ở một số NHTM dẫn đến những rủi ro rất lớn, có nguy cơ đe

dọa sự an toàn của cả hệ thống lẽ ra có thể đã được ngăn chặn ngay từ đầu nếu bộ

máy thanh tra phát hiện và xử lý sớm hơn.

- Bất cập trong hệ thống thông tin quản lý: Đây là thách thức lớn không những

cho ACB mà còn cho cả hệ thống NH Việt Nam. Việc mở rộng tín dụng và kiểm

soát tốt tín dụng cho nền kinh tế trong điều kiện thiếu một hệ thống thông tin tương

xứng là điều hết sức khó khăn. Nếu các NH cố gắng chạy theo thành tích, mở rộng

tín dụng trong điều kiện môi trường thông tin không cân xứng thì sẽ gia tăng nguy

cơ nợ xấu cho hệ thống NH. Những hạn chế có thể liệt kê như:

+ Trung tâm thông tin tín dụng NH (CIC) của NHNN đã hoạt động đã quá một

thập niên và đã đạt được những kết quả bước đầu rất đáng khích lệ trong việc cung

cấp thông tin kịp thời về tình hình hoạt động tín dụng nhưng chưa phải là cơ quan

định mức tín nhiệm doanh nghiệp một cách độc lập và hiệu quả, thông tin cung cấp

còn đơn điệu, thiếu cập nhật.

+ Thông tin cung cấp là chưa đầy đủ, hoàn chỉnh đa số là định lượng chứ chưa

nêu những nhận xét khách quan về thông tin của người vay như tư cách KH, hay

những nguyên nhân của những khoản tín dụng xấu do mối liên kết rất lỏng lẻo giữa

các TCTD và chưa có biện pháp chế tài cho các TCTD khi không cung cấp hoặc

không cung cấp đầy đủ thông tin.

Tóm lại: ACB là một trong những NH hàng đầu trong khối NHTMCP, tình

hình kiểm soát tín dụng thời gian qua khá tốt, và đang chuyển đổi mô hình theo

chuẩn quốc tế. Tuy nhiên hoạt động tín dụng luôn tiềm ẩn những rủi ro đối với bất

kể NH nào và ACB cũng không ngoại lệ.

Chương 2 đã nghiên cứu thực trạng hoạt động tín dụng và công tác QTRRTD

tại NHTMCP Á Châu giai đoạn 2006 – 2008, từ đó tổng hợp được một số nguyên

nhân dẫn đến rủi ro trong hoạt động tín dụng của ACB, là tiền đề cho việc đưa ra

các giải pháp để ACB có thể kiểm soát tốt hơn nữa chất lượng tín dụng theo tiêu

- 56 -

chuẩn quốc tế, khi mà nền kinh tế thế giới có những dấu hiệu không khả quan lắm.

Một số nguyên nhân điển hình như là:

+ Chính sách tín dụng thay đổi liên tục trong giai đoạn 2006 – 2008

+ Quy trình tín dụng chặt chẽ, tuy nhiên thiếu sự theo dõi, giám sát sự tuân thủ

quy trình tín dụng đã đưa ra; Thiếu giám sát và quản lý sau cho vay.

+ Công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ chưa hiệu quả

+ Yếu tố con người: cán bộ tín dụng yếu nghiệp vụ, thiếu tư cách đạo đức, …

+ Và một số nguyên nhân khác từ phía khách hàng vay, từ môi trường bên

ngoài: sự không ổn định của nền kinh tế, hệ quả tất yếu của tự do hóa tài chính ảnh

hưởng đến các khách hàng của NH, môi trường pháp lý còn nhiều bất cập, …

- 57 -

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU

3.1 Định hướng, chính sách của ACB trong năm 2009

Đầu năm 2008, ACB đã đưa ra kế hoạch phát triển của mình là trở thành Tập

đoàn tài chính NH vào năm 2015 và là một trong ba Tập toàn tài chính NH hàng

đầu Việt Nam về quy mô tổng tài sản, hiệu quả kinh doanh, mức vốn hoá trên thị

trường chứng khoán. ACB cũng tích cực nghiên cứu diễn biến tình hình kinh tế thế

giới, kinh tế Việt Nam, cùng những chính sách, định hướng của Chính Phủ, NHNN

và tiềm lực của ACB để đưa ra Chính sách phù hợp, kịp thời nhằm giúp hạn chế và

tránh được những rủi ro trong quá trình hoạt động.

(cid:153) Mục tiêu chung:

- Xuất phát từ bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế (tăng trưởng kinh tế

có thể chậm lại; xuất khẩu khó khăn; giải ngân đầu tư nước ngoài nhiều khả năng

suy giảm; niềm tin của giới đầu tư sẽ không còn cao như năm 2007-2008…), các

NHTM sẽ phải đối mặt với rủi ro ngày càng lớn hơn trong hoạt động kinh doanh.

Bên cạnh đó, môi trường lãi suất có thể sẽ thay đổi rất nhanh và các biến động xấu

trong kinh tế có thể sẽ ảnh hưởng đến hành vi của rất nhiều bên liên quan gây ra

ngày càng nhiều những rủi ro vận hành (pháp lý, gian lận, vi phạm cam kết…).

Trong tình hình này, mục tiêu ACB đưa ra là “Quản lý tốt, lợi nhuận hợp lý, tăng

trưởng bền vững”.

- Về quản lý, ACB sẽ tập trung tăng cường năng lực quản lý các loại rủi ro

song song với việc quản lý chi phí và quản lý năng suất toàn hệ thống để chống lãng

phí. Về kết quả kinh doanh, ACB dự kiến sẽ phấn đấu đạt lợi nhuận trước thuế năm

2009 cao hơn năm 2008, đồng thời duy trì chỉ số ROE không dưới 30% như cam

kết từ nhiều năm nay của ACB đối với các cổ đông. Với mục tiêu tăng trưởng bền

vững, ACB dự định sẽ tăng trưởng quy mô ở mức 35% trong năm 2009, và đây

cũng sẽ là năm đầu tiên ACB đặt yêu cầu nâng cao năng suất lao động của hệ thống

thông qua việc đảm bảo tăng trưởng nhân sự chậm hơn tăng trưởng quy mô.

- 58 -

- Để thực thi chiến lược nêu trên, một số chỉ tiêu hoạt động chính của ACB

trong năm 2009 như sau:

Bảng 3.1: Chỉ tiêu hoạt động của ACB trong năm 2009

Chỉ tiêu Lợi nhuận trước thuế Tổng tài sản Dư nợ cho vay khách hàng Huy động tiền gửi khách hàng Số lượng nhân viên tăng thêm Số lượng chi nhánh và PGD Tỷ lệ nợ xấu (nhóm 3, 4, 5) 2009 2.700 tỷ đồng 170.000 tỷ đồng 65.000 tỷ đồng 130.000 tỷ đồng 600 nhân viên 48 chi nhánh/PGD Không vượt quá 1,2% Tỷ lệ tăng 5,43% 61,43% 86,60% 42,58% 8,68% 24,00% 34,84%

Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB năm 2008

(cid:153) Định hướng tín dụng:

- Mặc dù năm 2009 được đánh giá là năm khó khăn cho nền kinh tế nói chung

và hệ thống NH nói riêng, ACB vẫn đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng trong năm

nay là 86,60%. Bên cạnh đó, công tác kiểm soát rủi ro cũng được chú trọng không

kém. Mục tiêu trong hoạt động tín dụng của ACB năm 2009 tiềm ẩn rất nhiều rủi ro,

khi mà tỷ lệ cho vay/huy động tăng đến 10% so với năm 2008.

Bảng 3.2: Chỉ tiêu tín dụng của ACB trong năm 2009

Năm 2009 5,00% 50% 65.000 tỷ đồng < 1,20% Chỉ tiêu Thị phần tín dụng Tỷ lệ cho vay/Huy động Dư nợ Nợ xấu Năm 2008 2,60% 40% 34.833 tỷ đồng 0,98%

Nguồn: Báo cáo thường niên của ACB năm 2008

Với những mục tiêu chung và đặc biệt là định hướng trong hoạt động tín dụng

như trên, ACB sẽ phải đối phó với rất nhiều khó khăn, những rủi ro tiềm ẩn trong

hoạt động tín dụng là rất cao. Tuy nhiên, không phải vì thế mà ACB luôn dè dặt

trong việc đặt ra các mục tiêu của mình, mà luôn có những biện pháp phòng ngừa

và hạn chế tối đa những rủi ro đó. ACB đã và đang xây dựng một mô hình quản trị

rủi ro khá hiệu quả, theo tiêu chuẩn quốc tế, có chỉnh sửa cho phù hợp với điều kiện

kinh tế của Việt Nam và tiềm lực của ACB.

- 59 -

3.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại ACB

- Quản trị rủi ro là một quá trình liên tục gắn liền với hoạt động kinh doanh

của NH để đạt hiệu quả hoạt động cao, đặc biệt là trong mảng tín dụng luôn bền

vững. Thời gian qua, ACB đã có những biện pháp hiệu quả để quản trị RRTD. Tuy

nhiên, ACB phải không ngừng đề ra các biện pháp để nâng cao hơn nữa hiệu quả

quản trị RRTD theo tiêu chuẩn quốc tế. Muốn giảm thiểu rủi ro, ACB nhất thiết phải

có một hệ thống giải pháp chủ động ngăn ngừa và hạn chế rủi ro từ những nguyên

nhân chủ quan nội bộ cũng như hạn chế sự ảnh hưởng từ phía KH vay, từ môi

trường kinh doanh bên ngoài. Hệ thống giải pháp này được thể hiện ngay từ khi xây

dựng chính sách tín dụng, quy trình tín dụng, trong việc chuẩn hóa và kiểm soát sự

tuân thủ đúng quy trình tín dụng đã đề ra, kể cả các biện pháp nhằm ngăn chặn gian

lận của KH vay và đảm bảo an toàn vốn cho NH khi KH gặp rủi ro.

3.2.1 Xây dựng và hoàn thiện chính sách tín dụng:

Chính sách khách hàng: Đây là việc nên làm đầu tiên trong điều kiện cạnh

tranh khốc liệt giữa các NH như hiện nay. Xây dựng chính sách khách hàng, phân

nhóm KH hợp lý để có những ưu đãi phù hợp nhằm giữ chân KH cũ, thu hút KH

mới theo hướng đa dạng hóa KH, phân tán rủi ro. Những biện pháp cụ thể là:

- Phân loại KH dựa vào các tiêu chí cả về quá khứ, hiện tại lẫn dự phóng trong

tương lai như tiền gửi thanh toán, chất lượng tín dụng, thu nhập mang lại cho NH,

... để áp dụng giá vốn phù hợp trong cho vay và huy động, ưu tiên khi giao dịch và

các chính sách khác phù hợp với các nhóm KH đã được phân loại.

- Yếu tố tâm lý của KH/phong tục tập quán cũng nên được quan tâm một cách

đặc biệt và có hệ thống theo dõi tập trung trên toàn hệ thống, có thể nghiên cứu bổ

sung trên TCBS. Thu thập thông tin từ những nhân viên/bộ phận trực tiếp tiếp xúc

với KH để có chính sách chăm sóc phù hợp với từng nhóm đối tượng KH. Thường

xuyên trao đổi, tham khảo và thăm dò ý kiến KH để tạo mối quan hệ tốt đẹp và có

những góp ý hữu ích từ KH.

- Xây dựng chính sách giá khép kín, đồng bộ các sản phẩm, dịch vụ của ACB.

Một mặt để bán chéo sản phẩm, mặt khác để giữ chân KH, hạn chế tình trạng KH sử

- 60 -

dụng dịch vụ của NH khác và có sự so sánh.

Thiết lập một danh mục cho vay hợp lý, phù hợp với tình hình kinh tế xã hội

của từng vùng, từng khu vực, từng đối tượng KH cụ thể trong từng thời kỳ, đồng

thời phải phù hợp với định hướng chính sách của Chính phủ và của NHNN. Danh

mục tín dụng phải đảm bảo các yếu tố: Đa dạng hóa được ngành nghề, KH vay, yếu

tố địa lý và cả loại hình cho vay; Phù hợp tình hình kinh tế vĩ mô và điều kiện, xu

hướng phát triển của thị trường hoạt động; Phù hợp quy mô, năng lực và khả năng

kiểm soát rủi ro của bản thân NH; Phù hợp định hướng phát triển và lợi thế so sánh

của NH. Để giải quyết vấn đề này, ACB cần thực hiện các biện pháp cụ thể:

- Tập trung vào nhóm KH kinh doanh các mặt hàng được NN khuyến khích

như: xuất khẩu gạo, thủy sản, dệt may, sản xuất hàng tiêu dùng trong nước, sản xuất

hàng xuất khẩu, …

- Ưu tiên cho vay các doanh nghiệp có trụ sở chính tại địa bàn hoạt động/gần

ACB để tiện cho việc nắm bắt thông tin KH, tái thẩm định KH. Tuy ACB đã được

hạch toán nối mạng trực tuyến, nhưng cần phải phân bổ, điều chuyển KH vay hợp

lý giữa các chi nhánh. Tránh tình trạng tranh giành KH trong cùng hệ thống, thứ

nhất làm mất đi hình ảnh của ACB, thứ hai gây rủi ro khi không theo sát được KH

vay.

- Cụ thể hóa tiêu chí phân nhóm khách hàng nhằm tuyển chọn các KH thực sự

tốt, có uy tín trả nợ để cho vay, tránh tình trạng cấp tín dụng chạy theo chỉ tiêu.

Nghiêm khắc với tiêu cực tín dụng, gây rủi ro cho NH khi cho vay. Tiêu chuẩn hóa

cán bộ tín dụng cả về trình độ chuyên môn lẫn đạo đức nghề nghiệp.

Chính sách lãi suất: Trong môi trường cạnh tranh hiện nay, khi lãi suất được

kiểm soát bởi NHNN và có thỏa thuận, nên xây dựng chính sách lãi suất dựa vào uy

tín trả nợ của KH, tính khả thi của phương án kinh doanh. Trên cơ sở đó, có chính

sách lãi suất ưu đãi linh hoạt cho những KH có uy tín trả nợ tốt, hoạt động kinh

doanh hiệu quả, tài sản đảm bảo thích hợp, KH tiềm năng theo chính sách khách

hàng cụ thể. Mở rộng hơn nữa thẩm quyền giảm lãi suất của Giám đốc khối/Hội

đồng tín dụng để chi nhánh thuận tiện trong việc tiếp thị KH, tránh trường hợp bỏ

- 61 -

sót những KH tốt, đồng thời có thể tổng kết, kiểm soát được lượng KH này nhanh

chóng. Ngược lại, đối với những món vay nhỏ, khoản vay tín chấp thì áp dụng mức

lãi suất cao để bù đắp được những rủi ro có thể xảy ra trong quá trình cấp tín dụng,

nhưng phải giới hạn ở một tỷ lệ có thể chấp nhận được, tránh những rủi ro không

đáng có.

Sản phẩm tín dụng: đa dạng hóa các sản phẩm tín dụng lựa chọn và áp dụng

các sản phẩm tín dụng ít rủi ro (chiết khấu, bao thanh toán), hệ thống sản phẩm tín

dụng nên được liên kết một cách chặt chẽ, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của

ACB và mở rộng, đa dạng hóa KH, lĩnh vực đầu tư, mở rộng quy mô tín dụng và

hạn chế rủi ro.

3.2.2 Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi quy trình tín dụng, quy trình

quản trị rủi ro tín dụng tại ACB

3.2.2.1 Quy trình cho vay:

Tại ACB quy trình cho vay được xây dựng khá hợp lý và chặt chẽ, tuy nhiên

cơ chế giám sát việc thực hiện đúng quy trình đã đề ra còn lỏng lẻo. Để đạt hiệu quả

cao hơn trong việc xét cấp tín dụng cho KH, cần phải thực hiện một số nội dung

(cid:153) Giai đoạn tiếp nhận hồ sơ: Thông tin KH cung cấp có thể không đúng

thực tế, việc thẩm định tính chính xác của những thông tin này phụ thuộc rất nhiều

vào nhân viên PFC/CA/RA đặc biệt là đối với những tiêu chí định tính, cần sự nhạy

bén và óc phán đoán của người làm tín dụng. PFC/CA/RA nên khai thác tất cả các

nguồn thông tin để tìm hiểu KH, ví dụ như các thông tin từ các chứng từ KH cung

cấp, thông tin từ nội bộ NH (TCBS, CLMS đối với các KH có thông tin), từ các cơ

(cid:153)

quan có liên quan (cơ quan thuế, CIC, …), từ đối thủ cạnh tranh, …

Giai đoạn thẩm định hồ sơ vay:

Thẩm định phương án vay vốn và khả năng trả nợ của KH phải đặt mục tiêu

an toàn lên trên hết, có những đề xuất hợp lý nhằm hạn chế những rủi ro và giảm

thiểu những thiệt hại có thể xảy ra trong quá trình cấp tín dụng.

- Thẩm định chính xác tính khả thi của phương án kinh doanh. Đối với những

- 62 -

phương án không hợp lý, không rõ ràng nên từ chối cấp tín dụng ngay từ đầu. Tránh

tình trạng thông đồng với KH, gây tổn thất cho NH.

- Thu thập đầy đủ chứng từ chứng minh nguồn thu nhập trả nợ của KH, nguồn

trả nợ này phải chứng minh được bằng chứng từ và nhân viên thẩm định phải kiểm

tra tính hợp lý, hợp lệ của những chứng từ này. Đối với những nguồn thu nhập bất

thường, không nên tính vào thu nhập trả nợ. Còn những nguồn thu nhập ổn định

nhưng không có chứng từ chứng minh thì chỉ nên tính ở một tỷ lệ hợp lý.

- Chú ý thẩm định cả về tư cách của KH, tính hợp tác với NH và cả sự trung

thực khi giao tiếp với nhân viên tín dụng.

- Phát hiện kịp thời các trường hợp như vay hộ, sử dụng vốn vào các mục đích

trái pháp luật, những khách hàng thuộc đối tượng hạn chế và cấm cho vay, …

Thẩm định tài sản đảm bảo

- Đối với đặc thù của tín dụng tại Việt Nam, trước mắt, tài sản đảm bảo vẫn là

nguồn trả nợ chính thứ hai nên việc thẩm định kỹ tài sản đảm bảo sẽ giúp ích rất

nhiều trong xử lý tài sản nếu KH không trả được nợ. Từ việc định giá phải thật

chính xác, không quá nhỏ để KH duy trì quan hệ tín dụng với ACB, không quá lớn

để gây rủi ro khi xử lý; cho đến việc soạn thảo, ký kết và thực hiện đầy đủ các thủ

tục pháp lý cần thiết như công chứng, đăng ký giao dịch đảm bảo trước khi cho vay.

Cần thiết phải có bộ phận chuyên trách trong việc xử lý tài sản đảm bảo, tách hẳn

với bộ phận xử lý nợ như hiện nay. Việc kiểm tra tài sản định kỳ nên giao cho nhân

viên định giá tài sản thay vì nhân viên phân tích như hiện nay để tránh tiêu cực xảy

ra do các mối quan hệ thân thiết với KH vay.

- Hợp đồng thế chấp là cơ sở pháp lý quan trọng nhất. Đây là nguồn trả nợ thứ

hai nếu KH mất khả năng chi trả, do đó phải xem xét kỹ các yếu tố sau:

+ Tình trạng pháp lý của tài sản: hợp pháp, không tranh chấp, ngăn chặn, …

+ Phải có nguồn thông tin tham khảo rõ ràng về giá trị, định giá phải thật

chính xác, an toàn, đảm bảo tính khách quan.

+ Xem xét các yếu tố về điều kiện an toàn (phòng cháy, chống trộm cắp, điều

kiện an toàn), có cần phải mua bảo hiểm hay không.

- 63 -

+ Lợi thế thương mại, quy hoạch xây dựng, khả năng bán, thanh lý.

- Chuẩn hoá quy trình công chứng tập trung, bổ sung thêm nhân sự để đáp ứng

nhu cầu hiện tại và áp dụng toàn diện trên toàn hệ thống đối với tất cả các phòng

công chứng. Chỉ xét công chứng phi tập trung với các hồ sơ được phê duyệt bởi Ban

tín dụng với lý do hợp lý.

- Tuyển chọn và đào tạo nhân sự thích hợp, đúng chuyên ngành trong bộ phận

Pháp lý chứng từ và Quản lý tài sản/Ban pháp chế nhằm nhận biết được những rủi

ro và khả năng xảy ra rủi ro khi phát sinh tại chi nhánh và có những kiến nghị hợp

lý khi xử lý hồ sơ vay.

- Việc định giá tài sản phải thường xuyên cập nhật theo giá thị trường, trường

hợp có biến động lớn về giá phải nhanh chóng định giá lại và có biện pháp thu hồi

bớt nợ hoặc yêu cầu KH bổ sung tài sản kịp thời, tránh gây tổn thất cho NH. Việc

kiểm tra tài sản định kỳ nên giao hẳn cho Công ty định giá, để theo sát tài sản đảm

bảo hơn, tránh tình trạng để nhân viên tín dụng thực hiện như trước đây. Vì thực tế

đại đa số nhân viên tín dụng không thực hiện việc kiểm tra thực tế mà chỉ làm qua

loa, chiếu lệ. Điều này rất nguy hiểm khi KH cố tình lừa NH dựa vào các mối quan

hệ quen biết.

- Trong quá trình quan hệ tín dụng, kiểm tra thấy giá trị tài sản đảm bảo bị sụt

giảm, không đủ điều kiện đảm bảo món vay, NH phải thông báo để KH bổ sung tài

sản đảm bảo. Nếu không có tài sản đảm bảo, phải có phương án rút dần vốn tín

dụng để đảm bảo an toàn cho NH.

- Đối với tài sản bảo lãnh, cần phải thông báo rõ về khoản vay, tình trạng

khoản vay cho bên bảo lãnh, xem xét mối quan hệ với KH (tránh tình trạng người

(cid:153)

bảo lãnh không biết gì về khoản vay, dẫn đến khó khăn khi xử lý tài sản đảm bảo).

Giai đoạn phê duyệt hồ sơ vay:

- Minh bạch hóa và nâng cao vai trò, tính cẩn trọng trong phê duyệt của Hội

đồng tín dụng/Ban tín dụng/Chuyên viên phê duyệt (cán bộ phê duyệt)

- Cần thiết phải chuẩn hóa cán bộ phê duyệt, tổ chức các đợt thi tuyển với các

tiêu chuẩn cụ thể để bổ nhiệm các chức danh phù hợp. Đối với những cán bộ phê

- 64 -

duyệt các hồ sơ mắc nhiều lỗi, hoặc nợ quá hạn cao nên có hình thức xử lý, luân

chuyển công việc phù hợp hơn.

- Đối với các hồ sơ lớn, độ phức tạp và rủi ro cao, Cấp phê duyệt nên có thời

gian nghiên cứu hồ sơ, đưa ra các biện pháp nhằm hạn chế RRTD ngay từ đầu bằng

cách đưa ra các điều kiện trước và sau khi giải ngân hợp lý, khả thi và hiệu quả.

Tránh trường hợp ra phúc đáp tín dụng mập mờ, gây khó hiểu hoặc hiểu nhầm cho

nhân viên nghiệp vụ khi tác nghiệp.

- Cho vay thêm: Nếu thấy KH gặp khó khăn hiện thời do thiếu vốn kinh

doanh, và thẩm định thấy phương án kinh doanh khả thi, thì NH có thể xét cấp thêm

hạn mức, bổ sung vốn kinh doanh. Tuy nhiên nhân viên tín dụng phải nắm rõ mục

(cid:153)

đích vay thêm, tránh tình trạng cho vay đảo nợ hoặc che giấu nợ xấu.

Giai đoạn kiểm tra sau cho vay

- Kiểm tra sau cho vay bao gồm: kiểm tra tình hình tài chính, sử dụng vốn

đúng mục đích và kiểm tra về tài sản đảm bảo.

- Kiểm tra sau cho vay tại ACB chưa được thực hiện thực sự nghiêm túc. Vì

chạy theo chỉ tiêu hoặc thiếu sự kiểm soát của nhân viên tín dụng mà việc bổ sung

chứng từ sau khi cho vay đa số chỉ được thực hiện, bổ sung đầy đủ khi có yêu cầu

kiểm tra hồ sơ từ ban kiểm toán, đặc biệt là các hồ sơ cá nhân, doanh nghiệp nhỏ

thường ít khi bị kiểm tra. Và các biên bản kiểm tra thường chỉ mang tính hình thức,

đối phó.

- Hiện nay, tại ACB có song song hai chương trình theo dõi điều kiện giải

ngân: TCBS dành cho KHDN và KHCN, CLMS dành cho KHCN, tuy nhiên chưa

được khai thác hiệu quả, chưa bắt buộc sử dụng trong toàn hệ thống vì thiếu nhân

sự và chương trình còn hạn chế khi truy xuất dữ liệu. Việc tồn tại song song hai hệ

thống theo dõi cũng gây nhiều khó khăn và lúng túng khi thực hiện tại chi nhánh.

Vả lại, cả hai chương trình đều đang thử nghiệm và chưa có quy định cụ thể về việc

áp dụng nên các chi nhánh chưa thực hiện nghiêm túc lắm.

- Khi phát sinh nợ có vấn đề, nợ quá hạn, NH cần tìm nguyên nhân rõ ràng.

Nếu do vấn đề khó khăn thanh khoản tạm thời, có khả năng tiếp tục sản xuất kinh

- 65 -

doanh, và đảm bảo thanh toán cho NH thì có thể tiến hành gia hạn, cơ cấu nợ, thậm

chí cho vay thêm để cùng khắc phục với KH; Nếu KH làm ăn thua lỗ, không có khả

năng trả nợ thì phải quản lý chặt chẽ khoản vay. NH mau chóng xem xét lại tình

trạng pháp lý của tài sản, định giá theo giá trị thị truờng hiện tại. Gia hạn cho KH

một thời gian ngắn (1-2 tháng) để tự tìm người mua tài sản. Nếu không được, NH sẽ

tiến hành phát mại xử lý tài sản đảm bảo để thu hồi nợ.

(cid:153) Nhận diện và phân loại rủi ro:

3.2.2.2 Quản trị rủi ro tín dụng:

- Xây dựng một hệ thống cảnh báo sớm liên quan đến các dấu hiệu của KH và

thị trường. Để nhận biết và ước lượng tác động của những dấu hiệu này, đòi hỏi cán

bộ tín dụng có trình độ, nhạy bén và phải quan tâm theo dõi sát tình hình sản xuất

kinh doanh của KH.

- Có công tác dự báo diễn biến kinh tế, của từng ngành lĩnh vực tác động đến

NH, KH vay vốn. Từ đó đưa ra định hướng, chính sách cụ thể cho từng ngành, từng

lĩnh vực, cấp hạn mức cụ thể để chủ động phòng tránh rủi ro, tránh những phản ứng

quá chậm, gây ra lúng túng trong công tác quản trị rủi ro của NH.

- Nên thu thập thông tin trên CIC định kỳ 3 hoặc 6 tháng tùy từng đối tượng

khách hàng, để nắm bắt kịp thời tình hình của khách hàng vay. Quy định này nên

(cid:153) Thành lập bộ phận nghiên cứu, phân tích và dự báo kinh tế vĩ mô

đưa vào phần kiến nghị khi xét cấp tín dụng cho KH.

- Một phần lớn RRTD xảy ra là do thiếu thông tin thị trường, ngành nghề trong

cấp tín dụng cho KH. Việc thu thập thông tin ngành đôi khi gặp khó khăn vì việc

phân tích chủ yếu dựa vào khả năng phán đoán, nhận biết và sự hiểu biết chủ quan

của nhân viên tín dụng.

- Hệ thống cung cấp thông tin ngành nghề của ACB và của NHNN hiện nay

chỉ mang tính định lượng, đưa ra những con số mà chưa có sự nhận định đáng tin

cậy của những chuyên gia kinh tế.

- Việc thiết lập bộ phận nghiên cứu, phân tích và dự báo kinh tế là hết sức cần

thiết trong tình hình hiện nay, khi mà các biến động kinh tế diễn ra mạnh mẽ hàng

- 66 -

ngày. Bộ phận này sẽ có nhiệm vụ tổng kết những rủi ro ngành, chiến lược KH và

chiến lược đầu tư của ACB vào thành phần này. Một mặt để giảm áp lực cho nhân

viên tín dụng, giúp họ tập trung hơn vào chuyên môn; mặt khác giúp cho ACB có

cái nhìn tổng quan hơn về danh mục cho vay, tập trung trong quản trị RRTD khi có

những biến động về tình hình kinh tế vĩ mô. Giúp việc cấp tín dụng của ACB được

(cid:153) Nâng cao vai trò của công tác kiểm soát nội bộ

mở rộng một cách an toàn, hiệu quả và bền vững.

Kiểm soát nội bộ đóng vai trò hết sức quan trọng trong tất cả các hoạt động

của NH, không chỉ riêng về mảng tín dụng. Hiện tại, ACB có Ban kiểm toán, Bộ

phận giám sát từ xa và Ban kiểm soát tại chi nhánh. Để các bộ phận này hoạt động

thực sự có hiệu quả, hết chức năng, cần thiết phải có một số điều chỉnh sau:

- Ban kiểm toán hiện nay hoạt động tương đối hiệu quả. Tuy nhiên để đào tạo

được một kiểm toán viên giỏi không phải đơn giản, thời gian mất khoảng 2 năm.

Nếu tuyển kiểm toán viên thì không rành về hoạt động tín dụng của NH, còn nếu

tuyển nhân sự mới cũng phải đào tạo rất mất thời gian. Vả lại, nhân viên kiểm toán

cũng có nhu cầu luân chuyển công việc, nên chế độ đối với nhân sự làm kiểm toán

viên cần được cân nhắc để tránh tình trạng đào tạo xong lại không phục vụ được

trong lĩnh vực được đào tạo.

- Bộ phận giám sát từ xa cần linh hoạt hơn. Hiện nay, Bộ phận giám sát từ xa

của ACB chưa hiểu hết bản chất của hoạt động tín dụng, đôi khi còn quá nguyên

tắc, thực hiện theo từng câu chữ trong công văn ban hành, gây mất thời gian cho chi

nhánh trong việc giải trình khi bắt sai lỗi.

- Hiện tại, bộ phận Kiểm soát tại chi nhánh chưa thực sự hoạt động một cách

độc lập, chưa thực hiện chưa đúng với chức năng kiểm soát của mình và còn bị chi

phối nhiều bởi mối quan hệ với nhân viên tín dụng trong cùng một chi nhánh, với

Giám đốc chi nhánh/Phòng giao dịch. Để bộ phận này hoạt động hiệu quả và thực

hiện đúng vai trò của mình, cần thực hiện một số giải pháp sau:

+ Điều chỉnh tiêu chí đánh giá cuối năm của nhân viên. Phần định tính (30%)

do Giám đốc chi nhánh xem xét về việc chấp hành đúng nội quy của ACB, về thái

- 67 -

độ làm việc, tiếp xúc KH; còn chỉ tiêu định lượng (70%) nên để Khối vận hành xem

xét dựa trên hệ thống truy xuất dữ liệu. Có như vậy Bộ phận kiểm soát tại chi nhánh

mới thực sự hoạt động độc lập được.

+ Khi có sự không thống nhất giữa Bộ phận Kiểm soát tại chi nhánh và Giám

đốc chi nhánh, nên có một kênh trao đổi thông tin hiệu quả, xem xét giải quyết từng

trường hợp cụ thể. Bộ phận Kiểm soát có thể liên hệ trực tiếp với Khối vận hành để

xem xét chỉ đạo thực hiện, đảm bảo hoạt động tín dụng thực sự hiệu quả, an toàn.

+ Nâng cao trình độ nghiệp vụ của nhân viên Kiểm soát tại chi nhánh, tuyển

chọn những nhân viên giỏi, làm việc tại vị trí tín dụng hơn 2 năm, có tinh thần cầu

tiến, ham học hỏi để nắm bắt được những rủi ro có thể xảy ra, dự báo và đưa ra

những kiến nghị cần thiết trong quá trình cấp tín dụng.

+ Luân chuyển Kiểm soát viên giữa các chi nhánh để việc kiểm soát được

khách quan hơn, tránh việc lợi dụng các mối quan hệ quen biết trong chi nhánh để

những rủi ro có cơ hội phát sinh.

+ Nhân viên Kiểm soát phải thực sự có bản lĩnh, cả về trình độ nghiệp vụ lẫn

việc ứng xử giữa các mối quan hệ. Vì một khi làm việc tại chi nhánh, công việc của

nhân viên kiểm soát và nhân viên tín dụng, đôi khi mâu thuẫn nhau. Nhân viên tín

dụng thì muốn đạt chỉ tiêu, muốn hồ sơ tiến hành nhanh để vừa lòng KH, đôi khi lại

quên đi công tác kiểm soát rủi ro. Nhân viên Kiểm toán tại chi nhánh phải thực sự

hiểu biết, tạo lòng tin cho nhân viên tín dụng và phải dung hòa được các mối quan

hệ với các bộ phận khác, và kể cả đối với Giám đốc chi nhánh, tránh những mâu

(cid:153) Hạn chế, bù đắp tổn thất khi rủi ro xảy ra:

thuẫn công việc phát sinh thành mâu thuẫn cá nhân.

Xử lý nợ có vấn đề: Nợ xấu luôn tồn tại tại bất kỳ NH nào, do đó thiết lập cơ

chế xử lý nợ có vấn đề là một đòi hỏi khách quan. Xử lý nợ có vấn đề cần được

thực hiện bởi Trung tâm thu nợ, ít tiếp xúc với KH và có nhiều thông tin khách quan

về tình hình tài chính, trả nợ của KH. Để giảm thiểu tổn thất khi rủi ro xảy ra, cần

thực hiện các bước tuần tự và thận trọng, không nên nóng vội làm phá vỡ các mối

quan hệ với KH, đặc biệt là KH cũ, quan hệ lâu năm.

- 68 -

- Tìm hiểu rõ thực trạng kinh doanh, tài sản đảm bảo, thái độ của KH: phân

tích về khả năng phục hồi tình hình sản xuất kinh doanh, mức độ trả nợ, sự hợp tác

của KH; tình trạng và khả năng xử lý tài sản đảm bảo.

- Lựa chọn phương pháp xử lý: cẩn uyển chuyển, áp dụng phù hợp với đặc thù

của từng KH và khả năng của từng chi nhánh, đảm bảo hiệu quả cao với chi phí hợp

lý. Xử lý tài sản đảm bảo là giải pháp cuối cùng sau khi áp dụng mọi biện pháp

khác để thu hồi nợ.

Sử dụng các công cụ bảo hiểm và bảo đảm tiền vay: RRTD như đã phân tích

có thể xuất phát từ những nguyên nhân mà NH không lường trước được. Vì vậy, sử

dụng các công cụ bảo hiểm và áp dụng biện pháp bảo đảm tiền vay để hạn chế tổn

thất khi rủi ro xảy ra là cực kỳ quan trọng.

- Yêu cầu KH mua bảo hiểm tài sản thế chấp, giải thích rõ những lợi ích mà

KH có được nếu rủi ro xảy ra. Vì đôi khi, do tập quán mà những KH chưa quen với

việc mua bảo hiểm, họ cho là việc mua bảo hiểm là không cần thiết.

- Xem xét kỹ tính pháp lý của tài sản đảm bảo, tuân thủ quy định về các thủ

tục pháp lý, công chứng và đăng ký đầy đủ tài sản đảm bảo theo quy định trước khi

giải ngân. Để đảm bảo tính pháp lý về tài sản đảm bảo, cần thỏa thuận về việc hoàn

thiện thủ tục đăng ký sở hữu tài sản đối với phần tài sản hình thành trong tương lai,

xem đó là điều kiện cấp tín dụng, đồng thời thực hiện nghiêm túc công tác kiểm tra,

liên tục rà soát hồ sơ pháp lý và thực trạng của tài sản đảm bảo.

- Hiện nay, bảo hiểm người vay tại ACB chỉ áp dụng đối với các sản phẩm vay

tín chấp, thẻ tín dụng. Kiến nghị nên mở rộng hình thức bảo hiểm này trước mắt đối

với các KH lớn tuổi và còn trong độ tuổi được bảo hiểm, hoặc làm việc trong các

ngành nghề có rủi ro cao, nhằm đảm bảo khả năng thanh toán nợ vay khi có rủi ro

xảy ra cho người vay.

Thực hiện nghiêm túc việc phân loại nợ và trích lập dự phòng: Tránh tình

trạng vì kết quả kinh doanh mà không tuân thủ chính xác trong phân loại nợ và trích

lập dự phòng rủi ro. Chủ động phân loại nợ theo tính chất, khả năng thu hồi nợ của

khoản vay, kiên quyết chuyển nợ quá hạn đối với các trường hợp vi phạm hợp đồng

- 69 -

tín dụng có nguy cơ gây ra rủi ro.

3.2.3 Về nhân sự và cơ cấu tổ chức

Cho dù chính sách tín dụng có đúng đắn đến đâu, quy trình tín dụng có chặt

chẽ đến đâu mà yếu tố con người không tương xứng hoặc không được bố trí thích

hợp thì hiệu quả đạt được cũng không thể nào cao được. Nói chung, yếu tố con

người là quan trọng nhất trong việc thực hiện bất kỳ mục đích nào của con người,

do chính con người đặt ra. Con người là yếu tố trung tâm, vừa là nền tảng để phát

hiện, đánh giá và hạn chế kịp thời những RRTD nhưng đồng thời cũng là nguyên

nhân gây ra tổn thất tín dụng từ những rủi ro xuất phát từ yếu tố đạo đức, năng lực

yếu kém. Khả năng kiểm soát và phòng ngừa rủi ro hệ thống không thể đa dạng hoá

được (như thiên tai, tình hình kinh tế, …) là rất hạn chế, vì vậy chỉ có thể nâng cao

hiệu quả của quản trị RRTD bằng cách sử dụng yếu tố con người trong vận hành cơ

chế quản trị RRTD.

3.2.3.1 Phân công công việc và trách nhiệm rõ ràng giữa các bộ phận, các

phòng ban:

Tách biệt các chức năng bán hàng, chức năng thẩm định, quản lý RRTD và

chức năng quản lý nợ trong hoạt động cấp tín dụng. Song song, phải phân định rõ

chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm pháp lý của các bộ phận để tránh mâu thuẩn về

quyền lợi gây nên nhiều rủi ro.

- Bộ phận bán hàng: có chức năng tìm kiếm, tiếp xúc, khởi tạo quan hệ tín

dụng với KH. Sau khi xem xét hồ sơ đầy đủ, theo đúng quy định, chuyển hồ sơ sang

bộ phận thẩm định để thẩm định KH và thẩm định tài sản đảm bảo.

- Bộ phận thẩm định: bao gồm bộ phận thẩm định tư cách KH, tình hình tài

chính, tính hiệu quả của phương án vay, … và bộ phận thẩm định tài sản đảm bảo.

- Bộ phận quản lý RRTD: thẩm định tín dụng độc lập (tái thẩm định), giám sát

quá trình thực hiện các bộ phận của bộ phận bán hàng và thẩm định. Đồng thời

giám sát quá trình vay vốn, trả nợ của KH, tạo ra quá trình kiểm tra liên tục sau khi

cho vay. Sau khi xem xét các điều kiện của KH vay, sẽ có phúc đáp về việc đồng ý

hay không đối với khoản vay.

- 70 -

- Bộ phận tác nghiệp/quản lý nợ vay: có chức năng lưu trữ hồ sơ, nhập máy

tính, theo dõi và quản lý khoản vay theo đúng quy định, điều kiện đã được phê

(cid:153) Để thực hiện giải pháp trên cần lưu ý các biện pháp:

duyệt từ bộ phận quản lý RRTD.

- Trong giai đoạn đầu chuyển đổi, sẽ phải điều chuyển một số nhân sự từ bộ

phận tín dụng trước kia sang bộ phận bán hàng. Nhiều nhân viên đã quen với cách

làm việc cũ, gây khó khăn trong việc chuyển đổi mô hình mới này cho nên phải

thông đạt tư tưởng cho nhân viên vì sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của họ.

- Bộ phận bán hàng nên được đào tào bài bản, chuyên nghiệp vì đây là chính

là bộ mặt của NH.

- Đảm bảo cho toàn bộ nhân viên khi chuyển sang bộ phận mới phải được đào

tạo đầy đủ, đáp ứng cho nhu cầu công việc hiện tại.

- Bên cạnh đó, cần phân định rõ ràng trách nhiệm giữa các bộ phận để tránh sự

e ngại, sợ trách nhiệm trong quá trình cấp tín dụng, ảnh hưởng đến hoạt động của

NH và KH.

3.2.3.2 Xây dựng cơ chế trao đổi thông tin hiệu quả trong toàn hệ thống:

Trao đổi thông tin nhanh chóng, chính xác, đồng thời phải đặc biệt quan tâm

đến bảo mật thông tin KH.

- Ngoài TCBS, CLMS cơ chế trao đổi thông tin giữa các bộ phận cần phải

chính xác, đáp ứng nhanh chóng nhu cầu hợp lý của KH. Đồng thời, cơ chế bảo mật

thông tin KH cũng phải được tôn trọng đến mức tối đa, tránh tiết lộ thông tin cá

nhân gây khó chịu cho KH.

- Giữa các bộ phận, phòng ban cần thường xuyên đào tạo nghiệp vụ, bổ sung

kiến thức cho nhân viên, không chỉ kiến thức về công việc hiện tại mà phải đào tạo

luôn cả kiến thức của các bộ phận có liên quan. Nên luân chuyển công việc để nhân

viên nắm bắt được công việc của bộ phận có liên quan, từ đó có cung cách phục vụ

KH hợp lý hơn.

- Khi nhân viên tín dụng tiếp xúc KH nên có thói quen ghi âm lại để ghi chép

sau thật cẩn thận, tránh tình trạng thông tin truyền đạt không chính xác, gây hiểu

- 71 -

nhầm nhu cầu KH, hoặc thẩm định hồ sơ không chính xác, nhân viên của bộ phận

tiếp theo phải hỏi đi hỏi lại những câu mà nhân viên trước đã hỏi, gây phiền hà cho

KH và thiếu tính chuyên nghiệp trong cách phục vụ KH.

3.2.3.3 Tiêu chuẩn hóa cán bộ làm công tác tín dụng:

Yếu tố con người là quan trọng nhất khi xem xét đến bất kỳ một hoạt động nào

trên mọi lĩnh vực. Trong tín dụng, yếu tố con người lại càng quan trọng hơn gấp

nhiều lần, con người quyết định đến chất lượng tín dụng, chất lượng dịch vụ và hiệu

quả tín dụng của NH. Cho nên, rất cần thiết phải chuẩn hóa đội ngũ cán bộ làm

(cid:153) Tuyển chọn và đào tạo nhân viên có năng lực, có đạo đức, phù hợp với

công tác tín dụng, theo hướng sau:

công việc và có chế độ đãi ngộ thích hợp với từng nhân viên.

Các tiêu chuẩn cần có đối với nhân viên tín dụng là:

- Cán bộ tín dụng phải là người có phẩm chất đạo đức nghề nghiệp cao, trung

thực, có trách nhiệm và tâm huyết với NH, đặc biệt là đối với các cấp lãnh đạo.

- Cán bộ tín dụng phải có kiến thức chuyên môn vững vàng, được đào tạo bồi

dưỡng chu đáo về kiến thức chuyên môn, am hiểu thị trường, pháp luật, chuyên

môn hóa trong thẩm định từng ngành, nghề và từng đối tượng KH.

- Kiên quyết xử lý đối với các cán bộ tín dụng có liên quan đến tiêu cực tín

dụng, không trung thực và chuyển cán bộ sang bộ phận công tác khác nếu thiếu kiến

thức về chuyên môn nghiệp vụ.

Cần quan tâm hơn nữa đến việc đào tạo tại Trung tâm đào tạo của ACB

- Các tài liệu giảng dạy cần được cập nhật thường xuyên, chính xác và mang

tính thực tiễn cao. Có thể tổ chức thêm các lớp đào tạo nghiệp vụ tín dụng ngoài giờ

làm việc để thuận tiện cho việc chuyển đổi vị trí giữa các nhân viên mà không có

thời gian để tham dự các lớp học. Tránh tình trạng nhân viên làm việc tại một chức

danh nào đó khi chưa được đào tạo những kiến thức cần thiết, đặc biệt là trong hoạt

động tín dụng.

- Đội ngũ giảng dạy là những người có kinh nghiệm thực tế, đã từng công tác

tại vị trí giảng dạy nhiều năm. Cần thiết phải thuê những chuyên gia về giảng dạy,

- 72 -

tuy nhiên phải thường xuyên theo sát lớp học để tránh tình trạng giảng dạy nội dung

không đúng như yêu cầu của ACB.

- Thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo chuyên đề, trao đổi về các tình

(cid:153) Cán bộ tín dụng cũng là nhân tố quan trọng trong hoạt động kiểm

huống tín dụng đã xảy ra để rút kinh nghiệm chung.

soát tín dụng. Ngoài việc phải nâng cao nhận thức của kiểm soát tín dụng, về sự

cần thiết và vai trò của kiểm soát tín dụng trong hoạt động của NH, còn phải nâng

cao nhận thức cho cán bộ tín dụng về ý nghĩa của kiểm soát, đào tạo cho họ các

kiến thức và kỹ năng cần thiết để phục vụ hoạt động này. Từ đó tạo cho họ khả năng

chủ động trong kiểm soát đối với các khoản vay phức tạp, khó giám sát. Trên cơ sở

làm cho cán bộ tín dụng hiểu rõ về sự cần thiết và vai trò của kiểm soát tín dụng thì

mới khơi gợi và củng cố tinh thần tự giác, chủ động, tính có trách nhiệm trong kiểm

soát tín dụng. Các giải pháp đề nghị:

- Giám đốc/Trưởng phòng tín dụng cần thường xuyên nhắc nhở, lưu ý cán bộ

tín dụng về việc kiểm soát tín dụng, giảm thiểu rủi ro trong việc cấp tín dụng.

- Tổ chức các buổi hội thảo, thảo luận về kiểm soát RRTD, nhấn mạnh các sai

phạm và hậu quả gặp phải trong toàn hệ thống để phòng tránh. Thảo luận và đưa ra

những biện pháp kiểm soát tín dụng linh hoạt nhưng an toàn cho từng trường hợp cụ

thể.

- Loại bỏ tâm lý khi cho vay chỉ dựa vào tài sản đảm bảo mà phải thực hiện

nguyên tắc: cho vay phải dựa vào sự hiểu biết về KH, có thể kiểm soát được hoạt

(cid:153) Bố trí nhân sự hợp lý, tránh tình trạng thiếu nhân sự

động tín dụng khi cho vay.

- Lượng hóa công việc một các hợp lý, cụ thể hơn để đo lường năng suất làm

việc của nhân viên, từ đó bố trí nhân sự cho phù hợp. Tránh tình trạng làm việc quá

mức, gây chán nản trong nhân viên, mất đi động lực làm việc và sẽ không đủ thời

gian để tiếp xúc KH và theo dõi các khoản cho vay.

- Bên cạnh đó, phải có chế độ đãi ngộ hợp lý, đúng với những cam kết ban đầu

khi thỏa thuận nhận việc. Tránh tình trạng ký Phụ lục hợp đồng lao động một cách

- 73 -

tùy tiện để thay đổi các điều khoản ban đầu. Trường hợp bất khả kháng nên giải

thích một cách hợp lý, bố trí nhân viên chuyên trách/người có trách nhiệm để giải

thích với nhân viên một cách hợp lý, tránh gây chán nản trong nhân viên.

- Có chế độ đãi ngộ hợp lý, tránh tình trạng “chảy máu chất xám” khi ACB đã

đào tạo rất bài bản để có được nguồn nhân sự như hiện nay.

3.2.4 Giải pháp hỗ trợ

3.2.4.1 Đối với Hội sở:

- Hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin: TCBS và CLMS, đáp ứng cho nhu

cầu truy xuất số liệu thống kê, phục vụ cho công tác QTRRTD nói riêng và quản trị

kinh doanh NH nói chung.

- Ban chính sách và Quản lý tín dụng là đầu mối, tích cực rà soát lại các văn

bản, quy chế, quy định liên quan đến hoạt động tín dụng sao cho chuẩn hóa trong

toàn hệ thống. Sau khi rà soát, phổ biến đến các khối và cần xây dựng lại thành một

Sổ tay tín dụng có hiệu lực duy nhất trong toàn hệ thống và thông đạt đến toàn thể

nhân viên. Trong sổ tay tín dụng chỉ tổng hợp những quy trình, thủ tục công việc.

Còn đối với các văn bản hướng dẫn chi tiết sẽ thay đổi trong từng thời kỳ, cần cập

nhật liên tục thì vẫn theo dõi trên hệ thống mạng Lotus như hiện nay để thuận tiện

cho việc cập nhật văn bản và bảo mật thông tin.

Đặc biệt lưu ý tránh tình trạng văn bản được ban hành mâu thuẫn giữa các

Khối, Phòng ban. Để thực hiện được điều này, ACB cần:

+ Chú trọng hơn nữa việc tuyển chọn, đào tạo nhân viên nghiệp vụ tại

BCS&QLTD, Khối KHDN, Khối KHCN, Khối Vận hành đặc biệt là Ban Pháp chế

(nhân viên tại Ban Pháp chế hiện nay trình độ nghiệp vụ còn rất hạn chế, vì đa số là

nhân viên mới ra trường và chưa có kinh nghiệm thực tế nhiều nên giải quyết tình

huống đôi khi mang tính sách vở nhiều, không phù hợp với tình hình thực tế).

Tuyển chọn những người thực sự có năng lực, tâm huyết với ACB.

+ BCS&QLTD sẽ là đầu mối để tổng hợp và xem xét tính thống nhất của các

công văn ban hành và kịp thời hiệu chỉnh những sai sót.

+ Đối với các văn bản quan trọng nên cung cấp tài liệu bằng giấy như: lãi suất

- 74 -

cho vay, chính sách KH, ... để thuận tiện cho việc nghiên cứu và tác nghiệp của

nhân viên. Đối với các tài liệu quan trọng sẽ phân phối có ký nhận và thu hồi nếu

nhân viên đó chuyển công tác hoặc nghỉ việc.

- Khi soạn thảo văn bản hướng dẫn thực hiện phải rõ ràng, tránh dùng từ đa

nghĩa, tránh soạn thảo văn bản chung chung, gây hiểu nhầm khi thực hiện. Phải ghi

rõ ràng tên và số điện thoại của nhân viên phụ trách giải đáp thắc mắc trong quá

trình thực hiện, tránh sự đùn đẩy công việc giữa các nhân viên trong bộ phận, gây

khó khăn cho chi nhánh.

- Khi có phản hồi của chi nhánh phải gấp rút phân công nhân viên chuyên

trách giải đáp thắc mắc một cách rõ ràng, và phân phối toàn hệ thống để các chi

nhánh khác không hỏi lại câu trùng lắp, đồng thời tham khảo khi chi nhánh phát

sinh. Đặc biệt là trong giai đoạn hiện nay, khi mà tình hình kinh tế đang không ổn

định, và chính sách của NHNN thay đổi liên tục.

3.2.4.2 Đối với chi nhánh

- Tuân thủ Quy chế cho vay và Quy trình cấp tín dụng: Để đảm bảo an toàn,

giảm rủi ro trong quá trình cấp tín dụng, cán bộ NH phải luôn tuân thủ Quy chế cho

vay của NHNN và Quy trình cấp tín dụng của ACB.

- Tránh tình trạng lạm dụng chức vụ, quyền hạn cấp những khoản tín dụng

không hợp lý, lập hồ sơ giả, làm gia tăng RRTD.

- Bộ phận kiểm soát tại chi nhánh phải phát huy tối đa vai trò của mình, tuân

thủ tính độc lập trong kiểm tra, kiểm soát hồ sơ. Hoạt động tín dụng là một trong

những hoạt động có nhiều khả năng xảy ra rủi ro. Do vậy, công tác kiểm tra, kiểm

soát nội bộ của NH có ý nghĩa cực kỳ quan trọng, đảm bảo hoạt động tín dụng đạt

chất lượng cao. Trên cơ sở nhận thức tầm quan trọng của công tác kiểm tra kiểm

soát và kết quả đánh giá chất lượng tín dụng của chi nhánh, thì công tác kiểm tra,

kiểm soát là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng tín dụng.

Công tác kiểm tra, kiểm soát của chi nhánh cần tiếp tục hoàn thiện theo hướng sau:

Một là, đảm bảo thực hiện kiểm tra tất cả các khâu của quá trình cho vay:

+ Kiểm tra trước khi cho vay: Kiểm tra sự tuân thủ trong quá trình thẩm định

- 75 -

KH, phương án, dự án vay vốn. Đồng thời kiểm tra việc thực hiện đầy đủ các điều

kiện phê duyệt trước khi giải ngân của cấp thẩm quyền. Nếu có xét duyệt ngoại lệ

phải thực hiện theo đúng quy trình, thủ tục hướng dẫn để việc theo dõi được dễ

dàng, tránh sai sót trong cấp tín dụng.

+ Kiểm tra trong khi cho vay: kiểm tra việc chuyển tiền thanh toán của KH có

phù hợp với mục đích vay vốn hay không, đặc biệt là kiểm tra việc giải ngân bằng

tiền mặt để thanh toán tiền mua hàng hóa và chi trả lương cho nhân viên.

+ Kiểm tra sau khi cho vay: kiểm tra việc sử dụng vốn vay có đúng mục đích,

kiểm tra bảo đảm nợ vay, kiểm tra khả năng thu hồi nợ trên cơ sở theo dõi tình hình

luân chuyển hàng hoá, tình hình tài chính của doanh nghiệp. Chú ý những trường

hợp KH đề nghị được gia hạn nợ. Cần phải xem xét, phân tích toàn diện để kịp thời

phát hiện những khoản nợ khó đòi, hoặc khi khả năng kinh doanh của doanh nghiệp

suy giảm/nguồn thu nhập trả nợ bị ảnh hưởng, thay đổi, NH cần thu hồi nợ nếu thấy

có dấu hiệu không khả quan. Chỉ cơ cấu lại nợ khi thực sự cần thiết, tăng tài sản để

đảm bảo cho khoản vay. Nếu khó khăn là không thể đảo ngược thì NH cần phải có

hành động kịp thời để thu hồi nợ, bảo toàn nguồn vốn cho vay của NH.

Hai là, hiện việc kiểm soát thường xuyên đối với các khoản nợ vay của KH.

Công tác kiểm soát cần được tiến hành theo một số nội dung sau:

+ Xem xét các danh mục và phân loại khoản vay, KH vay.

+ Kiểm tra định kỳ và tái định giá tài sản đảm bảo.

+ Kiểm soát hồ sơ, đánh giá chất lượng tín dụng các khoản vay, KH vay.

+ Kiểm tra việc tuân thủ quy trình và chính sách tín dụng của cán bộ tín dụng.

Ba là, để công tác kiểm soát đạt hiệu quả cao thì chi nhánh nên bố trí cán bộ

kiểm soát là những cán bộ có nghiệp vụ giỏi, bản lĩnh nghề nghiệp, đặc biệt là có

nghệ thuật đấu tranh để mạnh dạn đóng góp cũng như tham mưu cho Ban Giám

đốc.

+ Khi nhận được văn bản hướng dẫn của Hội sở, đối với những công văn quan

trọng Trưởng đơn vị/Trưởng phòng nghiệp vụ phải tổ chức họp để trao đổi ý kiến,

tránh trường hợp hiểu sai, hiểu nhầm, mỗi người hiểu theo một hướng, gây khó

- 76 -

khăn trong quá trình thực hiện, gây rủi ro cho ACB. Đồng thời, chi nhánh nên tổ

chức thường xuyên các buổi sinh hoạt chuyên đề để phổ biến, trao đổi về các công

văn, chế độ mới trong và ngoài ngành để mỗi cán bộ tín dụng có thể nắm bắt và trao

đổi lẫn nhau để hiểu sâu hơn.

+ Trong quá trình tác nghiệp, nếu có khó khăn, vướng mắc phải kịp thời gửi

văn bản hỏi Hội sở, tránh trường hợp gọi điện thoại hỏi vì có thể người trả lời sẽ

không chắc chắn. Nên tận dụng mạng Lotus để việc liên lạc với Hội sở nhanh chóng

và chính xác hơn. Cần lưu lại văn bản hướng dẫn trong trường hợp nhận được sự

phản hồi từ Hội sở.

+ Tổ chức nâng cao năng lực của nhân viên, kể cả trình độ chuyên môn nghiệp

vụ lẫn đạo đức, giúp nhân viên ý thức được tầm quan trọng của việc quản trị rủi ro

và khả năng nhận biết rủi ro trong quá trình cho vay để phòng tránh.

+ Cung cấp các báo cáo kịp thời và chính xác khi có yêu cầu từ Hội sở, phục

vụ cho công tác nghiên cứu, theo dõi và đưa ra các biện pháp giảm rủi ro nói chung,

giảm RRTD nói riêng cho ACB.

3.3 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà Nước và Chính Phủ

3.3.1 Kiến nghị đối với Chính Phủ:

- Trong hoạch định chính sách, không những cần cân đối giữa các mục tiêu

phát triển kinh tế và ổn định tiền tệ mà còn phải quan tâm đến sự phát triển bền

vững của các NHTM, tránh tình trạng thắt chặt hoặc nới lỏng quá mức, thay đổi

định hướng đột ngột sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến lợi ích của NHTM.

- Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, không ngừng tạo ra môi trường pháp

lý lành mạnh để khuyến khích sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp, đồng thời bảo

vệ lợi ích chính đáng cho các NHTM, chẳng hạn như:

+ Cần rà soát các văn bản chồng chéo, thiếu đồng bộ, không còn phù hợp với

thực tế để hệ thống các văn bản của ngành có tính pháp lý cao hơn chứ không đơn

thuần hướng dẫn nghiệp vụ.

- 77 -

+ Hoàn thiện hơn nữa các quy định pháp lý liên quan đến bảo đảm tiền vay, để

một khi NH thực hiện đầy đủ các thủ tục công chứng, đăng ký đối với tài sản đảm

bảo thì có thể xử lý nợ, thu hồi nợ bằng việc thanh lý tài sản đảm bảo một cách

nhanh chóng.

+ Hoàn thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật như hệ thống thông tin, kiểm toán, kế toán

theo chuẩn mực quốc tế, .. thúc đẩy kinh tế phát triển ổn định, tạo điều kiện cho

hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nói chung và của NHTM nói

riêng phát triển an toàn, bền vững để hội nhập quốc tế.

(cid:153) Hoàn thiện hệ thống pháp luật ngân hàng:

3.3.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà Nước

- Sớm hoàn thiện dự án Luật Ngân hàng Nhà nước, Luật Các tổ chức tín dụng,

Luật Bảo hiểm tiền gửi và Luật Giám sát an toàn hoạt động ngân hàng.

- Phối hợp với các cơ quan trong việc xử lý nợ xấu, tháo gỡ những khó khăn

về thủ tục trong quá trình phát mãi tài sản đảm bảo. Nên có những bước hướng dẫn

cụ thể về trình tự, thủ tục, trách nhiệm của TCTD, cơ quan Công an, chính quyền cơ

sở, Sở tài nguyên môi trường làm cơ sở pháp lý để đi đến ban hành thông tư liên

ngành hướng dẫn thêm nhằm nâng cao hiệu quả công tác phối hợp đẩy nhanh tiến

độ, cụ thể hóa từng công việc trong thi hành án.

- Nghiên cứu, chỉnh sửa, hoàn thiện các quy định về ngoại hối, phân loại nợ,

về bảo đảm an toàn... phù hợp với thông lệ, chuẩn mực quốc tế và điều kiện thực tế

(cid:153) Điều hành chính sách tiền tệ hiệu quả:

ở Việt Nam.

- Điều hành linh hoạt chính sách lãi suất và các công cụ khác nhằm hỗ trợ các

ngân hàng thương mại đảm bảo khả năng thanh khoản và an toàn trong hoạt động

kinh doanh.

- Điều hành tỷ giá linh hoạt theo tín hiệu thị trường, khuyến khích xuất khẩu,

kiểm soát nhập khẩu, có biện pháp can thiệp kịp thời để ổn định thị trường ngoại

hối.

- Theo dõi, phân tích, đánh giá và dự báo sát hơn diễn biến kinh tế, tiền tệ

- 78 -

trong nước và thế giới, đặc biệt là trong lĩnh vực tín dụng để đưa ra các giải pháp

phù hợp trong điều hành chính sách tiền tệ nhằm đạt được các mục tiêu tiền tệ, tín

dụng do Quốc hội và Chính phủ đề ra. Đồng thời, đảm bảo cho các TCTD hoạt

(cid:153) Công tác thanh tra:

động đúng định hướng của NHNN và hạn chế rủi ro.

- Tiếp tục triển khai đổi mới công tác thanh tra, giám sát ngân hàng. Cần nâng

cao chất lượng thanh tra bằng cách nắm bắt kịp thời các nghiệp vụ kinh doanh, dịch

vụ NH hiện đại, áp dụng công nghệ mới nhằm giám sát liên tục các NHTM dưới hai

hình thức là thanh tra tại chỗ và giám sát từ xa. Thanh tra tại chỗ sẽ nâng cao hiệu

lực cho việc xử lý các vi phạm dựa trên các tài liệu chứng minh không tuân thủ các

quy định pháp luật do nguyên nhân khách quan hay chủ quan làm cơ sở để áp dụng

các chế tài cụ thể. Giám sát từ xa giúp cảnh báo kịp thời những sai phạm để các

NHTM có biện pháp ngăn ngừa rủi ro trong hoạt động kinh doanh nói chung và

hoạt động tín dụng nói riêng. Triển khai thanh tra, giám sát một cách thống nhất, có

trọng tâm, trọng điểm đối với các TCTD. Xử lý kiên quyết, kịp thời các sai phạm

phát hiện qua thanh tra.

- Nghiên cứu, xây dựng, ban hành các văn bản pháp lý liên quan đến hoạt

động thanh tra, giám sát ngân hàng. Chương trình thanh tra cần được xây dựng chi

tiết, khoa học, thông tin được thu thập cần phân tích kỹ lưỡng, tránh mang tính hình

thức; nội dung thanh tra phải cải tiến để đảm bảo kiểm soát được NHTM, thể hiện

vai trò cảnh báo, ngăn chặn và phòng ngừa rủi ro, không gây ảnh hưởng đến các

hoạt động của các NHTM.

- Ổn định bộ máy tổ chức Cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng. Tăng cường

số lượng, chất lượng cán bộ làm công tác thanh tra, giám sát ngân hàng. Thực hiện

có hiệu quả việc phân công cán bộ thanh tra theo dõi và chịu trách nhiệm an toàn

của từng chi nhánh, đơn vị tổ chức tín dụng trên địa bàn. Đồng thời, cần hoán đổi

cán bộ thanh tra giữa các chi nhánh NHNN để đảm bảo tính khách quan và tạo môi

trường hoạt động đa dạng cho cán bộ thanh tra, kiểm tra trau dồi thêm nghiệp vụ, xử

lý tình huống.

- 79 -

(cid:153) Hoàn thiện lại hệ thống thông tin tín dụng của ngành NH (CIC)

- Nhằm từng bước hoàn thiện và phát triển hệ thống thông tin tín dụng ngành

NH, NHNN Việt Nam cần ban hành quy chế bắt buộc các TCTD và doanh nghiệp

có quan hệ tín dụng, cung cấp thông tin tín dụng cho CIC ngành NH, phải có quy

định chế tài khi các TCTD cung cấp thông tin tín dụng không đầy đủ, kịp thời, chính

xác. Những trường hợp phát hiện thông tin không chính xác, NHTM phải chịu phạt

vi phạm hành chính cũng như bồi thường thiệt hại cho NHTM khác đã sử dụng

thông tin không chính xác đó gây ra. Bên cạnh đó cần có quy định khen thưởng đối

với các NHTM chấp hành tốt quy chế hoạt động thông tin tín dụng nhằm động viên

các NHTM nâng cao chất lượng thông tin cung cấp.

- Thông tin cung cấp nên có cả phần nhận xét định tính về KH vay bên cạnh

các chỉ tiêu định lượng như hiện nay, chi tiết về các khoản có liên quan, ví dụ như:

tư cách người vay, tình hình bảo lãnh vay vốn, tài sản đảm bảo, dư nợ vay và chất

lượng tín dụng trong các thời kỳ, ...

- CIC nên tăng cường chức năng kiểm tra tính chính xác, đầy đủ các thông tin

do các NHTM cung cấp. Trên cơ sở đó định kỳ hàng quý có thông báo toàn ngành

về nhận xét tình hình chấp hành quy chế, xử phạt hành chính đối với các NHTM vi

phạm quy chế.

Trong Chương 3, tác giả đã đề ra một số giải pháp đối với ACB nhằm nâng

cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng trong giai đoạn hiện nay theo tiêu chuẩn quốc

tế; Như là hoàn thiện chính sách tín dụng, chuẩn hóa quy trình tín dụng, quy trình

Quản trị rủi ro tín dụng theo tiêu chuẩn quốc tế và giám sát nghiêm ngặt việc tuân

thủ quy trình tín dụng, quy trình quản trị rủi ro tín dụng đã đề ra. Trong đó, yếu tố

con người là xuyên suốt, quan trọng nhất.

Bên cạnh đó, tác giả cũng có một số kiến nghị đối với NHNN và Chính phủ

nhằm hỗ trợ ngân hàng trong công tác Quản trị rủi ro tín dụng của mình.

- 80 -

KẾT LUẬN

Hoạt động tín dụng luôn chứa đựng những rủi ro, rủi ro tín dụng chiếm

khoảng 60% trong tổng rủi ro của NH Châu Á (theo nghiên cứu của McKinsey &

Company). Việc nghiên cứu và áp dụng các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi

ro trong hoạt động tín dụng nhằm giảm thiểu tối đa những thiệt hại có thể xảy ra là

nhiệm vụ hàng đầu của các NHTM. Thành công trong quản trị rủi ro tín dụng chính

là sự kiểm soát được những rủi ro ở một tỷ lệ tổn thất thấp hơn hoặc bằng tổn thất

dự kiến. Rủi ro tín dụng rất đa dạng và phức tạp, bao gồm những rủi ro có thể kiểm

soát được và những rủi ro nằm ngoài tầm kiểm soát của con người. Và hậu quả của

rủi ro tín dụng thường rất nặng nề, không những ảnh hưởng đến hoạt động kinh

doanh của NH mà còn ảnh hưởng dây chuyền đến nền kinh tế của quốc gia.

Ngân hàng TMCP Á Châu trong thời gian qua đã và đang tiếp cận với các

chuẩn mực quốc tế về quản trị rủi ro tín dụng. Tuy nhiên, tất cả chỉ trong giai đoạn

khởi đầu và hậu quả của rủi ro tín dụng vẫn ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động

kinh doanh của NH.

Trên cơ sở đó, cùng với những kiến thức thu thập được trong quá trình học

tập, nghiên cứu cũng như những kinh nghiệm trong thực tế, với sự hướng dẫn tận

tình của PGS.TS Đỗ Linh Hiệp, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao

hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại NHTMCP Á Châu trong giai đoạn hiện nay.

Trong quá trình thực hiện không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong

Quý thầy cô, các anh chị và các bạn đóng góp, bổ sung thêm. Chân thành cảm ơn.

- 81 -

MỤC LỤC

Danh mục viết tắt

Danh mục bảng

Danh mục sơ đồ, hình vẽ

PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................................1

1. Đặt vấn đề..........................................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................................2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................................2

4. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................................2

5. Kết cấu của luận văn ........................................................................................................2

6. Điểm nổi bật của luận văn...............................................................................................3

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN

DỤNG.....................................................................................................................................4

1.1 Hoạt động tín dụng ......................................................................................................4

1.1.1 Khái niệm về tín dụng ngân hàng.......................................................................4

1.1.2 Bản chất của tín dụng ................................................................................... 4

1.1.3 Phân loại tín dụng ......................................................................................... 5

1.2 Rủi ro tín dụng ngân hàng.................................................................................. 7

1.2.1 Khái niệm rủi ro tín dụng ............................................................................... 7

1.2.2 Phân loại rủi ro tín dụng ngân hàng: .............................................................. 7

1.2.3 Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng

và nền kinh tế xã hội................................................................................................ 9

1.2.3.1 Ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng..............................9

1.2.3.2 Ảnh hưởng đến nền kinh tế xã hội ......................................................... 9

1.3 Quản trị rủi ro tín dụng .................................................................................... 10

1.3.1 Khái niệm quản trị rủi ro .............................................................................. 10

1.3.2 Đặc điểm của rủi ro tín dụng ........................................................................ 10

1.3.3 Đo lường rủi ro tín dụng............................................................................... 11

1.3.3.1 Mô hình định tính - Mô hình 6C ...............................................................11

- 82 -

1.3.3.2 Mô hình lượng hoá rủi ro tín dụng....................................................... 12

1.3.3.3 Xác định mức độ rủi ro tín dụng .......................................................... 16

1.3.4 Quy trình quản trị rủi ro tín dụng theo Ủy ban Basel:.................................. 18

1.3.4.1 Nhận diện và phân loại rủi ro................................................................ 18

1.3.4.2 Tính toán, cân nhắc các mức độ rủi ro và mức độ chịu đựng tổn thất

khi xảy ra rủi ro: ................................................................................................ 18

1.3.4.3 Áp dụng các chính sách, công cụ phòng chống thích hợp với từng loại

rủi ro và tài trợ rủi ro ......................................................................................... 22

1.3.4.4 Theo dõi, đánh giá và điều chỉnh phương pháp phòng chống .............. 23

1.3.5 Kinh nghiệm Quản trị RRTD tại một số nước.............................................. 25

1.3.5.1 Kinh nghiệm của Trung Quốc ............................................................... 25

1.3.5.2 Kinh nghiệm của Nhật .......................................................................... 26

1.3.5.3 Kinh nghiệm của Mỹ và Châu Âu - xử lý nợ xấu ................................. 26

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN

HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU........................................................ 28

2.1 Giới thiệu chung về NHTMCP Á Châu............................................................ 28

2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển:............................................................... 28

2.1.2 Kết quả hoạt động của ACB ......................................................................... 29

2.2 Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng của ACB ................................................. 34

2.2.1 Hoạt động tín dụng tại ACB: ........................................................................ 34

2.2.2 Công tác quản trị RRTD tại ACB:................................................................ 40

2.2.2.1 Hệ hống xếp hạng tín dụng nội bộ tại ACB: ......................................... 40

2.2.2.2 Chính sách tín dụng hiện hành của ACB .............................................. 42

2.2.2.3 Quy trình tín dụng ................................................................................. 45

2.2.2.4 Tổ chức thực hiện quy trình tín dụng.................................................... 47

2.3 Nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng tại ACB trong thời gian qua: ............ 48

2.3.1 Nhóm nguyên nhân chủ quan ....................................................................... 49

2.3.1.1 Từ phía khách hàng vay: ....................................................................... 49

2.3.1.2 Từ phía ngân hàng cho vay: .................................................................. 50

- 83 -

2.3.2 Nhóm nguyên nhân khách quan: .................................................................. 52

2.3.2.1 Môi trường kinh tế không ổn định: ....................................................... 52

2.3.2.2 Môi trường pháp lý chưa thuận lợi: ...................................................... 54

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN

DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU ....................................................... 57

3.1 Định hướng, chính sách của ACB trong năm 2009 ......................................... 57

3.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại ACB ..................... 59

3.2.1 Xây dựng và hoàn thiện chính sách tín dụng: .............................................. 59

3.2.2 Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi quy trình tín dụng, quy trình

quản trị rủi ro tín dụng tại ACB............................................................................. 61

3.2.2.1 Quy trình cho vay:................................................................................. 61

3.2.2.2 Quản trị rủi ro tín dụng: ........................................................................ 65

3.2.3 Về nhân sự và cơ cấu tổ chức ....................................................................... 69

3.2.3.1 Phân công công việc và trách nhiệm rõ ràng giữa các bộ phận, các

phòng ban: ......................................................................................................... 69

3.2.3.2 Xây dựng cơ chế trao đổi thông tin hiệu quả trong toàn hệ thống:....... 70

3.2.3.3 Tiêu chuẩn hóa cán bộ làm công tác tín dụng:...................................... 71

3.2.4 Giải pháp hỗ trợ ............................................................................................ 73

3.2.4.1 Đối với Hội sở:...................................................................................... 73

3.2.4.2 Đối với chi nhánh.................................................................................. 74

3.3 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà Nước và Chính Phủ.................................. 76

3.3.1 Kiến nghị đối với Chính Phủ:....................................................................... 76

3.3.2 Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà Nước...................................................... 77

KẾT LUẬN .........................................................................................................................80

Phụ lục: Ví dụ về xếp hạng Doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Á Châu

Tài liệu tham khảo

Luận văn Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu

Luận văn

Giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu

PHẦN MỞ ĐẦU

Luận văn đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản trị RRTD tại

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG VÀ RỦI RO TÍN DỤNG

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU

2.1 Giới thiệu chung về NHTMCP Á Châu

Chỉ tiêu

2006

2007

2008

Tỷ trọng (%) 5,10 2.285 1.563 3,50 16.954 38,00

Tỷ trọng (%) 5,80 6,00 37,10

Tỷ trọng (%) 8,80 2,00 32,80

Chỉ tiêu

2006

2007

2008

Tỷ trọng (%)

Tỷ trọng (%)

Tỷ trọng (%)

34.832.700

31.810.857

100

100

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU

3.1 Định hướng, chính sách của ACB trong năm 2009

KẾT LUẬN

MỤC LỤC

Tài liệu liên quan

Có thể bạn quan tâm

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Chất lượng công chức quản lý nhà nước về kinh tế cấp huyện ở thành phố Hà Nội

Luận án Tiến sĩ: Chất lượng công chức quản lý nhà nước về kinh tế cấp huyện ở thành phố Hà Nội

Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Các điều kiện thúc đẩy sự ra đời tiền kỹ thuật số (CBDC) của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

Luận án Tiến sĩ: Các điều kiện thúc đẩy sự ra đời tiền kỹ thuật số (CBDC) của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

Luận văn Thạc sĩ: Chế tạo và nghiên cứu tính chất điện, từ của vật liệu multiferroic Ba₀.₇Ca₀.₃TiO₃/ NiFe₂O₄

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu vật liệu biến hóa dạng chuỗi một chiều chế tạo từ kim loại đồng trên đế FR-4 hoạt động tại tần số MHz ứng dụng trong truyền năng lượng không dây

Luận văn Thạc sĩ: Đánh giá khả năng tác động tới môi trường biển của việc xả nước thải từ sự cố nhà máy điện hạt nhân Fukushima sử dụng công cụ ERICA

Luận văn Thạc sĩ: Xây dựng mô hình đầu dò nơtron và gamma sử dụng nhấp nháy EJ-276 ghép nối với mảng nhân quang silicon

Luận văn Thạc sĩ: Đánh giá khả năng ảnh hưởng của bức xạ ion hóa đến sức khỏe cư dân khu vực mỏ đất hiếm Đông Pao, xã Bản Hon, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu

Luận văn Thạc sĩ: Sử dụng phương pháp nhiễu xạ neutron khảo sát cấu trúc tinh thể và pha trật tự từ trong vật liệu Pr2FeCrO6

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu phân lập, xác định cấu trúc và hoạt tính ức chế NO của các hợp chất thứ cấp từ chủng vi nấm biển Aspergillus sp. CL251

Luận văn Thạc sĩ: Phân tích một số hợp chất bisphenol thôi nhiễm từ bao bì nhựa lên một số mẫu thực phẩm nền tinh bột

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và đánh giá hoạt tính kháng khuẩn, kháng nấm của loài hoa mộc (Osmanthus fragrans (Thunb.) Lour.) ở Việt Nam

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu thành phần hóa học và đánh giá tác dụng kháng viêm của loài côi Turpinia montana (Blume) Kurz

Luận văn Thạc sĩ: Tổng hợp và đặc trưng tính chất vật liệu composite có cấu trúc nano chitosan–cyclodextrin/TiO₂–Ag

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu chế tạo và khảo sát một số tính chất của màng phủ trên cơ sở nhựa epoxy gốc nước và khung cơ kim - ZIF

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu tổng hợp một số dẫn xuất napthoquinone chứa nguyên tố flo bằng phản ứng đa thành phần

Luận văn Thạc sĩ: Nghiên cứu điều chế vật liệu Bioglass và tổ hợp lai với polymer ALG-F127 định hướng ứng dụng trong điều trị nội nha

Luận văn Thạc sĩ: Khảo sát thành phần hóa học và hoạt tính ức chế enzyme α-glucosidase trên một số hợp chất phân lập từ thịt quả bình bát nước (Annona glabra L.).

Luận văn Thạc sĩ: Tổng hợp và đánh giá hoạt tính chống ung thư của hợp chất lai chứa khung tetrahydro-β-carboline và imidazo[1,5-a]pyridine

Tài liêu mới

Bài tập lớn: Phương pháp nghiên cứu khoa học trong kinh tế

Khóa luận tốt nghiệp: Kế toán xác định kết quả hoạt động kinh doanh tại Chi Nhánh Công Ty Cổ Phần Việt Nam Kỹ Nghệ Súc Sản– Trung Tâm Kinh Doanh Chuỗi Cửa Hàng Vissan

Đồ án tốt nghiệp: Xây dựng phần mềm kế toán tài sản cố định tại Công ty TNHH Thương mại và Xây dựng Hương Giang

Khóa luận tốt nghiệp Kế toán: Kế toán bán hàng và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Thương mại và Xuất nhập khẩu Goly

Khóa luận tốt nghiệp Kế toán: Kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Giao nhận Vận tải Cargotrans Việt Nam

Báo cáo tốt nghiệp Quản lí công nghiệp: Báo cáo kế toán quản trị đánh giá trách nhiệm quản lý

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

Chính sách hoàn tiền

DMCA

Hỗ trợ

Hướng dẫn sử dụng

Đăng ký tài khoản VIP

093 303 0098

support@tailieu.vn

Phương thức thanh toán